2 Opterecenje Na Konstrukcije

Zidane i drvene konstrukcije
Dejstva na konstrukcije
Dejstva na konstrukcije u zgradarstvu

Prema našem pravilniku SRPS:
Opterećenja na konstrukcije
Prema evropskom standardu: EN1991
- sopstvena težina i stalna opterećenja (g)

- korisno opterećenje – (i)
- sneg – (s)
- vetar – (w)
- temperatura – (t)
- seizmika – (e)
Klasifikacija dejstava u zgradarstvu

Sopstvena težina konstrukcije i stalna opterećenja

• Sopstvena težina konstrukcije, težina
nekonstrukcijskih elemenata i fiksne opreme koja je
stalno prisutna u objektu ‐ stalna dejstva (G).
Sopstvena težina elelementa konstrukcije određuje se na osnovu
nominalnih dimenzija elementa i zapreminske težine materijala od
kojeg je izrađen.
Primer 1: Odrediti sopstvenu težinu AB ploče d=12 cm
Rešenje: G=0,12*25 =3,0 kN/m2 - debljina x zapreminska težina
(površinsko opterećenje)
Primer 2: Odrediti sopstvenu težinu AB grede dim. 25/50 cm
Rešenje: G=0,25*0,50*25 =3,125 kN/m - dimenzije x zapreminska
težina ( linijsko opterećenje )
Korisno opterećenje u zgradarstvu

• Dejstva koja potiču od prisustva ljudi i inventara
unutar objekta ‐ promenljiva dejstva (Q).
- Površinska, linijska ili koncentrisana optećenja.

- Intenzitet opterećenja se propisuje u zavisnosti od namene
objekta, ili njegovog dela, SRPS EN 1991‐1‐1:
- stambene, društvene, trgovačke i administrativne površine
(kategorije A, B, C i D),
- površine za skladištenje i industrijske aktivnosti (kategorija E),
- garaže i saobraćajne površine (kategorije F i G),
- krovovi (kategorije H, I i K).
Korisna opterećenja za stambene, društvene, trgovačke i

administrativne površine u zgradama EN1990 1-1
Korisna opterećenja prema našim propisima

Redukcija korisnog opterećenja kod elemenata međuspratnih

konstrukcija sa velikom pripadajućom površinom i višespratnih
zgrada EN 1990-1-1
Korisna opterećenja na površinama za skladištenje i idustrijsku

namenu
Dejstva na saobraćajnim površinama i parkinzima

Opterećenje krovova
- Kategorija H: krovovi koji su neprohodni, izuzev za redovno
održavanje i popravku.
- Kategorija I: krovovi koji su pristupačni (ravni) i koji se koriste
u okviru jedne od kategorija površina A, B, C ili D.
- Kategorija K: krovovi sa posebnom namenom (heliodromi).
Korisno opterećenje na krovovima ne kombinuje se sa
dejstvom snega!
Korisna opterećenja na neprohodnim krovovima

Opterecenje snegom - naši propisi
Opterećenje snegom posmatra se kao gravitaciono (vertikalno)

opterećenje koje deluje na m2 osnove, a intenzitet
opterećenja zavisi od lokacije objekta i od nagiba krovne ravni
- Za ravne krovove i za nagibe krovnih ravni do 20 opterećenje

snegom je 0.75 kN/m2
- Sa povećanjem nagiba krovne ravni za svakih 5 vrednost
opterećenja snegom smanuje se za 0.05 kN=m2
- Ovo smanjenje se vrši sve do nagiba od 60 za koji je
opterećenje snegom 0.35 kN/m2
- Za krovove sa nagibom većim od 60 opterećenje snegom je 0 kN/m2
- U primorskim krajevima uzima se da je opterećenje snegom

jednako 0.35 kN/m2
- U planinskim krajevima opterećenje snegom je dato sa
q s  0.75 
A  500
400
kN / m 2
gde je A nadmorska visina lokacije u [m]

Opterećenje snegom - Evrokod 1991, Deo 1-3

- Prema Evrokodu 1, Deo 1-3, sneg spada u promenljiva,
nepokretna dejstva, statičke prirode. Dejstvo snega treba da se
razmatra u svim stalnim i prolaznim proračunskim situacijama. U
određenim situacijama, kada postoji realna opasnost od izuzetnih
snežnih padavina ili nagomilavanja snega, takvo dejstvo snega
treba da se tretira kao incidentno dejstvo
- Osnov za proračun dejstva snega na krovove je karakteristična
vrednost opterećenja snega na tlo sk, koja se zasniva na godišnjoj
verovatnoći prekoračenja od 0.02 (povratni period od 50 godina-da
se desi jednom u 50 god.)
- Karakteristična vrednost opterećenja snega treba da bude propisana

u Nacionalnom prilogu za čitavu teritoriju zemlje u vidu karte snega
- Postoje evropske karte opterećenja snega na tlo, a u toku je izrada i
srpske karte snega (SRPS EN 1991-1-3/NA)
- Dejstvo snega je promenljivo, nepokretno dejstvo, statičke

prirode (Q).
- Razmatra se u svim stalnim i prolaznim proračunskim
situacijama.
- Kada postoji opasnost od izuzetnih snežnih padavina ili
nagomilavanja snega, dejstvo snega se tretira kao incidentno
dejstvo (A).
Osnov za proračun je karakteristična vrednost dejstva snega na tlo

sk, data na kartama u okviru nacionalnog priloga za teritoriju
zemlje. sk=1,0 kN/m2
U slučaju izuzetnih snežnih padavina koristi se proračunska vrednost

izuzetnog opterećenja od snega na tlo SAd
sAd = Cesl * sk
Cesl - koeficijent za izuzetna dejstva snega, prema preporukma EN
Cesl = 2.
Dispozicije opterećenja od snega na krovovima

Za stalne i prolazne proračunske situacije:
Za incidentne proračunske situacije usled snežnih padavina

velikog intenziteta:
Za incidentne proračunske situacije usled snežnih nanosa

(nagomilavanja snega):
Termički koeficijent Ct
Mogućnost smanjenja opterećenja od snega na krovovima sa
krovnim pokrivačem niske termičke provodljivosti (> 1 W/m2K),
koje je posledica topljenja snega.
U opštem slučaju Ct = 1,0.
Koeficijent izloženosti Ce
Koeficijent oblika krova i
Ako je sprečeno (ograničeno) klizanje snega sa krova (postavljanjem snegobrana),

vrednost koeficijenta i, bez obzira na ugao nagiba krova, ne sme da bude manji
od 0.80
Nagomilavanje snega
Dejstva vetra
- Vetar je kretanje vazhuha u atmosferi usled razlike u
temperaturi i pritiscima, kao i usled rotacije Zemlje
- Kada postoji razlika u atmosferskom pritisku, vazduh se krece
iz oblasti sa višim pritiskom u oblast sa nižim pritiskom i to
kretanje vazduha je vetar
- Znači, u meteorološkom smislu, vetar je horizontalno (ili približno
horizontalo) strujanje vazduha
- U smislu mehanike fluida, vetar je turbulentno kretanje fluida
(vazduha)
- U matematickom smislu, vetar je slučajan (stacionaran (utvrđen na
svom mestu) i ergodičan (može imati sve vrednosti i prelaziti iz jedne
u drugu) )proces
- Vektor brzine vetra je slučajna veličina koja se menja u

prostoru i vremenu
- U nekom intervalu vremena i određenom prostoru, brzina vetra
može da bude sa dominantnim pravcem
- Ako se posmatra vremenska promena brzine vetra
dominantnog (horizontalnog) pravca v = v(t), onda može da
se izvrši vremensko osrednjavanje u nekom izabranom intervalu
t m  t 2  t1
1 t2
vm   v( t )dt
t m t1
Osrednjavanjem po vremenu dobija se osrednjena brzina

vetra vm u intervalu vremena tm
-Što je interval osrednjavanja kraći, odgovarajuća osrednjena

brzina je veća
-Standardni intervali osrednjavanja brzine vetra tm = t2 - t1 su 1
sat ili 10 minuta
Brzina vetra u funkciji vremena
- Gustina vazduha  je količina (masa) vazduha u jedinici zapremine

- Gustina vazduha zavisi od raznih faktora: od količine vodene
pare u atmosferi, od vazdušnog pritiska i temperature
(jednacina gasnog stanja pV = RT), od geografske lokacije, itd.
- Prema definiciji tzv. “standardne atmosfere” (definisane u JUS
A.A1.100), gustina vazduha, pri pritisku od p = 1 bar i pri
temperaturi od T = 288K = 15C, iznosi  = 1,225 [kg/m3]
-Ukoliko je objekat, odn. nivo terena oko objekta, na većoj

nadmorskoj visini, može da se uzme u obzir smanjenje gustine
vazduha:  = 1,225-H/8000 [kg/m3]
gde je H nadmorska visina u metrima.
-Vrlo često se usvaja da je gustina vazduha jednaka

= 1,25 [kg/m3]
Ako je  - gustina vazduha, a v- brzina, onda je aerodinamički

pritisak vetra q dat sa
Bernulijeva jednačina za kretanje nestišljivog fluida:
gde je g- ubrzanje Zemljine teže, a z- visinski nivo iznad referentne

ravni
Uticaj vetra na konstrukcije, naši propisi

Uticaj vetra na konstrukcije po našim važećim tehničnim propisima
definisan je u 4 standarda:
- JUS U.C7.110/1991: Opterećenje vetrom. Osnovni principi i

osrednjeni aerodinamicki pritisak vetra
- JUS U.C7.111/1991: Opterećenje vetrom. Dinamički koeficijent i
aerodinamički pritisak vetra
- JUS U.C7.112/1991: Opterećenje vetrom. Opterećenje vetrom
zgrada
- JUS U.C7.113/1991: Opterećenje vetrom. Opterećenje vetrom
ostalih građevinskih konstrukcija
Polazni podatak za proračun uticaja vetra je osnovna brzina vetra
To je osrednjena brzina (1-casovno osrednjavanje) sa povratnim

periodom T=50 godina, na osnovu merenja brzina vetra na 10m
iznad površine ravnog terena
Projektna osnovna brzina vm,T,10 dobija se prema izrazu:
- kt . . . faktor vremena osrednjavanja osnovne brzine vetra

- kT . . . faktor povratnog perioda
Osnovni pritisak vetra qm,T,10 je jednak aerodinamičkom pritisku

sa projektnom osnovnom brzinom vetra:
Sa osnovnim pritiskom vetra određuje se

osrednjeni aerodinamički pritisak vetra qm,T,z
gde je Kz faktor ekspozicije (pa na kvadrat)

Faktor ekspozicije Kz dat je stepenim zakonom u obliku:
gde su
- b ;  . . . parametri hrapavosti terena zavisni od klase hrapavosti
- zref . . . referentna visina od 10m (na kojoj se meri brzina vetra)
zref = 10m
Usvojene su tri klase hrapavosti terena:
- klasa A . . . velike vodene uzburkane površine
- klasa B . . . ravan, otvoren teren
- klasa C . . . šumoviti tereni, industrijske zone, urbane sredine,
gradovi
U nekim zemljama, npr. USA, Canada, Japan, . . . postoji i
klasa hrapavosti D: “centri velikih gradova”
- Ukoliko se projektovani objekat nalazi na brdovitom terenu,

mora da se uzme u obzir lokalno povećanje brzine vetra usled
uticaja topografije
-Ako ne postoje rezultati merenja, onda se faktor ekspozicije
Kz poveća preko faktora topografije Sz, tako da se koristi
korigovan faktor ekspozicije Kz*
gde je Sz faktor topografije dat sa

Dakle, ako je lokalni teren brdovit ili sa udubljenjima, pa se uvodi i

faktor topografije Sz, onda je
osrednjeni aerodinamicki pritisak vetra qm,T,z na proizvoljnoj visini
z dat sa
Sa određenim osrednjenim aerodinamickim pritiskom vetra qm,T,z

izračunava se aerodinamički pritisak vetra qg,T,z
gde je Gz- dinamicki koeficijent

Dinamicki koeficijent Gz dat je u obliku
gde je
- g . . . udarni faktor: g = 3-4
- Iz . . . intenzitet turbulencije vetra
- B . . . faktor prostorne korelacije brzine vetra
- R . . . rezonantni faktor
Intenzitet turbulencije vetra Iz dat je kao odnos standardne

devijacije brzine vetra vf i srednje brzine vetra vm:
Imajući u vidu profil brzine vetra, intenzitet turbulencije

može da se dobije u obliku
gde su a, b parametri hrapavosti terena (dati u zavisnosti od

klase hrapavosti)
Kao što je rečeno, aerodinamički pritisak vetra qg,T,z po visini

objekta dobija se kada se osrednjeni aerodinamički pritisak
qm,T,z pomnoži sa dinamičkim koeficijentom Gz:
Raspodeljeno opterecenje vetrom w dobija se prema izrazu
Ukupna rezultujuca sila vetra W dobija se prema izrazu

Ukupna rezultujuca sila vetra W dobija se prema izrazu
gde je
- c . . . koeficijent oblika ili sile odre.en prema JUS U.C7.113
- A . . . izložena površina objekta odre.ena prema JUS U.C7.112
(projekcija izložene površine zgrade na vertikalnu ravan upravno na
horizontlan pravac delovanja vetra)
Sa tako određenim opterećenjem vrši se proračun uticaja vetra
na posmatrani objekat
Koeficijenti Cpi –dati su u standardima

Dejstva vetra prema EN 1991 -1-4

Osnov za određivanje dejstava vetra je fundamentalna
osnovna brzina vetra vb,0
To je desetominutna srednja brzina vetra sa verovatnoćom
prekoračenja 0,02 (povratni period od 50 godina), merena na
visini od 10 m iznad ravnog otvorenog terena kategorije II.
Vrednosti fundamentalnih osnovnih brzina vetra za teritoriju
zemlje treba da budu date u okviru.
Za teritoriju zemlje treba da budu date u okviru Nacionalnog

priloga uz standard SRPS EN 1991-1‐4.
Osnovna brzina vetra vb

Osnovna brzina vetra vb uzima u obzir pravac delovanja vetra i
njegov sezonski karakter .
Jednaka je proizvodu fundamentalne brzine vetra vb,0 ,
koeficijenta pravca i koeficijenta sezonskog delovanja
U opštem slučaju koeficijenti Cdir i C season imaju vrednost 1,0.

Srednja brzina vetra vm (z)

Srednja (prosečna) brzina vetra vm(z) uzima u obzir hrapavost
terena cr(z), topografiju terena co(z) i referentnu visinu z iznad
terena.
Kategorije i parametri terena

Koeficijent hrapavosti Cr (z)

Koeficijent topografije terena Co (z)

Postupak proračuna može biti definisan u Nacionalnom prilogu
Ako topografija ne utiče na povećanje brzine vetra uzima se
koeficijent 1.0
Pritisak vetra
Osnovni pritisak vetra qb
Udarni pritisak vetra qp(z)

Referentna visina zs za različite tipove objekata

Spoljašnje i unutrašnje dejstvo vetra - konvencija znaka

Pritiskujuće (pozitivno) dejstvo vetra
Sišuće (negativno) dejstvo vetra

2 Opterecenje Na Konstrukcije

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

2 Opterecenje Na Konstrukcije

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Zidane i drvene konstrukcije

Dejstva na konstrukcije u zgradarstvu

- sopstvena težina i stalna opterećenja (g)

Klasifikacija dejstava u zgradarstvu

Sopstvena težina konstrukcije i stalna opterećenja

Korisno opterećenje u zgradarstvu

- Površinska, linijska ili koncentrisana optećenja.

Korisna opterećenja za stambene, društvene, trgovačke i

Korisna opterećenja prema našim propisima

Redukcija korisnog opterećenja kod elemenata međuspratnih

Korisna opterećenja na površinama za skladištenje i idustrijsku

Dejstva na saobraćajnim površinama i parkinzima

Korisna opterećenja na neprohodnim krovovima

Opterecenje snegom - naši propisi

Opterećenje snegom posmatra se kao gravitaciono (vertikalno)

- Za ravne krovove i za nagibe krovnih ravni do 20 opterećenje

- Za krovove sa nagibom većim od 60 opterećenje snegom je 0 kN/m2

- U primorskim krajevima uzima se da je opterećenje snegom

gde je A nadmorska visina lokacije u [m]

Opterećenje snegom - Evrokod 1991, Deo 1-3

- Karakteristična vrednost opterećenja snega treba da bude propisana

- Dejstvo snega je promenljivo, nepokretno dejstvo, statičke

Osnov za proračun je karakteristična vrednost dejstva snega na tlo

U slučaju izuzetnih snežnih padavina koristi se proračunska vrednost

Dispozicije opterećenja od snega na krovovima

Za incidentne proračunske situacije usled snežnih padavina

Za incidentne proračunske situacije usled snežnih nanosa

Koeficijent oblika krova i

Ako je sprečeno (ograničeno) klizanje snega sa krova (postavljanjem snegobrana),

- Vektor brzine vetra je slučajna veličina koja se menja u

Osrednjavanjem po vremenu dobija se osrednjena brzina

-Što je interval osrednjavanja kraći, odgovarajuća osrednjena

- Gustina vazduha  je količina (masa) vazduha u jedinici zapremine

-Ukoliko je objekat, odn. nivo terena oko objekta, na većoj

-Vrlo često se usvaja da je gustina vazduha jednaka

Ako je  - gustina vazduha, a v- brzina, onda je aerodinamički

Bernulijeva jednačina za kretanje nestišljivog fluida:

gde je g- ubrzanje Zemljine teže, a z- visinski nivo iznad referentne

Uticaj vetra na konstrukcije, naši propisi

- JUS U.C7.110/1991: Opterećenje vetrom. Osnovni principi i

Polazni podatak za proračun uticaja vetra je osnovna brzina vetra

To je osrednjena brzina (1-casovno osrednjavanje) sa povratnim

- kt . . . faktor vremena osrednjavanja osnovne brzine vetra

Osnovni pritisak vetra qm,T,10 je jednak aerodinamičkom pritisku

Sa osnovnim pritiskom vetra određuje se

gde je Kz faktor ekspozicije (pa na kvadrat)

Faktor ekspozicije Kz dat je stepenim zakonom u obliku:

- Ukoliko se projektovani objekat nalazi na brdovitom terenu,

gde je Sz faktor topografije dat sa

Dakle, ako je lokalni teren brdovit ili sa udubljenjima, pa se uvodi i

Sa određenim osrednjenim aerodinamickim pritiskom vetra qm,T,z

gde je Gz- dinamicki koeficijent

Dinamicki koeficijent Gz dat je u obliku

Intenzitet turbulencije vetra Iz dat je kao odnos standardne

Imajući u vidu profil brzine vetra, intenzitet turbulencije

gde su a, b parametri hrapavosti terena (dati u zavisnosti od

Kao što je rečeno, aerodinamički pritisak vetra qg,T,z po visini

Raspodeljeno opterecenje vetrom w dobija se prema izrazu

Ukupna rezultujuca sila vetra W dobija se prema izrazu

Ukupna rezultujuca sila vetra W dobija se prema izrazu

Koeficijenti Cpi –dati su u standardima

Dejstva vetra prema EN 1991 -1-4

Za teritoriju zemlje treba da budu date u okviru Nacionalnog