Muhasebe

GENEL MUHASEBE
GİRİŞ
ANLATIM KONULARI
• I. MUHASEBEYE GİRİŞ
• II. MUHASEBE SİSTEMİ
• III. HESAP KAVRAMI VE HESAPLARIN İŞLEYİŞİ
• IV. ENVANTER VE DEĞERLEME
• V. KAYIT ARAÇLARI
• VI. RAPORLAMA
MUHASEBEYE GİRİŞ
• MUHASEBENİN TANIMI, KAPSAMI VE

TARİHSEL GELİŞİMİ
• MUHSEBENİN BÖLÜMLERİ
• MUHASEBE KURAMI VE ÖGELERİ
• MUHASEBE TEMEL KAVRAMLARI
• GENEL KABUL GÖRMÜŞ MUHASEBE İLKELERİ
• MUHASEBE STANDARLARI
MUHASEBENİN TANIMI,
KAPSAMI, TARİHSEL
GELİŞİMİ VE BÖLÜMLERİ
MUHASEBENİN TANIMI
Muhasebe, tamamen veya kısmen mali

karakterde ve para ile ifade edilen işlemlere
ait verilerin ilgili kaynaklardan toplanması,
doğruluklarının saptanması, kaydedilmesi,
tasnif edilmesi, raporlar halinde sunulması
ile analiz ve yorumlanmasıdır.
Muhasebe, bir örgütün kaynaklarının
oluşumunu, bu kaynakların kullanılma biçimini,
örgütün işlemleri sonucunda bu kaynaklarda
meydana gelen artış veya azalışları ve örgütün
finansal açıdan durumunu açıklayan bilgileri
üreten ve bunları ilgili kişi ve kuruluşlara ileten
bir bilgi sistemidir.
MUHASEBENİN KAPSAMI
• Bilgi sistemidir.
• Muhasebeye beklentiye göre görev yüklenir ve
muhasebenin kapsamı bu şekilde beklentiye
bağlı olarak ortaya çıkar.
Muhasebe bazen sadece vergisel işlemlerin takip
edilmesi amacıyla vergi işlemlerini kapsayacak
şekilde,
Bazen tüm bilgi ihtiyacını (yönetim, ortaklar,
çalışanlar vb.) üretecek bir kapsamda tutulabilir.
MUHASEBENİN KAPSAMI
• Günümüzde yönetimin karar alamsında çok
önemli bir araç haline gelmiş olup, kapsam
yönetime verileri sağlayacak bir alana doğru
genişlemektedir.
• Kapsamın belirlenmesinde muhasebenin bilgi
aracı olma, kontrol aracı olma ve öngörme aracı
olarak kullanılması önem taşımaktadır.
• Ancak kapsamın belirlenmesinde de her
uygulamada olduğu gibi fayda/maliyet analizi ve
dengesi belirleyici olmaktadır.
MUHASEBENİN TARİHSEL GELİŞİMİ
• Ekonomik ilişkinin ve işlemlerin takip edilmesi için
işlemi kaydetme ihtiyacından kaynaklanmıştır.
• Tarihsel olarak bakıldığında Babil İmparatorluğunda
ve Eski Mısırda hesaplaşma metinleri ve hesap
icmalleri yapılmıştır.
• Günümüzdeki sistematiğin temelini oluşturan “Çift
kayıt yöntemi” 13.yy dan itibaren İtalya’da
kullanılmaya başlanmıştır.( Bu yöntemi yazılı hale
getiren Luca Pacioli, 1494 yılında Venedikte “Summa
Arithmetica” adlı eserinde yöntemden bahsetmiştir.)
MUHASEBENİN TARİHSEL GELİŞİMİ
• Ayrıca Abdullah İbn Muhammed İbn Kiya Al
Mazandarani tarafından 1363 tarihli el yazması
“Kitab-us Siyagat” ta (anlamı: Muhasebe Kitabı)
muhasebe yöntemlerinin temeline değinilmektedir.
• “Kitab-us Siyagat”da devlet muhasebesinde defterler,
kayıt şekilleri ve belgelerden bahsedilmektedir.
(Defterler: Ruznamçe (Yevmiye), Evarece (Defter_i
Kebir), Tahvilat (Şahıs Tali Hesapları) gibi)
• Ülkemizde 1850 tarihli Kanunname-i Ticaret ile
muhasebe sistematiğe kavuşturulmuştur.
MUHASEBENİN GÖREVLERİ
• KAYDETME
• SINIFLANDIRMA
• RAPORLAMA
• YORUMLAMA
KAYDETME
Muhasebe para ile ifade edilebilen mali

nitelikteki işlemleri belirlemiş ilke ve kurallar
çerçevesinde kaydeder.
-İşlemin para ile ifade edilmesi,
-Parasal şekilde ifade edilmeyen işlemler
kaydedilmez.
SINIFLANDIRMA
Derlenen ve zamana uygun olarak

kaydedilen işlemlerde yer alan bilgiler
niteliklerine göre sınıflandırılır.
Ör: Nakit, senet v.b
RAPOR ETME
Muhasebe sistemi içinde kaydedilen
bilgiler ilgili olan kişi yada grupların bilgisine
sunulur.
-Toplum, yatırımcı, devlet, çalışan, borç
verenler, yatırımcılar vb.
Bilginin sunulmasında kullanılacak
yöntem raporlamadır. (Bilanço, kar/zarar
tablosu vb.)
YORUMLAMA
Raporlarda yer alan bilgilerin anlamının ve

olaylar ile sonuçlar arasındaki ilişkinin
araştırılmasıdır.
-Geleceğe yönelik kararlar alınmasında vb.
MUHASEBENİN BÖLÜMLERİ
• Genel Muhasebe,
• Maliyet Muhasebesi
• Yönetim Muhasebesi
GENEL MUHASEBE
• Gerçekleşen işlemler, varlıklar ve işlem

sonuçlarının kaydedildiği bir sistematiktir.
• Bilgiler hiç değişim ve analize tabi tutulmadan
kaydedilir.
• Objektif belgelere ve kritelere dayanır.
• Mali yapıyı gösterir.
• Analiz edilmeye elverişli bilgileri içerir.
MALİYET MUHASEBESİ
• Gerçekleştirilen üretimin maliyetlerinin
belirlenmesi için belirlenmiş muhasebe
sistematiğidir.
• Maliyetlerin takip edilmesinde kontrol aracıdır.
• Maliyetlerin takip edilmesi üretim
planlamasına neden olur.
• Kaynakların tespiti, çıktıların ve karlılığın
ölçülmesine katkı sağlar.
YÖNETİM MUHASEBESİ
• Genel muhasebe ve maliyet muhasebesinden
elde edilen bilgileri kullanarak yönetimin karar
almada, idari yapının belirlenmesinde ve
kontrol ortamının kurulmasında karar
almasına ve süreci takip etmesine katkı sağlar.
• İç bilgi aracıdır.
MUHASEBE KURAMI VE
ÖGELERİ
MUHASEBE KURAMI
• Muhasebe sistematiği önceden düşünülüp
kararlaştırılarak uygulamaya konulmuş bir kurama
dayanmaz.
• Muhasebe uygulamanın dayandığı düşünce biçimini
araştırarak, uygulamanın nedenini ve neden
değişmesi gerektiğini açıklamaya çalışırken, gelişmesi
için gerekli bilgi ortamını da sağlar.
• Muhasebe çevresi ile etkileşir.
• Muhasebe kuramı, tüme varımcı yaklaşımla, finansal
bilgilerin derlenip, işlenip ilgi gruplarına sunulmasını
sağlar.
MUHASEBE KURAMI VE ÖGELERİ
• Ancak muhasebeye ilişkin konular sürekli değişim
içindedir. Değişikliğin muhasebeye konu edilebilmesi
için yeni kurallar tümden gelen bir yaklaşımla amaç,
ekonomik, teknolojik ve sosyolojik koşullar
gözönünde bulundurularak tüm uygulama için ilkeler
ve kurallar oluşturulur ve bireysel olaylara uygulanır.
• Muhasebe kuramı;
Mevcut muhasebe uygulamalarının
değerlendirilmesinde ölçü,
Uygulamaların geliştirilmesinde ise yol göstericidir.
MUHASEBE KURAMININ ÖGELERİ
• Muhasebenin Temel Kavramları
• Genel Kabul Görmüş Muhasebe İlkeleri
• Standartlar
• Bilimsel Görüşler
MUHASEBENİN TEMEL KAVRAMLARI
Muhasebe temel kavramları;

-Muhasebe uygulamalarının dayanağını
oluşturan,
-Gözleme dayalı temel düşünceler,
-Temel çıkış noktalarıdır.
Bunlar amaca en uygun işletme bilgi

sistemini yaratmak için geliştirilmişlerdir.
TEMEL KAVRAMLAR
1. Sosyal Sorumluluk Kavramı,
2. Kişilik Kavramı,
3. İşletmenin Sürekliliği Kavramı,
4. Dönemsellik Kavramı,
5. Parayla Ölçülme Kavramı,
6. Maliyet Esası Kavramı,
7. Tarafsızlık ve Belgelendirme Kavramı,
8. Tutarlılık Kavramı,
9. Tam Açıklama Kavramı,
10. İhtiyatlılık Kavramı,
11. Önemlilik Kavramı,
12. Özün Önceliği Kavramı.
SOSYAL SORUMLULUK KAVRAMI
Muhasebenin organizasyonunda
muhasebe uygulamalarının yürütülmesinde
ve mali tabloların düzenlenmesi ve
sunulmasında; belli kişi veya grupların değil,
tüm toplumun çıkarlarının gözetilmesi ve
dolayısıyla bilgi üretiminde gerçeğe
uygun,tarafsız ve dürüst davranılması
gereğini ifade eder.
KİŞİLİK
İşletmenin sahip veya sahiplerinden,

yöneticilerinden, personelinden ve diğer
ilgililerden ayrı bir kişiliğe sahip olduğunu
ve o işletmenin muhasebe işlemlerinin
sadece bu kişilik adına yürütülmesi
gerektiğini öngörür.
İŞLETMENİN SÜREKLİLİĞİ
İşletmelerin faaliyetlerini bir süreye bağlı

olmaksızın sürdüreceğini ifade eder. Bu nedenle
işletme sahiplerinin ya da hissedarların yaşam
süreleriyle bağlı değildir.İşletmenin sürekliliği
kavramı maliyet esasının temelini oluşturur.
Bu kavramın, işletmeler açısından

geçerliliğinin bulunmadığı veya ortadan kalktığı
durumlarda ise, bu husus mali tabloların
dipnotlarında açıklanır.
DÖNEMSELLİK
İşletmenin sürekliliği kavramı uyarınca

sınırsız kabul edilen ömrünün, belli dönemlere
bölünmesi ve her dönemin faaliyet sonuçlarının
diğer dönemlerden bağımsız olarak
saptanmasıdır. Gelir ve giderin tahakkuk esasına
göre muhasebeleştirilmesi, hasılat, gelir ve
karların aynı döneme ait maliyet,gider ve
zararlarla karşılaştırılması bu kavramın gereğidir.
PARAYLA ÖLÇÜLME
Parayla ölçme kavramı,parayla

ölçülebilen iktisadi olay ve işlemlerin
muhasebeye ortak bir ölçü olarak para
birimiyle yansıtılmasını ifade eder.
Muhasebe işlemleri ulusal para

birimine göre yapılır.
MALİYET ESASI
Para mevcudu, alacaklar ve

maliyetinin belirlenmesi mümkün veya
uygun olmayan diğer kalemler hariç,
işletme tarafından edinilen varlık ve
hizmetlerin muhasebeleştirilmesinde,
bunların elde edilme maliyetlerinin
esas alınması gereğinin ifade eder.
TARAFSIZLIK VE BELGELENDİRME
Muhasebe kayıtlarının gerçek

durumunu yansıtan ve usulüne uygun
olarak düzenlenmiş objektif belgelere
dayandırılması ve muhasebe kayıtlarına
esas alınacak yöntemlerin seçilmesinde
tarafsız ve ön yargısız davranılması
TUTARLILIK
Muhasebe uygulamaları için seçilen muhasebe
politikalarının, birbirini izleyen dönemlerde
değiştirilmeden uygulanması gereğini ifade eder.
İşletmelerin mali durumunun, faaliyet sonuçlarının
ve bunlara ilişkin yorumların karşılaştırılabilir
olması bu kavramın amacını oluşturur.
Tutarlılık kavramı, benzer olay ve işlemlerde,
kayıt düzenleri ile değerleme ölçülerinin
değişmezliğini ve mali tablolarda biçim ve içerik
yönünden tek düzeni öngörür.
TAM AÇIKLAMA
Mali tabloların, bu tablolardan yararlanacak
kişi ve kuruluşların doğru karar vermelerine
yardımcı olacak ölçüde yeterli, açık ve anlaşılır
olmasını ifade eder.
Mali tablolarda finansal bilgilerin tam

olarak açıklanması yanında,mali tablo kalemleri
kapsamında yer almayan ancak alınacak kararı
etkileyebilecek, gerçekleşmesi muhtemel
olaylara da yer verilmesi bu kavramın gereğidir.
İHTİYATLILIK
Muhasebe olaylarında temkinli davranılması
ve işletmenin karşılaşabileceği risklerin göz önüne
alınması gereğini ifade eder.Bu kavramın sonucu
olarak,işletmeler muhtemel giderleri ve zararları
için karşılık ayırırlar.
Muhtemel gelir ve karları için ise gerçekleşme
dönemlerine kadar herhangi bir muhasebe işlemi
yapmazlar.Ancak bu kavram gizli yedekler veya
gereğinden fazla karşılıklar ayrılmasına gerekçe
oluşturamaz.
ÖNEMLİLİK
Bir hesap kalemi veya mali bir olayın nispi
ağırlık ve değerinin, mali tablolara dayanılarak
yapılacak değerlemeleri veya alınacak kararları
etkileyebilecek düzeyde olmasını ifade eder.
Önemli hesap kalemleri,finansal olaylar ve

diğer hususların mali tablolarda yer alması
zorunludur.
(*)Bilgi verilmediği takdirde mali tablo

yorumlanamıyorsa bu bilgi “ÖNEMLİ”dir.
ÖZÜN ÖNCELİĞİ
İşlemlerin muhasebeye yansıtılmasında ve
onlara ilişkin değerlendirmelerin yapılmasında
biçimlerinden çok özlerinin esas alınması
-Genel:İşlemlerin özleri ile biçimleri

paraleldir.
-İstisna:Paralel olmayan işlemlerde:özün
biçime önceliği esastır.
-Vadeli çek uygulaması
GENEL KABUL GÖRMÜŞ MUHASEBE İLKELERİ
• MSUGT 1’de yer alan genel kabul görmüş

muhasebe ilkeleri;
• Gelir Tablosu İlkeleri,
• Bilanço İlkeleri,
Varlıklara İlişkin İlkeler,
Yabancı Kaynaklara ilişkin İlkeler,
Özkaynaklara İlişkin İlkeler
GELİR TABLOSU İLKELERİ
1.Gerçekleşmiş Hasılat İlkesi
2.Dönemsel Hasılat-Maliyet Eşleştirmesi İlkesi
3.Uygun Amortisman İlkesi
4.Uygun Maliyet Dağıtım İlkesi
5.Olağan Dışı Gelir ve Giderlerin Gösterilmesi İlkesi
6.Bütün Gelir ve Giderlerin Gösterilmesi İlkesi
7.Uygun Karşılık İlkesi
8.Değerlemede Tutarlılık İlkesi
9.Şarta Bağlı Giderlerin Gelir Tablosuna
Yansıtılması İlkesi
VARLIKLARA İLİŞKİN İLKELER
1.Dönen ve Duran Varlık Ayrımında 1 Yılın Ölçüt Alınması
İlkesi
2.Dönemselleştirme İlkesi
3.Değer Düşüklüğü İçin Karşılık Ayırma İlkesi
4.Dönem Ayırıcı İşlemlerin Ayrıca Gösterilmesi İlkesi
5.Vadeli Alacaklar İçin Reeskont Ayrılması İlkesi
6.Birikmiş Amortismanların Gösterilmesi İlkesi
7.Alacakların Özelliklerine Göre Ayrılması İlkesi
8.Kesin Olmayan Alacaklar İçin Tahakkuk Yapılamaması
İlkesi
9.Kullanılması Hukuken Sınırlı Varlıkların Belirtilmesi İlkesi
YABANCI KAYNAKLARA İLİŞKİN İLKELER
1.Kısa ve Uzun Vadeli Borç Ayrımında 1 Yılın

Ölçüt Alınması İlkesi
2.Dönemselleştirme İlkesi
3.Borçların Tümünün Gösterilmesi ilkesi
4.Dönem Ayırıcı İşlemlerin Ayrıca Gösterilmesi
İlkesi
5.Vadeli Borçlar İçin Reeskont Ayrılması ilkesi
6.Borçların Özelliklerine Göre Ayrılması İlkesi
ÖZ KAYNAKLARA İLİŞKİN İLKELER
1.Öz Kaynakların İşletme Sahip veya

Ortaklarının Haklarını Göstermesi İlkesi
2.Sermaye Paylarının Özelliklerine Göre
Belirlenmesi İlkesi
3.Azalan Öz Kaynağın Belirtilmesi İlkesi
4.Öz Kaynağın Net Olarak Gösterilmesi İlkesi
5.Sermaye Yedeklerinin gelir Unsuru Olarak
Gelir Tablosuna Alınmaması İlkesi
MUHASEBE STANDARTLARI
• Muhasebe çalışmalarının yöntemini belirleyen

standartlar muhasebe kuramının önemli
kaynaklarındandır.
• Standartlar genel kabul görmüş ilkelerden
daha ayrıntılı düzenlemelerdir ve kavramlarla
ilkelerin uygulamaya yansımasını sağlar.
• Standartlar uluslar arası düzeyde
hazırlanmaktadır.
BİLİMSEL GÖRÜŞLER
• Muhasebe teorisi ve uygulaması alanında

yayımlanan yazılarla ortaya konulan görüşler
muhasebe kuramının anlaşılmasında önemli
rol oynar.
• Kuramın belirsiz bölümlerinin açıklanmasında,
etkili oldukları için yorumlanmasından ziyade
kuramı tamamlayıcı niteliğe sahiptirler.
MUHASEBE SİSTEMİ
• MUHASEBE KAYIT YÖNTEMLERİ

TEK TARAFLI KAYIT YÖNTEMİ
ÇİFT TARAFLI KAYIT YÖNTEMİ
• MUHASEBE İŞLEM SÜRECİ
• MUHASEBE KAYIT SİSTEMATİĞİ
• MİZAN VE BİLANÇOLARIN DÜZENLENMESİ
• DÖNEM SONU İŞLEMLERİ
ÇİFT TARAFLI KAYIT YÖNTEMİ
• Her işlem en az iki hesaba yazılır.(Bilanço
denklemi)
• Bir hesap borçlanırken karşılığı hesap
alacaklandırılır.
• Borçlanan hesap/hesapların tutarı ile
alacaklanan hesap/hesapların tutarı birbirine
eşittir.
• Aynı zamanda muzaaf metod olarak adlandırılır.
ÇİFT TARAFLI KAYIT YÖNTEMİ GEREĞİ
YAPILMASI GEREKN İŞLEMLER
• İşe başlama bilançosunun düzenlenmesi,
• Belge ve bilgilerin derlenmesi
• Yevmiye defterine kayıt,
• Defter-i Kebire kayıt,
• Aylık Mizanın düzenlenmesi,
• Dönem sonu envanter işlemlerinin yapılması,
• Kesin mizanın düzenlenmesi,
• Dönem sonu bilançosunun ve dönem gelir tablosunun
düzenlenmesi,
• Dönem hesaplarının kapatılması,
• Yeni döneme geçiş:Hesapların yeniden açılması.
İŞE BAŞLAMA BİLANÇOSUNUN DÜZENLENMESİ
Önce girişimci ya da girişimcilerin işe
başladıkları anda sahip oldukları varlıklar ile
borçlarından hareketle başlangıç sermayesi
hesaplanır. Bu bilgiler bilanço çizelgesine
aktarıldığında ise işletmenin işe başlama
bilançosu düzenlenmiş olur.
Faaliyeti öteden beri süregelen işletmelerde
ise önceki dönemin sonunda çıkartılmış olan
bilanço (dönem sonu bilançosu), aynı zamanda
dönem başı bilançosu olarak da kabul edilir.
BELGELERİ VE BİLGİLERİN DERLENMESİ
İşletmenin yaptığı mali, ekonomik ve

hukuki nitelikteki işlemlerin muhasebe
kayıtlarına alınabilmesi için işlemlerin
dayandığı fatura, makbuz, hesap ekstrası,
bordo, alındı vb. belgelerin derlenmesi
gerekir.
YEVMİYE DEFTERİNE KAYIT
Yevmiye defteri, işlemlerin muhasebe terimleri ile tarih
sırasına göre ve mevzuatta öngörülen kurallara uygun
olarak kaydedildiği defterdir.
Yevmiye defterine ilk olarak açılış kaydı yapılır.
Bu kayıttan sonra günlük işlemler sırasıyla, belgelere
dayanılarak ve yevmiye maddesi halinde yevmiye
defterine kaydedilir(*).
Yevmiye defterine işlemler yevmiye maddesi halinde
yazılır. Yevmiye defterinde iki tarih çizgisi arasında yer
alan terimlerin tümü bir yevmiye maddesini oluşturur.
Bir yevmiye maddesi herhangi bir işlemin muhasebe
dili ile ifade edilmiş şeklidir (TTK m.70).
Tam bir muhasebe maddesinde madde sıra

numarası, tarih, borçlu ve alacaklı hesaplar, tutar,
açıklama ve defterikebir sayfa (folyo) numarası
bulunur.
Bir işlemin yevmiye defterine kaydedilmeden önce yazıldığı,
yetkili imzaları taşıyan ve bir yevmiye maddesindeki bilgileri
içeren fişe muhasebe fişi denir. Muhasebe fişinin standart bir
biçimi bulunmayıp, her işletme kendi ihtiyacına göre
şekillendirir.
Muhasebe fişlerinin kasa hesabını ilgilendiren işlemlere ilişkin

olanlarına kasa fişi, kasa hesabı dışındaki hesapları ilgilendiren
işlemlere ilişkin olanlarına ise mahsup fişi denir. Kasa fişi
deyimi tahsil ve tediye fişlerini kapsar. Tahsil fişi bir paranın
vezne tarafından alınması ve ilgili hesaba yazılması için; Tediye
fişi ise bir paranın vezne tarafından ödenmesi ve ilgili hesaba
işlenmesi için kesilip vezneye gönderilen fiştir. Tahsil fişinin
borçlu hesabı, tediye fişinin ise alacaklı hesabı daima kasadır.
Muhasebe uygulamasında öncelikle muhasebe
fişlerine kaydedilen işlem, daha sonra yevmiye defterine
ve defterikebire kaydedilir.
Muhasebe işlemlerini bilgisayar ortamında yürüten
işletmelerde ise yevmiye maddesinin öğeleri bilgisayara
girilir.
Bilgisayar da önceden yüklenen programa uygun
olarak verileri ilgili defterlere kaydeder ve muhasebe
fişini sistemden verir. Bu uygulamada yazıcıdan alınan
muhasebe fişleri ilgililerce imzalanır ve işleme esas olan
belgeler muhasebe fişlerine eklenerek saklanır.
Yevmiye defterine kaydedilen işlemlerin toplamları,

sayfa sonlarında ve aylık işlemlerin bitiminde alınarak,
bir yandan yevmiye maddelerinin borç ve alacak
tutarlarının birbirine eşit olup olmadığı denetlenirken
öte yandan da o ana kadar yapılan işlemlerin parasal
büyüklüğü belirlenir.
 Borç ve alacak sütunları toplamı arasında fark olması
halinde, hatalı yevmiye kaydı belirlenerek tamamlayıcı
madde ile düzeltilir ve defterin borç ve alacak sütunları
arasında bulunması gereken eşitlik sağlanmış olur.
DEFTER-İ KEBİR
Defterikebir, yevmiye defterine tarih sırasına göre
kaydedilmiş olan işlemlerin niteliklerine göre
sınıflandırılmış bir şekilde kaydedildiği hesapların
bütünüdür. Bu defter, Türk Ticaret Kanunu ve Vergi Usul
Kanununda birinci sınıf tüccarlar tarafından tutulması
zorunlu olan defterler arasında sayılmıştır.
DEFTER-İ KEBİR
Aynı türden bir çok hesaptan oluşan defterikebirde bir isim

altında görülen hesaplara ana hesap denir. Bu hesaplar bir işlem
türü hakkında genel bilgi verirler.
Örneğin satıcılara olan borcun tamamını ya da işletmenin banka
hesaplarında bulunan toplam para mevcudunu satıcılar ya da
bankalar hesabından görmek mümkündür. Satıcılara olan borcun
dağılımını ya da banka hesaplarında bulunan paraların ayrıntısını
görmek istediğimizde defterikebir kayıtları bu bilgileri
veremeyecektir.
Defterikebir hesabında topluca gösterilen işlemlerin ayrıntılarına
göre izlendiği hesaplara ise tali (yardımcı) hesap bu hesapların
kaydedildiği defterlere ise yardımcı defter denir.
DEFTER-İ KEBİR
Defter-i kebir hesabı ile tali hesap arasındaki ilişki:
Bir hesabın tümü ile ilgili bilgiler ana hesaptan, bu

hesabın ayrıntısı ise tali hesaptan elde edilir.
Ana hesap bir bütündür, tali hesaplar ise bu

bütünü oluşturan parçalardır.
İşletmede her ana hesap için tali hesap açılmasına

gerek olmayabilir.
AYLIK MİZANIN DÜZENLENMESİ
Mizan, yevmiye defterine tarih sırasına göre kaydedilen
işlemlerin defterikebire ve yardımcı defterlere,
matematiksel açıdan doğru aktarılıp aktarılmadığını
kontrol etmeye yarayan bir çizelgedir.
Mizan bir yandan işlem büyüklüklerini, diğer yandan

belirli tarihler itibariyle hesapların kalanlarını gösterdiği
için finansal büyüklükler hakkında bilgi edinilmeyi
sağlar.(*)
(*) Bilgisayarlı uygulamada, muhasebe fişlerine kaydedilen işlemlerin yevmiye

defterine, defterikebire ve yardımcı defterlere farklı geçmesi mümkün
olmadığından mizanın kontrol görme fonksiyonu bulunmamaktadır.
Mizanlar beli dönemler sonunda ve genellikle ay
sonlarında düzenlenir.
Elle tutulan muhasebede mizan düzenlemek için sırasıyla
aşağıdaki işlemler yapılır.
♦ Yevmiye defterinin toplamı alınır.
♦ Defterikebir hesaplarının borç ve alacak toplamları

alınır.
♦ Hesaplar hesap planındaki sıraya göre borç ve alacak

toplamları ile birlikte mizan cetveline geçirilir.
♦ Mizana geçirilen tutarların toplamı alınır ve bu

toplamın yevmiye defterinin aynı tarih itibarıyla alınan
toplamına eşit olması sağlanır.
♦ Her hesabın borç veya alacak bakiyesi bulunup “kalan”

sütununa yazılır.
♦ Borç ve alacak kalanlarının toplamları alınır ve bunların

birbiri ile eşitliği sağlanır.
KAYIT HATALARININ DÜZELTİLMESİ
Vergi Usul Kanununda, işlemlerin gerçekleştiği

anda kayıtlara alınması ve bunların değişmezliğinin
sağlanması için yevmiye defterinde yapılabilecek
hataların, muhasebe kurallarına göre
düzeltilebileceği; yevmiye defteri dışında kalan
diğer defterlerdeki hataların ise hatalı kaydın üzeri
çizilmek, üst ve yan tarafına ya da ilgili bulunduğu
hesaba doğrusu yazılmak suretiyle giderilebileceği
esası getirilmiştir.
ENVANTER İŞLEMLERİNİN YAPILMASI
Dönem sonunda düzenlenen genel geçici mizanda

yer alan hesapların kalanları, işletmenin o dönem
içindeki çalışmaları sonucunda öz sermayesinde
meydana gelen artış veya eksilişi tam olarak
göstermez.
Bunun sağlanabilmesi için hesap kalanları ile
işletmenin o andaki bütün alacak ve borçlarının
gerçek miktarlar arasında olabilecek farklılıkların
giderilmesi bunun içinde envanter çıkartılması
gerekir.
ENVANTER ÇIKARMAK
Tartmak, ölçmek, saymak ve değerlendirmek
yoluyla işletmeye dahil ekonomik değerleri
(mevcutlar, alacaklar ve borçlar) kesin ve ayrıntılı
olarak tespit etmektir.
Bu işlemler muhasebe dışı envanteri oluşturur.
Muhasebe dışı envanter sırasında saptanan varlıklar
ve borçlar ile hesap kalanları arasındaki farklılıkların
giderilmesi, sonuç hesaplarının kapatılarak dönem
kar veya zararının tespiti gb. işlemler ise muhasebe
içi envanter olarak adlandırılır.
ENVANTER ÇIKARMAK
Ticari mallar hesabının genel geçici mizanda yer

alan 31.12.2009 tarihli durumu aşağıdaki gibidir.
ENVANTER ÇIKARMAK
Bu durumda işletmenin 90 milyar liralık mala sahip olması
gerekir. Yapılan fiili sayımda 89 milyar liralık malın
bulunması ve aradaki farklılığında işlemler sırasındaki
kayıplardan kaynaklandığının anlaşılması halinde bu fark
sonuç hesabına alınır.
İşletmenin dönem başındaki ve dönem sonundaki öz

sermayeleri arasındaki fark (Dönem içinde öz sermayede
yapılan artırma veya azaltmalar hariç) , dönem kar ve
zararını gösterir.
KESİN MİZANIN DÜZENLENMESİ
Muhasebe içi envanter işlemleri yevmiye defteri

ve defterikebire işlendikten ve sonuç hesapları Kar
ve Zarar hesabına aktarılarak kapatıldıktan sonra
Kesin Mizan denilen ve kalanlarından bilanço
çizelgesi oluşturulan dönemin son mizanı
düzenlenir. Kesin mizanın düzenlenmesi, aylık
mizanlara göre bir farklılık göstermez.
Kesin mizanda 6 lı ve 7 li hesaplar “0” bakiye
verirler.
DÖNEM SONU BİLANÇOSUNUN DÜZENLENMESİ
Bilanço düzenlenmesi işlemi, kesin mizandaki

kalanların bir düzen altında bilanço çizelgesine
yerleştirilmesinden ibarettir. Mevcut ve alacak
hesapları borç kalanı, sermaye ve borç hesapları
da alacak kalanı vereceğinden; kesin mizanın borç
kalanları bilançonun aktifini, alacak kalanları ise
pasifini oluşturur.
GELİR TABLOSUNUN DÜZENLENMESİ
Sonuç hesaplarından yararlanılarak işletmenin o döneme
ait “Gelir Tablosu” düzenlenir. Gelir tablosu, işletmenin bir
hesap dönemi boyunca elde ettiği gelirleri, yüklendiği
giderleri ve bu gelir ve giderlerin farkından oluşan dönem
kar veya zararını gösterir.
Gelir tablosu “hesap tipi” ve “rapor tipi” olmak üzere iki
temel biçimde düzenlenebilir.
Hesap tipi gelir tablosunda, çift taraflı bir tablonun sol
tarafına giderler, sağ tarafına da gelirler yazılır. Gelirler
giderlerden fazla ise farkı “kar” olarak tablonun sol tarafına
yazılarak denklik sağlanır. Tersi durumda ise fark bu kez
“zarar” olarak tablonun sağ tarafına yazılır.
GELİR TABLOSU
Rapor tipi gelir tablosunda ise satış gelirlerinden başlayarak
gelirler toplanıp, giderler çıkarılmak suretiyle karın çeşitli
aşamaları rapor edilir.
DÖNEM HESAPLARININ KAPATILMASI
Dönemsellik kavramı gereğince her hesap dönemi diğerinden

bağımsız olduğundan, envanter işlemleri tamamlanıp kesin
mizan ve kesin mizan kalanlarına dayanarak bilanço
düzenlendikten sonra; o döneme ait hesapların kapatılarak
hesap döneminin sona erdirilmesi gerekir.
Bu nedenle dönem sonunda borç kalanı veren hesaplar bu
kalanlar kadar alacaklandırılır, alacak kalanı veren hesaplar da
bu kalanlar kadar borçlandırılırsa tüm hesaplar kapanmış olur.
Dönem sonunda bu amaçla yapılan ve kesin mizanda borç
kalanı veren hesapların alacaklı, alacak kalanı veren hesapların
da borçlu yazıldığı yevmiye maddesine kapanış maddesi denir.
DÖNEM HESAPLARININ KAPATILMASI
Sürekli olan işletme ömrünün belirli aralıklara bölünmüş
parçalarını oluşturan hesap dönemlerinden birinin bitiş anı, bir
sonraki döneminde başlayış anıdır. Yeni dönemin işlemleri,
işletmenin dönem başındaki durumunun kayıtlara alınmasıyla
başlar.
Dönem başı durumunun kayıtlara alınması için önceki
dönemin sonunda yapılan kaydın tersi yapılarak eski dönem
defterinde kapatılan hesaplar, aynen ve yeniden yeni dönem
defterinde açılmış olur.
Diğer bir deyişle önceki dönem sonu kesin mizanında borç
kalanı veren hesaplar borçlandırılmak, alacak kalanı veren
hesaplar da alacaklandırılmak suretiyle bir yevmiye maddesi
düzenlenir. Bu maddeye açılış maddesi denir.
HESAP KAVRAMI VE
HESAPLARIN İŞLEYİŞİ
HESAP KAVRAMI VE HESAPLARIN İŞLEYİŞİ
• HESABIN TANIMI VE İŞLEYİŞİ

• HESAPLARIN İŞLEYİŞ KURALLARI (KARAR
AĞACI)
• BİLANÇO TEMEL DENKLEMİ VE SİSTEMATİĞİ
• HESAP PLANI KODLAMA SİSTEMATİĞİ
• HESAP PLANLARI
• HESAPLARIN ANLATILMASI
HESABIN TANIMI VE İŞLEYİŞİ
• Gerçekleştirilen işlemlerin bir sistematik çerçevesinde
izlendiği çizelge, biçim vb hesap denir.
• Gösterim şekli olarak (T) gösterim biçimli hesaplarda
hesapların sol tarafına borç, sağ tarafına alacak kısmı denir.
• Gerçekleşen işlemler hesapta meydana getirdiği etkiye
bakılarak borçlu yada alacaklı kısma kaydedilir.
• Hesaplar ilk kez hesabın borç yada alacak yanına işlem
yazılmak suretiyle kullanılmaya başlanır.“Hesap Açma”
• Bir işlemin hesabın borcuna yazılması “hesabın
borçlandırılması”,
• Bir işlemin hesabın alacağına yazılması “hesabın
alacaklandırılması”,
BİLANÇO TEMEL DENKLEMİ
• Bilanço: Bir işletmenin belli bir tarihte sahip
olduğu varlıklar ile bu varlıkların sağlandığı
kaynakları gösteren tablodur.
• Bilanço tanımı temelinde bilanço temel eşitliği
(muhasebenin temel denklemi);
Mevcutlar+Alacaklar=Sermaye+Borçlar
yada
Varlıklar- Borçlar= Sermaye
BİLANÇO TEMEL DENKLEMİ
• Gerçekleştirilen mali işlemler, bilanço temel denklemi
üzerinde değişikliğe neden olur.
• Örneğin 10.000.-TL sermaye konularak işletme
kurulduğunda temel denklik;
Mevcutlar+Alacaklar=Sermaye+Borçlar
10.000 + 0 = 10.000 + 0
• Örneğin 5.000.-TL mal alınıp, 3.000.-TL borçlanıp kalanı
nakden ödendiğinde temel denklik;
Mevcutlar+Alacaklar=Sermaye+Borçlar
13.000 + 0 = 10.000 + 3.000
Eşitliğin sol yanı sahip olunan varlıkları, sağ yanı ise
bunların sermaye koyma ya da borçlanma yolu ile
karşılandığını ifade eder.
Bilanço bu eşitliğin bir çizelge haline getirilmiş
şeklidir. Bu çizelgede eşitliğin sol yanında kalan bölüme
aktif, sağ yanında kalan bölüme pasif denir. Bir diğer
ifadeyle; mevcutlar ve alacaklar aktifi, sermaye ve borçlar
ise pasifi oluşturur.
Varlıklar = Sermaye + Borçlar
Aktif = Pasif
VARLIKLAR = KAYNAKLAR
Eşitliğin sol yanı sahip olunan varlıkları, sağ yanı ise
bunların sermaye koyma ya da borçlanma yolu ile
karşılandığını ifade eder.
Bilanço bu eşitliğin bir çizelge haline getirilmiş
şeklidir. Bu çizelgede eşitliğin sol yanında kalan bölüme
aktif, sağ yanında kalan bölüme pasif denir. Bir diğer
ifadeyle; mevcutlar
AKTİF
ve alacaklar aktifi, sermayePASİF
ve borçlar
ise pasifi oluşturur. BİLANÇO
Varlıklar = Sermaye + Borçlar

Aktif = Pasif
VARLIKLAR = KAYNAKLAR
AKTİF BİLANÇO PASİF
I.DÖNEN VARLIKLAR 3 KISA VADELİ YABANCI KAYNAKLAR
10 HAZIR DEĞERLER 30 MALİ BORÇLAR
11 MENKUL KIYMETLER 32 TİCARİ BORÇLAR
12 TİCARİ ALACAKLAR 33 DİĞER BORÇLAR
13 DİĞER ALACAKLAR 34 ALINAN AVANSLAR
15 STOKLAR ..........
18 GELECEK AYLARA AİT GİDERLER 4 UZUN VADELİ YABANCI KAYNAKLAR
VE GELİR TAHAKKUKLARI 40 MALİ BORÇLAR
19 DİĞER DÖNEN VARLIKLAR 42 TİCARİ BORÇLAR
43 DİĞER BORÇLAR
II. DURAN VARLIKLAR 44 ALINAN AVANSLAR
22 TİCARI ALACAKLAR .............
23 DİĞER ALACAKLAR 5 ÖZKAYNAKLAR
24 MALİ DURAN VARLIKLAR 50 ÖDENMİŞ SERMAYE
25 MADDİ DURAN VARLIKLAR 52 SERMAYE YEDEKLERİ
26 MADDİ OLMAYAN DURAN VARLIKLAR 54 KÂR YEDEKLERİ
27 ÖZEL TÜKENMEYE TABİ VARLIKLAR 57 GEÇMİŞ YILLAR KÂRLARI
28 GELECEK YILLARA AİT GİDERLER 58 GEÇMİŞ YILLAR ZARARLARI
VE GELİR TAHAKKUKLARI 59 DÖNEM NET KÂRI (ZARARI)
29 DİĞER DURAN VARLIKLAR
Varlıklar; işletmenin sahip olduğu para, mal,
makine, bina, taşıt gibi “maddi”; haklar, şerefiyeler,
kuruluş giderleri gibi “maddi olmayan” değerlerden
ve işletmenin alıcılardan, personelden, diğer üçüncü
şahıslardan olan alacaklarından meydana gelir.
Pasifin bölümlerinden olan “sermaye”, işletme

sahibi ya da sahiplerinin işletmeye sermaye olarak
verdiği değerlerden doğma haklarını, “borçlar”
bölümü ise işletmenin satıcılara, bankalara, personele
ve diğer üçüncü kişilere olan borçlarını gösterir.
MALİ İŞLEMLERİN BİLANÇOYA ETKİSİ
Bilanço temel eşitliği, gerçekleşen mali
işlemler sonucunda bir çok değişikliklere uğrar.
Ancak, varlıklar kaynaklardan az veya çok
olamayacağından, eşitlik sürekli olarak korunur.
Örneğin; Satıcılardan veresiye mal alınması,

peşin parayla mal satılması, kasadaki paranın
bankadaki vadeli hesaba yatırılması gibi işlemler
bilanço denkleminin yapısını değiştirir, ancak
eşitlik hiçbir zaman için değişmez.
I.DÖNEN VARLIKLAR 10.000.- 3 KISA VADELİ YABANCI KAYNAKLAR
100-KASA HESABI 5.000.- 300-BANKA KREDİLERİ 10.000.-
102-BANKA HESABI 4.000.- 32 TİCARİ BORÇLAR
320-SATICILAR 15.000.-
11 MENKUL KIYMETLER
12 TİCARİ ALACAKLAR ..........
120-ALICILAR HESABI 1.000.- 4 UZUN VADELİ YABANCI KAYNAKLAR
40 MALİ BORÇLAR
.............
II. DURAN VARLIKLAR 25.000.- 5 ÖZKAYNAKLAR
25 MADDİ DURAN VARLIKLAR 50 ÖDENMİŞ SERMAYE
252-BİNALAR HESABI 25.000.- 500-SERMAYE HESABI 7.000.-
57 GEÇMİŞ YILLAR KÂRLARI
26 MADDİ OLMAYAN DURAN VARLIKLAR 570-GEÇMİŞ YIL KAR... 3.000.-
27 ÖZEL TÜKENMEYE TABİ VARLIKLAR 58 GEÇMİŞ YILLAR ZARARLARI
59 DÖNEM NET KÂRI (ZARARI)
TOPLAM 35.000.- TOPLAM 35.000.-

GERÇEKLEŞTİRİLEN KAYDA TABİ BİR İŞLEM VE BİLANÇOYA ETKİSİ
İşletmenin kasasındaki nakit

mevcudundan 4.500.-YTL banka hesabına
yatırılmıştır.
100-KASA HESABI 500.- 300-BANKA KREDİLERİ 10.000.-
11 MENKUL KIYMETLER
40 MALİ BORÇLAR
.............
TOPLAM 35.000.- TOPLAM 35.000.-

GERÇEKLEŞTİRİLEN KAYDA TABİ BİR İŞLEM VE BİLANÇOYA ETKİSİ
İşletmenin bankaya olan kredi borcunun

3.000.-YTL lik kısmı banka hesabından
aktarma suretiyle ödenmiştir.
100-KASA HESABI 500.- 300-BANKA KREDİLERİ 7.000.-
11 MENKUL KIYMETLER
40 MALİ BORÇLAR
.............
TOPLAM 32.000.- TOPLAM 32.000.-

HESAP PLANI KODLAMA SİSTEMATİĞİ
• Hesaplar, hesap planında belirli bir sıralama içinde bulunur.
Sıralama, hesapların kodlanması ile sağlanır. Hesapların
kodlanması, işlemlerin bilgisayara yüklenmesi bakımından
zorunludur. İşlemlerini elle kaydeden işletmelerde de
kodlama, bir yandan bunların sıralarının korunmasını
sağlarken diğer yandan uzun hesap isimleri yerine sadece
harf ve sayıların yazılması ve söylenmesi yoluyla emek ve
zaman tasarrufu sağlar.
• Tekdüzen hesap planında ondalık (desimal) sistem esas
alınmış ve üç haneli defteri kebir hesapları düzeyinde bir
kodlama yapılmıştır. Bu sistemde 0’dan 9’a kadar her sayı bir
hesap grubuna verilir. Her hesap grubu alt gruba, her alt grup
da ikinci bir alt gruba bölünebilir.
HESAP KODLAMASI ÖRNEĞİ
I.DÖNEN VARLIKLAR
10 HAZIR DEĞERLER
100 KASA
100.01.YTL KASASI
100.02.DÖVİZ KASASI
101 ALINAN ÇEKLER
102 BANKALAR
103 VERİLEN ÇEKLER VE ÖDEME EMİRLERİ (-)
108 DİĞER HAZIR DEĞERLER
11 MENKUL KIYMETLER
............................
12 TİCARİ ALACAKLAR
120 ALICILAR
120.01........
120.02.......
121 ALACAK SENETLERİ
122 ALACAK SENETLERİ REESKONTU (-) .
HESAP PLANI KAVRAMI
• Bir işletmede kullanılacak hesapların, sistemli ve
gruplandırılmış olarak yer aldığı listeye hesap
planı denir.
• Muhasebede elde edilen bilgilerin raporlara

kolaylıkla aktarılmasına ve istatistiki bilgilerin
kolay ve çabuk elde edilmesine olanak
sağlayacak bir hesap planı oluşturulması
hedeflenir.
HESAPLARIN İŞLEYİŞ KURALLARI
BİLANÇO HESAPLARI
 Bu grupta yer alan hesaplar bilançodaki
konumlarına göre; aktif hesaplar – pasif
hesaplar olarak ikiye ayrılır.
 Aktif hesaplar, işletmenin sahip olduğu
varlıkları izlediklerinden “varlık hesapları”,
 Pasif hesaplar ise bunların sağlandığı
kaynakları izlediklerinden, “kaynak
hesapları” olarak da,
isimlendirilir.
GELİR TABLOSU HESAPLARI
İşletmenin öz sermayesinde meydana

gelen artış ve eksilişleri izlemek üzere
açılan sonuç hesapları, kendi içerisinde
gelir hesapları ve gider hesapları olmak
üzere ikiye ayrılır.
BİLGİ HESAPLARI
Nazım Hesaplar olarak adlandırılır ve

işletmenin ihtiyacına göre oluşturulur.
VARLIK HESAPLARI
Varlık hesapları işletmenin sahip olduğu
mevcutlar ile alacaklarının izlendiği hesaplardır.
Bu hesaplarda kural olarak ilk kayıt hesabın
borcuna yapılır.
Varlıklarda, yani mevcut ve alacaklarda bir artış

olması halinde, söz konusu mevcut veya alacağın
izlendiği hesap borçlanır. Örneğin peşin mal satışı
işleminde kasaya para girişi olacağı için, Kasa
Hesabı borçlandırılır.
VARLIK HESAPLARI
Varlıklarda, yani mevcut ve alacaklarda bir azalış
olması halinde söz konusu mevcut veya alacağın
izlendiği hesap alacaklanır.
Örneğin satıcılara olan borcun banka

hesabındaki paradan ödenmesi işleminde
bankadaki parada azalma olacağından Bankalar
Hesabı alacaklandırılır.
Varlıklardaki artışlar; ilgili hesaba borç,
azalışlar alacak yazılır.
AKTİF HESAPLAR
Borç ……………..HESABI Alacak
ARTIŞ AZALIŞ
(+) (-)
BORÇ KALANI (VARLIK)

KAYNAK HESAPLARI
Kaynak hesapları, işletmenin sahip olduğu
varlıkların sağlandığı öz ve yabancı kaynaklardaki
değişimlerin izlendiği hesaplardır. Kaynaklarla ilgili
hesaplara ilk kayıt, kural olarak ilgili hesabın
alacağına yazılır.
Kaynaklarda, yani, öz sermaye ve borçlarda bir

artış olması halinde, söz konusu öz sermaye veya
borcun izlendiği hesap alacaklanır. Örneğin;
İşletmeye senetli bir mal alımı halinde Borç
Senetleri Hesabı alacaklandırılır.
KAYNAK HESAPLARI
Öz sermaye veya borçlarda bir azalma olması
halinde söz konusu öz sermaye veya borcun
izlendiği hesap borçlanır. Örneğin, Borç Senetleri
Hesabında kayıtlı olan bir senedin vadesinde
ödenmesi halinde Borç Senetleri Hesabı
borçlandırılır.
Kaynaklardaki artışlar; ilgili hesaba alacak,

azalışlar borç yazılır.
PASİF HESAPLAR
Borç ……………..HESABI Alacak
AZALIŞ ARTIŞ
(-) (+)
ALACAK KALANI
(YABANCI KAYNAK)
SONUÇ HESAPLARI
İşletmenin yaptığı işlemlerden bazıları dışarıdan işletmeye
bir kaynak akımına, bazıları da işletmeden dışarıya bir
kaynak akımına neden olabilir. Öz kaynağı artıran
akımlara “gelir”, azaltan akımlara da “gider” denir.
İşletme esas sermayesini izlemekle görevli olan sermaye

hesabının kalanının, her gelir veya gider yaratan işlem ile
azaltılıp çoğaltılması işlemlerinin doğurduğu sonuçların
saptanıp analiz edilmesini imkansız kılar. Bunun yerine, öz
sermayedeki artışları izlemek üzere gelir hesapları;
azalışları izlemek üzere de gider hesapları kullanılır.
SONUÇ HESAPLARI
Sonuç hesapları, öz sermayedeki artış ve eksilişleri
izlemekle kullandıklarından, sermaye hesabına paralel
şekilde çalışır. Sermaye hesaplarının çalışmasına ilişkin
temel kural sonuç hesapları içinde geçerlidir.
İşletmede bir gelir doğduğu zaman, öz sermaye

arttığından, ilgili gelir hesabının alacağına yazılır. Bu
gelirde bir azalma olursa o zaman da hesap borçlanır.
İşletmede bir gider doğduğu zaman, öz sermaye

azaldığından, ilgili gider hesabı borçlanır. Bu giderlerde bir
azalma olursa o zaman da hesap alacaklanır.
SONUÇ HESAPLARI
Bütün bu sonuç hesapları, dönem bitiminde, Kar
ve Zarar hesabına devredilerek kapatılır. Giderler
Kar ve Zarar Hesabının borcunu, gelirler ise
alacağını oluşturur.
Gelirler > giderler ise aradaki fark Gelir tablosunda
ve Bilançoda “Kar” olarak, gelirler< giderler ise
“Zarar” olarak yer alır.
Kar, bir işletmenin öz sermayesindeki artışı, zarar
ise azalışı ifade ettiğinden, öz sermayedeki bir artış
ilgili gelir hesabına alacak yazılır. Öz sermayedeki
bir azalış ise ilgili gider hesabına borç yazılır.
SONUÇ HESAPLARI
Bir gider doğduğunda ilgili gider hesabı

borçlanır, bir gelir doğduğunda ilgili gelir
hesabı alacaklanır.
Sonuç hesapları dönem sonlarında Kar ve
Zarar Hesabına aktarılarak kapatılır.
NAZIM HESAPLARI
Nazım Hesaplar, bir işletmenin yükümlülüklerini,
hak doğurabilecek işlemlerini, ve muhasebe
disiplini altında izlemek istediği bilgileri kaydettiği
hesaplardır.
Nazım hesaplara yapılan kayıtlar, yapıldıkları anda

gerçek bir varlık ve kaynağı temsil etmedikleri için;
• Nazım hesaplar varlık, kaynak ve sonuç

hesapları ile karşılaştırılmaz.
NAZIM HESAPLARI
Nazım hesaplar gurubunda yer alan hesapların
kalanları bilançoda varlık ve kaynaklar dışında
ayrıca gösterilir. Bilançoya varlıklar ile kaynaklar
yazıldıktan ve toplamları alındıktan sonra nazım
hesaplar kaydedilir. Ya da, bilançonun doğru
yorumlanabilmesi için bu hesaplardaki bilgilerden
gerekli olanlar “bilanço dipnotları” nda gösterilir.
Nazım hesaplarda izlenecek işlemler iki veya daha
fazla nazım hesap arasında muhasebeleştirilir.
Nazım hesaplar diğer hesaplarla karşılaştırılmaz.

HESAPLARIN İŞLEYİŞ KURALLARI- ÖZET
 VARLIK HS:Varlıklardaki artışlar; ilgili hesaba borç, azalışlar
alacak yazılır.
 KAYNAK HS: Kaynaklardaki artışlar; ilgili hesaba alacak,
azalışlar borç yazılır.
 SONUÇ HS: Bir gider ortaya çıktığında ilgili gider hesabı
borçlanır, bir gelir ortaya çıktığında ilgili gelir hesabı
alacaklanır. Sonuç hesapları dönem sonunda K/Z
hesabına aktarılarak dönem kar/zararı tespit edilir.
 NAZIM HS:
 Nazım hesaplar varlık, kaynak ve sonuç hesapları ile
karşılaştırılmaz.
 Nazım hesaplarda izlenecek işlemler iki veya daha fazla nazım
hesap arasında muhasebeleştirilir.
HESAPLARIN İŞLEYİŞ KURALLARI- ÖZET
İşlem Bilanço Hesapları Gelir-Gider
Hesapları Kar veya Zarar
Hesabı
Aktif Pasif Gider Gelir
Hes. Hes.
İlk açılış Borç Alacak Borç-Alacak
Borç kaydı Artırır Azaltır Artırır Azaltır Karı Azaltır, Zararı
artırır.
Alacak kaydı Azaltır Artırır Azaltır Artırır Karı artırır, zararı
azaltır
Borç bakiyesi Mevcut - Gider > Gelir = Zarar
Varlıklar
Alacak - Mevcut Gider < Gelir = Kar
bakiyesi Kaynaklar
IV. ENVANTER VE DEĞERLEME
• ENVANTER KAVRAMI
• MUHASEBE İÇİ ENVANTER
• MUHASEBE DIŞI ENVANTER
• DEĞERLEME KAVRAMI
• DEĞERLEME YÖNTEM VE ÇEŞİTLERİ
ENVANTER KAVRAMI
• Dönem sonunda düzenlenen genel geçici
mizanda yeralan hesapların kalanları işletmenin
o dönem içindeki çalışmaları sonucunda öz
sermayesinde meydana gelen artış veya eksilişi
tam olarak göstermez.
• Öz sermayedeki değişikliği gösterebilmek için
hesap kanları ile işletmenin varlık ve
kaynaklarının gerçek durumu arasındaki
farklılıkların giderilmesi gerekir. Bunu
sağlayabilmek için envanter yapılması gerekir.
ENVANTER KAVRAMI
• İşletmenin varlıkları ve kaynaklarının bilanço
günündeki miktar ve değerlerini saptamak,
saptanan hususlara göre hesaplarda gerekli
değişiklikleri yaparak hesapları gerçek durumu
gösterir hale getirilmesi işlemlerinin tümüne
envanter işlemleri denir. (Kısaca kaydi durumla
fiili durum arasındaki uyumlaştırma)
MUHASEBE DIŞI ENVANTER
Envanter çıkarmak; saymak, ölçmek, tartmak ve

değerlendirmek yoluyla işletmeye dahil
ekonomik değerleri (varlıklar ve borçları) kesin
ve ayrıntılı olarak saptamaktır. (Muhasebe dışı
envanter)
MUHASEBE İÇİ ENVANTER
Muhasebe dışı envanter sırasında saptanan

varlıklar ve borçlar ile hesap kalanları arasındaki
farkın giderilmesi, sonuç hesaplarının kapatılarak
dönem kar ve zararının saptanması vb.
işlemlerdir.
ENVANTER İŞLEMLERİ
• Muhasebe dışı envanter işlemleri (Belirleme
işlemleri)
Miktar olarak
Değer olarak
• Muhasebe içi envanter işlemleri (Düzeltme
işlemleri)
Kayıt hatalarını düzeltme
Değer düzeltmeleri
• Aktarma işlemleri
• Karın belirlenmesi işlemleri
DEĞERLEME KAVRAMI VE ÖLÇÜTLERİ
• İşletmenin varlıklarının ve borçlarının ulusal para
ile ifade dilmesidir.
• Değerleme yöntem ve ölçütleri:
 Maliyet bedeli
 Borsa rayici
 Tasarruf değeri
 Gerçek değer
 Mukayyet değer(Kayıtlı)
 İtibari değer (Yazılı)
 Rayiç bedel
 Emsal bedeli ve ücreti
V. KAYIT ARAÇLARI
• DEFTERLER
• BELGELER
• DEFTER SİSTEMLERİ
DEFTERLER
• Yevmiye defteri:
İşlemlerin muhasebe terminolojisi ile tarih
sırasına ve ilgi kanunların belli ettiği kurallara
uygun olarak kaydedildiği defterdir.
• Defter-i Kebir:
• Yevmiye defterine tarih sırasına göre kaydedilmiş
işlemlerin niteliklerine göre sınıflandırılmış bir
şekilde kaydedildiği hesapların bütünüdür.
YEVMİYE MADDELERİ
• Yevmiye maddesi herhangi bir işlemin muhasebe
dili ifade edilmiş şeklidir.
• Yevmiye maddeleri:
 Yalın basit yevmiye maddeleri, (Tek hesap borçlu, tek hesap
alacaklı)
 Bileşik yevmiye maddeleri, (Tek hesap borçlu/alacaklı,
karşılığında birden fazla hesap alacaklı/borçlu)
 Karma yevmiye maddeleri, (Birden çok borçlu hesaba karşılık,
birden çok alacaklı hesabın olduğu yevmiye maddeleri)
 Tamamlayıcı madde, (Yevmiye defterinde yapılan yanlış
kayıtların düzeltilmesine ilişkin maddelerdir)
BELGELER
• Muhasebe fişi:
• Bir yevmiye maddesindeki bilgileri içeren fişlere
muhasebe fişi denir.
VI. RAPORLAMA
• MİZANLAR (Geçici, kesin)

• TEMEL MALİ RAPORLAR
 BİLANÇO VE ŞEKİLLERİ
 GELİR TABLOSU
MİZAN TANIMI
• Mizan (kontrol çizelgesi) yevmiye defterine tarih
sırasına göre kaydedilen işlemlerin defter-i
kebire ve yardımcı defterlere, matematiksel
açıdan doğru aktarılıp aktarılmadığını kontrol
etmeye yarayan bir çizelge olarak ortaya
çıkmıştır.
• Kontrol, yevmiye defterindeki rakamsal
büyüklüğün defter-i kebirde de oluşup
oluşmadığının denetlenmesi temeline dayanır.
MİZANIN DÜZENLENMESİ
• Yevmiye defterinin toplamları alınır,
• Hesapların borç ve alacak toplamları alınır,
• Hesaplar hesap planındaki sıraya göre borç ve alacak
toplamları ile birlikte mizan cetveline alt alta yazılır,
• Mizana yazılan tutarların toplamı alınır ve bu toplamların
yevmiye defterinin, aynı tarih itibariyle alınan toplamına
eşit olması sağlanır.
• Her hesabın borç ve alacak kalanı hesaplanıp ilgili sütuna
yazılır.
• Borç ve alacak kalanlarının toplamları alınır ve bunların
birbiri ile eşitliği sağlanır.
MİZAN TÜRLERİ
Mizanlar ilgili bulundukları defterlere göre türlere ayrılır.
I. Defter-i Kebir mizanı:
 Defter-i kebir hesaplarının belli bir tarihteki toplamlarının listesidir.
 Genellikle aylık olarak düzenlenir.
 Aysonları itibariyle düzenlenen ve o ana kadar olan kadar olan işlemlerin
toplamını gösteren bu mizanlara aylık mizan denir. (Nisan 2009 Ayı Mizanı)
 Aralık ayı mizanı aynı zamanda Genel Geçici Mizan adını alır.
 Envanter işlemlerinin yapılmasından sonra düzenlenen mizana ise Kesin
Mizan adı verilir.
II. Yardımcı Hesap Mizanı:
 Bir hesabın detaylarının (yardımcı hesaplarının) belli bir tarihteki
toplamlarının listesidir.
 Yardımcı hesap mizanı hesap bazında adlandırılır. (Alıcılar Hesabı Mizanı,
Genel yönetim Giderleri Hesabı Mizanı vb.)
TEMEL MALİ RAPORLAR
• Bilanço
• Gelir tablosu
• Nakit akım tablosu
AMORTİSMAN
AMORTİSMAN KAVRAMI
• Varlık hesaplarında kayıtlı varlıkların kullanımda
tutuldukları süre boyunca yıpranma, aşınma ve
işletme fonksiyonlarına katkı vermeleri sonucunda
ilgili varlıkların değerinde bir azalma sonucunu
doğuracak ve bu işletme açısından bir maliyeti
ifade edecektir. Bu muhasebe sistematiği içinde
amortisman olarak tanımlanmaktadır.
• Amortisman bir varlığın amortismana tabi
tutarının yararlı ömür süresine sistematik olarak
dağıtılmasını ifade eder. (TMS-16)
AMORTİSMANIN NİTELİĞİ
 Varlık hesaplarında kayıtlı varlıklardan bir yıldan uzun
kullanılanların maliyetlerinin bir dönemde sonuç
hesaplarına aktarılması sonuçların yanlış tespit
edilmesine neden olur.
 Bir yıldan uzun süre kullanılacak varlıkların alındığı
dönemde gider yazılması dönemsellik kavramı ile
uyuşmaz.
 Varlıkların edinilmesi için katlanılan maliyetin ilgili
dönemlere yayılması amortisman olarak adlandırılır.
 Maddi duran varlıklar için amortisman, maddi olmayan
duran varlıklar için itfa ve özel tükenmeye tabi varlıklar
için tükenme payı ifadeleri kullanılır.
AMORTİSMAN YAKLAŞIMLARI
• Duran varlıklarda amortisman için değişik
tanımlar yapılabilmesi, farklı amaçlar nedeniyle
farklı amortisman yaklaşımlarının ortaya
konmasına neden olmuştur.
Değerleme yaklaşımı
Tüketim yaklaşımı
Yenileme yaklaşımı
Dağıtım yaklaşımı
AMORTİSMANA TABİ DEĞER
• Duran varlığın maliyeti ile amortisman yoluyla

gider yazılarak dönemlere paylaştırılacak tutar
arasında, duran varlığın amortisman süresinin
sonundaki değer kadar bir fark olması doğaldır.
Oluşan fark “artık değer (hurda değeri)” olarak
adlandırılır.
• Duran varlığın maliyeti ile artık değer arasındaki
farka amortismana tabi tutar denir.
AMORTİSMAN ÖLÇÜSÜ
• Amortisman hesaplanmasında;
Duran varlığın ekonomik olarak kullanılabileceği süre,
Duran varlık ile elde edilecek mal veya hizmetin
miktarı esas alınır.
• Bu durum amortismana tabi varlıklar için
“yararlı ömür” olarak adlandırılır.
AMORTİSMAN HESAPLAMA YÖNTEMLERİ
• Duran varlık maliyetinin birbirlerini izleyen

faaliyet dönemlerine yansıtılabilmesi için bir çok
yöntem geliştirilmiştir.
• Uygulanacak yöntem, varlığın kullanım biçimine
göre seçilir.
Eşit tutarda amortisman ayırma yöntemi,
Değişen tutarda amortisman ayırma yöntemi,
Azalan tutarda amortisman ayırma yöntemi,
Artan tutarda amortisman ayırma yöntemi,
AMORTİSMAN KAYIT YÖNTEMLERİ
• Duran varlıklar için hesaplanan amortisman iki yöntemle
kaydedilir.
 Direkt kayıt yöntemi:Hesaplanan amortismanın doğrudan
doğruya ilgili duran varlık hesabıyla ilişkilendiren yöntemdir.
(Bu yöntemde ayrılan amortisman giderler hesabına borç
yazılırken, amortismanın hesaplandığı varlık hesabına alacak
yazılır.)
 Endirekt kayıt yöntemi: Hesaplanan amortismanın ayrı bir
amortisman hesabında (birikmiş amortismanlar hesabı vb.)
birikimli olarak izlendiği yöntemdir.(Bu yöntemde ayrılan
amortisman yine giderler hesabına borç yazılırken varlık için
ayrılan tüm amortisman tutarlarının birikimli olarak takip
edileceği amortisman hesabına alacak yazılır)
TEKDÜZEN HESAP PLANI
AÇIKLAMALARI
Ülkemizde 1994 yılı başından itibaren,
finansal kurumlar dışında kalan
işletmelerde uygulamaya konulmuş olan
“Tekdüzen Hesap Planı” nın yapısı
aşağıdaki gibidir. Tekdüzen Hesap
Planında “ondalık” kodlama sistemi
benimsenmiştir.
ÇERÇEVE HESAP PLANI
I- Bilanço Hesapları
1- Dönen Varlıklar
2- Duran Varlıklar
3- Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar
4- Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar
5- Öz Kaynaklar
6-Gelir Tablosu Hesapları
7-Maliyet Hesapları
8-Serbest Hesaplar
9-Nazım Hesaplar
I.Dönen Varlıklar
İşletmenin nakit olarak elde tuttuğu paralarla, vadesiz veya bir
yıla kadar vadeli olarak bankaya yatırdığı paralar ve normal
koşullarda bir yıl içinde ya da işletmenin normal faaliyet
dönemi içinde paraya çevrilmesi veya tüketilmesi öngörülen
varlıklar, işletmenin “dönen varlıkları” nı oluşturur.
II.Duran Varlıklar
Bir yıldan veya normal faaliyet döneminden daha uzun
sürelerle, işletme faaliyetlerinin gerçekleştirilmesi için
kullanılmak amacıyla elde edilen ve ilke olarak bir yılda veya
normal faaliyet dönemi içinde paraya çevrilmesi veya
tüketilmesi öngörülmeyen varlıklar bu grupta yer alan
hesaplarda izlenir..
III. Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar
Vadesi bir yılı altında olan borçlar bu grupta yer alır.
IV.Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar

Vadesi bir yılın üzerinde olan borçlar bu grupta yer alır.
V.Öz Kaynaklar
İşletme sahiplerinin getirdiği kıymetler ile işletmede
tuttukları karlardan oluşan tutar bu grupta yer alır.
VI.Gelir ve Gider Hesapları

İşletmenin gelir ve giderlerini gösteren ve Gelir Tablosunu
oluşturan sonuç hesapları bu grupta yer alır.
VII. Maliyet Hesapları
İşletme giderlerinin oluşumunun izlendiği hesaplardır.
VIII.Serbest Hesaplar
işletmelerin yapısına göre özel ihtiyaçlar için açılacak
hesaplardır.
IX.Nazım Hesaplar
Muhasebenin bilgi verme görevi yüklediği işlemler ile
gelecekte doğması muhtemel hak ve yükümlülüklerin
takip edildiği hesaplardır. Nazım Hesapların bir diğer
özelliği, bu grupta yer alan hesapların yevmiyede
mutlaka kendi arasında ve karşılıklı olarak çalışmalarıdır.
Yukarıdaki hesap planında 1-2-3-4 ve 5 kodu ile başlayan
hesaplar bilanço hesabı olarak adlandırılır. Bu hesaplardan
1-2 kod numarası ile başlayanlar, hesap planının aktifinde
yer alırlar ve dönem sonunda ya bakiye vermezler ya da
borç bakiyesi verirler.(*)
(*)103- Verilen Çekler ve Ödeme Emirleri Hesabı(-)

119- Menkul Kıymetler Değer Düşüklüğü Karşılığı Hesabı(-)
257- Birikmiş Amortismanlar Hesabı (-)
268- Birikmiş Amortismanlar Hesabı (-)
299- Birikmiş Amortismanlar Hesabı (-) gibi Hesap Planında (-) değer
olarak gösterilen ve aslında Pasif karakterli olmakla beraber, düzenleyici
hesap olarak bilançonun aktifinde yer alan 1 ve 2 koduyla başlayan
hesaplar hiçbir zaman Borç bakiyesi vermez.
Aynı şekilde bilançonun pasifinde yer alan ve 3-4-5 kod

numarası ile başlayan hesaplar ise dönem sonunda ya
bakiye vermeyecek ya da alacak bakiyesi verecek olan
hesaplardır. (*)
(*) 501- Ödenmemiş Sermaye H.,

591- Dönem Net Zararı gibi Hesap Planında (-) değer olarak gösterilen
ve aslında aktif karakterli olmakla beraber, düzenleyici hesap olarak
bilançonun pasifinde yer alan 3-4 ve 5 kodu ile başlayan hesaplar hiçbir
zaman Alacak bakiyesi vermez.
Gelir tablosu hesapları ile Maliyet hesapları ise 6 ve 7 kodu ile
başlamaktadır. Bu hesaplar dönem sonunda kesinlikle bakiye
vermezler. Dönem sonu işlemlerinin yapılmasını takiben geçici
mizan çıkarılacak ve geçici mizanda bakiyeleri bulunan 6 lı ve 7 li
grupta yer alan hesapların tamamı dönem sonu işlemleri
yapılmak suretiyle kapatılacaktır. Böylece kesin mizanda bu
hesapların bakiyesi bulunmayacak, bu hesaplara ilişkin tek bir
sonuç, dönem faaliyet sonucu olarak 590 veya 591 nolu hesap
aracılığıyla bilançoya aktarılacaktır.
II- Tekdüzen Hesap Planında 1-5 ‘inci grupları oluşturan bilanço

hesapları, bilançoyu oluşturacak şekilde alt gruplara
bölünmüştür.
I.DÖNEN VARLIKLAR 3 KISA VADELİ YABANCI KAYNAKLAR
11 MENKUL KIYMETLER 32 TİCARİ BORÇLAR
12 TİCARİ ALACAKLAR 33 DİĞER BORÇLAR
13 DİĞER ALACAKLAR 34 ALINAN AVANSLAR
15 STOKLAR ..........
18 GELECEK AYLARA AİT GİDERLER 4 UZUN VADELİ YABANCI KAYNAKLAR
VE GELİR TAHAKKUKLARI 40 MALİ BORÇLAR
43 DİĞER BORÇLAR
II. DURAN VARLIKLAR 44 ALINAN AVANSLAR
22 TİCARI ALACAKLAR .............
23 DİĞER ALACAKLAR 5 ÖZKAYNAKLAR
24 MALİ DURAN VARLIKLAR 50 ÖDENMİŞ SERMAYE
25 MADDİ DURAN VARLIKLAR 52 SERMAYE YEDEKLERİ
26 MADDİ OLMAYAN DURAN VARLIKLAR 54 KÂR YEDEKLERİ
27 ÖZEL TÜKENMEYE TABİ VARLIKLAR 57 GEÇMİŞ YILLAR KÂRLARI
28 GELECEK YILLARA AİT GİDERLER 58 GEÇMİŞ YILLAR ZARARLARI
VE GELİR TAHAKKUKLARI 59 DÖNEM NET KÂRI (ZARARI)
29 DİĞER DURAN VARLIKLAR
Alt grupları, defteri kebir hesapları oluşturur.

Örneğin “10 Hazır Değerler” alt grubunda;
100. KASA
101. ALINAN ÇEKLER
102. BANKALAR
103. VERİLEN ÇEKLER VE ÖDEME EMİRLERİ (-)
108. DİĞER HAZIR DEĞERLER
şeklinde defteri kebir hesapları vardır.

III- Tekdüzen Hesap Planında 6’ncı grubu oluşturan Gelir
Tablosu Hesapları, gelir tablosunu oluşturacak şekilde alt
gruplara ayrılmıştır.
Gelir Tablosundaki alt gruplar da defterikebir hesapları
oluşturur. Örneğin “60 Brüt Satışlar” alt grubunda;
600 Yurtiçi Satışlar

601 Yurtdışı Satışlar
602 Diğer Gelirler
şeklinde defterikebir hesapları yer almaktadır.
IV- Tekdüzen Hesap Planı’nda 7’nci grubu oluşturan

Maliyet Hesaplarında toplanacak giderlere ilişkin olarak
7/A ve 7/B olmak üzere iki seçenek belirlenmiştir.
DÖNEN VARLIKLAR
I. DÖNEN VARLIKLAR
Nakit olarak elde ve bankada tutulan

varlıklar ile normal koşullarda en fazla bir
yıl veya işletmenin normal faaliyet dönemi
içinde paraya çevrilmesi veya tüketilmesi
öngörülen varlık unsurlarını kapsar.
100. KASA HESABI
İşletmenin elinde bulunan ulusal ve yabancı
paraların TL. karşılığının izlenmesi için
kullanılır.
İşleyişi :
Tahsil olunan para tutarları borç, ödemeler
ve bankaya yatırılan para tutarları alacak
kaydedilir. Hesap daima borç bakiyesi verir
veya sıfır olur. Hiçbir şekilde alacak
bakiyesi vermez.
100. Kasa Hesabı
(a) Bedeli nakden ödenmek suretiyle 2.400.-YTL

tutarında mal satın alınmıştır.
100 Kasa Hs. 153- Ticari Mallar Hs.
48.000.- 48.000.-
100. Kasa Hesabı
(b) Kasada yapılan sayım sonucunda 560.-YTL nakdin

noksan olduğu anlaşılmıştır.
197- Sayım ve
100 Kasa Hs. Tes. Nok. Hs.
560.- 560.-
100. Kasa Hesabı
(c) Dönem içinde kargo, posta vb ücretler olarak 1.180.-

YTL ödenmiştir.
770- Genel Yönetim

Giderleri Hs.
100 Kasa Hs.
1.000.-
1.000.-
100. Kasa Hesabı
(d) 02.09.2008 tarihinde orduevindeki işletmeler aşağıdaki satış hasılatlarını

kasaya teslim etmişlerdir.
Çayocağı: 2.450.-
Terzihane: 675.-
Erkek Berberi:560.-
100 Kasa Hs.
2.450.-
675.-
560.- 600- Yurtiçi Satışlar
3.685.-
NOT:600 hesabın yardımcı hesaplarına

yapılacak kayıtlar
ÖRNEK UYGULAMALAR
e.50.000.-YTL nakdi sermaye konularak bir
işletme kurulmuştur.
f.Sermaye olarak kasaya konulan nakdin 46.000.-
YTL’si banka hesabına yatırılmıştır.
g.Nakden 24.000.-YTL’ye bir adet kamyon
alınmıştır.
h.Hizmet binası kirası olarak 3.000.YTL nakden
ödenmiştir.
102. BANKALAR
İşletmece yurt içi ve yurt dışı banka ve
benzeri finans kurumlarına yatırılan ve
çekilen paraların izlenmesini kapsar.
İşleyişi :
Bankalara para olarak veya hesaben

yatırılan değerler borç, çekilen tutarlar ile
üçüncü kişilerce tahsil edildiği anlaşılan
çek ve ödeme emirleri alacak kaydedilir.
100. Kasa Hesabı
(a) 16.09.2008 tarihinde kasa mevcudundan 50.000.-
YTL banka hesabına yatırılmıştır.
102-Banka Hs.
100 Kasa Hs.
50.000.-
50.000.-
103. VERİLEN ÇEKLER VE ÖDEME
EMİRLERİ (-)
İşletmenin üçüncü kişilere bankalardan
çekle veya ödeme emri ile yapacağı
ödemeler bu hesapta izlenir.
İşleyişi :
Kişilere çek ve ödeme emri verildiğinde
hesaba alacak; çek ve ödeme emirlerinin
bankadan tahsil edildiği anlaşıldığında bu
hesaba borç, bankalar hesabına alacak
kaydedilir.
108. DİĞER HAZIR DEĞERLER
Nitelikleri itibarıyla hazır değer sayılan
pullar, vadesi gelmiş kuponlar, tahsil
edilecek banka ve posta havaleleri (yoldaki
paralar gibi) değerleri kapsar.
İşleyişi :
Bu değerler elde edildiğinde hesabın
borcuna, elden çıkarıldığında da hesabın
alacağına kaydedilir.
100. Kasa Hesabı
(a) 17.09.2008 tarihinde orduevindeki işletmelerce hizmet bedellerinden 890.-
YTL’lik kısmı kredi kartı ile tahsil edilmiştir.
100 Kasa Hs.

XXXXX.-
600- Yurtiçi Satışlar
XXXXX.-
890.-
108 Diğer Hazır
Değerler Hs.
890.-
120. ALICILAR
İşletmenin faaliyet konusunu oluşturan mal ve

hizmet satışlarından kaynaklanan senetsiz
alacaklarının izlenmesi için kullanılır.
120. Alıcılar
(a) 30.08.2008 tarihinde orduevinde yapılan resmi toplantı nedeniyle 12.000.-

alacak doğduğu tespit edilmiştir.
120 Alıcılar Hs.

12.000.-
600- Yurtiçi Satışlar
12.000.-
150. İLK MADDE VE MALZEME
Üretimde veya diğer faaliyetlerde kullanılmak

üzere işletmede bulundurulan;
 Hammadde,
 Yardımcı madde,
 İşletme malzemesi,
 Ambalaj malzemesi,
 Diğer malzemeler,
izlendiği hesaptır.
150. İlk Madde ve Malzeme
(a)10.09.2008 tarihinde işletmelere verilmek üzere 98.450.-YTL

mal alınmıştır. Bedeli satıcıya taksitle ödenekecektir.
150- ilk Madde

ve Malzeme Hs.
320 Satıcılar Hs.
98.450.-
98.450.-
NOT:154 ve 150 hesabın yardımcı hesaplarına

153. TİCARİ MALLAR
Herhangi bir değişikliğe tabi tutulmadan

satmak amacı ile işletmeye alınan ticari
mallar (emtia) ve benzeri kalemler bu
hesapta yer alır.
153. Ticari Mallar
(a)İşletme tarafından 25.000.-YTL tutarında mal satın alınmıştır.

Bedeli nakden ödenmiştir.
100- Kasa Hesabı

153 Ticari Mallar Hs.
25.000.-
25.000.-
154. İŞLETME MALLARI
154. İşletmeler Hesabı
(a)15.09.2008 tarihinde ambardan işletmeler adına aşağıdaki

malzemenin çıkışı yapılmıştır.
Büfe: 1.800.-
Çayocağı:450.-
150- ilk Madde
ve Malzeme Hs.
154 İşletmeler Hs.
2.250.-
2.250.-
NOT:154 ve 150 hesabın yardımcı hesaplarına

154. İşletmeler Hesabı
(a)30.09.2008 tarihinde büfede yeralan malların sayımı yapılmış
olup 600.-YTL mal tespit edilmiştir.
154 İşletme
Malları Hs. (Büfe)
3.200.-
624 İşletme Malları

154 İşletmeler Hs. Maliyetleri Hs.
3.200.- 2.600.- 2.600.-
BAKİYE:600.-YTL
195- İŞ AVANSLARI
İşletme adına mal ve hizmet satın alacak,

işletme adına bir kısım gider ve
ödemeleri yapacak personel ve personel
dışındaki kişilere verilen iş avanslarının
195. İş Avansları
(a) Rize’ye mal alımı için gönderilen görevliye 12.000.-

YTL avans verilmiştir.
195- İş Avansları Hs.
100 Kasa Hs.
12.000.-
12.000.-
196. PERSONEL AVANSLARI
Personele, işletme adına yaptırılacak

hizmet ve giderleri karşılamak üzere
verilen iş avansları, personel ve işçilere
maaş, ücret ve yolluklarına mahsuben
önceden ödenen avansların izlendiği
hesaptır
196. Personel Avansları
(a) Rize’ye mal alımı için gönderilen görevliye gündelik olarak

300.-YTL avans verilmiştir.
196- Personel
Avansları Hs.
100-Kasa Hesabı
300.- 245.-
197. SAYIM VE TESELLÜM NOKSANLARI
Sayımlar sonucunda tespit edilen kasa,

stok ve maddi duran varlıklar
noksanlarıyla, tesellüm sırasında ortaya
çıkan noksanların geçici olarak kayıt ve
izleneceği hesaptır.
197. Sayım ve Tesellüm Noksanları Hs.
(a) 12.09.2008 tarihinde yapılan kasa sayımında 1.200.-YTL

noksanlık tespit edilmiştir.
197-Sayım ve
Tesellüm Noksanları Hs.
100-Kasa Hesabı
1.200.-
1.200.-
2. DURAN VARLIKLAR
2. DURAN VARLIKLAR
Bir yıldan veya bir normal faaliyet

döneminden daha uzun sürelerle, işletme
faaliyetlerinin gerçekleştirilmesi için
kullanılmak amacıyla elde edilen ve ilke
olarak bir yılda veya normal faaliyet
dönemi içinde paraya çevrilmesi veya
tüketilmesi öngörülmeyen varlıkları kapsar.
220. ALICILAR
İşletmenin faaliyet konusunu oluşturan

mal ve hizmet satışlarından kaynaklanan
bir yıldan fazla uzun vadeli senetsiz
alacakları ifade eder.
226. VERİLEN DEPOZİTO VE TEMİNATLAR
İşletmede, üçüncü kişilere karşı bir işin

yapılmasının üstlenilmesi ve bir akdin
karşılığı olarak, geri alınmak üzere
verilen, bir yıldan uzun süreli depozito ve
teminat niteliğindeki değerlerin izlendiği
hesaptır.
255. DEMİRBAŞLAR
İşletme faaliyetlerinin yürütülmesinde

kullanılan her türlü büro makine ve
cihazları ile döşeme, masa, koltuk, dolap,
mobilya gibi maddi varlıkların izlendiği
hesaptır.
255. Demirbaşlar
(a) Yüzme havuzu işletmesinde kullanılmak üzere
2.500.-YTL değerinde demirbaş satın alınmıştır.
255- Demirbaşlar Hs.

100 Kasa Hs.
2.500.-
2.500.-
259. VERİLEN AVANSLAR
Yurt içinden veya yurt dışından

satınalınmak üzere sipariş edilen maddi
duran varlıklarla ilgili olarak yapılan avans
ödemelerinin izlendiği hesaptır. Sipariş
avansıyla ilgili giderleri de kapsar.
259. Verilen Avanslar
(a) Lokanta işletmesi için alınacak buzdolabı ile ilgili olarak ilgiliye
9.000.- YTL avans verilmiştir.
100 Kasa Hs. 259- Verilen Avanslar Hs.
9.000.-
9.000.-
(a) 45.000.-YTL değerinde buzdolabı teslim alınmış ve avanstan

arta kalan tutar ilgiliye borçlanılmıştır.
320 Satıcılar
255- Demirbaşlar Hs.
36.000.- 259- Verilen Avanslar
Hs. 45.000.-
9.000.- 9.000.-
KISA VADELİ YABANCI KAYNAKLAR
3. KISA VADELİ YABANCI KAYNAKLAR
Dönen varlıkların ayrılmasında kullanılan

ölçüye uygun olarak, en çok bir yıl veya
işletmenin normal faaliyet dönemi
sonunda ödenecek yabancı kaynakları
kapsar.
320. SATICILAR
İşletmenin faaliyet konusu ile ilgili her

türlü mal ve hizmet alımlarından
kaynaklanan senetsiz borçların izlendiği
hesaptır.
335. PERSONELE BORÇLAR
İşletmenin personeline olan çeşitli

borçlar bu hesapta izlenir.
340. ALINAN SİPARİŞ AVANSLARI
İşletmenin satış amacıyla gelecekte

yapacağı mal ve hizmet teslimleri ile ilgili
olarak peşin tahsil ettiği tutarların
360. ÖDENECEK VERGİ VE FONLAR
İşletmenin ekonomik faaliyetlerde

bulunmasının sonucu ilgili mali mevzuat
uyarınca mükellef veya sorumlu sıfatıyla
işletmenin kendisine, personeline ve
üçüncü kişilere ilişkin olarak ödenmesi
gereken vergi, resim, harç ve fonların
361. ÖDENECEK SOSYAL GÜVENLİK
KESİNTİLERİ
İşletmenin, personelin hakedişlerinden sosyal
güvenlik mevzuatı hükümlerine göre kesintiye
tabi tutmakla yükümlü bulunduğu, personele
ait emeklilik keseneği ve sigorta primleri ile
bunlara ilişkin işveren katılma payları ve
işverence sosyal güvenlik kuruluşlarına
ödenecek diğer yükümlülüklerin izlendiği
hesaptır.
397. SAYIM VE TESELLÜM FAZLALARI
Sayımlar sonunda tespit edilen kasa, stok ve

maddi duran varlıklar fazlalarıyla, üniteler
arası yollamada ortaya çıkan fazlaların geçici
olarak kayıt edileceği hesaptır.
397. Sayım ve Tesellüm Fazlaları Hs.
(a) 20.09.2008 tarihinde yapılan kasa sayımında 245.-YTL fazlalık
tespit edilmiştir.
397-Sayım ve
Tesellüm Fazlaları Hs.
100-Kasa Hesabı
245.- 245.-
UZUN VADELİ YABANCI KAYNAKLAR
4. UZUN VADELİ YABANCI KAYNAKLAR
Kredi kurumlarından, sermaye

piyasasından ve işletmenin ilişkide
bulunduğu üçüncü kişilerden sağlanan ve
bir yıldan fazla vadeli olan işletme
borçlarını kapsar.
ÖZKAYNAKLAR
5. ÖZKAYNAKLAR
İşletme sahip veya ortaklarının bilanço tarihinde
işletmeye yapmış oldukları sermaye
yatırımlarının tutarını gösteren;
 Ödenmiş sermaye,
 Geçmiş Yıllar Kârları,
 Geçmiş Yıllar Zararları,
 Dönemin Net Kâr veya Zararı,
kapsar.
500. SERMAYE
İşletmeye tahsis edilen veya işletmelerin

ana sözleşmelerinde yer alan ve Ticaret
Siciline tescil edilmiş bulunan sermaye
tutarı bu hesapta yer alır.
500. Sermaye Hesabı
(a) Yeni kurulan işletmeye 100.000.-YTL sermaye konulmuştur.
100 Kasa Hesabı

500-Sermaye Hs.
100.000.-
100.000.-
570. GEÇMİŞ YILLAR KARLARI
Geçmiş faaliyet dönemlerinde ortaya

çıkan ve işletme sahibine veya ortaklarına
dağıtılmamış bulunan kârlardan ilgili
yedek hesaplarına alınmayan tutarların
580. GEÇMİŞ YILLAR ZARARLARI
Geçmiş faaliyet dönemlerinde ortaya

çıkan dönem net zararlarının izlendiği
hesaptır.
590. DÖNEM NET KARI
İşletmenin faaliyet dönemine ilişkin vergi

sonrası net kâr tutarının izlendiği
hesaptır.
591. DÖNEM NET ZARARI (-)
İşletmenin faaliyet dönemine ilişkin net

zarar tutarının izlendiği hesaptır.
MALİYET HESAPLARI
2- Duran Varlıklar
5- Öz Kaynaklar
6- Gelir Tablosu Hesapları
9-Nazım Hesaplar
7 MALİYET HESAPLARI
Maliyet hesapları, mal ve hizmetlerin

planlanan biçim ve niteliğe getirilmesi
için yapılan giderlerin toplandığı ve
maliyet unsurlarına dönüştürülerek
izlendiği hesaplardır.
İşlem Bilanço Hesapları Gelir-Gider Hesapları
Kar veya
Zarar
Aktif Pasif Gider Hes. Gelir Hesabı
Hes.
İlk açılış Borç Alacak
Borç kaydı Artırır Azaltır Artırır Azaltı
r
Alacak kaydı Azaltır Artırır Azaltır Artırır
Borç Mevcut - Gider > Gelir Zarar

bakiyesi Varlıklar =
Alacak - Mevcut Gider < Gelir Kar
bakiyesi Kaynakl =
ar
7/A SEÇENEĞİNDE MALİYET HESAPLARI
70 Maliyet Muhasebesi Bağlantı Hesapları

71 Direkt İlk madde ve Malzeme Giderleri
72 Direkt İşçilik Giderleri
73 Genel Üretim Giderleri
74 Hizmet Üretim Maliyeti
75 Araştırma Geliştirme Giderleri
76 Pazarlama Satış ve Dağıtım Giderleri
77 Genel Yönetim Giderleri
78 Finansman Giderleri
7/B SEÇENEĞİNDE MALİYET HESAPLARI
790 İlk Madde ve Malzeme Giderleri

791 Memur Ücret ve Giderleri
792 Personel Ücret ve Giderleri
793 Dışarıdan Sağlanan Fayda ve Hizmetler
794 Çeşitli Giderler
795 Vergi, Resim ve Harçlar
796 Amortismanlar ve Tükenme Payları
798 Gider Çeşitleri Yansıtma Hesapları
799 Üretim Maliyet Hesabı
71 Direkt İlkmadde ve Malzeme Giderleri
Üretilen mamülün bünyesine ana madde olarak

katılan ve hangi mamülden ne kadar tüketildiği,
ekonomik bakımdan ayrı olarak izlenebilen ilkmadde
ve malzemelerle ilgili gider, yansıtma ve fark
hesapları bu grupta yer alır.
710. Direkt İlkmadde ve Malzeme Giderleri

711. Direkt İlkmadde ve Malzeme Yansıtma Hesabı
712. Direkt İlkmadde ve Malzeme Fiyat Farkı
713. Direkt İlkmadde ve Malzeme Miktar Farkı
710. Direkt İlkmadde ve Malzeme Giderleri
Bu giderler, esas üretim gider yerleri ile ilgili olup, mamülün
bünyesine giren, mamülün temel öğesini oluşturan ve mamülün
bünyesine doğrudan yüklenebilen maddelerin kullanımı fiili tutarlarla
bu hesapta izlenir.
711. Direkt İlkmadde ve Malzeme Yansıtma Hesabı

Maliyet hesaplama yöntemine göre oluşan maliyetlerin 151-Yarı
Mamüller Hesabına aktarılması için kullanılır.
(1.Fiili maliyet yönteminin uygulandığı durumlarda "710- Direkt

İlkmadde ve Malzeme Giderleri Hesabı”nın borcuna gider çeşidi
olarak kaydedilen giderler,
2.Önceden saptanmış maliyet yöntemlerinin uygulandığı durumlarda,
önceden hesaplanmış giderler)
(a) Dönem içinde üretimde kullanılmak üzere ana ve yardımcı
üretim yerlerinde ambardan çekilen direkt maddeler
710- Direkt İlkmadde ve
Malzeme Giderleri Hs. 150 İlkmadde ve Malzeme Hs.
Ambardan Ambardan
Çıkan Mal Çıkan Mal
10.000.-(a) 10.000.-(a)
(b) Üretim gerçekleştiğinde 710 nolu hesapta gerçekleşen maliyet
toplamı üzerinden;
711- Direkt İlkmadde ve 151- Yarı Mamüller-Üretim Hs.
Malzeme Giderleri Yns.Hs. 710 Hs’ta belirlenen
710 Hs’ta belirlenen Maliyet üzerinden
Maliyet üzerinden 10.000.-(b)
10.000.-(b)
(c) Dönem sonunda;

Malzeme Giderleri Yns.Hs.
Malzeme Giderleri Hs.
Ambardan 710 Hs’ta belirlenen
10.000.-(c) 10.000.-(c) Maliyet üzerinden
Çıkan Mal 10.000.-(b)
10.000.-(a)

Bir mal veya hizmetin üretim maliyetine doğrudan
doğruya verilebilen işçilik giderleri ile ilgili gider,
yansıtma ve fark hesapları bu grupta yer alır.
720. Direkt İşçilik Giderleri Hesabı

721. Direkt İşçilik Giderleri Yansıtma Hesabı
722. Direkt İşçilik Ücret Farkları
723. Direkt İşçilik Süre (Zaman) Farkları
720. Direkt İşçilik Giderleri Hesabı
Esas üretim gider yerleri ile ilgili olup, belli bir mamül veya hizmetin
üretim maliyetine doğrudan doğruya yüklenebilen işçilik giderlerini
kapsar. Bu giderler hangi mamül veya mamül grubu için harcandığı
izlenebilen ve herhangi bir dağıtım anahtarına gerek duymadan, işçi
başına düşen çalışma süresi ölçülebilen işçilik giderlerinden oluşur.
721. Direkt İşçilik Giderleri Yansıtma Hesabı

Maliyet hesaplama yöntemine göre oluşan maliyetlerin 151-Yarı
Mamüller Hesabına aktarılması için kullanılır.
(1.Fiili maliyet yönteminin uygulandığı durumlarda "720- Direkt İşçilik

Giderleri Hesabı”nın borcuna gider çeşidi olarak kaydedilen giderler,
önceden belirlenmiş direkt işçilik giderleri)
(a) Dönem içinde üretim sırasında gerçekleştirilen direkt işçilik
giderleri (1);
720- Direkt İşçilik
Giderleri Hs. 381 ve ilgili diğer hesaplar.
İşçi Ücretleri İşçi Ücretleri
16.000.-(a) 16.000.-(a)
(b) Üretim gerçekleştiğinde 720 nolu hesapta gerçekleşen direkt işçilik

maliyeti üzerinden;
721- Direkt İşçilik 151- Yarı Mamüller-Üretim Hs.
Giderleri Yns.Hs. 720 Hs’ta belirlenen
720 Hs’ta belirlenen Maliyet üzerinden
16.000.-(b)
(c) Dönem sonunda;

Giderleri Yns.Hs.
Giderleri Hs.
.
İşçi Ücretleri 720 Hs’ta belirlenen
16.000.-(a)
16.000.-(c) 16.000.-(c) Maliyet üzerinden
16.000.-(b)

İşletmenin üretimi ve bu üretime bağlı hizmetler için
yapılan direkt ilk madde ve malzeme ve direkt işçilik
dışında kalan giderlerle ilgili gider, yansıtma ve fark
hesaplarından oluşur.
730. Genel Üretim Giderleri

731. Genel Üretim Giderleri Yansıtma Hesabı
732. Genel Üretim Giderleri Bütçe Farkları
733. Genel Üretim Giderleri Verimlilik Farkları
734. Genel Üretim Giderleri Kapasite Farkları
730. Genel Üretim Giderleri
İşletmenin üretimi ve bu üretime bağlı hizmetler için yapılan direkt işçilik ve
direkt ilkmadde ve malzeme dışında kalan giderlerin izlendiği hesaptır.
Bu giderlerin;
— Üretim ve hizmet maliyeti ile ilgili bir gider niteliğini taşıması,
— Çeşit ve değer yönü ile doğrudan doğruya değil ancak dağıtım yoluyla
üretim ve hizmet maliyetlerine yansıtılabilir nitelikte olması, gerekir.
731. Genel Üretim Giderleri Yansıtma Hesabı

Maliyet hesaplama yöntemine göre oluşan maliyetlerin 151-Yarı Mamüller
Hesabına aktarılması için kullanılır.
(1.Fiili maliyet yönteminin uygulandığı durumlarda "730- Genel üretim

Giderleri Hesabı”nın borcuna gider çeşidi olarak kaydedilen giderler,
önceden belirlenmiş genel üretim giderleri)
(a) Dönem içinde üretim sırasında gerçekleştirilen genel üretim
giderleri (endirekt işçilik giderleri, elektrik, su vb.)
730- Genel Üretim
Giderleri Hs. 381 ve ilgili diğer hesaplar.
Dönem içerisinde Dönem içerisinde
ödenen giderler ödenen giderler
8.000.-(a) 8.000.-(a)
(b) Üretim gerçekleştiğinde 730 nolu hesapta gerçekleşen direkt işçilik

maliyeti üzerinden;
731- Genel Üretim 151- Yarı Mamüller-Üretim Hs.
Giderleri Yns. Hs. 730 Hs’ta belirlenen
. 730 Hs’ta belirlenen Maliyet üzerinden
8.000.-(b)
(c) Dönem sonunda;

731- Genel Üretim
730- Genel Üretim
Giderleri Yns. Hs.
Giderleri Hs.
Dönem içerisinde 730 Hs’ta belirlenen
ödenen giderler 8.000.-(c) 8.000.-(c) Maliyet üzerinden
8.000.-(a) 8.000.-(b)
Örnek: Ay içinde genel üretim giderlerinde oluşan maliyetin
dağılımı aşağıdaki şekilde tespit edilmiştir.
-Üretim gider yerlerinin 24.000.-
-Pazarlama satış dağıtım yerleri 5.000.-
-Yapılmakta olan yatırımlarla ilgili olarak 8.000.-
-Genel yönetim gideri olarak hesaplanan tutar 3.000.-
731- Genel Üretim
Giderleri Yns. Hs.
40.000.-
631- Pazarlama Satış
Dağıtım Gid. Hs. 151- Yarı Mamüller-Üretim Hs.
5.000.- 24.000.-
632- Genel Yönetim 258- Yapılmakta Olan

Giderleri Hs. Yatırımlar Hs.
3.000.- 8.000.-

Hizmet işletmelerinin üretim maliyetlerinin

izlenmesinde kullanılan hesaplardır.
Hizmet işletmelerinde 71, 72 ve 73 gruplarda

yer alan hesaplar kullanılmaz.
740. Hizmet Üretim Maliyeti

741. Hizmet Üretim Maliyeti Yansıtma Hesabı
742. Hizmet Üretim Maliyeti Fark Hesapları
740. Hizmet Üretim Maliyeti
Hizmet işletmelerinde üretilen hizmetler için yapılan giderlerin
gerçekleşen tutarları bu hesaba kaydedilir.
741. Hizmet Üretim Maliyeti Yansıtma Hesabı

Maliyet hesaplama yöntemine göre oluşan maliyetlerin 622-
Satılan Hizmet Maliyeti Hesabına aktarılması için kullanılır.
(1.Fiili maliyet yönteminin uygulandığı durumlarda "740- Hizmet

Üretim Maliyeti Hesabı”nın borcuna gider çeşidi olarak
kaydedilen giderler,
2.Önceden saptanmış maliyet yöntemlerinin uygulandığı
durumlarda, önceden belirlenmiş hizmet maliyeti)
(a) Dönem içinde hizmet üretiminde kullanılan malzemeler ve gerçekleştirilen
giderler hizmet üretim maliyeti hesabına kaydedilmiştir.
150, 381 ve ilgili
740- Hizmet Üretim
diğer hesaplar.
Maliyeti Hs.
Yapılan giderlerin Yapılan giderlerin
toplamı 48.000.- toplamı 48.000.-
(b) Dönem sonunda

622- Satılan Hizmet
741- Hizmet Üretim Maliyeti Hs.
Maliyeti Yns. Hs. 740 Hs’ta belirlenen
. 740 Hs’ta belirlenen Maliyet üzerinden
48.000.-(b)
741- Hizmet Üretim

740- Hizmet Üretim
Maliyeti Yns. Hs.
Maliyeti Hs
740 Hs’ta belirlenen
Yapılan giderlerin 48.000.-(c)
toplamı 48.000.-
48.000.-(c) Maliyet üzerinden
48.000.-(b)

Yönetim fonksiyonu ile ilgili giderlerin izlendiği
hesap grubudur.
770. GENEL YÖNETİM GİDERLERİ :

771. Genel Yönetim Giderleri Yansıtma Hesabı
772. Genel Yönetim Gider Farkları Hesabı
770. Genel Yönetim Giderleri
Bir işletmenin;
Yönetim fonksiyonları,
İşletme politikasının tayini,
Organizasyon ve kadro kuruluşu,
Büro hizmetleri,
Kamu ilişkileri,
Güvenlik,
Hukuk işleri,
Personel işleri,
Kredi ve tahsilatı da kapsayan muhasebe ve mali işler servisleri,
giderlerinin izlendiği hesaptır.
771. Genel Yönetim Giderleri Yansıtma Hesabı

Dönem sonlarında "770- Genel Yönetim Giderleri Hesabı" ile
karşılaştırılarak kapatılır.
(a) Muhasebe servisinde çalışanların ücretleri ödenmiştir.
770- Genel Yönetim

Giderleri Hs. 381 Gider Tahakkukları Hs.
16.000.-(a) 16.000.-(a)
(b) Dönem içinde idare binasının kira gideri olarak 4.000.-YTL ödenmiştir.
770- Genel Yönetim
336- Diğer Çeşitli 360- Ödenecek Vergi
Giderleri Hs.
Borçlar Hs. ve Fonlar Hs. (GV+Fon)
.
4.500.-(b)
3.100.-(b) 900.-(b)
(c) Dönem içinde kargo, posta vb ücretler olarak 1.180.-YTL ödenmiştir.

770- Genel Yönetim 191- İndirilecek
Giderleri Hs. KDV Hs.
100-Kasa/103-…..
.
1.000.-(c) 180.-(c)
1.180.-(c)
(d) Yurtdışı seyahat giderleri ödenmiştir.
770- Genel Yönetim 191- İndirilecek
Giderleri Hs. KDV Hs.
100-Kasa/103-…..
.
2.000.-(d) 360.-(d)
2.360.-(d)
(e) Dönem içinde MTV, Damga V. (sigorta vb.) 2.000.-YTL ödenmiştir.

770- Genel Yönetim
Giderleri Hs.
100-Kasa/103-…..
.
2.000.-(e)
900.-(e)
(f) İdare binaları ve demirbaşlar için 9.000.-YTL amortisman tahakkuk

ettirilmiştir.
770- Genel Yönetim
Giderleri Hs. 257-Birikmiş Amor. Hs.
9.000.-(f) 9.000.-(f)
(g) DÖNEM SONUNDA;
-Ay içinde gerçekleşen giderler aşağıdaki gibi olacaktır.
770- Genel Yönetim
Giderleri Hs.
16.000.-(a)
4.500.-(b)
1.000.-(c)
2.000.-(d)
2.000.-(e)
9.000.-(f)
(g) DÖNEM SONUNDA;
34.500.(DS) -Fiili maliyet yönetiminin uygulandığı durumda
771- Genel Yönetim

Gid. YANSITMA Hs. 632- Genel Yönetim
Giderleri Hs.
34.500.-(DS)
34.500.-(DS)
GELİR TABLOSU HESAPLARI
2- Duran Varlıklar
5- Öz Kaynaklar
6- Gelir Tablosu Hesapları
9-Nazım Hesaplar
6 GELİR TABLOSU HESAPLARI
İşletmenin faaliyet dönemine ilişkin;
Brüt satışları,
Satış-indirimleri,
Satışların maliyeti,
Faaliyet giderleri,
Diğer faaliyetlerden gelir ve kârlar,
Diğer faaliyetlerden gider ve zararlar,
Finansman giderleri,
Olağandışı gelir ve kârlar,
Olağandışı gider ve zararlar,
oluşur.
6-GELİR TABLOSU HESAPLARI
Brüt satışları, 60
Satış-indirimleri, 61 (-)
Satışların maliyeti, 62 (-)
Faaliyet giderleri, 63 (-)
Diğer faaliyetlerden gelir ve kârlar, 64
Diğer faaliyetlerden gider ve zararlar, 65 (-)
Finansman giderleri, 66 (-)
Olağandışı gelir ve kârlar, 67
Olağandışı gider ve zararlar, 68 (-)
İşlem Bilanço Hesapları Gelir-Gider
Hesapları Kar
veya
Aktif Pasif Gider Gelir Hes. Zarar
Hes. Hesa
bı
İlk açılış Borç Alacak
Borç kaydı Artırır Azaltır Artırır Azaltır
Alacak kaydı Azaltır Artırır Azaltır Artırır
Borç Mevcut - Gider > Gelir = Zarar
bakiyesi Varlıklar
Alacak - Mevcut Gider < Gelir = Kar
bakiyesi Kaynaklar
6-GELİR TABLOSU HESAPLARI
60. Brüt Satışlar
61. Satış İndirimleri (-)
62. Satışların Maliyeti (-)
63. Faaliyet Giderleri
64. Diğer Faaliyetlerden Olağan Gelir ve Karlar
65. Diğer Faaliyetlerden Olağan Gider ve Zararlar (-)
66. Finansman Giderleri (-)
67. Olağandışı Gelir ve Kârlar
68. Olağandışı Gider ve Zararlar
69. Dönem Net Kârı ve Zararı
İşletmenin esas faaliyetleri çerçevesinde satılan mal

yada hizmetler karşılığında alınan yada tahakkuk
ettirilen toplam değerleri kapsar.
Brüt satışlara Katma Değer Vergisi dahil edilmez.
600. Yurtiçi Satışlar

601. Yurtdışı Satışlar
602. Diğer Gelirler
(a) Mal satış işlemi 10.000.-YTL +KDV üzerinden, tutar nakden tahsil
edilmiştir. Satılan ticari malın maliyeti 6.800.-YTL’dir
100- Kasa Hesabı

600-Yurtiçi 391- Hesaplanan
11.800.-(aa) Satışlar Hs. KDV Hs.
10.000.-(aa) 1.800.-(aa)
621- Satılan Ticari

Mallar Maliyeti Hs.
6.800.-(ab) 153- Ticari Mallar Hs.
6.800.-(ab)
61. Satış İndirimleri (-)
Net satış hasılatına ulaşabilmek için brüt satışlardan
indirilmesi gereken değerleri kapsar
610. Satıştan İadeler (-)
611. Satış İskontoları (-)
612. Diğer İndirimler (-)
61. Satış İndirimleri
Net Satışlar
(a) Daha önce satışı gerçekleştirilen malın 2.000.-YTL+KDV ’lik kısmı iade
edilmiştir. İade edilen malın maliyeti 1.480.-YTL’dir.
610-Satıştan 191- İndirilecek
İadeler Hs. KDV Hs.
2.000.-(aa) 360.-(aa) 100- Kasa Hesabı

2.360.-(aa)
153- Ticari Mallar Hs.

1.480.-(ab) Mallar Maliyeti Hs.
1.480.-(ab)
İşletmenin;
Dönem içindeki stok hareketleri,
Satılan mamul, yarı mamul, ilk madde ve malzeme
ile ticari mal gibi maddelerin,
Satılan hizmetlerin maliyetini,
kapsar.
620. Satılan Mamuller Maliyet (-)

621. Satılan Ticari Mallar Maliyeti (-)
622. Satılan Hizmet Maliyeti (-)
623. Diğer Satışların Maliyeti (-)
620. Satılan Mamuller Maliyet (-)
(a) Mamul mal 20.000.-YTL+KDV üzerinden kredili olarak satılmıştır. Satılan
mamul malın maliyeti 15.500.-YTL’dir
120- Alıcılar Hesabı

20.000.-(aa) 3.600.-(aa)
620- Satılan Mamüller

Maliyeti Hs.
15.500.-(ab) 152- Mamüller Hs.
15.500.-(ab)
621. Satılan Ticari Mallar Maliyeti (-)
(a) Mal satış işlemi 10.000.-YTL +KDV üzerinden, tutar nakden tahsil edilmiştir.
Satılan ticari malın maliyeti 6.800.-YTL’dir
100- Kasa Hesabı

10.000.-(aa) 1.800.-(aa)

Mallar Maliyeti Hs.
6.800.-(ab) 153- Ticari Mallar Hs.
6.800.-(ab)
622. Satılan Hizmet Maliyeti (-)
(a) Dönem içinde hizmet üretiminde kullanılan malzemeler ve gerçekleştirilen
giderler hizmet üretim maliyeti hesabına kaydedilmiştir.
740- Hizmet Üretim

Maliyeti Hs.
25.000.-(a)
23.000.-(b)
48.000.(DS) (b) DÖNEM SONUNDA

741- Hizmet Üretim 622- Satılan Hizmet
Maliyeti Yns. Hs. Maliyeti Hs.
. 740 Hs’ta belirlenen 740 Hs’ta belirlenen
Maliyet üzerinden Maliyet üzerinden
48.000.-(b) 48.000.-(b)
620- Satılan Mamüller
Maliyeti Hs.
15.500.-(ab)
Mallar Maliyeti Hs. 152- Mamüller Hs.
6.800.-(ab) 15.500.-(ab)
153- Ticari Mallar Hs.

741- Hizmet Üretim
6.800.-(ab) Maliyeti Yns. Hs.
48.000.-(b)
622- Satılan Hizmet
Maliyeti Hs.
48.000.-(b)
Net Satışlar
Net Satışlar
Brüt Satış Karı

İşletmenin esas faaliyeti ile ilgili bulunan ve üretim
maliyetlerine yüklenmeyen araştırma ve geliştirme
giderleri; pazarlama, satış ve dağıtım giderleri ve
genel yönetim giderlerinden oluşur.
Maliyet hesaplarında izlenen esas faaliyet dönem

giderleri, yansıtma hesapları alacağı ile dönem
sonlarında bu grupta yer alan hesaplara devredilir.
630. Araştırma ve Geliştirme Giderleri (-)

631. Pazarlama, Satış ve Dağıtım Giderleri (-)
632. Genel Yönetim Giderleri (-)
Örnek: Ay içinde genel üretim giderlerinde oluşan maliyetin
dağılımı aşağıdaki şekilde tespit edilmiştir.
-Üretim gider yerlerinin 24.000.-
-Pazarlama satış dağıtım yerleri 5.000.-
-Yapılmakta olan yatırımlarla ilgili olarak 8.000.-
-Genel yönetim gideri olarak hesaplanan tutar 3.000.-
731- Genel Üretim
Giderleri Yns. Hs.
40.000.-
631- Pazarlama Satış
Dağıtım Gid. Hs. 151- Yarı Mamüller-Üretim Hs.
5.000.- 24.000.-
632- Genel Yönetim 258- Yapılmakta Olan

Giderleri Hs. Yatırımlar Hs.
3.000.- 8.000.-
(g) DÖNEM SONUNDA;
-Ay içinde gerçekleşen giderler aşağıdaki gibi olacaktır.
770- Genel Yönetim
Giderleri Hs.
16.000.-(a)
4.500.-(b)
1.000.-(c)
2.000.-(d)
2.000.-(e)
9.000.-(f)
(g) DÖNEM SONUNDA;
34.500.(DS) -Fiili maliyet yönetiminin uygulandığı durumda
771- Genel Yönetim

Gid. YANSITMA Hs.
632- Genel Yönetim
Giderleri Hs.
34.500.-(DS)
34.500.-(DS)
Net Satışlar
Brüt Satış Karı

Net Satışlar
Brüt Satış Karı
Faaliyet Karı
64. Diğer Faaliyetlerden Olağan Gelir ve Karlar
İşletmenin esas faaliyeti dışında;
İştiraklerden ve bağlı ortaklıklardan elde edilen temettü geliri,
Faiz ve diğer temettü gelirleri,
Temerrüt faizleri,
Kambiyo kârları,
Kira gelirleri,
Menkul kıymet satış kârları gibi,
diğer faaliyetlerden elde edilen olağan gelir ve kârlardan oluşur.
…..
642. Faiz Gelirleri
643. Komisyon Gelirleri
644. Konusu Kalmayan Karşılıklar
…….
65. Diğer Faaliyetlerden Olağan Gider ve
Zararlar
İşletmenin esas faaliyetleri dışında kalan olağan faaliyetlerle ilgili

gider ve zararları içerir .
…..
652. Reeskont Faiz Giderleri (-)
653. Komisyon Giderleri (-)
654. Karşılık Giderleri (-)
…….
İşletmenin borçlandığı tutarlarla ilgili olarak katlanılan

ve varlıkların maliyetine eklenmemiş bulunan faiz, kur
farkları, kredi komisyonları ve benzeri diğer giderleri
kapsar.
…..
660. Kısa Vadeli Borçlanma Giderleri (-)
661. Uzun Vadeli Borçlanma Giderleri (-)
…….
Net Satışlar
Brüt Satış Karı
Faaliyet Karı
60. Brüt Satışlar 64. Diğer Faaliyetlerden Olağan
Gelir ve Karlar
61. Satış İndirimleri 65. Diğer Faaliyetlerden Olağan

Gider ve Zararlar
Net Satışlar 66. Finansman Giderleri (-)
62. Satışların Maliyeti (-) Olağan Kar
Brüt Satış Karı
Faaliyet Karı
İşletmenin olağan faaliyetlerinden bağımsız olan ve bu

nedenle arızi nitelik taşıyan duran varlıkların
satışlarından elde edilen kârlar ile olağan dışı olay ve
gelişmeler nedeniyle ortaya çıkan gelir ve kârların yer
aldığı hesap grubudur.
68. Olağandışı Gider ve Zararlar
İşletmenin olağan faaliyetlerinden bağımsız olan ve bu

nedenle sık sık ve düzenli olarak ortaya çıkması
beklenmeyen işlem ve olaylardan kaynaklanan gider ve
zararların yer aldığı hesap grubudur.
64. Diğer Faaliyetlerden Olağan
Gelir ve Karlar
61. Satış İndirimleri Gider ve Zararlar

Net Satışlar
Olağan Kar
Brüt Satış Karı
Faaliyet Karı
Gelir ve Karlar

Net Satışlar
Olağan Kar
Brüt Satış Karı 68. Olağandışı Gider ve Zararlar
63. Faaliyet Giderleri Dönem Net Kar/Zararı
Faaliyet Karı
69. Dönem Net Kârı ve Zararı
690. Dönem Kârı veya Zararı

Dönem sonlarında, sonuç hesaplarında yer alan gelir ve gider
hesaplarının aktarıldığı hesaptır.
Gelir hesapları bu hesabın alacağına, gider hesapları borcuna

kaydedilir.
Hesabın kalanı vergiden önceki dönem kârı veya zararını gösterir.
691. Dönem Kârı Vergi ve Diğer Yasal Yükümlülük

Karşılıkları (-)
692. Dönem Net Kârı veya Zararı
Gelir ve Karlar

Net Satışlar
Olağan Kar
Brüt Satış Karı 68. Olağandışı Gider ve Zararlar
63. Faaliyet Giderleri Dönem Net Kar/Zararı
Faaliyet Karı

Muhasebe

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Muhasebe

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

GENEL MUHASEBE

• MUHASEBENİN TANIMI, KAPSAMI VE

Muhasebe, tamamen veya kısmen mali

Muhasebe para ile ifade edilebilen mali

Derlenen ve zamana uygun olarak

Raporlarda yer alan bilgilerin anlamının ve

• Gerçekleşen işlemler, varlıklar ve işlem

Muhasebe temel kavramları;

Bunlar amaca en uygun işletme bilgi

İşletmenin sahip veya sahiplerinden,

İşletmelerin faaliyetlerini bir süreye bağlı

Bu kavramın, işletmeler açısından

İşletmenin sürekliliği kavramı uyarınca

Parayla ölçme kavramı,parayla

Muhasebe işlemleri ulusal para

Para mevcudu, alacaklar ve

Muhasebe kayıtlarının gerçek

Mali tablolarda finansal bilgilerin tam

Önemli hesap kalemleri,finansal olaylar ve

(*)Bilgi verilmediği takdirde mali tablo

-Genel:İşlemlerin özleri ile biçimleri

• MSUGT 1’de yer alan genel kabul görmüş

1.Kısa ve Uzun Vadeli Borç Ayrımında 1 Yılın

1.Öz Kaynakların İşletme Sahip veya

• Muhasebe çalışmalarının yöntemini belirleyen

• Muhasebe teorisi ve uygulaması alanında

• MUHASEBE KAYIT YÖNTEMLERİ

İşletmenin yaptığı mali, ekonomik ve

Tam bir muhasebe maddesinde madde sıra

Muhasebe fişlerinin kasa hesabını ilgilendiren işlemlere ilişkin

Yevmiye defterine kaydedilen işlemlerin toplamları,

Aynı türden bir çok hesaptan oluşan defterikebirde bir isim

Bir hesabın tümü ile ilgili bilgiler ana hesaptan, bu

Ana hesap bir bütündür, tali hesaplar ise bu

İşletmede her ana hesap için tali hesap açılmasına

Mizan bir yandan işlem büyüklüklerini, diğer yandan

(*) Bilgisayarlı uygulamada, muhasebe fişlerine kaydedilen işlemlerin yevmiye

♦ Defterikebir hesaplarının borç ve alacak toplamları

♦ Hesaplar hesap planındaki sıraya göre borç ve alacak

♦ Mizana geçirilen tutarların toplamı alınır ve bu

♦ Her hesabın borç veya alacak bakiyesi bulunup “kalan”

♦ Borç ve alacak kalanlarının toplamları alınır ve bunların

Vergi Usul Kanununda, işlemlerin gerçekleştiği

Dönem sonunda düzenlenen genel geçici mizanda

Ticari mallar hesabının genel geçici mizanda yer

İşletmenin dönem başındaki ve dönem sonundaki öz

Muhasebe içi envanter işlemleri yevmiye defteri

Bilanço düzenlenmesi işlemi, kesin mizandaki

Dönemsellik kavramı gereğince her hesap dönemi diğerinden

• HESABIN TANIMI VE İŞLEYİŞİ

Varlıklar = Sermaye + Borçlar

Pasifin bölümlerinden olan “sermaye”, işletme

Örneğin; Satıcılardan veresiye mal alınması,

TOPLAM 35.000.- TOPLAM 35.000.-

İşletmenin kasasındaki nakit

TOPLAM 35.000.- TOPLAM 35.000.-

İşletmenin bankaya olan kredi borcunun

TOPLAM 32.000.- TOPLAM 32.000.-

• Muhasebede elde edilen bilgilerin raporlara

İşletmenin öz sermayesinde meydana

Nazım Hesaplar olarak adlandırılır ve

Varlıklarda, yani mevcut ve alacaklarda bir artış

Örneğin satıcılara olan borcun banka