Bab 1: Kemunculan Dan Perkembangan

Nasionalisme Di Asia Tenggara

Bab 2: Nasionalisme Di Malaysia Sehingga
Perang Dunia Kedua
KEMUNCULAN &
PERKEMBANGAN
NASIONALISME
DI ASIA TENGGARA
ASPEK YANG PERLU DIKUASAI OLEH PELAJAR

1) Imperialisme

2) Perubahan Sistem Politik

3) Perkembangan Nasionalisme tahap 1 dan 2

MAKSUD IMPERIALISME

Imperialisme bermaksud dasar sesebuah negara

meluaskan pengaruh
_______________________ dan wilayah
______________ dengan
menjajah
________________ negara lain. Selain itu, mereka menjajah
negara lain demi kepentingan
_________________ tertentu seperti
bahan mentah
______________. Imperialisme berlaku sejak zaman tamadun
Rom
Yunani dan _____________. Walaupun begitu, imperialisme
moden berlaku pada abad ke-15 apabila kuasa barat menguasai
Afrika
wilayah di Amerika Latin, _____________ dan Asia
Kuasa Imperialisme Barat Yang Terlibat

NEGARA WILAYAH YANG DIJAJAH

Portugal Melaka
Sepanyol Filipina
Belanda Indonesia
Amerika Syarikat Filipina
Perancis Indochina
British Burma, Tanah Melayu,Sabah, Sarawak dan
Singapura
FAKTOR-FAKTOR IMPERIALISME BARAT
MAKSUD NASIONALISME

perasaan
Maksud nasionalisme ialah ________________________ cinta
negara
akan bangsa dan ______________________. Selain itu juga

merujuk kepada gerakan

___________________ membebaskan
tanah air
____________________. Namum tidak terhad kepada
pembebasan
________________ kuasa politik sahaja tetapi juga pembebasan
kebudayaan
daripada ekonomi dan ____________________ asing.
PERUBAHAN SISTEM POLITIK
CIRI-CIRI SISTEM BIROKRASI

Antara ciri-ciri umum Sistem Birokrasi Barat yang

diperkenalkan di Asia Tenggara ialah
Penubuhan kerajaan pusat
(a)___________________________ hasil penyatuan wilayah-
wilayah di tanah jajahan. Selain itu, perlantikan
Gabenor Jeneral
(b)______________________ sebagai ketua pentadbir di tanah
jajahan. Di samping itu, pelaksanaan pentadbiran melalui
biro / jabatan
(c)______________________. Seterusnya, pelantikan
pegawai Barat
(d)_______________________ sebagai ketua biro. Akhir sekali,
Undang-undang
pengenalan (e)_______________________ Barat.
PERUBAHAN SISTEM POLITIK DI FILIPINA

P1: Gabenor Jeneral Sebagai Pemerintah Tertinggi

Perubahan sistem pentadbiran di Filipina semasa penjajahan

Gabenor Jeneral sebagai pemerintah tertinggi

sepanyol ialah (a) ________________________________________.

Gabenor Jeneral dibantu oleh Ketua Datuk Bandar yang dilantik

sebagai (b) Pentadbir wilayah

_____________________________________ dan

Gabenor Kecil
(c)_________________________ sebagai pentadbir bandar.
P2: Pelaksanaan Sistem Encomienda
Fakta: Pelaksanaan Sistem Encomienda
Huraian: H2a - Diketuai oleh Encomiendero
H2b - Tugas Encomiendero
Contoh/Inferens: Dibenci oleh penduduk Filipina
Selain itu, ialah perubahan dari aspek pelaksanaan Sistem
Encomienda. Sistem ini diketuai oleh Encomiendero.
Encomiendero bertugas menjaga keamanan, mengutip cukai dan
mengkristiankan penduduk barangay. Kesimpulannya sistem ini
dibenci oleh penduduk Filipina kerana sistem ini mengenakan cukai
yang tinggi dan kerahan tenaga kepada mereka.
P3: Penyatuan Barangay

Seterusnya ialah penyatuan barangay. Ini kerana sebelum

kedatangan Sepanyol, Filipina terdiri daripada daerah-daerah kecil.
Penyatuan ini telah menyebabkan kemerosotan sistem
pemerintahan tradisional dan pengaruh golongan datu.
PERUBAHAN SISTEM POLITIK DI THAILAND

P1: Perlantikan penasihat Barat

P2: Penubuhan Majlis Rendah, Majlis Mesyuarat Tertinggi dan
Kabinet Menteri
P3: Mengamalkan sistem Raja Berpelembagaan
PERBANDINGAN PERKEMBANGAN GERAKAN
NASIONALISME TAHAP 1 & 2
ASPEK TAHAP 1 TAHAP 2
SIFAT PERJUANGAN Setempat Nasional
ORGANISASI Tidak berorganisasi Berorganisasi
MATLAMAT Ekonomi dan sosial Kemerdekaan
BENTUK PERJUANGAN Terbuka Radikal
PEMIMPIN Golongan Golongan berpendidikan
pertengahan serta berpengetahuan
berpendidikan Barat luas dalam bidang
dan Asia Barat kebudayaan dan ilmu
pengetahuan Barat
Perbandingan gerakan nasionalisme tahap 1 dan 2 ialah dari
aspek sifat perjuangan. Ini kerana pada tahap 1, perjuangannya
adalah bersifat setempat sahaja, manakala pada tahap 2 lebih bersifat
nasional. Saya Orang Malaysia Bantu Palestin
 PERKEMBANGAN NASIONALISME DI FILIPINA
TAHAP PERTAMA
 Jose Rizal memimpin gerakan dakyah
 Menuntutkan Filipina dijadikan wilayah
Sepanyol, bangsa Filipina dan diberi hak
yang sama seperti bangsa Sepanyol dan
kebebasan bersuara
 Penubuhan Liga Filipina yang mendesak
kerajaan Sepanyol melakukan
pembaharuan politik, ekonomi dan sosial
 Kerajaan Sepanyol berasa terancam lalu
bertindak menangkap dan menjatuhkan
hukuman buang negeri terhadap Jose Rizal
TAHAP KEDUA
• Penentangan secara terbuka bermula apabila
Andres Bonifacio menubuhkan Katipunan
• Matlamatnya menyatukan bangsa Filipina dan
mencapai kemerdekaan secara radikal melalui
Revolusi
• Katipunan menggunakan akhbar Kalayam
untuk menyebarkan fahaman revolusi kepada
rakyat
• Kerjasama Emilio Aguinaldo dengan Amerika
Syarikat berjaya mengusir Sepanyol tetapi
telah memulakan penguasaan Amerika
terhadap Filipina
• Pada 1930-an nasionalis Filipina kembali
menuntut kemerdekaan setelah pucuk
pimpinan di Amerika Syarikat bertukar kepada
yang lebih liberal
 PERKEMBANGAN NASIONALISME DI THAILAND
TAHAP PERTAMA
• Tidak bersifat anti penjajah
• Kegelisahan rakyat terhadap penguasaan
politik kerabat di raja
• Penentangan rakyat terhadap sistem raja
berkuasa mutlak
• Pendidikan Barat mendedahkan fahaman
liberal , sistem demokrasi, dan sistem raja
berpelembagaan kepada golongan intelek
• Kelemahan sistem pentadbiran
• Sikap boros Raja Vajiravudh
• Parti rakyat melancarkan Revolusi Thai pada
tahun 1932 dan menamatkan sistem raja
berkuasa mutlak
TAHAP KEDUA
• Disebabkan rasa tidak puas hati rakyat
terhadap cengkaman ekonomi oleh
kapitalis Barat dan orang Cina
• Perdana Menteri Phibul Songram
meluluskan undang-undang
• Menyekat kebebasan dan penguasaan
ekonomi orang cina
• Sekolah dan akhbar cina dibubarkan
• Penduduk pribumi digalakkan terlibat
dalam aktiviti ekonomi
• Jawatan tertinggi dalam kerajaan hanya
untuk pengganut agama Budha
• Menukar nama Negara Siam kepada
Thailand (tanah Bebas) pada tahun 1939
• Bekerjasama dengan Jepun semasa PD2
• Berjaya mendapatkan wilayah-wilayah di
IndoChina dan Tanah Melayu.
NASIONALISME
DI MALAYSIA
SEHINGGA PERANG
DUNIA KEDUA
ASPEK YANG PERLU DIKUASAI OLEH PELAJAR

1) Sebab-Sebab dan kesan-kesan Penentangan

2) Perjuangan pemimpin tempatan

3) Faktor pemangkin nasionalisme

4) Perjuangan nasionalisme oleh Persatuan Melayu

MAKSUD DAN TUJUAN GERAKAN NASIONALISME

Gerakan nasionalisme merupakan usaha masyarakat tempatan

menentang
(a)_______________ penjajahan
apa sahaja bentuk (b)___________________

membebaskan
oleh kuasa luar. Ini bertujuan untuk (c)____________________

negara daripada kuasa penjajah.

SEBAB-SEBAB PENENTANGAN
SEBAB-SEBAB PENENTANGAN
Tugasan: Minta pelajar ringkaskan skrip jawapan berdasarkan fakta,
huraian dan contoh)
F1: DASAR PENAKLUKAN BRITISH

Antara sebab penentangan masyarakat tempatan terhadap

British di Tanah Melayu ialah dasar penaklukan British. Ini kerana
dasar penaklukan British terhadap Negeri-Negeri Melayu bertujuan
untuk mengukuhkan kedudukan kuasa politiknya. Melalui dasar ini,
penguatkuasaan politik British menjadi luas dan kawasan itu akan
terikat dengan perintah dan peraturannya. Contohnya, Penentangan
Dol Said terhadap British kerana mengambil alih Melaka daripada
Belanda. Ini kerana Naning dipaksa menjadi jajahan takluk British
dan membayar ufti.
SEBAB-SEBAB PENENTANGAN
F2: EKSPLOITASI TERHADAP EKONOMI TEMPATAN

Selain itu, eksploitasi terhadap ekonomi tempatan menjadi

sebab penentangan masyarakat tempatan terhadap British di
Tanah Melayu. Ini kerana British ingin menguasai ekonomi
tempatan bagi kepentingannya. Penguasaan ekonomi dilakukan
melalui perjanjian yang dimeterai oleh British dengan pemimpin
tempatan. Menerusi perjanjian ini, saudagar dari Negeri-Negeri
Selat dibenarkan menjalankan aktiviti perlombongan dan
perdagangan bijih timah. Ini menimbulkan kemarahan penduduk
tempatan terhadap British.
SEBAB-SEBAB PENENTANGAN
F3: PELAKSANAAN PENTADBIRAN BARAT

Di samping itu, perlaksanaan pentadbiran Barat terhadap

masyarakat tempatan. Hal demikian kerana British memperkenalkan
sistem cukai, undang-undang dan peraturan-peraturan tanah untuk
mendapatkan hasil yang maksimum. Contohnya di Terengganu,
penentangan berlaku kerana British menetapkan bahawa setiap
tanah yang hendak dibuka oleh penduduk tempatan mesti mendapat
kebenaran British dan tanah tersebut akan dikenakan cukai.
Peraturan ini jelas bertentangan dengan amalan tradisi masyarakat
tempatan kerana wujudnya sistem paksaan dalam sistem
pentadbiran Barat terhadap penduduk tempatan.
SEBAB-SEBAB PENENTANGAN
F4: PEMBESAR TEMPATAN KEHILANGAN KUASA

Antara sebab-sebab penentangan pembesar tempatan ialah

mereka kehilangan kuasa dan pengaruh. Ini kerana James Brooke
telah mengambil kawasan pentadbiran dan seterusnya campur
tangan dalam hal ehwal pentadbiran, ekonomi dan sosial.
Contohnya, James Brooke mengambil kawasan kekuasaan Sharif
Masahor di Sungai Rajang. Natijahnya keadaan ini telah
menimbulkan perasaan tidak puas hati dalam kalangan pemimpin
tempatan sehingga mendorong mereka menentang British.

Isi
Huraian
Contoh
Inferens
 MENAMAKAN TOKOH
BERDASARKAN
•3
•1
•2 LOKASI PADA PETA •10

•4

•5

•6 •9

•7 •8

1) TOK JANGGUT 6) DOL SAID

2) HJ. AB RAHMAN LIMBONG 7) LINGGIR
3) DATO’ MAHARAJA LELA 8) RENTAP
4) DATO’ BAHAMAN 9) SHARIF MASAHOR
5) YAMTUAN ANTAH 10) MAT SALLEH
 RINGKASAN FAKTOR PENENTANGAN TOKOH
SEBAB TOKOH
KEDAULATAN NEGERI  SULTAN AHMAD TAJUDDIN &
 DOL SAID
CUKAI  DOL SAID
 MAHARAJA LELA
 DATO BAHAMAN
 TOK JANGGUT
 ANTANOM
KUASA  RENTAP
 SHARIF MASAHOR
 YAMTUAN ANTAH
 DATO BAHAMAN
TANAH  ANTANOM
 ABDUL RAHMAN LIMBONG
PERATURAN  MAT SALLEH
 ABDUL RAHMAN LIMBONG
 DOL SAID
KEAGAMAAN  MAT SALLEH (JIHAD)
 TOK JANGGUT
 ABDUL RAHMAN LIMBONG
ADAT  MAHARAJA LELA (PERHAMBAAN)
PERJUANGAN TOKOH TEMPATAN
(HAJI ABDUL RAHMAN LIMBONG)
BIODATA
 Namanya sebenarnya Haji Abdul Rahman bin
Haji Abdul Hamid
 Digelar Limbong kerana sering mengajar agama
di Limbong,Kemaman
 Merupakan seorang ulama
SEBAB-SEBAB KEBANGKITAN TANI
 Tidak puas hati dengan cukai dan undang-undang tanah British
 Pas kebenaran yang membebankan
 Penguatkuasaan Undang-undang Kawalan Binatang Buas
 Peraturan British bertentangan dengan Syariat Islam
PERISTIWA & KESAN PENENTANGAN
 Mengetuai penduduk kampung membersihkan tanah tanpa
menghiraukan peraturan tanah British
 300 penduduk membuka tanah milik Tengku Nik Maimunah
 Melancarkan penentangan bersenjata
 British menggunakan kuasa dan nama Sultan untuk menangkap
Haji Abdul Rahman kerana rakyat tidak akan menderhaka
 Haji Abdul Rahman ditangkap dan dibuang negeri ke Makkah
PERJUANGAN TOKOH TEMPATAN (MAT SALLEH)
BIODATA
 Nama sebenarnya Mohammad Salleh bin Datu Balu
 Pemerrintah daerah Tambunan dan Sungai Sugut
 Berketurunan suku Sulu Paitan
SEBAB-SEBAB PENENTANGAN
 SBUB tidak menghiraukan kedudukan Mat Salleh
 SBUB menduduki kawasan pengaruh Mat Salleh
 Sistem cukai kepala dan perahu yang membebankan
 Sikap kasar pegawai SBUB terhadap penduduk tempatan
 SBUB tidak melayan perbincangan Mat Salleh di Sandakan
 Gabenor Baeufort menyerang dan membakar kampung Mat Salleh
PERISTIWA & KESAN PENENTANGAN
 Mat Salleh menyerang kubu SBUB di Pulau Gaya
 SBUB menawarkan pelan damai dengan menawarkan Tambunan
 SBUB mungkir janji menyebabkan Mat Salleh menyerang SBUB
 SBUB menyerang balas kubu Mat Salleh
 Mat Salleh tewas dan meninggal dunia pada tahun 1900
 RENTAP
BIODATA
 Nama sebenarnya Libau (Pengoncang dunia)
 Digelar Raja Darat & merupakan pemimpin
di Sg. Skrang dan Sg. Saribas

SEBAB-SEBAB PENENTANGAN
 Dianggap lanun oleh keluarga Brooke
 J. Brooke memusnahkan penempatan org Iban di Sg, Skrang
 J. Brooke membakar perkampungan Rentap di Sg. Lang
 J. Brooke menyerang kubu rentap di Bukit Sadok

KRONOLOGI & KESAN PENENTANGAN

 Rentap berjaya membunuh pegawai Brooke iaitu Allan Lee
 Rentap seorang yang gagah & berani “Bawalah semua
 meriam kamu dari Eropah, kami tidak takut kpd kamu “
 Rentap meninggal dunia ketika berundur ke Entabai.
FAKTOR-FAKTOR PEMANGKIN NASIONALISME
FAKTOR-FAKTOR PEMANGKIN
F1: PENGENALAN SISTEM POLITK BARAT

Faktor-faktor pemangkin kebangkitan semangat nasionalisme

ialah tindakan Sir Andrew Clarke memperkenalkan sistem politik
barat. Ini telah memusnahkan sistem politik tradisional tempatan.
British telah meletakkan seorang residen yang mengambil alih
pentadbiran negeri daripada pembesar tempatan. Jelasnya,
perubahan ini mencabar amalan tradisi mereka dan juga menjatuhkan
maruah mereka. Hal ini membangkitkan kebencian penduduk
tempatan terhadap British.
FAKTOR-FAKTOR PEMANGKIN
F2: PERKEMBANGAN SISTEM PENDIDIKAN

Faktor pemangkin seterusnya ialah perkembangan sistem

pendidikan. Ini kerana perkembangan sistem pendidikan,
terutamanya pendidikan Melayu dan Inggeris telah melahirkan
golongan intelektual melayu yang mampu berfikir tentang kemajuan
bangsanya. Mereka menyedari perlunya sumbangan tenaga dan
fikiran mereka untuk menyedarkan bangsa Melayu. Mereka telah
menggunakan idea baru untuk memajukan diri dan menolak
penjajahan British. Contohnya, Zaba yang membangkitkan
kesedaran orang Melayu untuk bersatu padu.
FAKTOR-FAKTOR PEMANGKIN
F3: DASAR BRITISH

Selain itu, dasar British dalam mentadbir Tanah Melayu. Ini

kerana British telah menggalakkan sesiapa sahaja yang datang untuk
melabur, berniaga, berdagang, bekerja dan menetap di Tanah
Melayu. Akibatnya ramai orang asing telah datang ke Tanah Melayu
dan menetap di sini. Kemasukan orang asing yang berterusan telah
meningkatkan jumlah imigran dan menimbulkan persaingan kepada
penduduk tempatan. Contohnya imigran cina yang menguasai
ekonomi dalam bidang perlombongan bijih timah.
FAKTOR-FAKTOR PEMANGKIN
F4: KEMUNCULAN MESIN CETAK

Di samping itu ialah kemunculan mesin cetak. Ini kerana

kemunculan mesin cetak telah memberikan kesan kepada
penyebaran ilmu pengetahuan dan mendorong penentangan
terhadap British. Idea menentang penjajah dan membangkitkan
semangat nasionalisme disebarkan melalui buku, akhbar, majalah,
dan kitab agama. Contohnya, Akhbar Majlis yang mengkritik dasar
British.
Terangkan peranan persatuan Melayu dalam meningkatkan semangat
nasionalisme di Tanah Melayu sehingga Perang Dunia yang Kedua.
Peranan persatuan Melayu dalam meningkatkan semangat
nasionalisme di negara ini dapat dilihat melalui penubuhan Kesatuan
Melayu Singapura (KMS) oleh Mohammad Eunos Abdullah. Tujuan
penubuhan KMS ialah menjaga kepentingan sosioekonomi penduduk
Melayu Singapura. Melalui desakannya, beliau memperoleh sebuah
kawasan penempatan khas bagi orang Melayu di Singapura.

Selain itu, Persatuan Sahabat Pena Malaya (PASPAM) ditubuhkan

oleh S.M Zainal Abidin B.A. Persatuan ini ditubuhkan dengan tujuan
menggalakkan ahli-ahlinya berkenal-kenal dan bertukar-tukar pendapat
bagi memajukan diri sendiri dan bangsa. Ini bertujuan untuk menggalakkan
perpaduan dan persaudaraan dalam kalangan orang Melayu di
Semenanjung Tanah Melayu.

Seterusnya, Kesatuan Melayu Muda (KMM) yang ditubuhkan oleh

Ibrahim Haji Yaakob. Kesatuan ini bertujuan untuk menggalakkan
perpaduan dalam kalangan pemuda Melayu dan meningkatkan tahap
pendidikan orang Melayu. Antara tindakan KMM ialah bekerjasama dengan
Jepun menghalau British dan menjadi alat propaganda anti-British.