Selepas mempelajari bab ini, para pelajar dapat:

1. Menjelaskan konsep perpaduan dalam

kepelbagaian.
2. Menerangkan konsep kesepaduan sosial.
3. Menghuraikan dinamika sejarah hubungan
etnik di Malaysia.
Tumpuan modul kepada;
• Bentuk, tahap ,tingkat intensiti hubungan
antara kumpulan etnik
• Mempelajari, menganalisis serta memahami
negara dan masyarakat di Malaysia
• Hubungan individual dalam masyarakat tidak
hanya dipengaruhi oleh unsur-unsur etnik;
dipengaruhi juga oleh unsur-unsur sosial
yang lain seperti kelas, status, agama, gender,
bahasa, kedudukan sosioekonomi, ideologi
politik dan wilayah.
Sebuah Negara, Dua Imaginasi
Sosiologikal: Antara Perpaduan atau
Kesepaduan
 Definisi Perpaduan ialah satu proses yang
menyatupadukan anggota masyarakat dan
negara seluruhnya melalui ideologi negara
supaya tiap-tiap anggota masyarakat dapat
membentuk satu identiti dan nilai bersama
serta satu perasaan kebangsaan bersama di
kalangan mereka
 Perpaduan ialah KeSAMAan atau keSATUan-
1 bangsa, agama, bahasa dan negara.
 Kesepaduan sosial boleh difahami sebagai
jalinan hubungan kerjasama antara kaum
dan kelompok, berkongsi aktiviti budaya
dan pinjam meminjam unsur budaya
masing-masing.
 Jalinan hubungan terjelma dalam putaran
ekonomi dan pasaran yang menyebabkan
saling kebergantungan melalui kegiatan
ekonomi seharian.
1. Maksud ‘perpaduan dalam kepelbagaian’ (unity in
diversity) dari perspektif :
• Psikologi Sosial – rasa kesatuan merentas
pemisahan fizikal dan psikologikal.
• Antropologi-sosiologi: aspek epistemologi- ialah
bagaimana manusia mengurus abstrak dan nyata
serta perbezaan sosial sedia ada.
• Aspek Ontologi- mengurus dan menyusun
perbezaan untuk mewujudkan keadaan aman dan
stabil bagi meraih kesenangan dan kemewahan
material.
2. Memahami ‘perpaduan ’ dalam konteks cogan kata
‘perpaduan dalam kepelbagaian’.
3. Konsep ‘kesepaduan sosial’
adalah fenomena praperpaduan
dan difahami menerusi konsep
‘takrifan harian’ (everyday
define) dan ‘takrifan autoriti’
(authority define).
• Justeru setiap anggota
masyarakat bebas bertindak dan
berperilaku demi survival diri,
keluarga dan kelompok sosial.
 Contoh Takrifan
 Autoriti
 Cenderung bersifat tetap
 Cth: Melayu-menganut agama Islam, bertutur dlm bahasa
Melayu, dan mengamalkan adat resam dan budaya Melayu

 Harian
 Takrifan masyarakat awam berbeza dalam kehidupan seharian.
 Cth: Melayu-sebahagian bertutur dalam b.ahasa Inggeris. Adakah
layak dipanggil Melayu?

Kesepaduan sosial memberi pengiktirafan terhadap takrifan harian

oleh anggota masyarakat dan ia menjadi pelekat sosial dalam
konteks hubungan etnik tanpa campur tangan daripada pihak
negara.
Dinamika Hubungan Etnik di
Malaysia
A. ERA KONFLIK (1945-1960)

 Pasca Perang Dunia Kedua (PD2)

◦ Rusuhan etnik
◦ Huru-hara Buruh
◦ Darurat dan Pengganas
◦ Perubahan governans: Unitari ke Federalisme

 Tiang seri pembinaan semula

◦ Keselamatan
◦ Pembangunan Lima Tahun
◦ Perundingan Etnik
 A | ERA KONFLIK (1945 – 60) A | ERA KONFLIK (1945 – 60)
B | ERA TEGANG TAPI STABIL
(1961 – 1970)
 Pembentukan Malaysia 1963: Kesan positif &
negatif
 Konfrontasi 1963-66
 Konflik etnik terbuka 1964 & 1969
◦ Julai& September 1964, Singapura (dlm
Malaysia)
◦ Mei 1969, di Kuala Lumpur & 3 tempat lain
 Singapura & Malaysia berpisah 9 Aug. 1965
C. ERA KESEPADUAN SOSIAL (1971-
2011)
 40 tahun keamanan dan kestabilan, kecuali pada 2011
peristiwa Kg. Medan yang mengingatkan bahawa
faktor ekonomi sangat penting untuk kesepaduan
sosial.
 Harapan untuk ‘perpaduan’ tetap ada: 1Malaysia
 Apakah anak kunci kesepaduan sosial Malaysia:
Hubungan stabil, sama ada di Peringkat Masyarakat,
Negara, Pasaran = M+N+P- meskipun sewaktu krisis
global.
 Masyarakat Malaysia yang matang:
◦ Suka bertikam lidah tetapi tidak berparangan
◦ Konflik wujud, namun masih hidup dalam
kesepaduan
ANTARA KONFLIK SOSIAL & KESEPADUAN SOSIAL|
perbandingan Malaysia & Sri Lanka (1945-2011)
MALAYSIA

1948 - 1960 1964 1969 2001

1945 2011

1940-1950 1951-1960 1961-1970 1971-1980 1981-1990 1991-2010

SRI LANKA
KEAMANAN ditakrif sebagai “the absence of violence” (GPI 2011). Konflik berdarah berlaku di Malaysia dan Sri Lanka semenjak 1945. Bukti
menunjukkan bahawa keadaan kesepaduan sosial mendominasi hidup di Malaysia di Sri Lanka didominasi oleh pertumpahan darah,
meragut lebih dari 100,000 nyawa. Untuk sebuah analisis perbandingan terbaik sila lihat, Sirimal Abeyratne, “Economic Development and
Political Conflict: Comparative Study of Sri Lanka and Malaysia, “ South Asia Economic Journal 9:2(2008): 393-417
 Global Peace Index

2007 2008 2009 2010 2011

World World World World World
Ranking Ranking Ranking Ranking Ranking
37. Malaysia 37. Malaysia 26. Malaysia 22. Malaysia 19. Malaysia

Asia Ranking Asia Ranking Asia Ranking Asia Ranking Asia Ranking
9. Malaysia 8. Malaysia 6. Malaysia 4. Malaysia 4. Malaysia

2012
World
Ranking
20. Malaysia

Asia Ranking
4. Malaysia
 10.0 Indek Ketegangan Masyarakat (IKM)

2008 2009 2010

Keganasan/Rusuhan : Tiada Tiada Tiada
Demonstrasi/Protes : 398 456 482
Serangan/Pergaduhan : 1522 1104 1046
Isu : 493 234 371
Jumlah : 2413 1794 1899
IKM : 27.9 21.6 22.5
/sejuta penduduk
 MASYARAKAT
PELBAGAI
ETNIK -
MALAYSIA

Kumpulan etnik, Kumpulan etnik, Kumpulan etnik,

Subetnik, Suku, Subetnik, Suku, Subetnik, Suku,
Kumpulan Bahasa Kumpulan Bahasa & Kumpulan Bahasa &
& Dialek - Dialek - Dialek -
Semenanjung Sabah Serawak
 Indeks Ikatan Sosial 1990-2012
3

2 2.13
1.77
1.54 1.61
1.37 1.40 1.40
1.26 1.29 1.21
1 1.08
1.05 1.04 0.91 1.06 1.13
1.13 1.15
0.99 0.99
0.98
0.96 1.16 1.04 1.01
0.7
0.89 0.96
0.74 0.84 0.71 0.85
0.78 0.78
0.74 0.83
0.83 0.93 0.90
0.7
0.91 0.87 0.87
0.58 0.68 0.64
0.51 0.45 0.43 0.49 0.55
Nisbah ganjil

0 0.00
1990 1992 1993 1995 1996 1998 1999 2000 2001 2005 2006 2007 2009 2010 2011 2012
-0.94 -0.81 -0.72 -0.73 -0.70 -0.81 -0.93
-1 -1.17 -1.10 -1.00
-1.37
-2

-3
-3.31

-4
Tahun

Material Status Tuntutan sosial Index

Potret Hubungan Etnik di Malaysia
• Negara Malaysia dengan kerencaman demografi
terus kukuh, maju dan membangun malah disegani
oleh jiran tetangga dalam konteks negara berbilang
etnik.
• Keadaan yang aman damai telah melahirkan suatu
bentuk kestabilan politik, ekonomi dan sosial yang
baik.
• Malaysia berjaya mencapai tahap negara
berpendapatan sederhana dalam tempoh kurang
daripada 50 tahun.
• Keunikan tadbir urus negara mengurus perpaduan
dalam kepelbagaian amat penting.
Hubungan Etnik dari Perspektif Konflik

 Terdapat pandangan - masyarakat yang memiliki

kerencaman budaya, bahasa, agama seperti di
Malaysia akan terpisah dan terasing mengikut
kumpulan etnik masing-masing.
 Perbezaan etnik akan melahirkan persaingan antara
kumpulan etnik dan berlaku kepupusan ciri-ciri
etnik.
 Etnik yang dominan menguasai etnik minoriti.
 Media massa kerap memotretkan hubungan etnik
di Malaysia dalam perspektif yang sempit -
membangkitkan sentimen etnik atau agama dalam
laporan berita.
 Kebanyakan kajian tentang hubungan etnik di
Malaysia menggunakan paradigma konflik untuk
menganalisis dan memahami setiap permasalahan
yang wujud dalam masyarakat.
 Pandang sedemikian mengandaikan masyarakat
Malaysia sentiasa berada dalam persengketaan,
saling bersaing khususnya antara kumpulan yang
berlainan etnik dan agama.
 Hakikat mengangkat paradigma konflik sebagai
teras memahami permasalahan masyarakat di
Malaysia adalah kurang tepat kerana realitinya,
masyarakat hidup dalam aman dan stabil.
 Masyarakat Malaysia terhasil daripada perkongsian
sejarah – membina struktur sosial, ekonomi, politik
dan budaya.
 Masyarakat Malaysia bersifat dinamik – membina
kesepaduan sosial melalui interaksi dan amalan
harian secara langsung dan tidak langsung secara
berterusan.
 Kesepaduan sosial juga terbina menerusi proses
akomodasi, akulturasi, amalgamasi dan asimilasi –
mekanisme untuk mengekalkan toleransi.
 Hubungan Saling Terkait & Saling
Bergantungan
Cuba bayangkan…cerita sepinggan nasi
 Dari manakah datangnya sepinggan nasi
yang anda makan pada tengahari ini?
 Siapakah yang terlibat untuk memastikan
anda dapat menjamah sepinggan nasi
sebentar tadi?
 Di manakah anda membeli makanan
tengahari anda tadi?
Kesimpulan
 Kesepaduan dalam kepelbagaian, bukan
perpaduan dalam kepelbagaian.
 Perpaduan adalah ‘work in progress’ .
 Kesepaduan sosial sedia ada perlu
dikekalkan dan dipertahankan.