INDIVIDUALIZOVANA NASTAVA

ŠTA JE INDIVIDUALIZOVANA/IRANA NASTAVA?

Pod pojmom individualizovane nastave

podrazumijevamo takvu organizaciju nastavnog
rada koja se temelji na individualnim razlikama
između pojedinaca.
 3

Ideja o individualizaciji nastavnog procesa

veoma je stara. Nalazimo je u djelima
Kvintilijana (rođen oko 35.g.p.n.e.) i u radovima
mnogih pedagoških klasika (Komenski XVII st.,
Pestaloci XVIII st. ...).

Još u robovlasničkom društvu postojao je princip

„jedan učenik – jedan učitelj“.

Takva nastava je po obliku individualna, a po

vrsti nastave individualizovana.
 4

Individualne razlike između učenika

1) Razlike u fizičkim svojstvima;

2) Razlike u mentalnim sposobnostima;
3) Razlike među učenicima istih opštih sposobnosti
(numeričkim, matematičkim, govornim i dr.
sposobnostima);
4) Razlike u znanjima učenika
(Znanje iz prethodne teme, nastavne jedinice
utječe na brzinu stjecanja novog znanja).
 5

Identifikovanje individualnih razlika učenika

Vrši se na osnovu:
- svakodnevnog posmatranja učenika u
različitim situacijama;
- kontinuiranog praćenje rada;
- kontinuiranog i kompleksnog vrjednovanja
rada i znanja;
- uslova u kojima učenici žive;
- izradom diferenciranih nastavnih listića;
- vođenja dokumentacije.
 6

Etape individualizacije nastavnog

procesa

1) PRIPREMNA
2) OPERATIVNA
3) VERIFIKATIVNA
 7

1) Pripremna faza - obuhvata izbor oblika

individualizacije i izradu didaktičkih materijala.
Oni zavise od mogućnosti nastavnika i škole
(vrijeme i novac).Planiraju se izvori znanja i
artikulacija časa.
2) Operativna faza – ostvaruje se planirana
artikulacija kroz samostalno rješavanje
zadataka.
3) Verifikativna faza – sagledavaju se
rezultati i unose u kumulativnu evalutivnu
dokumentaciju o praćenju i vrjednovanju rada
ucenika.
 8

OBLICI INDIVIDUALIZACIJE NASTAVE

Različiti autori daju različite klasifikacije

oblika individualizacije.
 Nastavni listići;
 Zadaci na više nivoa složenosti;
 Individualizacija primjenom grupnog
oblika rada;
 Domaći zadaci diferenciranog tipa;
 Dopunski rad sa slabim učenicima;
 Dodatni rad sa boljim učenicima;
 Elementi programirane nastave.
 9

Iako naša pedagoška teorija ističe značaj

individualizacije nastave,ona još uvijek nije
postala proširena praksa,pa ni oblici njene
primjene nisu naročito bogati i raznovrsni.
Individualizacija nastavnog rada nalazi
primjenu u našoj nastavi,ali dosta skromnije
nego u visokorazvijenim zemljama.
S obzirom na isticanje značaja i potrebe
individualizacije nastavnog rada,naša nastava
bi morala naći način za što intezivniju,
adekvatniju, prošireniju primjenu i
raznovrsnije, efikasnije oblike njenog
realizovanja.
 10

NASTAVNI LISTIĆI

Nastavni listić predstavlja karton

(20*12cm ili sličnih dimenzija) sa
zadatkom i instrukcijom za njegovo
rješavanje s jedne i rješenjem s druge
strane listića.
Rješenje može biti ispisano i na
narednom listiću ili na posebnom
kartonu s istim oznakama za
raspoznavanje koji se nalaze kod
nastavnika.
 11

Svaki učenik dobija listić sa zadatkom i

rad obavlja individualno i sopstvenim
tempom.
Dobija potrebne informacije,daje mu se
uputstvo za rad,nakon čega se vrši
provjera i na taj način dobija povratna
informacija.
 12

S obzirom na individualne
mogućnosti učenika i rezultate koje
treba ostvariti njihovom primjenom,
razlikujemo sljedeće vrste nastavnih
listića:
 listići za dopunjavanje znanja;
 listići za brži razvoj učenika;
 listići za samostalno učenje;
 listići za vježbanje.
 13

Do neadekvatne upotrebe nastavnih listića

dolazi usljed nerazumijevanja funkcije
nastavnih listića,nedovoljnog razumijevanja
individualizovane nastave,a ne smije se
zaboraviti ni činjenica da je lakše izraditi listić
za individualni rad učenika, nego izraditi
listiće za individualizovanu nastavu.

Usljed svih ovih razloga se u našim školama

nastavni listići više primjenjuju za individualni
rad učenika, a vrlo malo ili nikako za
individualizaciju nastave.
 14

ZADACI NA VIŠE NIVOA TEŽINE

Nedostaci nastave podešene samo
prosječnom učeniku mogu se djelimično
ublažiti izvođenjem nastave u kojoj su
diferencirani sadržaji.
Najčešći je slučaj da su zadaci na tri
nivoa težine, mada mogu biti i na više
nivoa.
Zahtjevi nisu prilagođeni pojedinom
učeniku, već grupi učenika, tako da se
ne postiže potpuna individualizacija.
 15

Bolji đaci dobijaju teže i složenije zadatke,

prosječni nešto lakše i jednostavnije, a slabi
đaci najjednostavnije zadatke.
Nedostatak ovog oblika individualizacije
nastave bi bio kada bi slabiji učenici rješavali
samo najlakše zadatke, a prosječni samo
zadatke srednje težine, ali taj nedostatak je
prevaziđen tako što grupa zadataka
namijenjena „ispodprosječnim“ učenicima
sadrži jedan ili dva zadatka namijenjena
prosječnim učenicima, a grupa zadataka za
prosječne, sadrži zadatke namijenjene
“iznadprosječnim“ učenicima.
 16

Individualizacija nastave s obzirom na težinu

zadataka najuspešnije se može primijeniti
kada se utvrđuje ili ponavlja određeni nastavni
sadržaj.
Nastavnu građu treba srediti tako da učenici
mogu samostalno raditi na času. Povratne
informacije se obično daju u vidu pisanih
rješenja, bez komentara, dodatnih uputstva za
rad.
Ovakvim načinom rada suvišno je učenike
razvrstavati u grupe, jer oni to sami čine
biranjem zadataka određenog nivoa
složenosti.
Ukoliko uspješno riješi prvi nivo, prelazi na drugi
složeniji nivo itd.
 17

Prednosti su što su učenici misaono

aktivni tokom cijelog časa, a njihova
stečena znanja su kvalitetnija i šira,
maksimalno se iskorištava vrijeme u
nastavi i učenikov kapacitet za učenje i
rad.
 18

INDIVIDUALIZACIJA NASTAVE
PRIMJENOM GRUPNOG OBLIKA RADA

Grupni rad ne ostvaruje se time što se

razred podijeli na manje grupe, a da svaki
pojedinac u toj grupi radi za sebe
nezavisno od ostalih članova grupe, već
rad treba da se uklapa, a rezultat rada
svake grupe da se uklapa u rad cijelog
razreda.
 19

Kad govorimo grupnom radu treba reći

nešto o:
 formiranju grupe;
 veličini grupe;
 organizaciji rada u grupi;
 vrstama grupnog rada.
 20

1.Način na koji će se učenici podijeliti u grupe

zavisi od nastavnog sadržaja, od starosti i
mogućnosti djece, ali znatno utječu i prostorne
mogućnosti.
2.Veličina grupe
Grupa počinje od 3 učenika i mnogi smatraju
da je taj broj najpogodniji za rad. U grupi od 4
učenika moguća je i unutrašnja podjela tj.
može doći do podjele na 2 para. Grupe veće
od 4 člana imaju tendenciju raspadanja.
 21

3. Kada je riječ o organizaciji rada u grupi treba

napomenuti da grupa može imati vođu tj. koji
vodi brigu oko organizacije rada u grupi, ali
može biti i bez posebno odabranog vođe.

Najjednostavniji organizacioni oblik je onaj u

kome svi članovi grupe rade isti zadatak
pojedinačno, ali na taj način što se međusobno
dogovaraju, pomažu, popravljaju greške i
upoređuju zadatke.
 22

Složeniji organizacioni oblik je kada se

zajednički zadatak grupe razbije na parcijalne
zadatke, a pojedini članovi preuzimaju obradu
takvih djelimičnih zadataka.

Učenicima se daju zadaci prema njihovim

mogućnostima što nam ukazuje na
individualizaciju u radu. Nakon završenog rada,
grupe izvještavaju o svojim rezultatima.
 23

4. S obzirom na zadatak, rad grupe može biti

monotematski i politematski.
U monotematskom radu sve grupe imaju isti
zadatak.

Politematski grupni rad ili grupni rad sa

diferenciranim zadacima se sprovodi tako što se
nastavna tema raščlani na parcijalne zadatke,
pa svaka grupa preuzima jedan od zadataka.
 24

Uloga nastavnika u organizaciji grupnog oblika

rada je veoma velika, a naročito u podjeli
zadataka i praćenju njihovog ostvarivanja u
okviru svake grupe.
Posebno je važna njegova pravovremena
pomoć, podsticaj, usmjeravanje i orijentacija,
bilo da se radi o grupi ili pojedinim učenicima.
 25

U populaciji ima oko 3,5% ucenika koji mogu

ubrzano napredovati i to im treba omoguciti.
Danas djeca dolaze u školu sa vrlo bogatim
rječnikom, izgrađenim matematičkim
pojmovima, orijentacijom u vremenu i prostoru,
poznavanjem slova, novčanih jedinica,
a sve se to uči u školi.
Zato se u toku nastavnog procesa
moraju uvažiti razlike između učenika kako
bi se svakome omogućilo napredovanje
prema sopstvenim mogućnostima.
To se postiže individualizacijom nastave.
 26

Individualizovanu nastavu ne treba

poistovijetiti sa principom individualizacije.
U individualnoj nastavi učenici rade isto
gradivo, samo samostalno savlađuju
zadatke.
U individualizovanoj nastavi učenici rade
sami, ali različite zadatke prema svojim
mogućnostima.
 27

HVALA NA PAŽNJI!