TERMOVIZIJA (IC TERMOGRAFIJA)

KAO DIJAGNOSTIČKI METOD U

TEHNICI

Nemanja Ivković, dipl.ing

VICTORIA STARCH
Direktor operacija
UVOD
Današnji zahtevi ili problemi
moderne proizvodnje su:
 rad pogona bez zastoja
(24 sata na dan, 365 dana u godini),
 izbegavanje skupih kvarova,
 poboljšanje pouzdanosti kompletnog sistema.

 Kako bi se osigurala neprekidnost i pouzdanost

rada pogona, pribegava programu preventivnog
održavanja predviđanjem.
 Jedan od najdragocenijih dijagnostičkih alata u
programima za predviđanje održavanja je
infracrvena termografija ili drugačije termovizija.
UVOD
 Termovizija ili „infracrvena (IC) termografija“ je
instrumentalna metoda koja omogućava merenje emisije
infracrvenih (toplotnih) zraka koje emituje svako telo čija je
temperatura iznad apsolutne nule.
 Prednosti termovizije u ondnosu na druge metode merenja
su:
 omogućava snimanje emisije toplotnih zraka sa mašina, opreme
ili celokupnog procesa u veoma kratkom vremenu
 velika brzina određivanja temperature,
 velika pokretljivost senzora,
 bezkontaktno i neinvazivno merenje,
 termogrami prikazuju temperaturnu raspodelu cele snimljene
površine, koja može biti velika, i to u samo jednoj slici.
 Kao bezkontaktna temperaturna merna metoda, infracrvena
termografija omogućuje otkrivanje raznolikih potencijalnih
grešaka i to bez potrebe prekida procesa proizvodnje i
troškova koji su povezani tim prekidom.
Pojam infracrvene termografije
 Infracrvena termografija je nauka o prikupljanju i
analizi informacija dobijenih uz pomoć uređaja za
beskontaktno snimanje termičkih slika (merenje
temperature i njene raspodele na površini tela).
 Zasniva se na merenju intenziteta infracrvenog
zračenja s površine posmatranog tela, formirana
slika se naziva termogramom.
 Poput fotografije, koja se definiše kao „pisanje
svetlom“, termografija znači „pisanje toplotom“.
 Pojam termografije kao nauke znači potrebu za
poznavanjem načina izrade i analize termičke slike,
što podrazumeva poznavanje termografskog
uređaja, konstrukcije i funkcionisanja objekata
posmatranja, razumevanje zakona prenošenja
toplote.
Pojam infracrvene termografije
 Generalno gledano, sve što nas okružuje otpušta
energiju u obliku toplote.
 Posledica delovanja temperature je kretanje
molekula u određenom telu, a od intenziteta
kretanja molekula zavisi zračenje tela, koje može
biti veće ili manje.
 Materijali ne zrače istim intenzitetom, poznate su
tačne zakonitosti koliko energije u obliku
elektromagnetnih talasa zrače pojedini materijali.
 Nosilac energije je elektromagnetni talas, talasne
dužine od 2 μm do 13 μm.
 Iste takve talase, ali talasne dužine od 0.4 μm do
0.75 μm mi vidimo kao vidljivu svetlost, dok nam
talasna dužina određuje boju.
Pojam infracrvene termografije
 Uloga IC kamere je da nam prenese sliku iz oku
nevidljivog područja u vidljivu sliku. Elektronskim
putem stvara se termička slika posmatranog
objekta u realnom vremenu uz pomoć IC uređaja -
kamere, a tu se jedan deo spektra
elektromagnetnih talasa oku nevidljiv (onaj od 2
μm do 13 μm) koji sadrži velik broj informacija o
posmatranom, premešta u oku vidljivo područje
(ono od 0,4 μm do 0,75 μm).
 Tako dobijenu sliku moguće je analizirati kao
emitovanu toplotnu energiju objekta, snagu
zračenja prispelu na detektor IC kamere, a uz
primenu poznatih zakonitosti fizike.
 Ova tehnika merenja naziva se IC radiometrija u
medicini ili termovizija za kvalitativna praćenja.
Termovizijske kamere (IC kamere)
 Od sredine 60-ih godina postoje na komercijalnom
tržištu razni tipovi kamera, početni tipovi kamera bili
su vrlo spori, dok se današnji tipovi kamera kvalitetom
slike mogu izjednačiti sa TV-om.
 U početku je problem bio sa zagrevanjem kamera,
korišćene su kamere sa jednim detektorom gde se
slika stvarala mehanički, itd, tek dalji razvoj kamera
omogućio je da i IC kamere budu pokretne poput
klasične video kamere i polako uđu i u komercijalnu
primenu.
 Svi tipovi kamera koriste tzv. optomehaničko
skeniranje, te se zovu još i IC skeneri.
 Većina kamera poseduje programe za kvantitativnu
analizu, koji omogućavaju određivanje temperature u
bilo kojoj tački na termičkoj slici.
Termovizijske kamere (IC kamere)
 Osnovni delovi termovizijske kamere su:
 IC detektor je glavni deo termovizijske kamere,
pretvara IC zračenje preko optike u električne
signale. Postoje dve grupe detektora: fotonski
(vojne termokamere) i termički (civilne
termokamere).
 Optika je namenjena prenosu slike na detektor,
izrađena je po istim principima kao optika za
vidljivu svetlost. Bitna razlika je u materijalu od
kog je optika izrađena, jer mora propuštati IC
zračenje.
 Elektronika je namenjena obradi električnih
signala detektora, termička slika je prikazana na
LCD ekranu.
Termovizijske kamere (IC kamere)
Termovizijske kamere (IC kamere)
 Da bi merenje bilo tačno IC kamera uzima u obzir
sve bitne parametre:
 koeficijent emisije,
 udaljenost objekta,
 temperaturu okoline,
 relativnu vlažnost, i
 reflektovanu temperaturu.
 Sve navedene podatke obrađuje u svom procesoru
i kao rezultat daje tačnu temperaturu površine
merenog objekta, na osnovu temperaturne razlike
prema referentnom uzorku.
 Nije dovoljno samo snimiti objekt IC kamerom, već
je potrebno i snimljeno analizirati posebnom
programskom aplikacijom.
Izgled termovizijskih kamera
Dijagnostika u održavanju uz primenu
termovizije
 Dijagnostika u održavanju treba da utvrdi stanje
sistema ili dela sistema bez njegovog
demontiranja, a poželjno je i bez zaustavljanja.
 Okosnica dijagnostike je merenje stanja sistema,
odnosno merenje odabranog parametra.
Poređenjem dijagnostičkih parametara sa unapred
definisanim graničnim vrednostima, donosi se
odluka o stanju sistema te je li potrebna zamena
ili popravka nekih komponenti ili se predviđa koliko
će dugo sistemi raditi ispravno. ž
 Infracrvena termografija se zbog svojih
komparativnih prednosti redovno koristi za
održavanje po stanju, čime se postiže optimizacija
sistema održavanja, odnosno bolji i sigurniji rad
opreme sa najmanjim mogućim troškovima.
Dijagnostika u održavanju uz primenu
termovizije
 Naknadna obrada snimljenih termičkih slika na
računaru može bili kvalitativna, što podrazumijeva
samo uočavanje mesta različitosti, ili kvantitativna,
što uključuje utvrđivanje iznosa temperatura,
temperaturnih razlika ili faktora emisije po
pojedinim lokacijama na termogramu.
 Kao bezkontaktna temperaturna merna metoda
infracrvena termografija (termovizija) omogućava
korisniku otkrivanje raznorodnih potencijalnih
grešaka i to bez potrebe prekida procesa
proizvodnje i troškova koji su povezani tim
prekidom!
 Pojava zagrevanja u mnogim slučajevima ukazuje
na stanje kvara.
Dijagnostika u održavanju uz primenu
termovizije
Termografija elektro sistema
 Od 2000. godine, gotovo svaka proizvodnja i
distribucija električne energije kao i svaki veliki
proizvodni proces i elektro pogon koristi
infracrvenu termografiju kao uslov praćenja, u cilju
povećanja pouzdanosti i smanjenja zastoja.
 Toplotna energija generisana iz električnih
komponenti je direktno u srazmeri s kvadratom
struje pomnoženom sa komponentom otpora – to
je I2R gubitak.
 Razlog pogoršanja rada sistema može biti rast
njenog otpora, koji može povećati i generisati više
toplote. Rast temperature dodatno povećava otpor.
Termografija elektro sistema
Primena u elektro sklopovima Utvrđeno stanje
Nepričvršćene, zarđale, nepodešene veze i spojevi;
Distribucija energije,
kondenzatori nemaju učinka; prekomerno grejanje;
kondenzatori, provodnici,
prekomerno opterećenje; kablovi provodnika u prekidu
spojevi, isključivači, sklopke itd.
itd.
Nepričvršćene ili zarđale veze; loš kontakt; debalans
Raznovrsni električni aparati,
opterećenja; prekomerno opterećenje; prekomerno
prekidači, kočnice itd.
grejanje itd.
Nepričvršćene, oštećene veze; prekomerno grejanje
Transformatori izolacije; loš kontakt; prekomerno opterećenje; debalans
trofaznog opterećenja; blokirani i ograničeni elementi
hlađenja itd.
Prekomerno grejanje ležajeva; debalans opterećenja;
kratki ili otvoreni namotaji; prekomerno grejanje četkica;
Motori i generatori
klizanje prstenova i komutatora; prekomerno grejanje;
prekomerno opterećenje; blokiranje elemenata hlađenja
itd.
Termografija elektro sistema
Termografija mašinskih sistema
 Kod većine mašina poznata je unapred granica
dozvoljene radne temperature koje se mogu
koristiti kao smernice za tehniku termografije.
 Svi mehanički sistemi vremenom generišu toplotnu
energije
 Preterane emisije toplote mogu biti generisani od
strane trenja, rashladne degradacije, materijalnih
gubitaka ili blokade rada sistema.
 Preterana količina trenja može biti uzrokovana
habanjem, nesaosnošću, nepodmazanošću ili
preteranom podmazanošću i ostalim pogrešnim
primenama.
Termografija mašinskih sistema
Primena u mašinskim sklopovima
Pogonske grupe, transporteri,
transporteri sa gumenom trakom,
spojnice, prenosnici snage, vitla,
bubnjevi, vratila, osovine, kaišnici, valjci
itd.
Motori (mehanički delovi)
Pumpe, kompresori, ventilatori
Agregati sa unutrašnjim sagorevanjem
Ventili: nepovratni, sigurnosni itd.
Utvrđeno stanje
Prekomerno grejanje ležajeva u svim sklopovima;
grejanje valjaka na transporterima; nesaosnost
vratila (osovina), remenica i spojnica; nedovoljno
podmazivanje; nedovoljan pritisak itd.
Prekomerno grejanje vazuha i ležajeva; trenje;
vlaženje, deformacije materijala; kontakt četkica;
rotorski problemi itd.
Prekomerno grejanje ležajeva; emitovanje
toplote kompresora visokog pritiska; visoka
temperetura ulja; slomljeni ili defektni ventili itd.
Nefunkcionalnost ventila i dizni; nepravilan rad
hladnjaka i nemogućnost pravilnog kretanja ulja;
emitovanje toplote itd.
Curenje; propuštanje; blokiranje itd.
Termografija mašinskih sistema
Termografija u građevinarstvu
 IC termografska merenja u građevinarstvu,
prihvaćena su i koriste se kao metoda pri analizi
energetske efikasnosti objekata (pronalaženje
toplotnih mostova oplate objekta, propusta pri
izolaciji objekta...), a kao merna metoda bez
razaranja omogućuje i pronalaženje mesta
propustnosti hidroizolacije i vlaženja u prostor.
 Uz pomoć IC kamere moguće je pratiti podzemnu
instalaciju cevi i na osnovu računarske IC analize,
te poređenja sa izvedenom tehničkom
dokumentacijom, vrlo precizno odrediti mesto
kvara - propuštanja, odnosno mesto curenja.
 Ponekad dokumentacija nije potrebna jer je
pukotina cevi tolika da se nepravilno greje veća
površina iznad mesta kvara.
Termografija u građevinarstvu
Termografija u praksi
 Otkrivanje grešaka odnosno kontrola u
proizvodnji:
 nivoi u rezervoarima (različit toplotni kapacitet),
 rad kondenz lonaca (hladno kond.-toplo para),
 nejednaka raspodela temperature na materijalu,
 prenosnici toplote (ulazna/izlazna temperatura),
 pumpe, kompresori...,
 Pregledi štampanih veza,
 Otkrivanje potencijalnih mesta požara,
 Upotreba u medicini, itd.
Termovizijska kontrola gubitaka
toplotne energije na sušarama
 Bilo da su sušare direktne ili indirektne, sa
parnim izmenjivačima i pripadajućom
vrelovodnom instalacijom ili sa vazdušnim
izmenjivačima itd., termovizijom uvek i brzo
možemo kontrolisati termoenergetska stanja
izolacije, izmnjivača toplote i kotlova, mreže
cevovoda, kvalitet izolacije sušara, gubitke i
rasipanja na oplati samog stuba sušare,
mogu se pregledati mašinski i elektro
sklopovi, i drugo.
 Pojava zagrevanja u mnogim slučajevima
ukazuje na greške i opasnosti.
Termovizijska kontrola gubitaka
toplotne energije na sušarama
 Jedan od bitnijih sigurnosnih paramtera za rad sušare
predstavlja temperatura otpadnog vazduha, ona nam
ukazuje da li se toplota dobro prenosi sa vazduha na
zrno.
 Svako naglo povećanje temperture nam ukazuje da se
toplota ne prenosi dobro, odnosno da postoje
vazdušni džepovi u stubu sušare koji ukazuju da je
došlo do stvaranja svodova i da zrno ne teče na tim
mestima kroz stub.
 Zadržavanje zrna u stubu sušare dovodi prvo do
povećanja temperature zrna na tim mestima, a kasnije
može dovesti do požara.
 Termovizija na neinvazivan, brz i efikasan način može
poboljšati tehno-ekonomske i bezbednosne parametre
samog procesa sušenja i to bez zaustavljanja.
Termovizijska kontrola gubitaka
toplotne energije na sušarama
Termovizijska kontrola gubitaka
toplotne energije na sušarama
Prednosti termovizije (IC termografije)
1. Temperatura se registruje kao temperaturna
raspodela u realnom vremenu, koja se
prikazuje kao vizuelna informacija, što
omogućava relativno upoređivanje pojedinih
tačaka i površina, doprinoseći sagledavanju
šire slike problema koji se prati ili analizira,
2. Mogućnost merenja temperature objekata u
pokretu, objekata sa složenim geometrijskim
oblicima, objekata u vakumu ili objekata koji
su fizički nedostupni iz razloga bezbednosti
ili iz drugih razloga,
Prednosti termovizije (IC termografije)
3. Sprovodi se u toku normalnog rada
postrojenja bez zaustavljanja ili ometanja
funkcionisanja elemenata ili celog sistema,
4. Mogućnost merenja temperature
mikroskopskih objekata bez uticaja na tok i
rezultat merenja,
5. Mogućnost merenje temperature objekata
čija se temperatura drastično menja ili
fenomena koji se dešavaju u kratkim
vremenskim intervalima.
Prednosti termovizije (IC termografije)
 Termografija omogućava otkrivanje nepravilnosti u
ranoj fazi i samim tim sprečavanje kvara, što
znači:
 povećanje bezbednosti,
 poboljšanje pouzdanosti sistema,
 smanjenje broja nepredviđenih ispada,
 smanjenje troškova popravke (planiranje popravki),
 smanjenje troškova održavanja (manji lager rez.
delova),
 produženje životnog veka,
 povećanje proizvodnje i poboljšanje kontrole
kvaliteta.
 Kod termografije na području održavanja je vrlo
bitna istorija snimaka.
Zaključak
 Termovizija, IC termografija je metoda preventivnog
održavanja koja se uspešno može primeniti za nadzor i
dijagnostiku stanja industrijske opreme, postrojenja i
sistema.
 Specijalnom kamerom prati se emisija infracrvenog
zračenja sa površine tela kako bi se utvrdilo njegovo
stanje i radne karakteristike.
 Iako stepen zagrejanosti nije uvek idealan indikator
problema, otkrivanjem oblasti sa višom ili nižom
temperaturom od očekivane, mogu se otkriti, locirati
idefinisati problemi.
 Termografija je danas, zajedno sa analizom vibracija,
jedna od dominantnih metoda u dijagnostici kvarova u
industriji i elektroprivredi, jer se sprovodi u toku
normalnog rada postrojenja bez zaustavljanja ili
ometanja funkcionisanja elemenata ili aparata.
Zaključak
 Termovizija je lako primanljiva i u inspekciji svih
tipova sušara, lako i brzo možemo kontrolisati
termoenergetska stanja izolacije, izmnjivača
toplote i kotlova, mreže cevovoda, kvalitet izolacije
sušara, gubitke i rasipanja na oplati samog stuba
sušare, elektro i mašinsku opremu i drugo. Pojava
zagrevanja u mnogim slučajevima ukazuje na
greške i opasnosti, tako da termovizijskim
snimanjem lako se mogu kontrolisati parametri
protivpožarne zaštite i mere zaštite na radu.
 Termografija u održavanju sistema se uvodi kao
dijagnostička metoda ili kao pomoćna metoda,
koja dalje inicira ispitivanja drugim metodama.
Foto galerija
Foto galerija
Foto galerija
Foto galerija
Foto galerija
Foto galerija
HVALA NA PAŽNJI