Univerzitet u Istočnom Sarajevu

Saobraćajni fakultet
Doboj

Predmeta: Saobraćajno pravo

Tema seminarskog rada: Specifičnosti pravng regulisanja bezbjednosti saobraćaja na putevima

Profesor: Studenti:
prof. dr Dragan Jovanović Stefan Lukić 21/11
Asistent: Zoran Dragojlović 268/11
mr Brankica Popović Saša Dević 144/11
Doboj, 2012.
 Sadržaj normi kojima se reguliše bezbjednost drumskog saobraćaja prije svega zavisi od
specifičnosti ove grane saobraćaja, tehničkih, ekonomskih, prirodnih, društvenih i drugih uslova u
kojima se ovaj saobraćaj odvija. Regulisanje međuljudskih odnosa, stanja i ponašanja u saobraćaju
na putevima vrši se na način koji, između ostalog, treba da omogući da se izbjegnu kolizije,
konflikti, donekle pomire suprotni intersi, odklone druge opasnosti i da se ograničena površina koja
služi za odvijanje saobraćaja koristi na način koji će omogućiti racionalno, ekonomično i bezbjedno
savlađivanje prostora. Ovim propisima uređena su sva značajnija relevantna za bezbjednost ljudi i
imovine u ovoj oblasti. Između ostalog, sa njima su regulisani: uslovi koje moraju ispunjavati
putevi: sistem saobraćajne signalizacije, uslovi koje moraju ispunjavati vozila u saobraćaju; uslovi
koje moraju ispunjavati učesnici u saobraćaju; pravila saobraćaja; dužnosti u slučaju saobraćajne
nezgode; organizacija bezbjednosti saobraćaja; dužnosti prava pojedinih organa i organizacija u
cilju stvaranja uslova za bezbjedno odvijanje saobraćaja; najznačajnije mjere društvene intervencije
i način njihovog sprovođenja; način reagovanja društva na negativne društvene pojave u saobraćaju
i drugo.
 Prvi značajniji propisi iz ove oblasti kod nas je Uredba o zaštiti javnih
puteva i bezbjednosti saobraćaja na njima od 29. jula 1929. godine, koja je
donijeta posle ratifikacije dvije međunarodne konvencije zaključene u
Parizu 1926. godine.

 Propisi o bezbjednosti saobraćaja na putevima spadaju u domen upravnog

prava, ali imaju neobičnu važnost i za imovinsko-prvane odnose i kaznenu
odgovornost. Na osnovu njih se često utvrđuje dužnost naknade štete kako
u vanugovornim tako i u ugovornim odnosima. Takođe na osnovu njih se
utvrđuje kaznena odgovornost u krivičnom, prekršajnom i disciplinskom
postupku, kao i u postupku za privredne prestupe.
 Regulisanje saobraćajnih puteva u drumskom saobraćaju je složena tehnička disciplina u
oblasti saobraćajnog inženjerstva. Složena je prvenstveno zbog heterogenosti i složenosti
mreže drumskih saobraćajnica na kojoj se reguliše saobraćaj i usljed složene prirode i
karaktera saobraćajnih puteva koji se javljaju na putnoj i uličnoj mreži i njenim elementima
u gradskim i vangradskim područjima. Za uspješno bavljenje problematikom regulisanja
saobraćaja potrebno je poznavanje:
- procesa planiranja saobraćaja i razvoja putne i ulične mreže,
- problematike kapaciteta,
- procesa projektovanja saobraćajnica,
- metoda za kontrolu i regulisanje saobraćaja,
- svojstava i funkcionisanja sredstava i uređaja za regulisanje, bezbjednost i kontrolu
saobraćaja,
- saobraćajne signalizacije i opreme različitog tehnološkog nivoa
i efikasnosti.
 Drumski saobraćaj u prvom redu karakteriše masovnost učesnika u njemu, što
zahtjeva centralizovano upravljanje, regulisanje i kontrolu. Stoga je opravdana
potreba postojanja jedinstvenih pravila za regulisanje kretanja pojedinih učesnika
da bi se izbjegli mogući konflikti na putevima. Organizacija kretanja učesnika u
drumskom saobraćaju pomoću pravila, obuhvata sve uslove i situacije kretanja.
Regulisanje saobraćaja pravilima je uvedeno čak prije nekoliko vijekova, radi
regulisanja kretanja konjanika i zaprežnih vozila.

 Prva u istoriji pravila za regulisanje automobilskog saobraćaja bila su uvedena u

SAD još 1896. godine, a zatim slijedi njihovo uvođenje i u drugim zemljama.
 Prvo međunarodno usaglašavanje pravila kretanja u drumskom saobraćaju
izvršeno je 1909. godine. Na tom usaglašavanju prihvaćeni su i prvi međunarodni
saobraćajni znakovi (slika 1.). Prvi međunarodni saobraćajni znakovi u Parizu su
1926. godine donijete Međunarodna konvencija o drumskom saobraćaju i
Međunarodna konvencija o autotransportu, koje su dopunjene 1931. godine
Konvencijom o uvođenju jednoobraznih signala na putevima i Konvencijom o
pravilima kretanja automobila između američkih država.

Slika 1. Prvi međunarodni znakovi

 Kontrola saobraćaja treba da doprinese postizanju društvene discipline i pravilnom
korišćenju uske površine koje je društvo namjenilo za odvijanje saobraćaja.
 Iako se radi o prevashodno preventivnoj mjeri, zbog toga što ima ljudi koji nemaju
dovoljan nivo znanja i kulture da poštuju društvene norme, slobode i prava drugih,
kontrola saobraćaja ima i represivna obelježja.
 Takođe postoji i niz drugih mjera čiji korijeni neefikasnosti leže u nedovoljnoj
organizovanosti, pripremljenosti i sposobnosti društva da se udovolji zahtjevima
savremenog saobraćaja, a koji su uočljivi tek pri kvalitetnom sprovođenju kontrole
saobraćaja. Razvoj saobraćaja dovodi do usložnjavanja zadataka i potrebe šireg
angažovanja u okviru kontrole saobraćaja. Stoga na ovim poslovima neophodno je
angažovanje visokobrazovnih i stručnih kadrova.
 Iz veoma velikog sadržaja jedan broj mjera i aktivnosti kroz kontrolu saobraćaja sprovodi se
neposredno i potpuno. Efekti po bezbjednost saobraćaja ovog dijela sadržaja i aktivnosti,
prije svega, zavise od same kontrole, njenog pravilnog sadržajnog, vremenskog i prostornog
usmjeravanja na pojave i ponašanja zbog kojih najčešće nastaju saobraćajne nezgode. U ovaj
dio sadržaja kontrole između ostalog spada:
 preduzimanje mjera radi sprečavanja nezgoda;
 nadzor nad poštovanjem propisa od strane učesnika u saobraćaju;
 kontrola vozila (isprava i tehnička ispravnost);
 kontrola vozača (vozačka dozvola, psihofizička sposobnost za upravljanje vozilom);
 sprečavanje prekršaja;
 otkrivanje prekršaja;
 vršenje uviđaja;
 preduzimanje raznih aktivnosti radi obezbjeđenja urednog i bezbjednog odvijanja saobraćaja;
 obezbjeđenje prevoza opasnih materija;
 Organizacija ima za cilj da, sa stručnog aspekta, preporuči najbolji oblik organizacije
poslova kontrole svih činioca vezanih za bezbjednost saobraćaja, način izbora kadrova, i
njihovo stručno izgrađivanje i usavršavanje, planiranje, efikasno vršenje poslova kao i da
predloži kriterijume za utvrđivanje brojnog stanja ljudstva potrebnog za obavljanje ove
delatnosti.
 Osnovni pristup koji karakteriše postupke pri radu u okviru djelatnosti kontrole bezbjednosti
saobraćaja može se podijeliti na sljedeće faze:
 Praćenje stanja bezbjednosti saobraćaja, analiza podataka o saobraćajnim nezgodama,
ugrožavanje bezbjednosti saobraćaja;
 Selekcija, obrada i analiza relevantnih podataka (informacija i činjenica);
 Projektovanje mjera i aktivnosti;
 Organizacija intenzitet i obim kontrole bezbjednosti saobraćaja;
 Realizacija odabranih mjera i aktivnosti;
 a) Različite tehnike regulisanja odnosa, stanja i ponašanja,
 b) Ograničena sloboda izbora ponošanja,
 c) Visoko normirana oblast,
 d) Ograničen procesni status,
 e) Zabrana upotreba alkohola,
 f) Nadriljekarstvo,
 g) Nemoralna naknada štete,
 h) Saopštavanje namjera,
 i) Povratništvo.