Ιστορικοί κινηματογράφοι

της Θεσσαλονίκης
1897-1930
{ ΑΥΓΗΤΙΔΟΥ ΕΥΤΥΧΙΑ
Γ1, 1ου Γυμνασίου Συκεών
 Η πρώτη προβολή κινηματογραφικής ταινίας στη
Θεσσαλονίκη έγινε τον Ιούλιο του 1897
σε μπυραρία .

Το γεγονός κατέγραψε με μια μικρή είδηση η εφημερίδα Journal de

Salonique στις 4 Ιουλίου 1897:
“Ο κινηματογράφος έκανε χθες το ντεμπούτο του στην σάλα του Καφέ-
μπυραρία «Η Τουρκία». Οι περίεργες φωτογραφίες, ζωντανεμένες από την
πρωτότυπη αυτή ανακάλυψη, εξελίσσονταν μπροστά σ’ ένα έκπληκτο κοινό,
που δεν έπαψε ούτε στιγμή να θαυμάζει ένα τόσο θελκτικό θέαμα.”

Η ίδια είδηση μας πληροφορεί ότι οι προβαλλόμενες ταινίες, διάρκειας

μικρότερης του ενός λεπτού η καθεμία, παρουσιάζουν τοπία του Παρισιού
και εντυπωσιάζουν τους Θεσσαλονικείς που τρέχουν για να γνωρίσουν «την
πιο διασκεδαστική εφεύρεση του αιώνα μας».

Το πρόγραμμα περιλάμβανε ταινίες

των αδελφών Λυμιέρ από τη Γαλλία.
Η μεγάλη ανταπόκριση του κόσμου στη νέα τέχνη οδηγεί πολύ γρήγορα
στη ανάγκη μόνιμης στέγης πέρα από τις ευκαιριακές προβολές σε
καφενεία ή άλλους χώρους θεαμάτων.

Έτσι έχουμε ήδη από το 1903 τη δημιουργία της πρώτης μόνιμης

κινηματογραφικής αίθουσας. Πρόκειται για το
Θέατρο «Ολύμπια» στην παραλιακή οδό ανάμεσα στην πλατεία
Ελευθερίας και το ξενοδοχείο Σπλέντιτ.

Ο ηθοποιός και θεατρώνης Πλούταρχος Ιμπροχώρης συνεταιρίζεται με το

φωτογράφο Jean Leitmair, που πήγε στην Ευρώπη και έφερε μηχανήματα
προβολής. Έτσι το «Ολύμπια» μετεξελίσσεται σε κινηματογράφο και
προβάλλει ταινίες αρχικά τα Σαββατοκύριακα.

Η πρώτη ταινία των αδελφών Λυμιέρ

Ουσιαστικά πρόκειται για τη πρώτη κινηματογραφική αίθουσα στα
Βαλκάνια με δεδομένο ότι στην Κωνσταντινούπολη ο κινηματογράφος
απόκτησε μόνιμη στέγη μόλις το 1907, το ίδιο και στη Σμύρνη, ενώ στην
Αθήνα το 1908.
Η ανάπτυξη του κινηματογράφου, χάρις στη μεγάλη ανταπόκριση του
κοινού, είναι τόσο μεγάλη που το Έθνος (Θεσσαλονίκης) της 22 Δεκέμβρη
1910 γράφει χαρακτηριστικά:
«Κατεκλύσθη κυριολεκτικώς η πόλις μας από κινηματογράφους». Ίδια
εντύπωση και το επόμενο χρόνο όπου σε σχόλιο της εφημερίδας «Μακεδονία»
(14/7/1911) εμφανίζεται ξένος ερχόμενος για πρώτη φορά στη Θεσσαλονίκη
και βλέποντας παντού αγγελίας κινηματογράφων» ρωτάει κάποιον:
Συγνώμην, κύριε, που δεν έχει κινηματογράφον απόψε;
 Έτσι λοιπόν έφτασε η ώρα των μεγάλων κινηματογράφων.

Από το 1911 ξεκινά ο κινηματογράφος «Πατέ» του Αρών Κοέν, στην

παραλιακή οδό, που τα επόμενα χρόνια φαίνεται να κυριαρχεί έχοντας
φυσικά το προνόμιο να προβάλει ταινίες της γαλλικής εταιρίας «Πατέ»
που μέχρι τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο κυριαρχεί στην παγκόσμια
κινηματογραφική αγορά.
Την ίδια χρονιά δημιουργείται ένας νέος κινηματογράφος κι αυτός
στην παραλία, κοντά στο Λευκό Πύργο, το υπέροχο «Παλλάς».

Με αρχιτεκτονικό σχέδιο του Ε. Μοδιάνο, ζωγραφικό διάκοσμο του

κ. Ρουμπεφά και 860 πολυτελείς θέσεις, παίρνει τα σκήπτρα απ
όλους τους άλλους.
Οι Βαλκανικοί πόλεμοι του 1912-13 ήταν οι πρώτοι που συγκέντρωσαν όλες
τις κάμερες της εποχής. Πάνω από είκοσι οπερατέρ από Γαλλία, Ρωσία,
Βουλγαρία Σερβία, Ελλάδα, Κροατία, Μεγάλη Βρετανία, Αυστραλία,
Γερμανία, Δανία βρέθηκαν στα χαρακώματα με τη μηχανή λήψης στο χέρι.
Από ελληνικής πλευράς εκδηλώνεται τότε, για πρώτη φορά, κρατικό
ενδιαφέρον για την κινηματογράφηση σκηνών των πολεμικών
επιχειρήσεων.

Στον πρώτο παγκόσμιο που ακολουθεί ο κινηματογράφος γίνεται το βασικό

προπαγανδιστικό μέσο Γαλλίας και Αγγλίας.
Η καταστροφική πυρκαγιά του 1917 αλλάζει τη μορφή της πόλης και
επηρεάζει, ως είναι φυσικό, και το κινηματογραφικό τοπίο. Το μεγαλύτερο
θύμα είναι το «Πατέ» που καταστρέφεται ολοσχερώς και με ειδική άδεια
γκρεμίζεται το 1919.

Αλλά ο κινηματογράφος «ποτέ δεν πεθαίνει»! Έτσι την ίδια χρονιά της
καταστροφής αναγγέλλεται η δημιουργία ενός νέους κινηματογράφου.
Είναι το «Πάνθεον», λεωφόρο Αμύνης 31.
Ο ερχομός των προσφύγων φέρνει μια νέα άνθηση στον κινηματογράφο
που είναι άλλωστε είναι όχι μόνο το πιο φτηνό αλλά και το πιο λαϊκό
ψυχαγωγικό θέαμα.

Για να καλυφθούν οι αυξημένες ανάγκες δαιμόνιοι επιχειρηματίες στήνουν

κινηματογράφους στα πιο απίθανα μέρη ακόμη και τους χώρους
θρησκευτικής λατρείας των μουσουλμάνων που η αναγκαστική
«ανταλλαγή» τους έδιωξε από την πόλη.

Έτσι το Γενή Χαμάμ μετατρέπεται το 1925 στον κινηματογράφο ΑΙΓΛΗ, το

τζαμί Χαμζά Μπέη, τέλη του 1932, στο ΑΛΚΑΖΑΡ!

ΑΛΚΑΖΑΡ
Τέλη Ιουνίου 1925 εμφανίζονται στις εφημερίδες της πόλης οι πρώτες
διαφημίσεις για τη λειτουργία ενός μοναδικού κινηματογράφου.
Το όνομά του είναι «Κουρσάλ», είναι πλωτός, φυσικά υπαίθριος και εκτός
από κινηματογραφικές προβολές προσφέρει εκλεκτό φαγητό: φρέσκα
ψάρια, κρύα πιάτα και δροσερή μπύρα.
Στις 26 Νοεμβρίου 1926 γίνονται τα εγκαίνια του
κινηματογράφου «Διονύσια» με την εντυπωσιακή πρόσοψη ο οποίος
χαρακτηρίζεται ως «το τελειότερον οικοδόμημα του είδους εν Ανατολή και
από απόψεως αρχιτεκτονικής και από απόψεως διακοσμήσεως.» Μαζί με τα
θεωρεία έχει 1.000 καθίσματα.

Με εξαιρετικά θορυβώδη τρόπο ξεκινά τη λειτουργία του, το Νοέμβριο του

1930, ο κινηματογράφος “Ηλύσια” αφού για την επιλογή του ονόματός του
οργανώθηκε δημοψήφισμα! Είναι για πρώτη φορά που γίνεται κάτι τέτοιο
στην Ελλάδα.
 Από το 1930 έρχεται ο ομιλών κινηματογράφος

Υπάρχει δυσκολία προσαρμογής στη νέα τεχνολογία και συνοδεύτηκε με

μια μεγάλη μείωση των εισπράξεων και έφερε σε απελπισία πολλούς
κινηματογραφιστές. Η κρίση είναι πιο έντονη στη Θεσσαλονίκη και κάποιες
επαρχιακές πόλεις.
Πληροφορίες
{ Thessaloniki Arts and Culture.gr