Opste karakterisrike

razvoja industrije u
Jugoslaviji
Jesic Jasmina
Tabakovic Milica
Martinovic Vesna
 Razvoj industrije u Jugoslaviji
 U nasoj zemlji razvoj industrije je imao je
razlicite faze razvoja i njih autori razlicito
klasifikuju:
- Cobeljic, D. Marsenic
- Crkvenac
- Bajt
- Pocetna godina bitno opredeljuje zakljucke
vezane za analizu
 Razvoj industrije u Jugoslaviji

 Zaceci razvoja datiraju jos pre Prvog svetskog

rata
 Posle Prvog svetskog rata formiranje

jedinstvene drzave i podsticajni uslovi

za investiranje prvenstveno u industriju
 Razvoj industrije u Jugoslaviji

 U medjuratnom razdoblju napredak industrije

skroman
 Posle Drugog svetskog rata pristupa se
industrijalizaciji
 Akcenat na razvoju sredstava za proizvodnju,
energetike, masinske industrije
 Industrijalizacija je ostvarivana uvozom
 Razvoj industrije u Jugoslaviji
 Prvi period industralizacije je period
ubrzane industralizacije period visokih
i nestabilnih stopa rasta
 Drugi period industralizacije je period sredisnje
industralizacije-relativno visoke i stabilne stope
 Razvoj industrije u Jugoslavije
 Treci period je period kriznih poremecaja
niske i izrazito nestabilne stope rasta
 Cetvrti period je period izrazite krize i

negativnih stopa
Razvoj industrije u Jugoslavije
Prosecne godisnje stope rasta DP industrije u procentima

SFRJ SRJ
1953-1965 11.9 13.4
1966-1980 6.7 7.1
1981-1988 2.1 2.7
1989-2003 - -
1953-1988 7.5 8.3
 Razvoj idustrije u meduratnom
periodu
 Osnovni razlozi nerazvijenosti:
- Industrijski razvoj otpoceo sa 100 godina
zakasnjenja
- Industrija podizana pretezno stranim
kapitalom
- Industrija je bila nejednako razvijena
u regionalnom smislu
 Razvoj industrije u meduratnom
periodu
 Veliki uticaj drzave i razvijanje delatnosti
koje su njoj bile od najvece koristi.
 Najvecim delom je razvijana preradjivacka
industrija i njeno ucesce u industrijskoj
proizvodnji iznosilo 93.5%.
 70% fabrika je skoncentrisano u prehrambenoj i
poljoprivrednoj industriji, tekstilnoj, u
elektricnim centralama i u drvnoj industriji.
 67.8% svih zaposlenih u industriji je u tekstilnoj
preradi metala i drvnoj industriji.
Razvoj industrije u medjuratnom
periodu
 Struktura industrije je bila izuzetno nepovoljna,
nisko ucesce teske industrije
 Dominacija preradjivacke grana je znatno

doprinela usporavanju tempa rasta industrije.

 Ucesce industrije u DP privrede iznosio

samo 26% sto je znatno manje od ucesca

poljoprivrede.
Razvoj industrije u medjuratnom
periodu
 Visoko ucesce i uticaj stranog kapitala
u industriji
 Vlasnici stranog kapitala su uglavnom
zainteresovani za razvoj eksportnog
rudarstva sa topionicarstvom
 Koriscenjem naseg prirodnog bogatstva i
izvozenjem u nepreradjenon stanju kocilo je
ozbiljno razvoj preradjivacke industrije
zasnovane na domacim sirovinama.
 Onemogucavali su domacu proizvodju nafte i
rude boksita usled monopolskog polozaja.
 Posleratni razvoj industrije u
Jugoslaviji
 Tokom Drugog svetskog rata veci deo
predratne industrije je unisten.
 Osnovni zadatak za zemlju u celini je
bio likvidiranje ogromne zaostalosti.
 Najbrzi i najkraci put je bio brz razvoj
industrije.
 Industrijalizacija kao generalni razvojni
obrazac
 Period ubrzane
industrijalizacije(1947-1965)
 Opsta karakteristika razvoja industrije u ovom
periodu:
- veliko povecanje fizickog obima proizvodnje
(6.1)
- visok tempo rasta (10%)
- neujednacenost u dinamici industrijske
proizvodnje
Period ubrzane industrijalizacije
 Industrijalizacija se u ovom periodu odvijala po
fazama koje su imale ciklicni karakter.
 Shodno tome, ovaj period se moze podeliti na tri
razlicita podperioda.
Period ubrzane industrijalizacije

 Prvi od 1947-1956 - realizacija prvog

petogodisnjeg plana
 Drugi od 1957-1961 - najuspesniji period
 Treci od 1961-1965 - usporavanje industrijskog
rasta
Period ubrzane industrijalizacije
 Period od 1947-1956:
- Osnovni zadatak: likvidiranje privredne I
tehnicke zaostalosti
- Prosecna godisnja stopa rasta ND industrije u
periodu 1948-1952 bila je 4.5%, a DP izmedju
1953-1965 je 8.9%
- Godisnja odstupanja stopa rasta izrazita visoka
od: 23.9%(1948) do -3.5%(1952)
Period ubrzane industrijalizacije

Stope rasta ND i DP SFR i SR Jugoslavije, u periodu 1947-1956

Godine 1948 1949 1950 1951 1952 1953 1954 1955 1956/47

SFRJ 23.9 10.2 0.6 - 1.7 - 3.5 9.7 12.9 13.6 8.9

SRJ - - - - - 8.9 9.6 14.5 10.8

Period ubrzane industrijalizacije
 Period od 1957-1961:
- Jedan od najuspesnijih perioda
- Prosecna godisnja stopa rasta od 14.1(SRJ 17.3)
- Strukturna neuskladjenost (jedan od glavnih
ogranicenja buduceg razvoja industrije)
Period ubrzane industijalizacije

Stope rasta DP industrije SFRJ i SRJ, period 1957-1960.

Godine 1957 1958 1959 1960 1960/57

SFRJ 16.1 9.8 15.1 14.9 14.1

SRJ 20.5 14.3 17.5 16.9 17.3

Period ubrzane industrijalizacije
 Period od 1961-1965:
- Prekinut kontinuitet visokuh stopa (stope
opadaju na 5.7% u 1961g.)
-Visok tempo industrijalizacije odrzan sve
do 1965
Period ubrzane industrijalizacije

Stope rasta DP industrije SFRJ i SRJ u periodu od 1961- 1965

Godine 1961 1962 1963 1964 1965 1965/1961

SFRJ 5.7 8.6 16.4 16.7 7.5 11.0

SRJ 4.5 9.9 20.7 19.6 7.7 12.3

Period sredisnje industrijalizacije
(1966 – 1980)
 Osnovne karakteristike:

- Znatno nize stope rasta nego u ubrzanoj

industrijalizaciji
- 1965god. Donesene mere Privredne reforme
- Prvi put u posleratnom razvoju prosecna
stopa industrije (5.4%) je niza od prosecne
stope rasta privrede (6.1%)
Period sredisnje industijalizacije

Godisnje stope rasta DP industrije SFR I SRJ u periodu 1976-1980

Godine 80/76 1976 1977 1978 1979 1980

SFRJ 6,8 3,6 9,5 8,6 8,2 4,2

SRJ 7,7 4,7 10,0 9,0 9,1 5,7

Period sredisnje industrijalizacije

 70-tih god. industriju karakterise zadovoljavajuci

rast
• Samo 1976 (3.6%) i 1980 (4.2%) stope rastu
nize od 5%
Period sredisnje industrijalizacije
 Osnovni problemi razvoja ovog perioda:
- neadekvatna industrijska struktura
- inflacija
- deficit platnog bilansa
- nezaposlenost
 Period kriznih poremecaja 1981-
1990
 Period 1981-1990 – period usporavanja
privredne dinamike, sa izjednacenom stopom
rasta DP i stopom rasta stanovnistva sto ukazuje
na ekonomsku stagnaciju.
 Do tadasnje stope rasta nisu se zasnivale na
zdravim ekonomskim odnosima
 Osnovne karakteristike privrede tog perioda i
sistemski zakoni znatno su podsakli ekonomsku
dezorganizaciju i negativno su uticali na rast DP.
Period kriznih poremecaja 1981-
1990

Godisnje stope rasta DP industrije SFRJ i SRJ u periodu 1981-1990

god 1981 1982 1983 1984 1985 1986 1987 1988 1990

SFRJ 4,3 -0,1 1,5 5,1 2,7 3,9 0,8 -0,7 -7,5

SRJ 4,9 0,0 1,5 6,3 3,1 3,3 1,1 0,1 -11,7
 Period kriznih poremecaja 1981-
1990
 Dolazi do slabljenja finansijske discipline i
preterano zaduzivanja u inostranstvu.
 Svojinski koncept i nerealna politika kamatnih
stopa uticu da se sredstva koriste neefektivno i
neadekvatno.
 Krajem osamdesetih pristupa se radikalnim
promenama – afirmaciji trzista, napustanje
socijalnog nacina privredjivanja i drustvene
svojine nad sredstvima za proizvodnju.
 Period izrazite krize od 1991- ...
 Pocetkom devedesetih godina usledio je
ekonomski sunovrat.
 Najteze stanje je 1992, 1993, jer su svi tokovi
medju republikama prekinuti.
 Polovinom 1992 – Savet bezbednosti UN uvodi
stroge sankcije prema SRJ.
Period izrazite krize 1991- ...
Drustveni proizvod SRJ u stalnim cenama 1994. (1989 = 100)

100
90
80
70
60
50
40
30
20
10
0
89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99
 Period izrazite krize 1991- ...
 Dolazi do :
 Porasta cena, pojave hiper inflacije – stopa
inflacije 320 miliona procenata
 Pada zivotnog standarda
 Realnog pada zarada zaposlenih 1992 (49%),
1993 (59)
 Povecanja ucesca primanja stanovnistva od
“sive” ekonomije
 Period izrazite krize 1991- ...
 Prvi pokusaj resavanja krize pocinje
sprovodjenjem programa “Monetarne
rekonstrukcije i strategije ekonomskog oporavka
Jugoslavije” pocetkom 1994.
 1996. – ukidanje sankcija
 1998. – ponovno uvodjenje sankcija
 1999. – drasticno pogorsanje ekonomske
situacije pod uticajem NATO bombardovanja
 2000. – doslo je do obnavljanja privrenog rasta
 Period izrazite krize 1991- …
 Tokom tranzicije u 2000 godine izbegnuta je
tranziciona recesija koju su neki ekonomisti
najavljivali ali je izostao i nagli uspon. Prve tri
godine reforme ostvarene su umerene i uz to
opadajuce stope rasta GDP-a
Period izrazite krize od 1991- …

Godine DP u mil. dinara Indeks

1999 706333

2000 742780 105,2

2001 782434 105,3

2002 812008 103,8

2003 829376 102,1

HVALA