PATOLOGIJA

PROF. DR ŽIVKA ERI

PATOLOGIJA
NAUKA KOJA PROUČAVA STRUKTURNE,
MORFOLOŠKE PROMENE KOJE NASTAJU U
ĆELIJAMA, TKIVIMA I ORGANIMA ZAHVAĆENIM
BOLEŠĆU.

PATOS – PATNJA, BOLEST

LOGOS – IZUČAVANJE, RASPRAVA
Bolest :
Epidemiologija – Gde & Kada..
Etiologija – Šta je uzročnik?
Patogeneza – Evolucija bolesti
Morfologija – Strukturne promene
Klinički značaj
Terapija
Prognoza
Prevencija
Kliničke grane

Patologija

Bazične nauke
 ISTORIJSKI RAZVOJ PATOLOGIJE

GIOVANNI
BATTISTA MORGAGNI
(1682-1771)
O SEDIŠTIMA I UZROCIMA
BOLESTI PROUČAVANIMA
ANATOMSKIM POSTUPKOM
(1761 god.)
ISTORIJSKI RAZVOJ PATOLOGIJE
RUDOLF VIRCHOW (1821-1902)
OMNIS CELLULA E CELLULA
 PREDMET PROUČAVANJA
PATOLOGIJE
SU TRI OSNOVNA PROCESA BOLESTI:

1. ETIOLOGIJA (UZROK)

2. PATOGENEZA (MEHANIZAM NASTANKA)

3. MORFOLOŠKE PROMENE
(STRUKTURNA OŠTEĆENJA ĆELIJA, TKIVA I ORGANA)
ETIOLOGIJA

1. UNUTRAŠNJI ILI GENSKI FAKTORI

2. SPOLJAŠNJI ILI STEČENI FAKTORI

 Bolest Bolest
Bolest
Bolest
Bolest

Jedan agens Jedna bolest- Malaria

Nekoliko agensa  Jedna bolest- Diabetes
Jedan agens  Nekoliko bolesti- pušenje
Etiologija: Šta je uzročnik?

Agensi sredine:
◦ Fizički
◦ Hemijski
◦ Nutricioni
Multifaktorialno:
◦ Infektivni
◦ Imunološki Diabetes,
◦ Psihološki Hypertenzija
Genetski faktori: Cancer
◦ Godine
◦ Geni
 PATOGENEZA BOLESTI
PREDSTAVLJA TOK DOGAĐAJA, ODGOVOR ĆELIJE I
TKIVA NA DEJSTVO ETIOLOŠKOG FAKTORA.
PATOGENEZA BOLESTI
PREDSTAVLJA TOK DOGAĐAJA, ODGOVOR ĆELIJE I
TKIVA NA DEJSTVO ETIOLOŠKOG FAKTORA.

MEHANIZAM NASTANKA
RAZVOJ
TOK
ISHOD
UTICAJ NA DRUGA TKIVA I ORGANE ODNOSNO
ORGANIZAM U CELINI
 MORFOLOŠKE PROMENE
STRUKTURNA OŠTEĆENJA U:

- ĆELIJAMA

- TKIVIMA
FUNKCIONALNI POREMEĆAJI
KLINIČKI ZNAČAJ
 PODELA PATOLOGIJE
OPŠTA

SPECIJALNA (SISTEMATSKA)
MORFOLOŠKI UZORCI U
PATOLOGIJI
1. CITOLOGIJA

2. BIOPSIJA (BIOS-život, OPSIS-gledanje)

3. OBDUKCIJA (OBDUCTIO, SECTIO, AUTOPSIA)

4. EKSPERIMENT
 METODI U PATOLOGIJI
1. MAKROSKOPSKA ANALIZA

2. MIKROSKOPSKA ANALIZA

3. MOLEKULARNO-BIOLOŠKA I CITOGENETSKA
ISTRAŽIVANJA

4. EKSPERIMENTALNA PATOLOGIJA
METODI U PATOLOGIJI
OMOGUĆAVAJU ANALIZU BOLESTI
 STRUKTURNU
 ULTRASTRUKTURNU
 BIOHEMIJSKU
 HISTOHEMIJSKU
 IMUNOHISTOHEMIJSKU
 MOLEKULARNU
 CITOLOGIJA
EKSFOLIJATIVNA CITOPATOLOGIJA – ćelije slabije očuvane, zaokrugljene

◦ Efuzije (pleura, perikard, peritoneum)

◦ Urin
◦ Cerebrospinalni likvor
◦ Sputum
◦ Cervikalni bris (PAPA test)
◦ Vaginalni bris

ASPIRACIONA CITOPATOLOGIJA – ćelije očuvane, potiču direktno iz lezije

CITOLOGIJA
NEINVAZIVNA, JEDNOSTAVNA I
JEFTINA METODA

POZITIVNOST U 60-90%
MALIGNIH TUMORA (AKO SE
ANALIZIRA 3-5 UZORAKA)

ZA DETEKCIJUCENTRALNIH
TUMORA I SCREENING VISOKO
RIZIČNIH BOLESNIKA

NEDOSTATAK: LOKALIZACIJA
NEPOZNATA
Pleuralni izliv
CITOLOGIJA
POZITIVNOST IZNAD 90% U
MALIGNIM TUMORIMA

VRLO
MALI PROCENAT
KOMPLIKACIJA

NIJE ZA DETEKCIJU
PERIFERNIH,
PLEURALNIH, SUBMUKOZNIH I
MEDIJASTINALNIH TUMORA

sputum
Aspiracija tankom iglom (FNAC)

Dijagnoza

◦ medijastinalne
limfadenopatije

◦ tumora medijastinuma
 Transbronhijalna FNAC iglom
Procena zahvaćenosti
medijastinalnih limfnih čvorova u
NSCLC

Re-staging NSCLC posle

neoadjuvantne terapije

Multiple punkcije iz više mesta!

Igle:18G or 19G
Dijagnostička vrednost:20-90%
BIOPSIJE

Endoskopske biopsije (sitne)

Hirurške biopsije
BIOPSIJE-endoskopske
KARCINOM PAPILOM
BIOPSIJE
HIRURŠKI UZORCI
HIRURŠKI UZORCI
 AUTOPSIJA
Grčki: “autos”+ “opsomeri” (gledanje za sebe, posmatranje)
Engleski: "seeing for one self“

SINONIMI
Obductio
Necrosia
Necroscopia
Sectio cadaveris
Sectio anatomica
Reč “AUTOPSIJA”
Fritz Schider (1864-1907), austrijski slikar

1885

Anatomisches Museum, Basel

Gabriel Cornelius Max (1840-1915)

1869
Enrique Simonet Lombardo (1866-1927)

“Y tenia corazon” (Anatomia del corazon), 1890

“And, she had a heart”(Anatomy of the heart”)
ČAS ANATOMIJE
AUTOPSIJA-istorijat
Prvi obducenti
◦ Lovci
◦ Mesari
◦ Kuvari

•Veliki korak od “mitosa do logosa”

◦ stara Grčka- VI vek pre Hrista
◦ Alkmeon iz Krotona
◦ Autopsije na ljudima
AUTOPSIJA-istorijat
Galen (129-199)
◦ Secirao tela uginulih životinja
◦ “De locis affectis”- prvi pokušaj da se
izvrši sistematizacija

XII-XIII na prvom Medicinskom fakultetu u

Evropi (osnovanom u IX-X veku u Salernu)
◦ Predavanja iz anatomije uz seciranje
ljudskih leševa
 Karl Freiherr von
Rokitansky
(1804.-1878.)
Češki lekar,patolog,humanist filozof i
liberalni političar

lično nadgledao 70000 autopsija,

lično uradio 30000,
prosečno dve na dan, sedam dana u nedelji,
kroz 45 godina

autopsija “in site”, bez vađenja organa

 Njegova prva obdukcija
27.MART 1827.
Dr Johan Vagner
Alkoholna ciroza jetre,ascites,
splenomegalija, pankreatitis,
Zadebljanja kostiju lobanje
Atrofija slušnih živaca,
Obe piramidne kosti odsečene za
dalje ispitivanje, ali su se kasnije
zagubile.

MOGUĆI UZROK GLUVOĆE:

◦ sifilis?
◦ otoskleroza ?
◦ Morbus Paget?
Priča o Betovenu
1996 GODINE

Ispitivan je pramen njegove

kose, i ustanovljeno je da
sadrži visok nivo olova.
Analiza lobanje pokazala je da
je to trovanje trajalo duže
vreme
Naknadno je u nekim spisima
otkriveno da je Betoven
redovno pio jeftino belo vino
koje je zaslađivano olovnim
šećerom
 Rudolf Virchow
(1821.-1902.)

Lekar, patolog, histolog,fiziolog,

nemački naučnik i političar

jedan od osnivača socijalne medicine

osnivač ćelijske teorije u biologiji i

medicini
"otac moderne patologije”
 Novine u autopsijama
Kompletno sistematično ispitivanje svih organa i
njihov međusobni odnos in site

Detaljna disekcija organa nakon vađenja iz tela

Uzimanje tkivnih uzoraka za mikroskopsko

ispitivanje

1876. god. izdao knjigu autopsijske tehnike

 Žuta minuta Virchowa
Morel Mackenzie, britanski laringolog šalje
Virchowu:
Maj-jun 1887.god. 3 biopsije sa laringealne
promene: “Pachydermia verrucosa laryngis”
4.januara 1888. u spontano iskašljanom
nedijagnostičkom uzorku: nekrotično tkivo
bez karcinom
9 januara 1988. Traheostoma, u San Remu
6.marta 1888. Wilhelm Waldeyer u spontano
iskašljanom uzorku: karcinom

Friedrich III, 57 godina,

umro 15.juna 1988.godine
 Parcijalna autopsija
Friedrich III
Rudolf Virchow uz asistenciju Wilhelm Waldeyer i Paul
Langerhans:

- Osnovana bolest: Ulcero-nekrotični skvamozni karcinom

larinksa sa metastazama u cervikalnim limfnim žlezdama

-Uzrok smrti: Aspiraciona bronhopneumonija

120 godina kasnije
“Pachydermia verrucosa
laryngis”
8.JUNI 1887. 28. JUNI 1887.
Hybrid verrucous carcinoma
(HVC)
Batsakis 1982. godine
“ČIST” VERUKOZNI LOŠE DIFERENTOVAN
KONVENCIONALNI SCC
KARCINOM

-Jedan od devet tipova skvamoznog karcinoma larinksa

-Vrlo je redak, čini oko 0.17% svih laringealnih SCCs
OBDUKCIJA
OBDUKCIJA
HISTOLOGIJA
Autopsija- danas
Kliničke podatke Mikroskopski nalazi
◦ svetlosna
◦ elektronska
Makroskopski nalazi ◦ imunofluorescentna
◦ IHH, itd.
pato-anatomski nalaz,
Dopunski nalazi
postmortalnu
◦ fotografiju, posmortalna
◦ angiografiju, ◦ mikrobiologija,
◦ radiografiju, ◦ toksikologija,
◦ CT,
◦ citogenetika,
◦ MRI itd.
◦ molekularna genetika,itd.
 KLINIČKE AUTOPSIJE
-moderne varijante-
MINIMALNO INVAZIVNE AUTOPSIJE

NEINVAZIVNE (Imidžing) AUTOPSIJE

VIRTUALNE AUTOPSIJE

VERBALNE AUTOPSIJE
 MINIMALNO INVAZIVNE
AUTOPSIJE

• Laparoskopske autopsije

• Endoskopske autopsije

• (“The needle autopsy”)

(A–C) Cryptococcal encephalitis (G–I) Disseminated Kaposi sa

(D–F) Acinetobacter baumannii pneumonia

 NEINVAZIVNE (Imidžing)
AUTOPSIJE
CT
MRI
Subarahnoidaln
i ventrikularno
krvarenje

-Hematoperiton
-Horiokarcinom
metastaza u je

-osteoliza
-multipli
mijelom
 VIRTOPSIJA
Virtualna autopija

Obdukcija se obavlja kombinacijom:

◦ skeniranja CT, magnetskom rezonancom,
◦ post-mortem angiografijom i
◦ post- mortem biopsijom

Za sad je Bern jedino mesto na svetu jer cela

aparatura košta dva miliona dolara.
može da otkrije 60 do 80 % povreda i uzroka smrti

“Zlatni standard” kod svinjskog gripa... na

 VERBALNE AUTOPSIJE

metod prikupljanja zdravstvenih

informacija o umrlim da bi se
odredio uzrok smrti
Hvala na pažnji !
 PROBLEM 4:
BENIGNI VS MALIGNI TUMOR

NEGATIVNO ??? POZ ITIVN O

 PROBLEM 4:
BENIGNI VS MALIGNI TUMOR

Negativan nalaz Suspektan nalaz Pozitivan nalaz

SKVAMOZNA DISPLAZIJA
- KARCINOM IN SITU -
SKVAMOZNI KARCINOM
 ADENOMATOZNA HIPERPLAZIJA
-ATIPIČNA ADENOMATOZNA HIPERPLAZIJA-
ADENOCARCINOMA

AAH BAC
 DIFUZNA IDIOPATSKA PLUĆNA
NEUROENDOKRINA HIPERPLAZIJA (DIPNH)
- ATIPIČNA DIPNH - NEUROENDOKRINI
TUMORI

DIPNH LCNEC