โปรแกรมวิชาเทคโนโลยีอต

ุ สาหกรรม
คณะวิทยาศาสตร ์และเทคโนโลยี
มหาวิทยาลัยราชภัฎ
 วิชาวัสดุศาสตร ์
(Material Scince)
มหาวิทยาลัยราชภัฎ
 ปร ัชญ
ก ้าวทั
า น
มุ ่ ง ่
มั
น
เทคโนโลยี
ผลิ
ต
สามัคคีคนดีส ่ ู
 ่
บทเรียนที 6
การกัดกร่อนของโลหะและการ
ป้ องกัน

การกัดกร่อนของโละหและการ 1
การกัดกร่อนของโลหะและ
การป้ องกัน
่
เมือโลหะถู กใช ้งาน
หรือทิงไว้ ้ในอากาศ พืนที้ ่
บริเวณผิวของโลหะจะมี
การทาปฏิก ิรยิ า กับ
ออกซิเจน และความชืน้
ทาให ้โลหะเกิดการผุ
กร่อน
หรือการติดตังให้ ้
โลหะต่างชนิ ดกัน สัมผัส
สาเหตุทก่ ่
ี อให้เกิดการกัด
กร่อ น ้ ้จากหลายสาเหตุ
การกัดกร่อนของโลหะจะเกิดขึนได
่ ปได ้ดังนี ้
ด ้วยกัน ซึงสรุ
1. เกิดจากปฏิก ิรย ิ าทางเคมีโดยตรง เกิดขึนได้ ้
่
2 ลักษณะ คือ การทีโลหะสั มผัสกับ ออกซิเจน และ
ความชืน้ จะทาให ้เหล็กกลายเป็ นเหล็กไฮดรอกไซด ์
หรือสนิ มเหล็ก และเมือน ่ าโลหะไปผสมกับกรดทาให ้
เหล็กกลายเป็ นเหล็กซ ัลเฟตจะมีผลทาให ้เกิดการกัด
กร่อนได ้
2. เกิดจากปฏิก ิรย ิ าไฟฟ้า - เคมี จะมีการไหล
 3. เกิดจากการถ่ายเทประจุอเิ ล็กตรอน
ระหว่างโลหะด้วยกัน โลหะแต่ละชนิ ดจะมีคา่ ความ
ต่างศักย ์ไฟฟ้ า ทีแตกต่ ่ างกันโลหะทังสองชนิ้ ่ ความ
ดทีมี
โลหะ ่
ต่างศักย ์ไฟฟ้ าทีแตกต่างกัน จะมีการถ่ายเทประจุ
ค่าความต่างศ ักย ์ทางไฟฟ้า

่ ทองค
อิเล็กตรอนซึงกั นาและกันโดยทีอิ ่ เล็ก1.68 ่
ตรอนจะวิงออกจาก
่ ้
ทองแดง
โลหะทีเป็ น ขัวบวกไปหาโลหะที ่ 0.52 ้
เป็ นขั วลบ ทาให ้เกิด
เงิน 0.80
่ ตะกัว่ เป็
การผุกร่อนทีโลหะที ่ นขัวบวก
้ - 0.13
ดีบุก - 0.14
เหล็ก - 0.44
อะลูมเิ นี ยม 0.67
นิ เกิล - 0.25
โครเมียม่ - 0.56
สังกะสี - 0.76
ไฮโดรเจน 0.00
 4. เกิดจากสภาพแวดล้อม สภาวะแวดล ้อมมีผล
ทาให ้เกิดการกัดกร่อนได ้เร็วขึน้
เช่น การนาโลหะไปใช ้งานในพืนที ้ ที
่ ใกล
่ ้ชายทะเลจะทา
่ วขึนหรื
ให ้เกิดการผุกร่อนทีเร็ ้ อการนาเอา โลหะไปใช ้
งานในบริเวณทีอุ ่ ณหภูมสิ งู ก็สง่ ผลทาให ้เกิดการผุ
้ นกัน ตัวอย่างเช่น การนาโลหะไปใช ้ทา
กร่อนเร็วขึนเช่
ท่อไอเสียรถยนต ์ หรือปล่องไฟ เราจะพบว่าชินส่ ้ วน
้ การผุกร่อนทีเร็
เหล่านี จะมี ่ วขึน้
การป้ องกันการกัดกร่อน
ของโลหะ ่
วิธใี นการป้ องกันไม่ให ้เกิดการกัดกร่อนในโลหะเพือ
เป็ นการยืดอายุการใช ้งานของโลหะได ้ดังนี ้
1. กรรมวิธก ี ารเคลือบผิว การเคลือบผิวโลหะจะ
้ วของโลหะ ไปสัมผัสโดยตรง
เป็ นการป้ องกันไม่ให ้พืนผิ
กับความชืน้ หรือนาและอากาศกรรมวิ
้ ธท ี่ ยมนามาใช ้
ี นิ
สาหร ับการเคลือบผิวของโลหะมีอยู่ด ้วยกัน 3 ชนิ ด
ได ้แก่
1.1 การเคลือบผิวโลหะด ้วยสารอินทรีย ์ การเคลือบ
ด ้วยวิธน ้ อนข ้างจะมีราคาถูก และกรรมวิธท
ี ี ค่ ี่
ี ไม่
ซ ับซ ้อน แต่จะขาดคุณสมบัตใิ นการทนต่อความร ้อน
 1.3 การเคลือบผิวด ้วย
กรรมวิธท ี างเคมี
่ ยมนามาใช ้ในการ
ทีนิ
เคลือบผิวโลหะมีอยู่ 2 วิธ ี
คือ การรมดาจะเป็ นการ
นาเอาโลหะ ทาด ้วย
้ นเครือง
นามั ่ หรือนามั
้ น
่
ลินสีด แล ้วนาโลหะทีทา
้ นไป เผาที่
ผิวด ้วยนามั
อุณหภูมป ิ ระมาณ 450 ํ
 2. กรรมวิธก ี าร
ตกแต่งผิวโลหะ การ
ตกแต่งให ้ผิวของโลหะทีมี ่
ความเงามันเนื่ องจากผิว
่
ทีละเอี ยด เงามัน จะช่วย
้ อ
ไม่ให ้ความชืนหรื
สารเคมีแทรกตัวเข ้าไป
ทาปฏิก ิรยิ ากับโลหะได ้
ยากขึน้ กรรมวิธก ี าร
ตกแต่งผิวโลหะจะมีอยู่ 2
วิธ ี คือ
 3. การนาโลหะผสมมา
ใช้งาน โลหะผสมจะมีการเพิม ่
คุณสมบัตด ิ ้วยการเติมธาตุผสม
ต่างๆ ให ้มีคณุ สมบัติ ทีเหมาะ ่
ต่อการใช ้งาน เช่น เหล็กกล ้าไร ้
สนิ ม หรือเหล็กกล ้าสแตนเลส
มีการเติมธาตุโครเมียม ่ ลงไปใน
เหล็กกล ้าชนิ ดนี ้ เมือโครเมี
่ ่
ยม
รวมตัวกับออกซิเจนจะเกิด
่
โครเมียมออกไซด ่
์ ซึงการเกิ ด
่
โครเมียมออกไซด ่ เวณผิว
์ทีบริ
ของเหล็กกล ้า จะมีลก ั ษณะเป็ น
 4. การนาเอาวัสดุ
ประเภทอโลหะมาใช้งาน
วัสดุประเภท อโลหะ จะไม่มี
การเกิดปฏิก ิรยิ าไฟฟ้ าเคมี
จึงช่วยลดปัญหาในเรืองการ ่
กัดกร่อนได ้ แต่มข ี ้อเสียใน
่ 5. การเปลียนแปลงสิ่ ่
งแวดล้ อม การ
เรืองของความ แข็งแรง การ
เปลี ่ ่
ทนต่อความร ้อนหรือ้อมจะเป็ นการตัดวงจรการ
ยนแปลงสิ งแวดล
เกิอุดณปฏิ ก ิ ร ย
ิ าเคมี ใ นการกั ดกร่ อ นซึ ่ นอีกวิธก
งเป็ ี ารหนึ ่ง
หภูมส ิ งู
่
ทีจะลดการกั ดกร่อน การเปลียนแปลง ่
่
สิงแวดล ้อมทีนิ ่ ยมนามาใช ้ คือ การลดความเข ้มข ้น
 ่ ้
1. การกัดกร่อนทีเกิดขึน
สม่าเสมอทัวผิ
่ วหน้า
(General or Uniform Corrosion)

ปฎิก ิรยิ าเคมีหรือ

ปฎิก ิรยิ าเคมีไฟฟ้ า การ
กัดกร่อนเกิดขึนอย่้ าง
สม่าเสมอบนผิวหรือเป็ น
บริเวณกว ้าง มีผลให ้โลหะ
่
บางเรือยๆ ้
หรือมีนาหนั ก
หายไป คือ เบาลงเรือยๆ ่
 การป้ องกัน
่ ดขึนสม
การกัดกร่อนทีเกิ ้ ่าเสมอ
่ วหน้า
ทัวผิ
ี่
(1) เลือกใช ้วัสดุทเหมาะสมและอาจท าการ
เคลือบผิวด ้วย
้
(2) ใช ้สารยับยังการกัดกร่อน
(3) ใช ้การป้ องกันแบบคาโทดิก
(cathodic protection)
2. การกัดกร่อนแบบกัลวานิ ก
(Galvanic Corrosion)
โลหะแต่ละชนิ ดจะมี
ค่าศักย ์เฉพาะตัว ดังนั้นถ ้า
หากมีโลหะ 2 ชนิ ด สัมผัส
กันอยู่และมี สารละลาย
อิเลคโตรไลท ์และส่วนโลหะ
่
เชือมต่ อทีน่ าไฟฟ้ า หรือ
ต่อกันอย่างครบวงจรไฟฟ้ า
่
เคมี เมือเวลาผ่ านไป โลหะ
่ กย ์ต่ากว่าจะเกิดการ
ทีศั
่
 การป้ องกัน
การกัดกร่อนทีเกิ ่ ดขึนสม ้ ่าเสมอ
ทั ่ วหน้า
วผิ
ี่ คา่ galvanic Series ใกล ้เคียงกัน
1. เลือกใช ้วัสดุทมี
่ นได ้
เท่าทีเป็
่ ตราส่วนของพืนที
2. หลีกเลียงอั ้ คาโธด/อาโนด
่ ้ ่
ปร ับให ้พืนที
้
ทังสองใกล ้เคียงกัน
3. ใช ้ฉนวนกันในบริ้ เวณทีใช ่ ้โลหะต่างชนิ ดกันมาสัมผัสกัน
4. ใช ้สารเคลือบผิวอย่างระมัด ดูแลการเคลือบผิวให ้อยู่ใน
สภาพดี
5. เติมสารยับยัง้ เพือลดความรุ
่ นแรงของการกัดกร่อน
6. ออกแบบทีให ่ ้สามารถเปลียนชิ ่ ้
นงานที ่ นอาโนดได ้ง่าย
เป็
้ สดุทสามที
7. ติดตังวั ี่ ่ คา่ ความต่างศักย ์น้อยกว่าโลหะทังสอง
มี ้
่ ้เกิดการกัดกร่อนแทน
เพือให
3. ่ ับ
การกัดกร่อนในทีอ
(Crevice Corrosion)
้ อั
ในพืนที ่ บบนผิว
โลหะทีสั่ มผัสโดยตรงกับ
สารกัดกร่อน การกัด
กร่อนประเภทนี เกี ้ ยวข
่ ้อง
กับปริมาณของสารละลาย
่ ้างอยู่ตามพืนที
ทีค ้ ที ่ เป็
่ น
หลุม หรือพืนที้ ที ่ เป็
่ นซอก
บริเวณแคบๆทีมี ่
สารละลายเข ้าไปขังอยู่ได ้
 การป้ องกัน
่ ับ
การกัดกร่อนในทีอ
่
1. ใช ้การเชือมแบบ butt joint แทนการยาหมุ ้ ดหรือการ
ยึดด ้วยสลักเกลียว
2. ปิ ดบริเวณทีเป็ ่ นทีอั ่ บโดยการเชือมหรื ่ อการบัดกรี
3. ออกแบบถังความดันให ้สามารถระบายน้าได ้ดี พยายาม
่ ปร่างทีเป็
หลีกเลียงรู ่ นมุม
4. ตรวจสอบเครืองมื ่ อและสารแปลกปลอมอยู่เสมอ
5. กาจัดของแข็งทีลอยอยู ่ ่กอ่ นเข ้ากระบวนการผลิต
6. กาจัดวัสดุเปี ยกทีตกค ่ ้างอยู่ ในระหว่างการหยุดซ่อม
ประจาปี
7. จัดสภาวะสิงแวดล่ ้อมให ้มีความสม่าเสมอ
่ นของแข็งและไม่มก
8. ใช ้ปะเก็นทีเป็ ี ารดูดซึม
่
9. ใช ้การเชือมแทนการม้ วนเป็ นท่อ
4. การกัดกร่อนแบบรู เข็ม
(Pitting Corrosion)
การกัดกร่อนแบบสนิ มขุม
หรือการกัดกร่อนแบบรู
่ ดขึน้
เข็ม เป็ นปัญหาทีเกิ
มากโดยเฉพาะกับโลหะที่
ได ้พัฒนาให ้มีฟิล ์ม
ป้ องกันการกัดกร่อนแบบ
่ วหน้าได ้แล ้ว แต่เมือ
ทัวผิ ่
ฟิ ล ์มบางแตกแยกออก
เฉพาะบางที่ ก็จะเกิดการ
่
 การป้ องกัน
การกัดกร่อนแบบรู เข็ม
โดยทัวไป่ วิธท ี่ ้ในการป้ องกันการกัดกร่อนในทีอั
ี ใช ่ บก็
สามารถนามาใช ้ในการป้ องกันการกัดกร่อนแบบ pitting
ได ้เช่นกัน วัสดุทมี ี่ การกัดกร่อนหรือมีแนวโน้มทีจะเกิ ่ ดการกัด
กร่อนแบบ pitting ไม่ควรนามาใช ้ในการสร ้างโรงงานหรือ
่ อ วัสดุแต่ละชนิ ดมีความต ้านทานต่อการกัดกร่อนที่
เครืองมื
ต่างกัน เช่นการเติมโมลิดน ิ ่ ัมลงไปในเหล็กกล ้าไร ้สนิ ม 304
ในปริมาณ 2 % ซึงท ่ าให ้ได ้เหล็กกล ้าไร ้สนิ ม 316 โดยจะ
่
เพิมความต ้านทานต่อการกัดกร่อนแบบ pitting โดยจะทา
ให ้เกิดผิว passive ทีมี ่ ความเสถียรมากกว่า คือมี
ความสามารถในการป้ องกันการกัดกร่อนมาก วัสดุ 2 ชนิ ดนี ้
ประพฤติตวั ต่างกันคือชนิ ดหนึ่ ง ไม่เหมาะสมต่อการนาไปใช ้
ในน้าทะเลแต่อก ี ชนิ ดหนึ่ งสามารถใช ้ได ้ในบางกรณี
5. การกัดก่อนแบบการสู ญเสีย
ส่วนผสมบางตวั
(Selective leaching)
เป็ นรูปแบบหนึ่ งของ
การกัดกร่อนซึงเกิ่ ด
โดยการละลายของ
ธาตุบางตัวจาก
โลหะอัลลอยด ์ เป็ นผล
จากการกระทาซึง่
่
สิงแวดล ้อมไล่โลหะที่
่ ด ออก
ว่องไวทีสุ
 การป้ องกัน
การกัดกร่อนแบบเสียส่วนผสม
บางส่วน
การป้ องกัน
1.ลดความรุนแรงของสภาวะแวดล้อม
เช่นกาจัดออกซิเจนจากสารละลาย
2.ใช้การป้ องกันแบบคาโธด
6. การกัดกร่อนตามขอบเกรน
(Intergranular Corrosion)
โดยขอบเกรนจะแสดง
้
ตัวเป็ นขัวอาโนด
้
(สูญเสียเนื อโลหะ)
ภายในเกรนจะแสดงตัว
้
เป็ นขัวคาโธด หาก
บริเวณขอบเกรนมี
่
อนุ ภาคอืนๆมา
ตกตะกอนอยู่ หรือมี
 การป้ องกัน
การกัดกร่อนตามขอบเกรน

1.การทา heat treatment ่ ณหภูมส

ทีอุ ิ งู ซึง่
ปกติจะเรียกว่า quench annealing หรือ
solution quenching

่
2.การเติมธาตุบางตัวทีสามารถรวมตั
วเป็ น
คาร ์ไบด ์ได ้ดี (stabilizer)
7. การกัดกร่อน-สึกกร่อน
(Erosion Corrosion)

การกัดกร่อนประเภทนี ้
่
เริมจากการกั ดกร่อนที่
มีของไหล ไหลผ่าน
โลหะและมักไหลด ้วย
ความเร็วสูง หากของ
ไหลนี มี ้ ฤทธิกั์ ดกร่อน
่
สูง เมือโลหะเริ ่ กจะ
มสึ
 การป้ องกัน
การกัดกร่อนแบบการสึกกร่อน
8. การกัดกร่อนเนื่ องจากความ
ล้า
(Fatigue Corrosion)

การกัดกร่อนแบบนี ้
่
เกิดเมือขนาดแรงเค ้น
่ าค่า yield point
ตากว่
และเกิดเมือถู่ กกระทา
ซาแล ้ ้วซาเล่
้ าใน
ช่วงเวลาหนึ่ ง และใน
่
สิงแวดล ่ ฤทธิกั
้อมทีมี ์ ด
 การป้ องกัน
การกัดกร่อนแบบการสึกกร่อน
9. การกัดกร่อนแบบถู ครู ด
(Fretting Corrosion)
่ ด
เป็ นการกัดกร่อนทีเกิ
ในสภาวะบรรยากาศ
้ ่
ปกติ บริเวณพืนที
ผิวสัมผัสระหว่างโลหะ
่
เมือโลหะนั ้นกาลังถูก
แรงกระทา
้
ปัจจัยพืนฐานของการ
เกิด F
 การป้ องกัน
การกัดกร่อนแบบถู ครู ด
1. ่ ้วยนามั
หล่อลืนด ้ นทีมี
่ ความหนื ดตา่
คุณสมบัตก ิ ารเกาะยึดสูง
่ load เพือลด
2. เพิม ่ slip ระหว่างผิวหน้า
สัมผัส
่ ดซ ับการสันสะเทื
3. ใช ้ปะเก็นเพือดู ่ อน
ป้ องกันออกซิเจน
่
4. เพิมความแข็ งแรงผิวหน้าสัมผัส
10. การกัดกร่อนแบบรู พรุน
เป็ นการกัดกร่อน
เฉพาะที่ ซึงเกิ
่ ดจาก
ผลรวมของความ
เสียหายบนผิวโลหะ
เป็ นแห่งๆ อัน
เนื่ องมาจาก
ฟองอากาศทีมาจั่ บตัว
กันซาแล้ ้วซาเล่
้ า หรือ
 การป้ องกัน
การกัดกร่อนแบบการสึกกร่อน
1. ปร ับปรุงการออกแบบ เพือให่ ้มีการ
่
เปลียนแปลงของ hydrodynamic pressure
น้อยทีสุ่ ด
่ งแรงกว่า มีความ
2. เลือกใช ้โลหะทีแข็
ต ้านทานต่อการกัดกร่อนดีกว่า
้ วนบริเวณทีมี
3. ชินส่ ่ โอกาสเกิด
cavitation มาก ให ้แต่งผิวให ้เรียบมาก
11. การกัดกร่อนแบบได้ร ับความ
เค้น
(Stress Corrosion)
เป็ นการกัดกร่อน
เฉพาะที่ ซึงเกิ
่ ดจาก
ผลรวมของความ
เสียหายบนผิวโลหะ
เป็ นแห่งๆ อัน
เนื่ องมาจาก
ฟองอากาศทีมาจั่ บตัว
กันซาแล้ ้วซาเล่
้ า หรือ
 การป้ องกัน
การกัดกร่อนแบบได้ร ับความเค้น
12. ้
การกัดกร่อนแบบใต้ชน ั
เคลือบ
(filiform corrosion)
เป็ นการกัดกร่อนที่
้
เกิดขึนภายใต ้ชน้ั
เคลือบ เช่น การทาสี
พลาสติกบนผิว
เหล็กกล ้า หรือ การ
เคลือบแลกเกอร ์บนผิว
แผ่นเหล็กเคลือบดีบุก
จัดเป็ นการกัดกร่อน
 การป้ องกัน
้ั ว
การกัดกร่อนแบบไต้ชนผิ
เคลือบ