การอ่านและพิจารณาวรรณคดี

่
เรืองมัทนะพาธา
เปมิกา เมธา ธีรดนย ์ วรกานต ์
 ้
การอ่านและพิจารณาเนื อหาและกลวิ
ธใี นวรรณคดีและวรรณกรรม

้ อง
เนื อเรื ่

สุเทษณ์ เทพบุตรบนสวรรค ์เป็ นทุกข ์ด ้วยหลงร ักนางฟ้ ามัทนา แต่นางไม่ร ักตอบ

่
จึงขอให ้วิทยาธรชือมายาวิ ่
น ใช ้เวทมนตร ์เรียกนางมัทนามาหา เมือมายาวิ
นคลายเวท
มนตร ์ นางมัทนาก็ปฏิเสธสุเทษณ์ สุเทษณ์โกรธนักจึงจะสาปมัทนาให ้ไปเกิดในโลกมนุ ษย ์
่ เดิมมีเพียงบนสวรรค ์เท่านั้น โดยทีในทุ
เป็ นดอกกุหลาบ ไม้งามซึงแต่ ่ ก ๆ ๑ เดือน นางมัท
นาจะกลายเป็ นหญิงเฉพาะวันเพ็ญของแต่ละเดือนเท่านั้น และถ ้านางมีความร ักเมือใด
่
่ ้นให ้นาง
นางจะมิต ้องคืนร่างเป็ นกุหลาบอีก แต่นางจะได ้ร ับความทุกข ์ทรมาณและเมือนั
้ ้แก่นาง
อ ้อนวอนขอความช่วยเหลือจากตน ตนจึงจะงดโทษทัณฑ ์นี ให
 ่
โครงเรือง

่ นดอกไม้ทสวยงาม
1) ทรงปรารถนาจะกล่าวถึงตานานดอกกุหลาบ ซึงเป็ ี่ แต่ไม่เคยมีตานานในเทพ
่ กสาปให ้จุตล
นิ ยาย จึงพระราชนิ พนธ ์ให ้ดอกกุหลาบมีกาเนิ ดมาจากนางฟ้ าทีถู ิ งมาเกิดเป็ นดอกไม้ชือ่
ว่า ดอกกุพช
ฺ กะ คือ ดอกกุหลาบ

่
2) เพือแสดงความเจ็ ้
บปวดอันเกิดจากความร ัก ผูใ้ ดมีความร ักก็อาจเกิดความหลงขึนตามมาด ้วย
่ องว่
ทรงใช ้ชือเรื ่ า "มัทนะพาธา" อันเป็ นชือของตั
่ ่ ซึงมี
วละครเอกของเรือง ่ ความหมายว่า "ความ

เจ็บปวดหรือความเดือดร ้อนอันเกิดจากความร ัก"

ตัวละคร

่
สุเทษณ์ เป็ นเทพบุตรทีหมกมุ ื่
่นในตัณหาราคะ เจ ้าอารมณ์ เอาแต่ใจตนเองและไม่คานึ งถึงความรู ้สึกของผูอ้ น

่ ตย ์ นิ สยั ตรงไปตรงมา คิดอย่างไรก็พูดอย่างนั้น ไม่ร ักก็บอกตรงๆ ไม่พด

มัทนา เป็ นหญิงซือสั ู ปดหลอกลวง ไม่มเี ล่ห ์
่ พูดแต่ความจริง แต่ความจริงทีนางพู
เหลียม ่ ดทาให ้นางต ้องได ้ร ับความลาบากทุกข ์ระทมใจ

มายาวิน เป็ นผูม้ วี ช ่ ทนายังหลับไหล

ิ าอาคม ใช ้เวทย ์มนต ์สะกดจิตเรียกนางมัทนามาพบสุเทษณ์ ในขณะทีมั
 ่
ฉากท ้องเรือง

่ ทนะพาธามีทงภาคสวรรค
บทละครพูดคาฉันท ์เรืองมั ้ั ้ น แต่ภาคทีได
์และพืนดิ ่ ้เลือก

มานั้นมีแค่ภาคสวรรค ์ ฉากท ้องเรืองทั

่ งหมดจึ
้ งมีอยู่แค่สวรรค ์ ตัวอย่างเช่นคาพูดของมัท
นาทีว่่ า

่ าเช่นนั้น ให ้ข ้าพระบาทต ้องอาย แก่หมู่ชาวฟ้ าทังหลาย

“ เหตุใดพระองค ์ทรงธรรม ์ จึงท ้ โอ ้
พระฦสาย พระองค ์จงทรงปราณี ”
บทเจรจาหรือราพึงราพัน

่ ทนะพาธาประพันธ ์เพือใช
บทละครพูดคาฉันท ์เรืองมั ่ ้ในละครพูด ในตัวบทประพันธ ์

จึงประกอบไปด ้วยคาฉันท ์ประเภทต่าง ๆ มากมายเช่น กาพย ์ยานี กาพย ์สุรางคนางค ์ กาพย ์

้ าให ้บทสนทนาสืออารมณ์
ฉบัง ด ้วยความหลากหลายนี ท ่ ึ้
ตวั ละครได ้ดีขน
 ่
แก่นเรือง

่ มี
พระราชนิ พนธ ์เรืองนี ้ แก่นเรืองอยู
่ ่ ๒ แบบ
่ สวยงาม แต่พอเข ้าใกล ้ก็จะพบกับหนามที่
๑. เปรียบผูห้ ญิงกับดอกกุหลาบทีภายนอกดู
แหลมคม

่ แสดงถึ
๒. เรืองนี ้ ่
งความเจ็บปวดทีมาจากความร ัก ทรงแสดงให ้เห็นว่าผูใ้ ดมีความร ัก ก็จะมี
่ ดหวังก็จะเกิดความเสียใจ
ความหลงและเมือผิ
การอ่านและพิจารณาการใช ้ภาษาในวรรณคดีและวรรณกรรม

การสรรคา

“ ความเขคือ้าใจการทีความรู
่ แ้ ต่งเลือกใช ้คาทีสื
ผู ่ อถึ
่ งความคิด
้สึก และอารมณ์ได ้อย่างงดงาม
โดยคานึ งถึงความงามให ้ตรงกับความต ้องการ
ทางด ้านเสียง โวหาร และรูปแบบคาประพันธ ์ การ
สรรหาคาทาได ้ดังนี ้

”
 ่ ้องการ
1. เลือกใช ้คาให ้ถูกต ้องตรงตามความหมายทีต

่ ป้ ระพันธ ์ใช ้คาศัพท ์ทีตรงตามความหมายที

คือ การทีผู ่ ต ่ ้องการอย่างถูกต ้องและเหมาะสม

“ สุเทษณ์ อ ้าโฉมวิไลยะสุปฺ รยิ า

พีร่ ักและกอบอภิระตี
มะทะนาสุรางค ์ศรี
บ มิเว ้นสิเน่ ห ์หนัก;
บอกหน่ อยเถอะว่าดะรุณิเจ ้า ก็จะยอมสมัครร ัก

”
 ่
2. เลือกใช ้คาทีเหมาะสมแก่ ้ องและฐานะของบุ
เนื อเรื ่ ่
คคลในเรือง

่
คือ การเลือกใช ้คาพูดทีเหมาะสมกั บฐานะของตัวละครนั้น ๆ จากตัวอย่างข ้างล่างนั้น ตัว
่ ดอยู่มฐี านะทีต
ละครทีพู ่ ่ากว่าผูฟ ้ ูดต ้องใช ้คาสุภาพเช่น ตรสั ถาม เป็ นต ้น
้ ัง ทาให ้ผูพ

“ มัทนา เข ้าใจละเจ ้าข ้า, ผิวะองค ์สุเทษณ์นัน้

ตรัสมาดิฉันพลัน จะเฉลยพระวาที
”
 3. เลือกใช ้คาโดยคานึ งถึงเสียง
่ นเสียงสัมผัส
3.1 คาทีเล่

่ ป้ ระพันธ ์ใช ้คาคล ้องจอง ในการสัมผัสต่าง ๆ

คือ การทีผู

“ นางมทนะ จุตอิ ย่า

นาน
จงมะละฐาน สุรแิ มนสวรรค,์
ไปเถอะกาเนิ ด ณ หิมาวัน ”
ั่
ดังดนุ ลน วจิสาปไว!้
 ่ นเสียงหนักเบา
3.2 คาทีเล่

่ ป้ ระพันธ ์ใช ้เสียงหนักเบาในการกาหนดอารมณ์

คือ การทีผู

“ สุเทษน์ ช ้าก่อน! หล่อนจะไปไหน?

่
มัทนา หม่อมฉันอยู่ไป ก็เครืองแต่
ทรงราคาญ
สุเทษน์ ใครหนอบแกแก่นงคราญ ว่าพีร่ าคาญ?
มัทนา หม่อมฉันสังเกตเห็นเอง
สุเทษน์ ้ ้อเล่น! อันตัวพีเป็
เออ! หล่อนนี มาล ”
่ น คนโง่ฤาบ ้าฉันใด?
 3.3 คาพ้องเสียงและคาซา้

่ าคาพ้องเสียงมาเรียบเรียงทาให ้เกิดความไพเราะ
เมือน

“ มายาวิน อันเวทอาถรรพณ์ ่ น
ทีพั
ผูกจิต
่ ตร
แห่งนางมิงมิ ้ ,
อยู่บดั นี นา
่
จงเคลือนคลายฤทธิ ์ จากจิตกัญญา
”
คลายคลายอย่าช ้า สวัสดีสวา
 การเรียบเรียงคา
่ ้ประพันธ ์นาคามาเรียบเรียงต่อกันอย่างไพเราะ โดยจากเรืองบทละครพู
คือ การทีผู ่ ่ มัทนะพาธา เป็ นการ
ดคาฉันท ์เรือง
้
ประพันธ ์บทสนทนาระหว่างตัวละครหนึ่ งกับอีกตัวละครหนึ่ ง โดยจะเรียบเรียงเนื อหาจากเรื
องที ้
่ ้มข ้นขึนตามล
่ เข าดับ

“ สุเทษณ์ โอ ้รูปวิไลยะศุภะเลิศ บ มิควรจะใจเเข็ง

มัทนา โอ ้รูปวิไลยะมละแรง ละก็จาจะแข็ง
ใจ.
สุเทษณ์ ่
หากพีจะกอดวธุและจุม- พิตะเจ ้าจะว่าไร?
มัทนา
ทรงปอง.
ข ้าบาทจะขัด ผิพระองค ์จะ
”
 การใช ้โวหาร
1. อุปมา

่
คือ การเปรียบเทียบสิงหนึ ่งเหมือนกับอีกสิงหนึ
่ ่ง

“ ความร ักเหมือนโรคา บันดาลตาให ้มืดมน

ไม่ยน
ิ และไม่ยล อุปสรรคะใดใด
ความร ักเหมือนโคถึก กาลังคึกผิขงั ไว ้
่ ง
ก็โลดจากคอกไป บ ยอมอยู่ ณ ทีขั
”
 2. อุปลักษณ์

่ ่ งเป็ นอีกสิงหนึ
คือ การเปรียบเทียบสิงหนึ ่ ่ง

“ มัทนา ไหนไหนจะเป็ นดอกไม้, หม่อมฉันพอใจ เป็ นดอกไม้ทออก

ี่
นามมา
่
ข ้าขอก ้มเกศวันทา ทีจอมเทวา การุญให ้เลือกเช่นนี ้ ”
3. อติพจน์

เป็ นการกล่าวเปรียบเทียบโดยการกล่าวให ้เกินความเป็ นจริง

“ สุเทษณ์ ชีพอยู่ก็เหมือนตาย, เพราะมิวายระทวย

ระทม
ทุกข ์ยากและกรากกรม อุระชาระก ้ าทวี ”
 การอ่านและพิจารณาประโยชน์หรือคุณค่าในวรรณคดีและวรรณกรรม

คุณค่าด ้านอารมณ์

ี่ ายทอดอารมณ์และความรู ้สึกของตัวละครออกมาให ้ผูอ้ า่ นได ้รู ้สึกตามเนื อ้

มัทนะพาธาเป็ นวรรณคดีทถ่
่ ซึงเรื
เรือง ่ องนี
่ จะแสดงออกทางด
้ ้สนอารมณ์โกรธ

สุเทษณ์ : (ตวาด) อุเหม่!

มะทะนาชะเจ ้าเล่ห ์ ชิชช

ิ า่ งจานรรจา

ตะละคาอุวาทา ฤ กระบิดกระบวนความ
คุณค่าด ้านคุณธรรม

่ สื
วรรณคดีเรืองนี ้ อแง่
่ คด ิ ด ้านคุณธรรมจากประโยคทีว่่ า ทีใดมี
่ ร ัก ทีนั
่ ่ นย่อมมีทุกข ์ หรืออาจพูดได ้ว่า ร ักผิดเวลา
้
ก็จะมีแต่ทุกข ์ ไม่วา่ จะเป็ นทุกข ์ฝ่ ายเดียวหรือทังสองฝ่ าย

สุเทษณ์ : อ ้าโฉมวิไลยะสุป ริยา มะทะนาสุรางค ์ศรี

พีร่ ักและกอบอภิระตี บมิเว ้นสิเน่ ห ์นัก
บอกหน่ อยเถิดว่าดะรุณิเจ ้า ก็จะยอมสมัครร ัก
คุณค่าด ้านวรรณศิลป์

่ ทนะพาธาเป็ นหนังสือทีแต่
เรืองมั ่ งดี ใช ้คา
่ งได ้ยาก มีการเลือกใช ้คา
ฉันท ์เป็ นบทละครพูด ซึงแต่
้
เหมาะสมกับเนื อความและบทบาทของตั วละคร รวมทัง้
การพรรณนาให ้มีความสอดคล ้องกับวัฒนธรรม
้ องได
โบราณและเข ้ากับเนื อเรื ่ ้เป็ นอย่างดี