DIJAGNOSTIČKO

TERAPIJSKE TEHNIKE
ZA URINARNI SISTEM
NEFROLOŠKA NJEGA
 URINARNI SISTEM  ANATOMIJA URINARNOG
 Mokraćni, urinarni ili eksretorni SISTEMA
sistem (lat. organa urinaria) čine:
bubrezi, mokraćovodi, mokraćna
bešika i mokraćna cijev.
 Putem mokraćnog sistema iz krvne
plazme se eliminišu sve štetne
materije (krajnji produkti
metabolizma, toksini i sl.) kao i
višak vode i elektrolita, i pri tome
nastaje mokraća.
NEFROLOŠKA NJEGA
 Centralni organ urinarnog sistema
je bubreg, u kome se i dešava
stvaranje urina kroz procese
glomerulske filtracije i tubulske
sekrecije i reapsorpcije. Obavljajući
ovu primarnu ulogu, bubrezi vrše i
druge funkcije bitne za
funkcionisanje organizma. Ovako
stvoren urin se kroz desni i lijevi
mokraćovod transportuje do
mokraćne bešike. To je neparni
organ koji služi kao privremeni
rezervoar urina i iz nje se urin
odvodi u spoljašnju sredinu putem
mokraćne cijevi.
NEFROLOŠKA NJEGA
 URIN ILI MOKRAĆA - analize
 1. Fizičko- hemijska analiza:
izgled, boja, miris, reakcija i
specifična težina.
2. Hemijska analiza: analize na
proteine, šećer, ketonska tela,
urobilinogen, bilirubin i nitrite.
3. Mikroskopski pregled urina:
mikroskopski pregled taloga koji
se dobije nakon što se mokraća
centrifugira (eritrociti, leukociti,
ćelije)
 4. Bakteriološka analiza-
urinokultura
NEFROLOŠKA NJEGA
 Uzimanje urina za analizu  Uzorak tzv. 24-satne mokraće
 Prvi jutarnji urin se uzima u (za kvantitativne pretrage, npr.
sterilnu posudu pri čemu je proteine, kreatinin) potrebno je
neophodna odgovarajuća vrlo pažljivo prikupljati, budući
higijena pacijenta (spolovilo da se njime određuje koliko se
oprati sapunom i vodom prije pojedinačne tvari izluči kroz 24
uzimanja uzorka)i uzima se ne sata.
prvi, već drugi mlaz prve
jutarnje mokraće. Za pretrage je
dovoljno do 10 ml urina.
Najbolje ga je u roku od dva sata
donijeti u laboratorij,
NEFROLOŠKA NJEGA
 Normalan urin je bistrog izgleda,  urin
žute boje, mirisa koji podsjeća na
miris goveđe juhe i kisele reakcije.
 Proteini, glukoza ,urobilinogen,
bilirubin, aceton su normalno
negativni.
 Sediment urina: 0-2 eritrocita, 0-5
leukocita
NEFROLOŠKA NJEGA
 KATETERIZACIJA
MOKRAĆNOG MJEHURA
 Indikacije za kateterizaciju
su sva stanja kada bolesnik ne
može spontano mokriti, a
mokraćni mjehur treba
isprazniti (retencija urina, prije
operacije, poroda, u
dijagnostičke i terapijske
svrhe...)
 Može biti privremena ili trajna
kateterizacija mokraćnog
mjehura
NEFROLOŠKA NJEGA
 Stalni kateteri se koriste da bi  KATETERIZACIJA
oslabili napetost mokraćne MOKRAĆNOG MJEHURA
bešike izazavanu retencijom
urina i omogućili neprekidnu
drenažu urina. Ostale indikacije
za stalni kateter uključuju
opstrukciju urinarnog trakta
tumorom ili uvećanom
prostatom, retenciju urina zbog
neurogene paralize mokraćne
bešike izazvane povredom ili
oboljenjem kičme kao i bilo koju
bolest kod koje je potrebno
precizno mjerenje diureze.
NEFROLOŠKA NJEGA
 IZVOĐENJE PROCEDURE
 Postupak kateterizacije mokraćnog mjehura se izvodi po svim pravilima asepse.
 Potrebno je objasniti pacijentu proceduru i obezbjediti privatnost (zaštiti krevet
paravanom)
 Oprati ruke i pripremiti sterilan odgovarajući pribor (rukavice, tupfere, kateter odg.
veličine)
 Postaviti bolesnika da leži na leđima bez odjeće u donjem dijelu tijela: žena s
raširenim nogama savijenim u koljenima i stopalima položenim na postelju
razmaknutim oko 60 cm, a muškarac s ispruženim i položenim na nogama na
postelju
 Otvoriti set za kateterizaciju i obući rukavice
 Da bi imali sterilno polje otvoriti set i postaviti ga između nogu kod pacijentice, a
pored kukova pacijenta muškog spola.
NEFROLOŠKA NJEGA
 dezinficirati vanjsko ušće mokraćne cijevi sterilnim tupferom namočenim u
dezinfekcijsko sredstvo u smjeru od simfize prema anusu (kod pacijentica
razmaknuti velike usne te tupferom namočenim u dezinfekciono sredstvo obrisati
jednu stranu uretralnog ušća odozgo ka dole, zatim drugim tupferom na isti način
drugu stranu uretralnog ušća, zatim trećim tupferom po sredini; kod pacijenta
muškog spola nedominantnom rukom uzeti spolovilo podići ga i zategnuti pod
uglom od 60 do 90 stepeni, a dominantnom rukom sterilnim tupferom namočenim u
dezinfekciono sredstvo kružnim pokretima prati prvo otvor uretre, zatim drugim
tupferom ponoviti kao i trećim tupferom)
 uvesti kateter (u muškaraca se stavi kap anestezijskog gela i pričeka 1-2 minuta)
pomoću sterilne hvataljke nježnim pokretima u mokraćni mjehur (4-5 cm žene, 10-
12 cm muškarci) dok se ne pojavi urin
 Kada se pojavi urin pričvrstiti špric napunjen sa fiziološkim rastvorom te naduvati
balon da bi se kateter zadržao na mjestu u mokraćnoj bešici.
NEFROLOŠKA NJEGA
VRSTE URINARNIH KATETERA  FOLEY KATETER
1. Foley kateter – na vrhu balon u koji
se stavlja voda, silikonska ili prirodna
guma
2. Robinson kateter – fleksibilan
kateter, za kratkotrajnu upotrebu, bez
balona na kraju
3. Hematurija kateter – postTURP
hemostaza, poput Foley katetera, dva
ili tri lumena
4. Coude katetr – zakrivljen vrh, lakše
prolazi zrok kurvaturu kod prostate
Veličina se izražava u Frenčima (F).
Od 10 F (3.3mm) do 28 F (9.3mm).
Nefrološka njega
 Održavanje stalnog katetera
 Rutinsko održavanje katetera je
neophodno da bi se spriječila
infekcija i druge komplikacije i
održala čistoća mjesta preko
kojeg je plasiran urinarni
kateter. Obavlja se svakodnevno,
nakon jutarnje toalete pacijenta
i neposredno nakon perinealnog
tretmana.
Nefrološka njega
 Izvođenje procedure:
 Pregledati kateter i provjeriti dreniranje urina, da li ima sluzi, ugrušaka
krvi, taloga i zamućenja. Potrebno je stisnuti kateter između dva prsta
da se odredi da li lumen sadrži bilo kakav materijal.
 Pregledati spoljašnjost katetera tamo gdje on ulazi u uretralno ušće na
prisustvo sasušenog materijala i gnoja. Takođe, treba pregledati tkivo
oko ušća uretre zbog iritacije ili otoka.
 Sterilnom tehnikom sa gazom očistiti tkivo oko ušća. Da bi se izbjeglo
kontaminiranje urinarnog trakta uvijek se čisti brisanjem upolje-nikad
prema ušću uretre.
 Kateter se ne smije vuči jer može ozljediti uretru i zid mokraćne bešike.
Potrebno je obezbjediti da kateter bude dovoljno labav prije fiksiranja
tako da se spiječi zatezanje odvodne cijevi i eventualno oštećenje
lumena uretre.
Nefrološka njega
 Uklanjanje urinarnog katetera
 Pripremiti pribor pored postelje
pacijenta i obući sterilne
rukavice
 Objasniti pacijentu proceduru i
reći mu da može osjetiti malu
nelagodu.
 Navući rukavice i pričvrstiti
špric na ventilni mehanizam na
kateteru. Prethodno odvojiti
urinarni kateter od kese za
sakupljanje urina da ne bi došlo
do vraćanja urina koji može
sadržavati bakterije.
Nefrološka njega
 Aspiriranjem tečnosti iz balona
doći će do njegovog pražnjenja.
 Uhvatiti kateter upijajućom
vatom i nježno ga izvući iz
uretre.
 Pacijenta kontrolisati narednih 6
do 24 sata nakon uklanjanja
katetera da bi bili sigurni da
ponovno mokri.
Nefrološka njega
 Ispiranje urinarnog katetera
 Stalni kateter se ispira samo ako
je zapušen zato da bi se izbjeglo
unošenje mikroorganizama u
mokraćnu bešiku. On može biti
zapušen ugruškom krvi koji
nastaje nakon operacije bubreg,
prostate, gustim sedimentom,
proteinskim naslagama kod
glomeluronefritisa, itd. Ispiranje
katetera obuhvata primjenu
strogo sterilne tehnike da bi se
spriječio ulazak bakterija u
mokraćnu bešiku.
 Primjenjujući sterilnu tehniku
rada, očistiti spoj katetera i cijevi
za drenažu tupferom sa
alkoholom da bi se uklonilo što
više bakterijskih kontaminanata.
Zatim razdvojiti kateter i cijev za
drenažu uvrćući ih u suprotnim
smjerovima. Kateter držati u
nedominanatnoj ruci i ne
zatezati ga. Na distalni kraj
katetera ubrizgati rastvor za
ispiranje (može i fiziološka
otopina), obično od 30 do 50 ml.
Nefrološka njega
 Ako se naiđe na bilo kakav otpor
prilikom ubacivanja rastvora za
ispiranje treba prekinuti
proceduru i obavjestiti ljekara.
Ako je stalni kateter neprolazan
potrebno ga je ukloniti i
zamjeniti novim da bi se
spriječila distenzija mokraćne
bešike, akutna bubrežna
insuficijencija, staza urina i
posljedične infekcija.
Nefrološka njega
 Kontinuirano ispiranje
mokraćne bešike
 To je procedura kojom se ispiraju
mali ugrušci krvi nastali nakon
operacije prostate ili mokraćne
bešike i na taj način spriječava
opstrukcija urinarnog trakta.
Ova procedura se koristi također
u liječenju iritirane, inflamirane
ili inficirane sluznice mokraćne
bešike.
Nefrološka njega
 Za ovu proceduru se mora
plasirati trolumenski kateter,
najčešće nakon operativnog
zahvata, u operacionoj sali.
Jedan lumen kontroliše
naduvavanje balona, drugi
omogućava uticanje rastvora za
ispiranje, a treći omogućava
njegovo isticanje.
 Pri kontinuiranom ispiranju
mokraćne bešike, trolumenski
kateter omogućuje da rastvor za
ispiranje ulazi u mokraćnu
bešiku kroz jedan lumen i ističe
kroz drugi. Također,
kontinuirano proticanje rastvora
za ispiranje kroz mokraćnu
bešiku stvara blagu tamponadu
koja može pomoći u
spriječavanju venskog krvarenja.
RTG URINARNOG SISTEMA
 Nativni snimak urotrakta
 inicijalna metoda pregleda kod akutnih oboljenja bubrega, uretera
i mokraćne bešike.
 Snimak nativnog abdomena (pregledan snimak abdomena) prethodi
svakoj kontrastnoj pretrazi urinarnog trakta.
 Priprema pacijenata za nativno snimanje urotrakta: podrazumjeva da
bolesnik 12 sati pre pregleda ne jede i da koristi neko od laksantnih
sredstava.
Kod urgentnih stanja rendgensko snimanje se vrši bez prethodne
pripreme. Rendgensko snimanje se obavlja u ležećem stavu i AP
položaju
Nativnim snimkom urotrakta se određuje: veličina, oblik i položaj
bubrega,kao i postojanje mješovitih ili neorganskih kalkulusa u
ureterima ili mokraćnoj bešici.
NEFROLOŠKA NJEGA
 Ultrazvučnim pregledom  Hidronefroza bubrega,
bubrega mogu se prilično dobro proširenje kanala u bubrežnim
prikazati bubrežni kamenci i čašicama
bubrežne ciste.
 Prije ultrazvučne pretrage
abdomena bitno je da se pacijent
drži propisanog režima dijete,
temeljenog na hrani koja ne
nadima (palenta, dvopek,
kuhano meso i slično), jer
uzimanje nadimajuće hrane
(voće, povrće, gazirani sokovi)
izaziva nakupljanje zraka u
crijevima te širenje želuca što
ometa pregled.
NEFROLOŠKA NJEGA
 CT (kompjutorizirana)  Ako se prilikom vršenja CT-a u
tomografija urinarnog trakta je mokraćni mjehur ubrizga
mnogo skuplja nego UZ pregled, mješavina zraka i radiokontrasta
ali ima neke prednosti. Ova može se dobiti jasan obris tumora
pretraga je najkorisnija za procjenu mokraćnog mjehura.
vrste i proširenosti bubrežnih
 CT male zdjelice
tumora ili drugih tvorbi koje
dovode do patoloških promjena
normalnog mokraćnog sistema.
Radiokontrast se može ubrizgati
intravenski kako bi se dobilo više
podataka. Pomoću CT-a može se
utvrditi koliko se daleko tumor
proširio izvan bubrega.
MR URINARNOG SISTEMA
 MR (magnetska rezonansa) je pretraga kojom se mogu otkriti bubrežne
tvorbe koje se drugim tehnikama ne mogu prikazati, npr. oblik tumora može
se odrediti na temelju trodimenzionalnih snimaka koji se dobiju pomoću
MR. Čvrste bubrežne tvorbe izgledaju drugačije od šupljih (cističnih)
tvorbi, a na temelju apsorpcijskih vrijednosti tekućine u cisti (apsorpcijska
vrijednost tekućine ovisi o njenoj gustoći, a očitava se iz već priređenih
tablica koje predstavljaju brojčanu vrijednost, tzv. koeficijent apsorpcije za
određene tekućine, npr. za vodu, krv, eksudat, transudat, zrak) doktor može
raspoznati krvarenje od neke infekcije. Osim toga, MR stvara odlične slike
krvnih žila i struktura oko bubrega, što pruža velike dijagnostičke
mogućnosti. Ipak, kamenci i naslage kalcija u bubrezima ne prikazuju se
jasno, bolji prikaz daje CT.
NEFROLOŠKA NJEGA
KONTRASTNE PRETRAGE  RETROGRADNA
URINARNOG TRAKTA PIJELOGRAFIJA
 INTRAVENOZNA
UROGRAFIJA
(PIJELOGRAFIJA)
 MINUTNA UROGRAFIJA
 RETROGRADNA
UROGRAFIJA
 Kontraindikacije: insuficijencija
bubrega, jetre i preosjetlljivost
na jodne kontraste.
NEFROLOŠKA NJEGA
 Intravenska urografija  IV PIJELOGRAFIJA
(pijelografija) je visoko pouzdana
metoda kojom se utvrđuje
funkcioniranje i rad bubrega, vidi se
njihov izgled kao i stanje izvodnih
bubrežnih kanala, uretera i mokraćnog
mjehura. Ovaj pregled daje važne
podatke u ispitivanju arteriske
hipertenzije. Intravenozna urografija
je kontrastna metoda pregleda
urinarnog trakta kod koje se
prethodno ubrizgava urotropno
kontrastno sredstvo u jednu od vena
(najčešće kubitalnu venu). K.S se
daje 1ml/kg tt
NEFROLOŠKA NJEGA
 Eliminacija kontrasta iz krvne cirkulacije preko bubrega u kanalni
sistem urinarnog trakta omogućuje njegovu vizuelizaciju, a time uvid u
patološka zbivanja na bubrezima, ureterima i mokraćnom mjehuru.
Potrebna je priprema pacijenta za pregled uz upotrebu laksantnih
sredstava i smanjen unos tečnosti nekoliko sati prije pregleda .
 IZVOĐENJE PROCEDURE
 Pacijent legne na rentgenski stol i dobije u venu dvije ampule
kontrastnog sredstva (do 60 ml); preko trbuha pacijenta se zategne
jedna široka platno koje učvrsti pacijenta za ploču rentgenskog stola i
čiji je zadatak da spriječi brzo oticanje kontrastnog sredstva iz bubrega;
nakon toga se obavlja snimanje. Sam pregled traje 40 minuta; Da bi se
tokom pretrage bolje uočile strukture urotrakta , pacijent se treba
dijetom adekvatno pripremiti kako bi se očistila crijeva od sadržaja kao
i gasnih kolekcija .
NEFROLOŠKA NJEGA
 Minutna urografija:  IV UROGRAFIJA
kontrastno sredstvo se aplicira
brzo i pravi se snimak nakon
jedne minute.
INTRAVENSKA UROGRAFIJA
 Izvođenje pretrage i priprema pacijenta
 Bolesnik leži na leđima na stolu za rtg preglede. Posebne pripreme prije
pregleda nisu potrebne, osim što bolesnik treba biti natašte, a dugotrajno
opstipirani bolesnici trebaju uzeti blago sredstvo za čišćenje. Najprije se
radi snimka bez kontrasta - nativna snimka mokraćnog sustava. Potom se
daje kontrastno sredstvo, obično u kubitalnu venu , a potrebna količina
određuje se prema tjelesnoj težini bolesnika. Prije primjene kontrastno
sredstvo se zagrije na približno tjelesnu temperaturu. Nakon danog
kontrastnog sredstva rade se snimke u standardnim vremenskim intervalima
i po potrebi kose i slojevne snimke, snimka u stojećem stavu te snimka
nakon mokrenja.
NEFROLOŠKA NJEGA
 Retrogradna urografija je
kontrastna metoda
rendgenološkog ispitivanja
kod koje se uvodi tanki
kateter u ureter pod
kontrolom oka putem
cistoskopa sve do
pijeloureteričnog vrata gdje se
ubrizgava kontrastno
sredstvo i retrogradno puni
pijelon, vratovi i čašice
kanalnog sistema bubrega.
NEFROLOŠKA NJEGA
 RETROGRADNA UROGRAFIJA
 Metode retrogradne urografije se
izvode uglavnom u stacionarnim
ustanovama, a one se u
posljednje vrijeme sve više
izbjegavaju radi retrogradnog
unošenja infekcije u ureteru i
prema bubrezima.
PROSTATA
Muška spolna žlijezda koja se nalazi između mokraćnog mjehura i ravnog
crijeva (lat. rectum), a okružuje mokraćnu cijev koja provodi mokraću iz
mjehura kroz penis.
NEFROLOŠKA NJEGA
 PROSTATA
 Adenom prostate je benigna promjena koja nastaje sa starenjem. Adenom
stvaraju umnožene žlijezde unutarnjeg sloja prostate koje podliježu
stromalnoj i epitelnoj hiperplaziji. Uzrok nastanku adenoma je nejasan, a
dovodi se u vezu s promjenama hormonalnog statusa u starijoj dobi.
 Prema statističkim podacima rak prostate se javlja u 5-7 % među
muškarcima iznad 50-te godine života.
 Karcinom prostate nastaje u žlijezdanom tkivu prostate, sporo raste i tako
gotovo 90% svih karcinoma prostate ostaje desetljećima klinički
neprimjetno tj. bez simptoma bolesti.
PROSTATA
 Biopsija prostate je uzimanje  BIOPSIJA PROSTATE
uzoraka (6-12 uzroraka) iz tkiva
prostate debljom iglom za biopsiju.
Zahvat radi ljekar specijalista
urolog iglom za biopsiju (ona ima
veći promjer od obične igle), i
njom uzima više uzoraka tkiva
prostate sa različitih mjesta u
prostati.Zahvat se radi u lokalnoj
anesteziji, preko sluznice završnog
debelog crijeva (rektuma), a rjeđe
preko trbušne šupljine. Uzorci
dobiveni biopsijom šalju se na
patohistološku analizu.
PROSTATA
 Prostata se može hirurški potpuno  Tumor prostate
ili djelimično ukloniti
 Transuretralna resekcija prostate
(TURP) je hirurška procedura
kojom se odstranjuje dio prostate
koji komprimira uretru. Ova
operacija prostate se primijenjuje
kod ranijih stadija raka prostate.
 Radikalna perinealna
prostatektomija je jedan od načina
potpunog odstranjenja prostate.
NEFROLOŠKA NJEGA
 CISTOSKOPIJA  CISTOSKOPIJA
 Endoskopska dijagnostičko
terapeutska metoda koja pomoću
cistoskopa omogućuje pregled
unutrašnjosti mokraćnog mjehura.
 Cistoskop je optički instrument
kojim se uvodi u mokraćni
mjehur kroz mokraćnu cijev
(uretru) te se procjenjuje
veličina mokraćnog mjehura,
izgled sluznice, postojanje
karcinoma ili dobroćudnih
promjena (polipi i ciste
mokraćnog mjehura).
NEFROLOŠKA NJEGA
 Cistoskopija se može  CISTOSKOPIJA
izvesti u lokalnoj
anesteziji, spinalnoj
anesteziji ili općoj
anesteziji.
Postoje dvije vrste cistoskopa:
1.Fleksibilni – koristi se bez lokalne anestezije, samo sa
ksilokain gelom koji se aplicira u uretru prije uvođenja
instrumenta
2.Rigidni – obično se izvodi u opštoj anesteziji zbog bola i
nelagode u toku rada
NEFROLOŠKA NJEGA
 Cistoskopija pruža najšire  ab
dijagnostičke mogućnosti, jer se sa
njom može sagledati svaki detalj
na sluzokoži mokraćne bešike
 Cistoskopima podešenim za
kateterizaciju uretera omogućava
se dopunska radiografska
dijagnostika, odnosno izvođenje
retrogradne ureteropijelografije
 Rigidnim ili fleksibilnim
uretroskopom, uvedenim kroz
odgovarajući cistoskop, eksplorira
se ureter, ili se iz njega izvlače
manji konkrementi. Operativnim
cistoskopom se uzimaju biopsije.
Slika: Bladder Cancer (Cystoscopy)
NEFROLOŠKA NJEGA
 URETEROSKOPIJA  URETEROSKOPIJA
 Ureteroskopija je endoskopska
procedura koja putem
ureteroskopa vizualizira sluznicu
mokraćne bešike i uretera.
 To je dijagnostičko terapeutska
procedura koja pomaže ljekaru da
pronađe, ukloni kamen ili ga
razbije na manje komade koji se
zatim lako izbacuju.
NEFROLOŠKA NJEGA
 URETEROSKOPIJA  URETEROSKOPIJA
 Ureteroskopija se često koristi za
uklanjanje kamena koje blokira
ureter, a ponekad i za uklanjanje
kamena iz bubrega.
 Procedura se može izvesti
fleksibilnim ili rigidnim
endoskopom u općoj anesteziji.
 HIRURŠKE PROCEDURE URINARNOG
SISTEMA
Nefrektomija
Hiruška procedura uklanjanja bubrega.
Indikacije:
1. Karcinom bubrega
2. Kod transplantacije bubrega
3. Parcijalna kod traume (ruptura)

Procedura može biti:

1.Klasična – „otvorena“ metoda
2.Laparaskopska (danas – „Single Post Access
Surgery“)
Slika: Nefrektomija
 HIRURŠKE PROCEDURE URINARNOG
SISTEMA
 Cistektomija predstavlja hirurško odstranjenje cijelog
ili dijela mokraćnog mjehura zbog tumora koji je
probio stjenku mjehura.
 Postoji nekoliko operativnih zahvata i načina
derivacije mokraće.
 Može se nadomjestiti novim djelom koji se pravi od
ileuma ili kolona za skupljanje mokraće.
TRANSPLANTACIJA BUBREGA

- Bubrežna transplantacija podrazumijeva

transplantaciju novog bubrega kod pacijenata koji se
nalaze u terminalnoj fazi hronične bubrežne
insuficijencije. Uspješno presađen bubreg omogućava
normalan život primaocu.
-Transplantacija može biti kadaverična ili sa živog
donatora.
-1950 prva dokumentovana bubrežna transplantacija
(odbačen, bez imunosupresiva)
-1954 identični blizanci da se spriječi odbacivanje
-1964 imunosupresivi uvedeni kao dio procedure
TRANSPLANTACIJA BUBREGA
 Živi donor (bliži srodnik: otac, majka, brat, sestra)
 2. Kadaver (umiruća osoba)
 Za transplantaciju bubrega neophodno je:
 -potpuna podudarnost u ABO sistemu (izuzetno davalac
 “O” Rh+ može dati primaocu A,B ili AB)
 -odgovarajuća podudarnost u HLA sistemu
 - da primalac nije senzibilisan na tkivo donora
 (negativan Kros-meč, odsustvo citotoksičnih antitela)
DIJALIZA
 Dijaliza je medicinski  HEMODIJALIZA
postupak pri kojem se
uklanjaju otpadni produkti iz
krvi pacijenta sa bubrežnom
insuficijencijom. Tom
prilikom krv pacijenta se
propušta kroz dijalizator za
prečišćavanje i potom vraća
u pacijenta. Može biti:
 Hemodijaliza
 Peritonealna dijaliza
 Hemofiltracija
NEFROLOŠKA NJEGA
 Osnovni mehanizam dijalize je
difuzija kroz polupropustljivu
membranu koja ekstrahuje
produkte metabolizma kao što
su urea, kreatinin i višak
tekućine.
Većina bolesnika dijalizira se 3 puta
sedmično, a postupak prosječno
traje 4 sata.[1]
DIJALIZA
 Hemodijaliza i priprema bolesnika za lečenje hemodijalizama (kreiranje
vaskularnog pristupa)
Da bi bolesnik otpočeo liječenje hemodijalizama, potrebno je napraviti
dobar vaskularni pristup, najbolje arteriovensku fistulu na lijevoj ruci (kod
dešnjaka) ili desnoj kod ljevorukih. Ova operacija se radi uglavnom u
lokalnoj anesteziji, rjeđe u opštoj anesteziji. Pored fistule, bolesnicima sa
lošim kvalitetom krvnih sudova, može se ugraditi i vaskularna proteza koja
imitira prirodni krvni sud. Treća opcija je stavljanje vaskularnog katetera za
dugotrajnu upotrebu; on se plasira u veliku venu (najčešće subklaviju).
Posle ovakve pripreme bolesnik dolazi najčešće tri puta nedeljno na
bolničku hemodijalizu koja traje 4 sata.
Nefrološka njega
 AV ŠANT  Njega arteriovenskog šanta
 Arteriovenski (AV) šant se
sastoji od dva segmenta spojenih
cijevi koje skreću krv od arterije
ka veni. On obezbjeđuje pristup
cirkulatornom sistemu za
hemodijalizu. Plasiran je
hirurški i to obično u
podlakticu. Nakon postavljanja,
šant zahtijeva redovnu procjenu
prohodnosti i pregled okolne
kože na znakove infekcije.
Nefrološka njega
 Njega AV šanta uključuje
aseptično čišćenje arterijskih i
venskih izlaznih mjesta,
primjenu antiseptičnih masti i
zavijanje mjesta sterilnim
zavojima. Ova procedura, kada
je učinjena neposredno prije
hemodijalize, produžava život
šanta, spriječava infekciju i
omogućava rano otkrivanje
tromba. Održavanje mjesta
šanta se sprovodi češće ako zavoj
postane vlažan ili ako propušta.
Nefrološka njega
 Izvođenje procedure:
 Objasniti pacijentu proceduru
 Staviti ruku sa šantom na
sterilno prekrivenu površinu.
 Pažljivo ukloniti zavoj od. gaze
koji prekriva šant i tupfer od
gaze ispod šanta.
 Provjeriti da li na arterijskom i
venskom izlaznom mjestu ima
znakova infekcije kao što su
crvenilo, otok, prevelika
osjetljivost ili dreniranje.
NEFROLOŠKA NJEGA
 Provjeriti protok krvi kroz šant
posmatranjem boje krvi i
upoređivanjem toplote šanta sa
toplotom okolne kože. Krv bi
trebala da bude svjetlocrvena, a
šant bi trebao da bude topao kao
i koža. (ako je krv
tamnopurpurne boje ili crna, a
temperatura šanta niža od
okolne kože, došlo je do
tromboziranja-obavjestiti
ljekara).
NEFROLOŠKA NJEGA
 Palpirati šant zbog „trila“  Staviti suhi, sterilni tupfer od
(blagim postavljanjem vrhova gaze ispod šanta. Ovo spriječava
prstiju iznad mjesta pristupa da kontakt šanta sa kožom koji bi
bi se osjetile vibracije) koji mogao da izazove iritaciju kože i
također ukazuje na normalan oštećenje.
protok krvi.
 Očistiti kožu sterilnim tupferom
natopljenim dezinfekcionim
sredstvom. Brisati upolje od
mjesta da bi se uklonile bakterije
i smanjila mogućnost
kontaminacije šanta.
DIJALIZA
 Peritonealna dijaliza je proces  PERITONEALNA DIJALIZA
pri kojem se dijaliza vrši preko
polupropustljive peritonealne
membrane. U ovoj proceduri
dijalizat (rastvor) se instilira u
peritonealnu šupljinu pomoću
katetera i nakon propisanog
vremena drenira izvlačeći
otpadne produkte, višak
tečnosti i elektrolite. Stalni
peritoneumski kateter postavlja
hirurg (Tenkofov kateter) za
neprekidno cirkulisanje
dijalizata.
DIJALIZA
 Peritonealna dijaliza i priprema bolesnika za liječenje peritonealnom
dijalizom
Za izvodjenje peritonealne dijalize, potrebno je prvo plasirati peritonealni
kateter u trbuh. Ovaj kateter se operativno stavlja pod lokalnom (rjeđe
opštom) anestezijom i po zarastanju otpočinje se obuka bolesnika da ovu
vrstu dijalize može samostalno da izvodi u kućnim uslovima i tako bude
nazavisan od bolnice. Kako je bolesnik nezavisan od bolnice najveći dio
vremena, ova metoda je pogodna za zaposlene, osobe školskog uzrasta i za
osobe koje često putuju. Ambulantne kontrole se vrše na 1-2 meseca, a po
potrebi i ranije. Kod starih, sljepih i nemoćnih bolesnika, obučava se
zainteresovani član porodice za izvođenje kućne peritonealne dijalize.
DIJALIZA
 Peritonealna dijaliza se
izvodi u strogo aseptičnim
uslovima da bi se spriječila
pojava peritonitisa
(zamućena tečnost,
povišena temperatura, bol u
trbuhu, osjetljivost stomaka).
Pacijent se uvijek izmjeri da
bi se ustanovila početna
težina i prati bilans tekućine.
 Potrebno je naučiti pacijenta
da svakodnevno bilježi svoju
težinu i krvni pritisak i da
redovno provjerava da li ima
otoke na nogama. Također,
treba ga educirati da vodi
preciznu listu bilansa
tečnosti.
DIJALIZA
 Izvođenje procedure kontinuirane ambulantne peritonealne
dijalize:
 Nakon stavljanja maske, kesa sa dijalizatorom se prikači na
cijev koja ulazi u dio trbuha pacijenta tako da tečnost teče u
peritonealnu šupljinu. Maska se uklanja kad se završi ovaj
korak.
 Dok se dijalizat zadržava u peritonealnoj šupljini, pacijent
može presaviti kesu, staviti je ispod svoje košulje i obavljati
svoje normalne aktivnosti.
 Nakon ponovnog stavljanja maske, odviti kesu i okačiti je
ispod karlice da bi omogućili dreniranje dijalizata iz
peritonealne šupljine nazad u kesu.