Garapena: teoriatik

praktikara
Garapen teorien eraikuntzatik Nazio Batuetako Agenda 2030 arte

Ekonomia Egitura 2. EAZG

AURKIBIDEA
1. Zer da garapena? Zer da azpigarapena?
2. Zeintzuk dira garapenaren inguruko teoria nagusienak?
 Zein paper jokatzen duten atzerriarekin ematen diren erlazio ekonomikoak garapen
prozesuen sustapenean?
3. Garapena nola neurtu? Giza Garapenaren Indizea (GGI)
4. Garapenerako Agenda Globala: Garapen Jasangarrirako
Helburuak (GJH)
 Zer da Garapena?

Iturria: istock
Zer da Garapena?
► Ekonomiaren ekoizpen gaitasunen gehikuntzan
oinarrituta dagoen aldaketa eta hazkunde ekonomiko
prozesu bat da.

► Ekonomia batek bere jarduera produktiboak antolatzeko

– eta eraldatzeko- duen gaitasunaren hazkundean
inplikatzen du (Chang, 2015)
Zer da Azpigarapena?

Iturria: IPS
Zer da Azpigarapena?

► Ez da bakarrik garapen eza. Baita ere suposatzen du:

► Atzerapen ekonomikoa: ez dago hazkunde

sostengaturik
► Atzerapen demografikoa: jaiotza eta heriotza tasa

altuak
► Atzerapen politikoa: menpekotasuna eta giza

eskubideen eta eskubide politikoen urratzea

Pobreziaren zirkulu gaiztoa

• Jaiotze tasa altuak • Eskulan ez kualifikatua

• Heriotza tasa altuak • Aurrezki eza
• Hezkuntzaren hedapen • Inbertsio eza
eskasa • Azpiegitura eza
• Bizitza itxaropen baxua • Atzerapen teknologikoa
Populazioaren Baliabideen
hazkundea Urritasuna

Politika Desberdintasun
desegokiak sozialak

• Ustelkeria • Gatazka sozialak

• Demokrazia eza • Baliabide-banaketa
• Pizgarri desegokiak desberdinkorra
• Biolentzia eta errepresioa • Errenta-banaketa inekitatiboa
Zeintzuk dira garapenaren teoria nagusiak?
JATORRIA:
II. Mundu Gerratearen bukaera eta Afrika eta Asiako deskolonizazio prozesuen hasiera
► Garapen teoria nagusiak
a) Hazkunde etapen teoria.
b) Estrukturalismoa, menpekotasunaren teoria eta deskonexioaren teoria.
c) Oinarrizko beharren teoria
d) Egiturazko doikuntza
e) Kapitalaren nazioarteratzearen teoria
f) Garapen Jasangarria
g) Neoestrukturalismoa
h) Deshazkundea eta Buen Vivir
Zeintzuk dira garapenaren teoria nagusiak?
 ► Hazkunde etapen teoria (Rostow)
• Bizi-iraupen ekonomia eta nazioarteko merkataritza eza
Gizarte •Nekazaritza, ekoizpen jarduera nagusia
• Kapital urritasuna, produktibitate baxua
tradizionala

• Soberakinen hazkundea
• Aurrezki eta inbertsioaren hazkundea Garapena lortzeko,
Baldintzen
sorkuntza
• Azpiegituren eta merkataritzaren hazkundea
herrialde guztiek
IMAGEN
•Eskualde gutxi batzutan fokalizatutako industrializazioa etapa berdinetatik
• Inbertsioaren hazkundea
Hazkundearen
hasiera • Aldaketa instituzionalak pasa behar dute
•Ekoizpen bereiztapena
Heldutasunerako •Berrikuntza teknologikoa
bidean •Inportazioekiko menpekotasunaren murrizketa

•Zerbitzu sektorearen pisuaren hazkundea

Eskala maila • Salgai iraunkorren kontsumoaren industriaren hazkundea (elektro etxekogailuak, autoak, etc.)
handiko •Ekonomia, kontsumo masiboaren abian
kontsumoa
Hazkunde etapen teoria

► Atzerritar inbertsioa eta inportazioak, faktore gakoak

baliabide finantzarioen eta materialen gabeziak
konpentsatzeko
► Estrukturalismoa, menpekotasunaren teoria eta
deskonexioaren teoria
Garapen bidean dauden herrialdeak, herrialde garatuengandik esplotazio
sistematiko bat pairatzen dute

► Estrukturalismoa edo CEPALen pentsamendua

► Menpekotasunaren teoria (Baran, Sweezy)
► Deskonexioaren teoría (Amin)
► Estrukturalismoa, menpekotasunaren teoria eta
deskonexioaren teoria
► SOLUZIOA: herrialde garatuengandik duten menpekotasuna murriztea:

DESKONEXIOA

► Hego- Hego erlazioen hazkundea: Hegoaldeko herrialdeen arteko fluxu

ekonomikoen hazkundea
Oinarrizko beharren teoria

► Garapen ereduak pertsonen bizitzaren oinarrizko beharren

asetzera bideratu beharko lirateke:
Elikadura, hezkuntza, osasuna, etxebizitza, etc.

► Gaitasunen ikuspegia (Sen)

► Kanpo baliabideen beharra (inbertsioak edo transferentziak)
gaitasunen sorkuntzarako prozesu horiek laguntzeko
Egiturazko doikuntza

► Garapena ekonomiaren beharrezko den berregituraketaren bitartez

etorriko da, neurri liberalizatzaileen eta gobernuaren eskuartzearen
murriztea edo ezabapenaren ondorioz, merkatuen indarren onurarako.

► Ehun produktiboa, esportazioetara eta atzerritar inbertsioaren

erakarpenera bideratu behar da, hauek garapena/berregituraketa
ekonomikoaren bultzadarako elementu gakoak direlarik:

WASHINGTONeko KONTSENSUA Globalizazioaz mintzatzen garenean

Kapitalaren nazioarteratzearen teoria

► Kapitalismoaren hedapen aldi jarrai ezberdinen artean, ekoizpenaren

internazionalizazio aldi berri bat ematen ari da eta lanaren nazioarteko
banaketa berri bat

► Horren ondorioz, herrialde ezberdinen ekonomian egiturazko aldaketa

garrantzitsuak ematen ari dira

► Herrialdearen kokapenak, nazioarteko lanaren banaketa aldakor horretan, bere

egitura produktiboa eta fluxu ekonomikoen (ondasun, zerbitzuak,
transferentziak, kapitalak) norabidea baldintzatzen ditu

► ADIBIDEAK: El Salvador, Bolivia, Nepal

Garapen jasangarria

► Garapen eredu honej, gaurko belaunaldien beharrak asetzen ditu,

konprometitu gabe etorkizuneko belaunaldien gaitasunak behar
horiek asetzeko

► Garapenaren problematikak barneratzen ditu ingurumen- mugei eta

egonkortasun sozialari lotutako aspektuak

ONDASUN PUBLIKO GLOBALAK

Neoestrukturalismoa

► Industrializazioa: garapen bidean dauden herrialdeen eraldaketa

produktiboaren ardatza, bere lehiakortasuna hazteko, aurrerakuntza
teknikoen eta berrikuntza teknologikoaren bitartez

► Estrategia hau ingurumen- jasangarritasun eta gizarte-ekitate irizpideekin

bateragarria izan beharko litzateke

► Helburua: merkatu globaletan menpekotasun gutxiagoarekin txertatzean

Deshazkundea eta Buen Vivir
► Deshazkundea:

Garapen iraunkorra kontzeptua kritikatzen dute, garapen eta iraunkor hitzak

bateraezintzat jotzen dituztelako. Garapena kontzeptu makurtzat dute, ez
baitu bestelako interpretaziorik onartzen, bi mende hauetan ezagutu zaion
errealitateaz kanpo.
Deshazkundea eta Buen Vivir

► Buen Vivir (Sumak Kawsay)

Mendebaldeko pentsamenduaren kritika egiten dute, bestelako ezagutza-

iturriak aintzat hartzen ez dituelako, batez ere jatorrizko herriena.
Mendebaldeko arrazionaltasun positibistak bazterrean uzten ditu bizitzaren
interpretazio garrantzitsuak (emozioak, alde espiritualak, e.a.), alde horiek,
ilogikotzat eta subjektibotzat jo ondoren.
Deshazkundea eta Buen Vivir
► Deshazkundea: Garapen iraunkorra kontzeptua kritikatzen dute, garapen eta
iraunkor hitzak bateraezintzat jotzen dituztelako. Garapena kontzeptu makurtzat
dute, ez baitu bestelako interpretaziorik onartzen, bi mende hauetan ezagutu
zaion errealitateaz kanpo.

► Buen Vivir: Mendebaldeko pentsamenduaren kritika egiten dute, bestelako

ezagutza-iturriak aintzat hartzen ez dituelako, batez ere jatorrizko herriena.
Mendebaldeko arrazionaltasun positibistak bazterrean uzten ditu bizitzaren
interpretazio garrantzitsuak (emozioak, alde espiritualak, e.a.), alde horiek,
ilogikotzat eta subjektibotzat jo ondoren.

► Naturarekiko harmonia, nazioarteko merkatuekiko menpekotasuna murriztea eta

tokiko ekonomiak sustatzea
NOLA NEURTU GARAPENA?
GIZA GARAPENAREN INDIZEA
Giza- Garapenaren Indizea (GGI),
Nazio Batuetako Garapenerako Programak (NBGP) sortutako indizea,
hiru parametroek osatutako adierazle bat da:

 Bizitza- itxaropena jaiotzean;

 Helduen alfabetizazio tasa eta lehen, bigarren eta goi mailako hezkuntzan matrikulatuen dauden
ikasleen tasa gordin konbinatua, eta derrigorrezko hezkuntzaren iraupena ;

 BPG per cápita erosketa- ahalmen parekotasunean eta nazioarteko dolarretan neurtuta
 Giza- Garapenaren Indizea (GGI)
Giza – garapenaren oinarrizko hiru dimentsioetan
emandako aurrera pausoen batezbestekoa neurtzen duden indizea:
Bizitza luze eta osasuntsua, hezkuntza eta bizitza maila duina
Iturria: Informe Desarrollo Humano 2010
GIZA- GARAPENAREN INDIZEA – 2016
(NBGP datuekin eginda 2015)
 Giza- Garapenaren Indizea (GGI) eta joerak
GGI GGI GGI GGI-2015 desberdintasuna Desberdintasun
1980 2010 2015 doituta doikuntza galera
Herrialde Garatuak OCDE 0,754 0,879 0,887 0,776 -12,5%
Beste Herrialde Garatuak (ez OCDE) 0,701 0,844 s.d. s.d. s.d.
Arabiar herrialdeak 0,396 0,588 0,687 0,498 -27,5%
Ekialdeko Asia eta Pazifikoa 0,383 0,643 0,720 0,581 -19,3%
Europa eta Erdialdeko Asia 0,503 0,702 0,756 0,660 -12,7%
Latindar Amerika eta Karibea 0,573 0,704 0,751 0,575 -23,4%
Hegoaldeko Asia 0,315 0,516 0,621 0,449 -27,7%
Sahara Hegoaldeko Afrika 0,293 0,389 0,523 0,355 -32,1%
Giza Garapen oso altua 0,753 0,878 0,892 0,793 -11,1%
Giza Garapen altua 0,556 0,717 0,746 0,597 -20,0%
Giza Garapen ertaina 0,361 0,592 0,631 0,469 -25,7%
Giza Garapen baxua 0,271 0,393 0,497 0,337 -32,2%
Gutxein Garatutako Herrialdeak 0,251 0,386 0,508 0,356 -29,9%
Mundua 0,455 0,624 0,717 0,557 -22,3%
Iturria: Informe sobre Desarrollo Humano, 2010 eta 2016, PNUD
UNA AGENDA PARA EL DESARROLLO SOSTENIBLE
 AURREKARIAK: GARAPENAREN MILURTEKOAREN
HELBURUAK
• 2000. urtean, Nazio Batuetako 189
herrialdeek garapen helburu batzuk
finkatu zituzten
• 2015. urterako helburuak horiek
bete behar ziren
• Helburu horiek neurgarriak eta
ziurtagarriak ziren

De Wilfried Huss / Anonymous - Flag of the United Nations from the Open Clip
Art website. Modifications by Denelson83, Zscout370 and Madden. Official
construction sheet here.United Nations (1962) The United Nations flag code and
regulations, as amended November 11, 1952, New York OCLC: 7548838.,
Dominio público, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=437460
Aurrekariak: Agenda 2030ren eraikuntza
• Nazio Batuetako Garapen Jasangarriaren Gailurrean irailan aprobatu
zen, 2015eko irailaren 25an New Yorken
Aurrekariak: Agenda 2030ren eraikuntza
193 estatu eta gobernu buruek sinatu zuten

Hiru helburu nagusi zituen

1. Muturreko pobreziaren bukatu

2. Desberdintasun eta justizia ezaren aurka borrokatu
3. Ingurumen arazoei eta erronkei aurre egin
Aurrekariak: Agenda 2030ren eraikuntza
• Prozesua: 2 urtetako eztabaidak eta kontsultak
• Partaideak: gobernuek, erakunde eta mugimendu sozialek eta
nazioarteko korporazioek ere hartu dute parte
• Azken emaitzak, harreman berezi guztien indar korrelazioa islatzen du

KONTSENSUA
Aurrekariak: Agenda 2030ren eraikuntza

AGENDA 2030en irizpide zuzendariak

1.Unibertsaltasuna
2.Integraltasuna
3.Ezaugarri eraldatzailea
Unibertsaltasuna
• Herrialde guztiek konprometitu behar dute helburuekin
• Ezin daiteke esan herrialde aberatsen garapen eredua egokia
denik
• Ipar- Hego logikaren hautsi: pobrezia, esklusio eta
jasangarritasun ezaren dinamikan transnazionalak dira
• Agenda 2030 ez da nazioarteko lankidetzaren kontua soilik
• Agenda 2030ak politika publiko guztiei eragiten die
Integraltasuna
• Helburu guztien garrantzia berbera da
• Garapen iraunkorrak dimentsio ekonomikoa, soziala
eta ingurumenekoa bildu behar ditu
• Garapen ezaugarri “ekonomizistarekin” hautsi nahi da
Ezaugarri eraldatzailea
• Aurre egin beharreko erronkak handiak dira
• Nahiz eta joera batzuk baikorrak izan, aldaketen
erritmoa azeleratu egin behar da
Aurrekariak: Agenda 2030ren eraikuntza

AGENDA 2030en zeharkako ardatzak

1.Ingurumen jasangarritasuna
2.Desberdintasunen aurkako borroka
INGURUMEN ETA GIZA-MUGEN DONUTA

Iturria: K. Raworth (2012), “A safe and just space for humanity: Can we live within
the doughnut?” discussion paper, Oxfam, Oxford, based on J. Rockström et al.
(2009), “A safe operating space for humanity”, Nature, Vol. 461, pp. 472-475
• https://www.youtube.com/watch?v=IT9rJkK6WiU&feature=youtu.be
 17 HELBURU 169 XEDE

• https://www.youtube.com/watch?v=IT9rJkK6WiU&feature=youtu.be
 1. Helburua: Pobreziaren amaiera
1. helburua. Pobrezia mota guztiak desagertzea mundu
osoan.

Funtsezko gaiak:
Muturreko pobrezia amaitzea, pobrezia eta ahultasuna jaistea, babes
soziala, oinarrizko zerbitzuetara heltzea, pobreen eta ahultasun-egoeretan
dauden pertsonen erresilientzia sustatzea, garapenerako lankidetza,
araudi-esparru sendoak.
 2. Helburua: GOSERIK EZIZATEA
2. helburua. Gosea amaitzea, elikagai-segurtasuna eta
elikadura hobea lortzea, eta nekazaritza jasangarria
bultzatzea

Funtsezko gaiak:
Elikadura osasuntsua, nutritiboa eta nahikoa, lurretara sarbide segurua,
eskala txikian elikaduren ekoizpena, nekazaritza-praktika erresilienteak,
elikagaien ekoizpen-sistemen iraunkortasuna, hazi bankua, hazien
aniztasun genetikoa.
 3. Helburua: OSASUNA ETA
ONGIZATEA
3. helburua. Guztiontzat eta adin guztietan bizimodu
osasungarria bermatzea eta ongizatea sustatzea

Funtsezko gaiak:
Osasun-estaldura unibertsala, sexu eta ugalketa-osasuna, trafiko-
istripuen ondorioz eragindako pertsonak murriztea, poluzioa eta
produktu kimikoak, amen heriotza- eta jaioberrien tasa murriztea,
IHESaren izurria amaitzea, hepatitisari eta uraren bidez transmititutako
gaixotasunei aurre egitea, drogen eta alkoholaren prebentzioa,
tabakoaren kontrola.
 4. Helburua:KALITATEZKO HEZKUNTZA
4. helburua. Guztiontzako kalitatezko hezkuntza
inklusiboa nahiz bidezkoa bermatzea eta etengabeko
ikaskuntzarako aukerak bultzatzea.

Funtsezko gaiak:
Doakoa, bidezkoa eta kalitatezkoa hezkuntza, goi mailakoa hezkuntzara
berdintasunezko sarbidea, garapen jasangarrirako hezkuntza, desgaitasun
bat duten pertsonentzako hezkuntzako instalazioak, ikaskuntza-ingurune
seguruak, indarkeria gabeak, inklusiboak eta eraginkorrak.
 5. Helburua: GENERO-BERDINTASUNA
5. helburua. Genero-berdintasuna lortzea eta
emakume nahiz neskato guztiak ahalduntzea

Funtsezko gaiak:

Indarkeria eta diskriminazio modu guztiekin amaitzea, ordaindu

gabeko zaintzak eta etxeko lana aitorpena, partekatutako
erantzukizuna, aukera-berdintasuna, parte-hartze osoa eta
eraginkorra, ugalketa-eskubideak, baliabide ekonomikoetarako
eskubide-berdintasuna, lurraren jabetza eta beste ondasunen heltzea.
 6. Helburua: EDATEKO URA ETA
SANEAMENDUA
6. helburua. Uraren erabilgarritasuna eta kudeaketa
jasangarria nahiz guztiontzako saneamendua bermatzea

Funtsezko gaiak:
Aukera unibertsala eta bidezkoa prezio egokian, saneamendu- eta higiene
zerbitzuetarako sarbidea, uraren kalitatea, baliabide hidrikoen erabilera
eraginkorra, kudeaketa integratua, urarekin lotura duten ekosistemak
babesa, kutsadura murrizketa, isurketen ezabapena, hondakin-urak
tratamendua.
 7. Helburua: ENERGIA BERRIZTAGARRIAK
7. helburua. Energia eskuragarria, fidagarria,
jasangarria eta modernoa bermatzea guztiontzat

Funtsezko gaiak:

Sarbide unibertsala, energia berriztagarrien proportzioaren igoera, energia

eraginkortasuna, ikerketa, energia-azpiegituretako eta teknologia
garbietako inbertsioa sustapena, energia zerbitzu modernoak eta
jasangarriak.
 8. Helburua: LAN-DUINA ETA
HAZKUNDE EKONOMIKOA
8. helburua. Guztiontzako hazkunde ekonomiko
jarraitua, inklusiboa eta jasangarria, enplegu betea eta
produktiboa nahiz lan duina sustatzea.

Funtsezko gaiak:
Lan egokia, enplegu osoa eta produktiboa, ekintzailetza, mikroenpresak
eta enpresa txikien sustatzea, lan-eskubideak, lan-ingurune segurua,
gazteen enplegua, aukera berdintasuna eta soldata berdina, finantza-
erakundeak sendotzea, hazkunde ekonomikoa ingurumenaren
degradaziotik deslotura.
 9. Helburua: BERRIKUNTZA ETA
AZPIEGITURA
9. helburua. Azpiegitura erresilienteak eraikitzea,
industrializazio inklusiboa eta jasangarria bultzatzea,
eta berrikuntza sustatzea.

Funtsezko gaiak:

Azpiegitura fidagarriak, jasangarriak, sendoak eta kalitatezkoak,

industrializazio inklusiboa eta jasangarria, modernizazioa, teknologia eta
industria-prozesu garbiak eta ingurumenaren ikuspegitik arrazoizkoak,
ikerketa zientifikoa eta ahalmen teknologikoa hobekuntza, IKTrako
sarbide unibertsala.
 10. Helburua: DESBERDINTASUNAK
MURRIZTEA
10. helburua. Herrialde bakoitzean eta herrialdeen
artean desberdintasunak murriztea

Funtsezko gaiak:
Pertsona guztien gizarte-, ekonomia eta politika-inklusioa sustapena,
aukera-berdintasuna, berdintasunerako politikak (zergekin, soldatekin eta
gizarte babesarekin lotutakoak), migrazioa eta migrazio-politikak,
garapenerako laguntza ofiziala, erakundeen eta munduko merkatuen
araudia eta zaintza.
 11. Helburua: HIRI ETA KOMUNITATE
JASANGARRIAK
11. helburua. Hiriak eta giza kokaguneak inklusiboak,
seguruak, erresilienteak eta jasangarriak izatea lortzea.

Funtsezko gaiak:
Etxebizitza eta oinarrizko zerbitzu egokiak, seguruak eta arrazoizkoak
eskuratzeko aukera, garraio-sistema seguru, arrazoizko eta jasangarriak,
hirigintza jasangarria eta inklusiboa, kudeaketa eta plangintza parte-
hartzailea, kultura eta natura ondarearen babesa, airearen kalitatea,
hondakinak, berdeguneak, hiriguneen, hiri-inguruen eta landa-eremuen
loturak.
 12. Helburua: EKOIZPENA ETA
KONTSUMO ARDURATSUA
12. helburua. Kontsumo eta ekoizpen modalitate
jasangarriak bermatzea

Funtsezko gaiak:
Baliabide naturalen kudeaketa jasangarria eta erabilera eraginkorra,
atmosferara, uretara eta lurrera botatzen diren partikulen murrizketa,
hondakinen murrizketa, birziklapena, berrerabilpena eta gutxiagotzea,
jardunbide jasangarriak, kontratazio publiko jasangarria, bizimodu
jasangarriak, erregai fosilentzako diru-laguntza ez eraginkorrak
arrazionalizatzea.
 13. Helburua: KLIMA BABESTEKO
EKINTZA
13. helburua. Neurri urgenteak hartzea klima
aldaketaren eta haren ondorioen aurka egiteko

Funtsezko gaiak:

Arintzea, erresilientzia eta egokitzeko aukera, plangintza, estrategia eta

plan nazionalak, hezkuntza eta sentsibilizazioa, eraginak arintzea eta garaiz
ohartaratzea, Klima Aldaketari buruzko Nazio Batuen Konbentzio Markoa
betetzea.
 14. Helburua: URETAKO BIZITZA
14. helburua. Ozeanoak, itsasoak eta itsas baliabideak
mantentzea eta modu iraunkorrean erabiltzea garapen
jasangarriari begira

Funtsezko gaiak:

Itsasoaren kutsadura eta ozeanoak azidotzearen eraginen murrizketa,

itsasoko ekosistemen babesa, ozeanoen osasuna eta produktibitatea
berreskuratzea, kostaldeen eta marinel-eremuen kontserbazioa, gehiegizko
ustiatzea eta legez kanpoko arrantza, artisau-arrantzaren laguntza,
ezagutza zientifikoak areagotzea.
 15. Helburua: LEHORREKO BIZITZA
15. helburua. Lehorreko bizitza babestea, lehengoratzea eta
modu jasangarrian erabili dadila sustatzea, basoak modu
jasangarrian kudeatzea, basamortutzearen aurka
borrokatzea, lurren degradazioa inbertitzea eta
biodibertsitatearen galera gelditzea

Funtsezko gaiak:

Desertifikazioari aurka egitea, basoberritzea, kontserbazioa, lurreko

ekosistemen berrezarpena eta erabilera jasangarria, habitat naturalak,
bioaniztasuna, espezie exotiko inbaditzaileak, ekosistemen balioak
sartzea plangintzan, ezkutuko ehiza.
 16. Helburua: BAKEA ETA JUSTIZIA
16. helburua. Garapen jasangarrirako gizarte baketsuak
eta inklusiboak sustatzea, guztioi justiziarako sarbidea
erraztea, eta erakunde eraginkorrak eta inklusiboak
sortzea maila guztietan.

Funtsezko gaiak:

Indarkeriari, tratu txarrei eta esplotazioari aurre egitea, zuzenbidezko

estatua, justizia eskuragarri izateko aukera-berdintasuna, ustelkeriaren
eta eroskeriaren murrizketa, erakunde eraginkorrak eta gardenak,
informaziorako sarbidea, oinarrizko askatasunak babestea.
 17. Helburua: ITUNAK HELBURUAK
LORTZEKO
17. helburua. Ezarpen-baliabideak sendotzea eta
Garapen Jasangarrirako Munduko Ituna biziberritzea

Funtsezko gaiak:

Baliabideen mugikortasuna, errenta nazional gordinaren %0,7a

garapenerako laguntza ofizialera bideratzea, kanpo zorra, finantzak,
teknologiaren eta berrikuntzaren arloan lankidetza, ekologikoki
arrazoizkoak diren teknologiak, ahalmena sortzea, alde anitzeko
merkataritza-sistema, araudien eta erakundeen arteko koherentzia,
datuen eskuratzea, jarraipena, adierazleak eta ematea.
Zer dago faltan? Zer soberan?
• Estrategia honek benetako garapen jasangarri bat gauzatzeko
beharrezkoak diren elementuak dauzka?
• Gaur egungo gizarteak aurre egin beharreko arazo eta erronkak era
egoki batean identifikatzen ditu?
• Planteatutako helburuak egokiak dira? Koherentzia bat gordetzen
dute helburu ezberdinek?
• Eta abar…
 Informazio gehiago…
Hemen:
http://www.un.org/sustainabledevelopment/es/objetivos-de-
desarrollo-sostenible/
… eta hemen:
http://www.undp.org/content/undp/es/home/sustainable-
development-goals.html
Euskeraz:
http://www.unescoetxea.org/dokumentuak/2030_Agenda_garapen_ja
sangarrirako.pdf
Agenda 2030: KRITIKAK

Agendaren ahultasunak:

Hazkunde ekonomikoan jartzen den indarra

Gai sistemikoak ez dira sartu
Gizarte zibilaren parte hartze eskasa bere diseinuan
Ez du eskubideen ikuspegirik
Gaien solapamendua
Ez dago neurri binkulanterik
Agenda 2030: Helburuak eta Xedeak
ADIBIDE BAT: 2. HELBURUA- GOSERIK EZIZATEA
XEDEAK
2.1. Gosearekin bukatu eta pertsona guztiak, bereziki pobreak eta egoera zaurgarria daudenak, janari osasuntsu, nutritiboa eta
nahikoa urte osoan zehar eskuragarria izatea bermatzea
2.2. Amaiera eman desnutrizioa forma guztiei, kontuan hartuz ere nerabeen, haurdun eta bularreko emakumeen eta adinekoen
elikadura beharrak. 2025 baino lehen 5 urte azpiko umeen hazkunde beharren inguruko naziorte maila dostutakoa bete behar
dira ere.
2.3. Nekazaritzaren produktibitatea eta elikagaien ekoizle txikien errenta bikoiztu; bereziki emakume, herri indigena, nekazari
familarra, artzain eta arrantzale. Bermatuz sarbide seguru eta bidezko baten bidez barne lurrak, beste ekoizpen eta sarrera
baliabide batzuk, ezagutza, finantza zerbitzuak, merkatuak eta balio erantsia sortzeko eta nekazaritza-enplegua sortzeko aukerak

2.4. Bermatu elikagaien ekoizpen sistemen iraunkortasuna eta produktibitatea eta ekoizpena handitzen duten praktika
erresilientak aplikatu; honela lagunduz ekosistemak mantentzen, klima aldaketa, muturreko eguraldi gertaerak, lehorteak ,
uholdeak eta bestelako hondamendien aurkako erresistentzia indartzen, eta lurzoruaren eta lurraren kalitatea hobetzen

2.5. 2020erako hazien, landatutako landareen eta baserriko animalien eta etxe-animalien eta beren senide basatien dibertsitate
genetikoa mantendu.
Agenda 2030: Helburuak eta Xedeak
ADIBIDE BAT: 2. HELBURUA- GOSERIK EZIZATEA
XEDEAK
2.a Inbertsioak areagotzea, nazioarteko lankidetza handituz, nekazaritza azpiegituretan, nekazaritzako ikerketa eta
luzapen zerbitzuetan, garapen teknologikoan eta landareen eta abeltzaintzako bankuen geneen bidez,
nekazaritzako ekoizpenaren gaitasuna hobetzeko. garapen bidean dauden herrialdeetan, bereziki guztien
garaturik dauden herrialdetan
2.b Munduko nekazaritza eta elikagai merkatuetan ematen diren murrizketak eta distortsioa zuzendu eta saihestu,
nekazaritza esportazioentzako dauden diru laguntza mota guztiak eta balio bereko ondorioak dituzten esportazio
neurri guztiak ezabatzea paraleloki
2.c Elikagai salgaien merkatuak eta haien deribatuak ondo funtziona dezaten neurriak hartzea eta merkatuaren
informazio puntuala erraztea, bereziki elikagaien erreserbetan, elikagaien prezioen lurringarritasun mugagabea
mugatzeko.
Agenda 2030: Adierazleak
ERAKUNDE
XEDEA ADIERAZLEA
ARDURADUNA
2.1.1 Azpielikaduraren prebalentzia FAO
2.1. Gosearekin bukatu 2.1.2 Elikadura segurtasun eza moderatu edo larriarean prebalentzia, Food Insecurity Experience Scale (FIES)
FAO
oinarrituta
2.2.1 Hazkunde atzerapenaren prebalentzia (adineko altuera <-2 desbiderazio estandarra, World Health UNICEF,
2.2. Amaiera eman desnutrizioa forma Organization (WHO) 5 urte azpiko umeentzako ematen duen medianarengandik WHO
guztiei.
2.2.2 Malnutrizioaren prebalentzia (pisua zati altuera >+2 or <-2 desbiderazio estandarra, World Health UNICEF,
Organization (WHO) 5 urte azpiko umeentzako ematen duen medianarengandik (gainetik edo azpitik) WHO
2.3.1 Produkzio bolumena lan unitate bakoitzeko, nekazaritza/artzain/basogintza enpresa tamainaren arabera FAO
2.3. Nekazaritzaren produktibitatea eta
elikagaien ekoizle txikien errenta
2.3.2 Eskala txikiko elikagai ekoizleen batezbesteko errenta, sexu eta indigena egoeraren arabera FAO
bikoiztu
2.4. Elikagaien ekoizpen sistemen
2.4.1 Nekazaritza produktibo eta jasangarriaren erabilpenean dagoen nekazaritza azalera FAO
iraunkortasuna eta produktibitatea
2.5.1 Epe ertain edo luzeko kontserbazio instalazioetan gordeta dauden nekazaritza eta elikadurarentzako
FAO
landare eta animalien baliabide genetikoen kopurua
2.5. Dibertsitate genetikoa mantendu
2.5.2 Arriskuan edo arriskurik gabe dauden, edo arrisku maila ezezaguna daukaten tokiko arraza edo laboreen
FAO
proportzioa
2.a.1 Nekazaritza bideratze indizea gastu publikoarentzat FAO
2. Inbertsioak areagotzea 2.a.2 Fluxu publiko ofizialak (garapenerako laguntza fluxu ofizialak gehi beste fluxu ofizialak) nekazaritza
OECD
sektorean
2.b Munduko nekazaritza eta elikagai
merkatuetan ematen diren murrizketak 2.b.1 Nekazaritza produktuentzako esportazio diru laguntzak WTO
eta distortsioa zuzendu
2.c Elikagai salgaien merkatuak.
2.c.1 Elikagai prezioen arazoen adierazlea FAO
Agenda 2030: Helburuak eta Xedeak
HELBURUEN ETA XEDEEN ARTEKO HARREMANA
Agenda 2030: Helburuak eta Xedeak
HELBURUEN ETA XEDEEN ARTEKO HARREMANA
Agenda 2030: Helburuak eta Xedeak
HELBURUEN ETA XEDEEN ARTEKO HARREMANA
Agenda 2030: Helburuak eta Xedeak
HELBURUEN ETA XEDEEN ARTEKO HARREMANA
Agenda 2030: Helburuak eta Xedeak
HELBURUEN ETA XEDEEN ARTEKO HARREMANA
Agenda 2030: Helburuak eta Xedeak
HELBURUEN ETA XEDEEN ARTEKO HARREMANA
AGENDA 2030: lorpenak
Helburuen emaitzak:
https://unstats.un.org/sdgs/files/report/2017/TheSustai
nableDevelopmentGoalsReport2017_Spanish.pdf

Herrialdeen emaitzak:
http://www.sdgindex.org/
AGENDA 2030: lorpenak
AGENDA 2030: lorpenak
AGENDA 2030: lorpenak
AGENDA 2030: lorpenak
AGENDA 2030: lorpenak
Iturria: SDG Index and Dashboards Report 2017
AGENDA 2030: lorpenak
Iturria: SDG Index and Dashboards Report 2017
AGENDA 2030eko KIDE BERRIAK
ERAGILE BERRIAK NAZIORTEKO AGENDAN:

1. ENPRESAK

2. TOKIKO ERAKUNDEAK
AGENDA 2030 eta enpresak
Nazio Batuen baliabideak oso mugatuak dira
agenda hau aurrera eramateko:

Urteko Nazio Batuetako sistemaren finantzapena:

40.000 miloi $
AGENDA 2030 eta enpresak
Nazio Batuen baliabideak oso mugatuak dira
agenda hau aurrera eramateko:

GIH finantzatzeko behar diren baliabideak urtero:

5- 7 biloi $ (UNCTAD, 2014)

AGENDA 2030 eta enpresak
Nazio Batuen baliabideak oso mugatuak dira agenda
hau aurrera eramateko:

GIH finantzatzeko behar diren baliabideak urtero:

3,9 bilioi $: garapen bidean dauden

herrialdetan (UNCTAD, 2014)
AGENDA 2030 eta enpresak
Nazio Batuen baliabideak oso mugatuak dira agenda
hau aurrera eramateko:

GJH finantzatzeko behar diren baliabideak urtero:

1,4 bilioi
3,9 bilioi $: garapen bidean dauden jasotzen dituzte
bakarrik
herrialdetan (UNCTAD, 2014)
AGENDA 2030 eta enpresak
Partaidetza pribatua garapen bidean dauden
herrialdetako azpiegitura proiektuetan Partzuergo
publiko- pribatuak

Iturria: Global Policy Watch, 2015

AGENDA 2030 eta enpresak
Agenda 2030k interes aparta sustatu du enpresen
artean
AGENDA 2030 eta enpresak
Paul Polman (CEO Unilever)
“Creemos que los argumentos
económicos y de negocios
para la participación en los
ODS son tan fuertes como los
que ya se han hecho para
reducir las emisiones de gases
de efecto invernadero”
AGENDA 2030 eta enpresak
Torben Mòger Pedersen (Pension
Denmarkeko zuzendari orokorra)

“[los ODS son un] gran

catálogo de
oportunidades de
inversión”
AGENDA 2030 eta enpresak
Australiako enpresa
nagusienen zuzendarien
adierazpena
AGENDA 2030 eta enpresak
Direla bi hamarkada Nazio Batuetako sistemaren
lankidetza enpresa munduarekin bi erakundeen
bitartez egiten da:

Global Compact
AGENDA 2030 eta enpresak
GLOBAL COMPACT EKIMENA: BERE 10 IRIZPIDEAK

Giza Eskubideak
Irizpide 1: Enpresek nazioarte mailan aitortutako giza eskubideak bultzatu eta errespetatu beharko lituzkete;
Irizpide 2: ziurtatu ez direla giza eskubidetan ematen diren abusutan konplizeak.
Lan harremanak
Irizpide 3: Enpresek elkartze askatasuna eta negoziazio kolektiborako errekonozimendu efektiboa sustatu behar lituzkete;
Irizpide 4: behartutako edo bortxatutako lan forma guztiak ezabatu;
Irizpide 5: haur lanaren abolizio efektiboa;
Irizpide 6: enplegua eta okupaziori buzuko diskriminazioa ezabatu.
Ingurumena
Irizpide 7: Enpresek ingurumen erronken inguruko zuhurtasun ikuspegia sustatu beharko lukete;
Irizpide 8: ingurumen erantzunkizun handiagoa sustatzeko ekimenak aurrera eraman;
Irizpide 9: ingurumenarekiko egokiak diren teknologien garapena eta difusioa sustatu
Ustelkeriaren aurka
Irizpide 10: Enpresek korrupzioaren forma guztien aurka egin beharko lukete, estortsioa eta eroskeria barne.
AGENDA 2030 eta enpresak
Arriskua

Enpresen (hau da, diru emaileen) interesek

baldintzatzea erakundeen agenda

Gobernantza edo promozioa?

Gehiago jakiteko…

• http://www.globalopportunityexplorer.org/

• https://www.unglobalcompact.org/

• http://www.pactomundial.org/

• http://www.globalopportunitynetwork.org/the-2017-global-opportunity-
report.pdf

• https://www.unglobalcompact.org/library/3111