DALJSKA GRUPA

STARIJEG GVOZDENOG
DOBA

Katedra za praistorijsku arheologiju

 Daljska grupa
 Kulturna grupa starijeg Fe doba zapadne Bačke, Baranje,
istočne Slavonije i dela zapadnog Srema
 Eponimni lokalitet: velika nekropola sa urnama u Dalju – izbor
keramičkog materijala publikovao Viktor Hoffiler u seriji
Corpus Vasorum Antiquorum (1938), bez datovanja, grobnih
celina
 Nastala na osnovama UF kulture južne panonije – autonomna,
mlađa UF kultura (od kraja Ha A2/poč. Ha B)
 Ranije uobičajen naziv valsko-daljska kultura/grupa – postoji
niz tipoloških i hronoloških razlika između nekropola tipa Val
u Mađarskoj i onih u srpsko-hrvatskom Podunavlju
 → M. Grbić, K. Vinski-Gasparini, M. Garašanin, R. Vasić, N.
Tasić: daljska grupa
 Kultura definisana na osnovu nalaza iz nekropola: Dalj,
Žarkovac kod Erduta, Batina (dosta trako-kimerkog materijala)
u ist. Slavoniji i Baranji, Lijeva Bara (Jankovićev Gradac) kod
Vukovara i Removo kod Šarengrada u zap. Sremu, Doroslovo-
Đepfeld u zap. Bačkoj
 Značajni i još neki nalazi iz grobova i ostava koji možda
pripadaju i drugom kulturnom krugu – na pr. ostave iz Iloka i
Adaševaca (bosutska grupa)
 Zap. Srem – područje koje je verovatno u ranoj fazi pokrivala
daljska grupa, a kasnije postaje deo teritorije bosutske grupe
 U VIII-VII v. BC daljska grupa prihvata strane elemente (trako-
kimerski i i kasnije skitoidni nalazi) i razvija se do sredine
starijeg Fe doba (VI v.) → K. Vinski-Gasparini: dalje trajanje
daljske grupe – do dolaska Kelta živi na suženom prostoru,
potisnuta od snažnijih suseda
 Osnovne karakteristike materijalne
kulture
 Glavna nalazišta nekropole; malobrojan materijal sa naselja
(na pr. Rokaš kod Doroslova: ostaci arhitekture od lepa sa
otiscima pletera i greda, kružna ognjišta sa premazom)
 Većina grobova sadrži urne sa ostacima spaljenih pokojnika
(grobovi sa inhumacija VIII-VII v. – strani element,
doseljenici) – skeletno sahranjivanje na Lijevoj Bari, Dalju,
Doroslovu, Batini stiglo sa područja bosutske kulture
 Keramika: bikonične urne sa vertikalno kanelovanim trbuhom,
bikonični pehari i šolje sa 1 ili 2 trakaste drške, zdele
uvučenog fasetiranog ili tordiranog oboda, veliki lonci sa
plastičnom trakom na vratu, ritoni sa životinjskim figurama
umesto drški (uticaj sa SZ)
 Bronzano i gvozdeno oružje, nakit, konjska oprema
 Nekropola Đepfeld kod Doroslova
 Nekropola na obali reke Mostonge
 Istraživanja 60-ih i 70-ih godina XX v.: otkriveno više od 180
grobnih celina, od kojih svega 10-ak sa skeletnim sahranama
 Najveći broj pokojnika spaljen, a grobni ostaci pohranjeni u
urnu – najveći broj posuda verovatno izrađen za sahranjivanje
 Spaljivanje vršeno van nekropole – u okviru nekropole nije
bilo tragova spališta
 Spaljivanje nije bilo potpuno: u urnama nalaženi veći delovi
nesagorelih mandibula, lobanja, kičme, butnih kostiju,...
 U većini slučajeva prilozi na odeći ili delovi naoružanja
naknadno polagani u urne – na većini priloga nema tragova
gorenja
 U nekim slučajevima nesagorele kosti polagane u urne posle
ispiranja
Ostaci nesagorelih kostiju pokojnika po određenom redu
stavljani u urnu: na dnu su kosti udova i trupa, na površini
kosti lobanje sa prilozima
Grob 111 – na kostima lobanje Fe torkves sa 6 nanizanih alki
Grobni inventar: veća urna sa ostacima spaljenog pokojnika, pokrivena
širom zdelom-poklopcem i više priloga pored urne (2-20 keramičkih
sudova, poređanih po određenom redu)
U urnama, uz ostatke spaljenih pokojnika: manje keramičke
posude, minijaturne posude, minijaturne ornitomorfne
posude
 Grobni inventar
 U urnama nalaženi: manji krivi Fe noževi, ređe
bronzani i Fe nakit (2 Fe zmijolike fibule), bronzane i
Fe igle, predmeti od kosti, perle od stakla, ćilibara ili
kičmenih pršljenova većih riba
 Keramički pršljenci (po 1-2, do 10) nalaženi u
urnama i van njih
 U urnama i u okviru grobnih jama nađeno i dosta
spaljenih i nespaljenih astragala (neki ornamentisani
ili perforirani) i ukrašene kosti jelena
Bronzana dvopetljasta fibula sa
zmijolikim tordiranim lukom
Igle od kosti i kombinacije bronze i
gvožđa
Bronzane vitičarke i narukvice
Zaključak za nekropolu u Doroslovu
 Najstariji grobovi iz kasnog bronzanog doba - u vezi sa
Transdanubijom i srednjom Evropom (Ha A i B1)
 Manji broj grobova iz Ha B2
 Faza Ha B3: povećanje broja stanovnika u Doroslovu – možda
uslovljeno najezdom konjaničkih grupa sa istoka → okolno
stanovništvo se sklanja sa glavnog pravca prodora
 Ha B3 i C – kulturni procvat: veze sa zapadom,
severozapadom i jugom
 Najmlađi grobovi: kraj VI v. ← invazija skitskih ili skitoidnih
grupa sa istoka (?)
 Nekoliko skeletnih grobova iz V-IV v. Ne predstavljaju
kontinuitet sa daljskim – veza sa sremskom grupom kasnog
halštata