Νοσοκομειακές Λοιμώξεις

Ελένη Γιαμαρέλλου
18 Σεπτεμβρίου 2015
 Νοσοκομειακές Λοιμώξεις: Ορισμοί
ή Health Care-Associated Infections

 Λοιμώξεις που δεν ήταν παρούσες ούτε βρίσκονταν στο στάδιο

της επώασης κατά την εισαγωγή του ασθενούς στο νοσοκομείο

Λοιμώξεις που εκδηλώνονται 48 ώρες ή περισσότερο

μετά την εισαγωγή του ασθενούς

Λοιμώξεις που αναπτύσσονται <48 ώρες από την

είσοδο του ασθενούς εφόσον προηγήθηκε κάποια
ιατρική παρέμβαση ή διαγνωστική τεχνική

TC Horan et al. Am J Infect Control 2008;36:309-32

Η Ιστορία των Νοσοκομειακών Λοιμώξεων
 Η Ιστορία
των Νοσοκομειακών Λοιμώξεων

 Η Florence Nightingale, η οποία είχε υπηρετήσει επί σειρά ετών

σε στρατιωτικά νοσοκομεία κατά τη διάρκεια του πολέμου της
Κριμαίας στη δεκαετία του 1850, κατέγραψε την εμπειρία της σε
τόμους βιβλίων στα οποία επισημαίνει την αξία της ασφαλούς
τροφής και νερού, όπως και του καθαρού αέρα και του
καθαρού νοσοκομειακού περιβάλλοντος στη μείωση της
υψηλής θνησιμότητας στα στρατιωτικά νοσοκομεία.
• Ασθενής 82 ετών εισήλθε λόγω ΔΕ πυραμιδικής συνδρομής.
• Από την ΦΕ διαπιστώθηκε επίσης αδυναμία κατάποσης οπότε
ετέθη ρινογαστρικός σωλήνας για τη σίτιση.
• Την 4η ημέρα νοσηλείας του παρουσιάζει πυρετό 38.5C,
υποξυγοναιμία και ταχύπνοια. Από την ΦΕ διαπιστώνονται
τρίζοντες στο ΔΕ άνω και μέσο πνευμονικό πεδίο και άφθονοι
μουσικοί ρόγχοι άμφω.
• Τίθεται κλινικά η διάγνωση της πνευμονίας πιθανόν από
εισρόφηση.

Είναι η λοίμωξη αυτή

«νοσοκομειακή» ή όχι?
 Νοσοκομειακές Λοιμώξεις
Ορισμός

Είναι η λοίμωξη που εκδηλώνεται τουλάχιστον

48 ώρες μετά την είσοδο στο Νοσοκομείο και
εφ’ όσον δεν ήταν στο στάδιο επωάσεως μία
άλλη λοιμώδης νόσος.
 Νοσοκομειακές Λοιμώξεις
Ορισμός

Η Εκδήλωση της Νοσοκομειακής Λοίμωξης αφορά:

 Έως 5 ημέρες μετά την έξοδο από Παθολογική Κλινική

 Έως 30 ημέρες μετά από χειρουργική επέμβαση

 Νοσοκομειακές Λοιμώξεις
Ορισμός
 Επί τοποθετήσεως ξένων σωμάτων ο χρόνος
εμφανίσεως νοσοκομειακής λοίμωξης επεκτείνεται:

 1) σε 6μηνο για τα αγγειακά μοσχευμάτων

 2) σε 1 έτος για τις καρδιακές προσθετικές βαλβίδες

και τις βαλβίδες εγκεφαλονωτιαίου υγρού

 3) σε 2 έτη για τις ορθοπεδικές προθέσεις

 Παράγοντες Κινδύνου για Εμφάνιση
Νοσοκομειακών Λοιμώξεων,
PPS 2011-2012

 Διάρκεια νοσηλείας
 Μηχανικός αερισμός για την πνευμονία
 Παρουσία ουροκαθετήρα για την ουρολοίμωξη
 Νοσηλεία στην αιματολογική κλινική, στο τμήμα
μεταμοσχεύσεων και στο τμήμα εγκαυμάτων
 Μικρότερος κίνδυνος στη δερματολογική, την μαιευτική και
την ψυχιατρική κλινική

www.ecdc.europa.eu
 Νοσοκομειακές Λοιμώξεις
(Λοιμώξεις Συνδεόμενες με Χώρους Παροχής Υγείας)

Επίπτωση
 Ηυξημένη θνητότητα
 Ηυξημένη νοσηρότητα
 Παράταση του χρόνου νοσηλείας
 Αύξηση του κόστους νοσηλείας
 Μείωση της ποιότητας ζωής
 Απώλεια εργατοωρών
 ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑΚΕΣ ΛΟΙΜΩΞΕΙΣ-
ΘΝΗΤΟΤΗΤΑ
 Επίπτωση: 5-6% των νοσηλευομένων (1,7εκ. προσβάλλονται
ετησίως στην Ευρώπη)
 21% επίπτωση στις ΜΕΘ

 4η αιτία θανάτου εντός του νοσοκομείου

 Αποδιδομένη θνητότης νοσοκομειακών λοιμώξεων 14.6%

 Επιπλέον ημέρες νοσηλείας: 8.678.000

 Οικονομική επιβάρυνση: US$ 4,5δισ.

Kaoutar B et al. J Hosp Infect 2004;58:269-75.

Ελλάδα: 4η χώρα της
ΕΕ με τον υψηλότερο
επιπολασμό
νοσοκομειακών
λοιμώξεων (9%)

www.ecdc.europa.eu
ΕΛΛΑΔΑ: ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΝΟΣΟΚΟΜΕΙΑΚΩΝ
ΠΑΘΟΓΟΝΩΝ, PPS 2011-2012

www.ecdc.europa.eu
 S.O.S.
 Η πρόγνωση των Νοσοκομειακών Λοιμώξεων
είναι χειρότερη όταν τα μικρόβια που τις
προκαλούν είναι πολυανθεκτικά στα
αντιβιοτικά, γεγονός που αυξάνει τις ευθύνες
όλων μας.
 NO ESKAPE
 Enterococcus faecium
 Staphylococcus aureus
 Klebsiella pneumoniae
 Acinetobacter baumannii
 Pseudomonas aeruginosa
 Enterobacter spp

An update from the Infectious Diseases Society of America

H. Boucher et al. CID 1 January 2009
 Η ΕΛΛAΔΑ ΜΕΤΑΞΥ ΤΩΝ
ΕΥΡΩΠΑΙΩΝ ΕΤΑΙΡΩΝ ΤΗΣ
ΚΑΤΕΧΕΙ ΔΥΟ ΘΛΙΒΕΡΑ ΠΡΩΤΕΙΑ:
• Tην υψηλή αντοχή των μικροβίων στα
αντιβιοτικά
• Tην υπερκατανάλωση των αντιβιοτικών

Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την Αντιμετώπιση της Μικροβιακής Αντοχής στα Αντιβιοτικά
& των Λοιμώξεων σε Χώρους Παροχής Υπηρεσιών Υγείας 2008 - 2012
Το Μέγιστο
Π ρόβλημα τη
ς
Μικροβιακή
ς Αντοχής
στα Ελληνικ
ά Νοσοκομε
ία
 Ποια είναι τα Νοσοκομειακά
Πολυανθεκτικά Μικρόβια
Εφιάλτες για τα Ελληνικά Νοσοκομεία;

1. Klebsiella pneumoniae : ESBLs (+), VIM (+), KPC (+).

2. Pseudomonas aeruginosa: VIM (+).

3. Acinetobacter baumannii: VIM (+).

4. MRSA (Methicillin Resistant Staphylococcus Aureus)

Staphylococcus aureus: Percentage (%) of invasive isolates resistant to meticillin
(MRSA), by country, EU/EEA countries, 2013

EARS-Net 2013
Pseudomonas aeruginosa: Percentage (%) of invasive isolates with resistance to
ceftazidime, by country, EU/EEA countries, 2013

EARS-Net 2013
Pseudomonas aeruginosa: Percentage (%) of invasive isolates with resistance to
piperacillin (±tazobactam), by country, EU/EEA countries, 2013

EARS-Net 2013
Pseudomonas aeruginosa: Percentage (%) of invasive isolates with resistance to
carbapenems, by country, EU/EEA countries, 2013

EARS-Net 2013
Acinetobacter spp: Percentage (%) of invasive isolates with resistance to
carbapenems, by country, EU/EEA countries, 2013

EARS-Net 2013
Klebsiella pneumoniae: Percentage (%) of invasive isolates with resistance to
third-generation cephalosporins, by country, EU/EEA countries, 2013

EARS-Net 2013
Klebsiella pneumoniae: Percentage (%) of invasive isolates with resistance to
carbapenems, by country, EU/EEA countries, 2013

EARS-Net 2013

Θνητότητα:
34%-58%
In the Era of Fleming only 3 β -lactamases have been discovered:
As of September 16, 2014, >1500 β-lactamases have been isolated
that hydrolyze and destroy the β-lactams:

TEM:
219 VIM:
42
Others:
IMP: 48
28
ESBL:
>600 Carbapenemases:
OXA: 305
CTX-M: SHV: KPC: 21
129
156 189

GES: NDM:
25 12
 July-December 2014
Percent of Resistance in Nosocomial Isolates
Internal Medicine Surgical ICU Mean
Section Section
Imipenen
Acinetobacter baumannii 88% 92% 98% 93%
Pseudomonas aeruginosa 34% 39% 59% 49%
Klebsiella pneumoniae 40% 63% 80% 61%

Piperacillin/tazobactam
Escherichia coli 8% 6% 10% 8%
Pseudomonas aeruginosa 22% 30% 19% 24%
Klebsiella pneumoniae 52% 74% 87% 77%

Ciprofloxacin
Escherichia coli 32% 34% 38% 35%
Klebsiella pneumoniae 50% 70% 84% 68%
Ceftazidime
Pseudomonas aeruginosa 30% 31% 44% 35%
Staphylococcus aureus MRSA 29% 50% 46% 40%
Enterococcus spp VRE 8% 14% 9% 10%

A. Vatopoulos. Whonet, Greece 2014

 ΠΡΟΚΡΟΥΣΤΗΣ 2010 – 2013
Acinetobacter, Klebsiella, Pseudomonas

Αδρή Θνητότητα Έκβαση λοιμώξεων στις 28 ημέρες από την

απομόνωση του παθογόνου
Θάνατος
35% 11.536 Λοιμώξεις
9.249 Ασθενείς
έξοδος ; 34.23%
51,8%
των μικροβίων που
απομονώνονται στα
νοσοκομεία είναι MDR
>50%
Παραμονή ανθεκτικά στα
31% περισσότερα διαθέσιμα
αντιβιοτικά
 Δεν είναι Αθώες…

Απειλή για τη Δημόσια Υγεία:

Η Θνητότητα των Λοιμώξεων από μικρόβια
που παράγουν καρμπαπενεμάσες
και καταστρέφουν τις καρμπαπενέμες

22% to 75%
S.O.S.: Μεγάλη Ικανότητα Διασποράς
Περιορισμένες Θεραπευτικές Επιλογές
Nordmann P, et al. Lancet Infect Dis 2009;9:228-36
Παράγοντες Κινδύνου Σχετιζόμενοι με Αποικισμό
ή Λοίμωξη από Klebsiella pneumoniae που
παράγει Καρμπαπενεμάση

 Βαρύτητα υποκείμενου νοσήματος

 Παραμονή στη ΜΕΘ
 Ιατρικές παρεμβάσεις (καθετήρες, διασωλήνωση κλπ)
 Μεταμόσχευση οργάνων
 Προηγούμενη έκθεση σε αντιβιοτικά

Schwaber Antimicrob Agents Chemother 2008; 52:1028

Patel G Infect Control Hosp Epidemiol 2008; 29:1099
Hussein Infect Control Hosp Epidemiol 2009; 30:666-671
Daikos J Antimicrob Chemother 2010; 65: 784
Patel N J Antimicrob Chemother 2011; 66: 1600
Είναι…
Η χώρα μας όχι μόνον είναι από τις πρώτες
σε αντοχή των μικροβίων στα αντιβιοτικά
αλλά και η πρώτη στην υπερκατανάλωση
των αντιβιοτικών στην Ευρώπη.
 Αντοχή των Μικροβίων στα
Αντιβιοτικά

Κάθετη:
 Τη δημιουργεί η υπερκατανάλωση των

αντιβιοτικών στις φυσιολογικές χλωρίδες

του ανθρώπου
Εξωνοσοκομειακή Κατανάλωση Αντιβιοτικών
στην Ευρώπη (1997-2009)
JAC 2011;66 (Suppl 6):3-12

2010 2011
Κατανάλωση αντιβιοτικών στην κοινότητα

2012 2013
30 28
χώρες χώρες
 Ευρώπη 2013:
Κατανάλωση Αντιβιοτικών στην Κοινότητα

Τι φταίει?
2013: Εξωνοσοκομειακή Κατανάλωση
Μακρολιδών σε 28 χώρες της Ευρώπης
 2013: Εξωνοσοκομειακή Κατανάλωση
Κεφαλοσπορινών σε 28 χώρες της Ευρώπης
ESAC 2008: Συνολική Εξωνοσοκομειακή
Κατανάλωση Αντιβιοτικών

46
ESAC 2008: Συνολική Εξωνοσοκομειακή Κατανάλωση
Κεφαλοσπορινών
ESAC 2008: Συνολική Εξωνοσοκομειακή Κατανάλωση
Μακρολιδών
2011 Η Ελλάδα παραμένει
στην καυτή ζώνη της
υψηλής κατανάλωσης

2012
Παρά το γεγονός ότι δεν έχουμε την πρωτιά στη
συνολική νοσοκομειακή κατανάλωση, καταναλώνουμε
υπερβολικά τα νεώτερα και προωθημένα αντιβιοτικά

Πρώτοι στην κατανάλωση καρβαπενεμών και

λινεζολίδης
Πρώτοι στην κατανάλωση νταπτομυκίνης και κολιστίνης,
δεύτεροι στην κατανάλωση βανκομυκίνης και τέταρτοι στην
κατανάλωση πιπερακιλλίνης -ταζομπακτάμης
Prevalence of use of polymyxins and/or tigecycline (percentage of
hospitalised patients receiving any of these antibacterials),
ECDC PPS 2011- 2012

Klebsiella
pneumoniae:

Resistance rates
in Greece
Colistin 25%-35%
Gentamicin 19.7%
Tigecycline 23%
 Γιατί όμως
νοιαζόμαστε τόσο πολύ
για την άσκοπη και άχρηστη
κατανάλωση των αντιβιοτικών?
 Η Καταστροφή της Φυσιολογικής Χλωρίδας από τα
Αντιβιοτικά Επιτρέπει την Κυριαρχία Παθογόνων
Μικροβίων στις Χλωρίδες

Αντιβιοτικό

Το αντιβιοτικό
κυκλοφορεί
στον
οργανισμό Λοίμωξη

Φυσιολογική χλωρίδα
χρήσιμη για να συντηρεί Το αντιβιοτικό Το παθογόνο
την εντερική ισορροπία καταστρέφει τη αναπτύσσεται
φυσιολογική και παράγει
Πιθανό παθογόνο ανθεκτικό χλωρίδα γενικευμένη
στο αντιβιοτικό αλλά δίνοντας στο λοίμωξη και
ανίσχυρο να αναπτυχθεί παθογόνο την ασθένεια
επειδή το αναστέλλει η ευκαιρία να
φυσιολογική μικροβιολογική αναπαραχθεί
χλωρίδα
Οι Προτεινό
μενες
Λύσεις…
 Να Χρησιμοποιούμε
Ορθολογικά τα Αντιβιοτικά!!
 Η Μείωση της Άχρηστης Εξωνοσοκομειακής
Συνταγογραφίας των Αντιβιοτικών στις Η.Π.Α.

Είδος λοιμώξεων Ποσοστό Μειώσεως

Οξεία μέση ωτίτιδα 30%

Φαριγγοαμυγδαλίτιδα 50%
Οξεία βρογχίτιδα 80-100%
Παραρινοκολπίτιδα 50%

Κοινό κρυολόγημα 100%

Μέσος όρος μειώσεως ~70%

Εμείς πόσο πρέπει να τα μειώσουμε? Φαίνεται >90%!

National Center for Infectious Diseases, CDC, USA
Slide set at: www.cdc.gov/incidod
Μειώνοντας την Άχρηστη Συνταγογραφία
και Καταπολεμώντας την Ανορθόδοξη
Επιλογή των Αντιβιοτικών θα
Διατηρήσουμε Δραστικά τα Αντιβιοτικά?

Θα Μειώσουμε την Αντοχή?

 Μελέτες στις Οποίες Αποδεικνύεται ότι η Μείωση της
Κατανάλωσης των Αντιβιοτικών Οδηγεί σε Μείωση της
Νοσοκομειακής Αντοχής

Πρόβλημα Παρέμβαση
Μείωση της κατανάλωσης
Klebsiella ανθεκτική στις κεφαλοσπορινών γ΄ γενιάς ~ 70%
κεφαλοσπορίνες γ΄ γενεάς(VA Hospital) 75% μείωση της αντοχής

Εντεροβακτηριακά ανθεκτικά στις Απαγόρευση της γ’ γενεάς >80%

κεφαλοσπορίνες γ΄ γενεάς
μείωση της αντοχής
(Αιματολογική μονάδα)

Enterobacter ανθεκτικό σε Απαγόρευση γ΄ γενεάς και κινολονών

κεφαλοσπορίνες γ΄ γενιάς και 75% μείωση της αντοχής
κινολόνες (ΜΕΘ)

Rice et al CID 23: 118, 1996, Kolly et al Am JRCCM 156: 1040, 1997,
Mebis et al Leukemia 12: 1677, 1998
Correlation Between Imipenem Consumption and
Resistance of P. aeruginosa to Imipenem

Imipenem consumption (DDDs)

Imipenem resistance (%)

Reprinted from Lepper PM et al. Antimicrob Agents Chemother. 2002;46:2920-2925.

 Η Επίδραση του Περιορισμού της Κατανάλωσης των
Αντιβιοτικών στην Αντοχή των Στελεχών της Πυοκυανικής
Ψευδομονάδος: Γενικό Λαϊκό Νοσοκομείο 1995

Είδος Αντιβιοτικού Πριν (1989) Μετά (1995)

Πιπερακιλλίνη > 60% 25%

Κεφταζιντίμη 45% 8%

Ιμιπενέμη 3.3% 3%

Γενταμυκίνη 80% 25%

Αμικασίνη 55% 15%

Σιπροφλοξασίνη 35% 11%

Ε. Γιαμαρέλλου, 1995
 Εφαρμογή Προγράμματος Περιορισμού των
Αντιβιοτικών: Επίδραση στην Επίπτωση της Αντοχής
στο Σισμανόγλειο Νοσοκομείο 2000-2003

Μείωση της αντοχής

Pseudomonas aeruginosa 30 – 60%

Klebsiella pneumoniae 25 – 50%

Enterobacter spp 30 – 70%

Κανόνες Ορθολογισμού στην Επιλογή Αντιβιοτικού
σε Ασθενή με Νοσοκομειακή Λοίμωξη
1. Πληρεί ο ασθενής τα κριτήρια «νοσοκομειακής λοίμωξης»?
2. Προηγηθείσα ή παρούσα νοσηλεία σε ΜΕΘ
3. Επιδημιολογία (είδη μικροβίων και αντοχή) στο
νοσοκομείο-Γνώση αποικισμών
4. Ποια είναι η εστία της λοίμωξης?
5. Ανοσοκατασταλμένος ασθενής
6. Προηγούμενη λήψη αντιβιοτικών το τελευταίο 3μηνο
7. Χρειάζεται συνδυασμός ή ένα μόνο αντιβιοτικό?
8. Αναπροσαρμογή της θεραπείας σε 48-72 με βάση τις
καλλιέργειες και Αποκλιμάκωση!!!
Τρόποι Μετάδοσης των
Μικροβίων
Δι επαφής
Δια σταγονιδίων

Αερογενώς
 Αντοχή των Μικροβίων στα
Αντιβιοτικά

Οριζόντια:

● Μετάδοση των ανθεκτικών

μικροβίων με τα χέρια του
Ιατρονοσηλευτικού Προσωπικού
 Τα Χέρια και ο Semmelweis

Η μεγάλη επιδημιολογική σημασία των χεριών στη

μετάδοση των νοσοκομειακών λοιμώξεων έγινε
ιδιαιτέρως αντιληπτή
με τις επιδημιολογικές μελέτες
του Ούγγρου γυναικολόγου ιατρού
Ignaz Philipp Semmelweis.
Ignaz P. Semmelweis (1818-1865)
 Η μελέτη του Semmelweis
(Allegemeines Krankenhaus, University of Vienna)

 Δύο Μαιευτικές Κλινικές, 3500

τοκετοί/έτος ή κάθε μία

 “Πανεπιστημιακή” Κλινική (ιατροί,

φοιτητές): 600-800 θάνατοι/έτος

 Κλινική Μαιών: 60 θάνατοι/έτος (!)

 Χαμηλή θνητότητα στους τοκετούς που

συνέβαιναν στο σπίτι

 Η παρέμβαση του Semmelweis
“… Πλύσιμο των χεριών με
αλκαλικό διάλυμα
χλωρίνης, μέχρι την
πλήρη απομάκρυνση
της πτωματικής οσμής
και της γλοιώδους
ουσίας, πριν από κάθε
κολπική εξέταση
επιτόκου …”
 Θετικές Καλλιέργειες Περιβάλλοντος σε Παλιό και
Καινούριο Νοσοκομείο (Wisconsin) και Επίπτωση
Νοσοκομειακών Λοιμώξεων

Παλιό Καινούργιο Νοσοκομείο

Νοσοκομείο
Πριν την 6 – 12 μήνες
εγκατάσταση μετά

Αέρας χειρουργείου 11.3 cfu/f3 1.7 cfu/f3

Επιφάνειες 170 cfu/cm2 51 cfu/cm2

Πατώματα 188 cfu/cm2 100 cfu/cm2 260 cfu/cm2

Σύνολο θετικών καλλιεργειών με 17% 4.5% 11.3%
ένα ή περισσότερα κοινά
παθογόνα

Επίπτωση Νοσοκομειακών 6.9% 7.5%

Λοιμώξεων

Maki D και συν. N Engl J Med 1982, 1562.

 Η Αποτυχία Του Συστήματος
Έναντι Της Προσωπικής Ευθύνης
- Η Περίπτωση Των Καθαρών Χεριών-

o Μια νέα μητέρα κάθεται δίπλα στο πρόωρο νεογνό της στη
Μονάδα Εντατικής Θεραπείας των Νεογνών.

o Παρατηρεί ένα ιατρό να αγγίζει το νεογνό της χωρίς πρώτα

να πλύνει τα χέρια του ή να χρησιμοποιήσει το αλκοολούχο
αντισηπτικό που βρίσκεται μόλις δυο βήματα μακρύτερα.

o Μετά από λίγα λεπτά μια νοσηλεύτρια και ένας άλλος ιατρός
δεν ακολουθούν τους βασικούς αυτούς Κανόνες Υγιεινής…

Goldmann MD, N Engl J Med 2006;352:2:121-3

 Η Αποτυχία Του Συστήματος
Έναντι Της Προσωπικής Ευθύνης
- Η Περίπτωση Των Καθαρών Χεριών-

o Εν τω μεταξύ το νεογνό της έχει αποκτήσει Χρυσίζοντα

Σταφυλόκοκκο ανθεκτικό στη μεθικιλλίνη (MRSA), που κατά πάσα
πιθανότητα προήλθε από τα χέρια κάποιου από το προσωπικό
που είχε εξετάσει προηγουμένως άλλα νεογνά αποικισμένα με
MRSA.

o Λίγες μέρες αργότερα ο MRSA «εισβάλλει» στο αίμα του

νεογέννητου.

o Τελικώς αποδεικνύεται θανατηφόρος…

Goldmann MD, N Engl J Med 2006;352:2:121-3
Πώς το άψυχο περιβάλλον και οι ασθενείς μολύνονται και
στη συνέχεια αποικίζονται ώστε τελικά να επιπλακούν με
λοιμώξεις από MRSA, ανθεκτικούς στη βανκομυκίνη
εντερόκοκκους και πολυανθεκτικά στα αντιβιοτκά Gram-
αρνητικά μικρόβια?

…Από τα Αποικισμένα με Μικρόβια Χέρια

του Ιατρονοσηλευτικού Προσωπικού…
When a doctor or nurse can reduce the spread of
antibiotic-resistant bacteria by practicing simple hand
hygiene, accountability should matter.

N Engl J Med 2006;355:2

Τα μικρόβια δεν πετούν !
Η Οριζόντια Διασπορά των Νοσοκομειακών
Παθογόνων Μικροοργανισμών

Γίνεται με τα χέρια του Ιατρικού,

Νοσηλευτικού και Βοηθητικού προσωπικού

που αγγίζουν τον ασθενή και το άψυχο

νοσοκομειακό περιβάλλον
Αποτύπωμα χειρός Ιατρού σε άγαρ.
Αποτύπωμα χειρός Νοσηλευτού σε άγαρ.
Η αξία του Μόνιμου Ουροσυλλέκτη
 Ο Ελεγχος
των Νοσοκομειακών Λοιμώξεων
σε μία φράση ...

«Η Υγιεινή των Χεριών είναι ο

σημαντικότερος παράγων για την πρόληψη
των Νοσοκομειακών Λοιμώξεων»

Widmer AF, et al.,

CID 2000;31:136-43
CDC November 2002
Γιατί???
 Η Μικροβιολογική Χλωρίδα
των Χεριών

(α) Μόνιμη Χλωρίδα (“resident” flora)

 Σταφυλόκοκκοι CNS, μικρόκοκκοι, διφθεροειδή,
Propionibacterium spp

 Διαμένουν μόνιμα, επιβιώνουν και πολλαπλασιάζονται

 Δεν αφαιρούνται με σαπούνισμα ή αντισηπτικό

Δεν είναι παθογόνοι

 Η Μικροβιολογική Χλωρίδα
των Χεριών
(β) Παροδική Χλωρίδα (“transient” flora)
 Εντεροβακτηριακά (Κολοβακτηρίδια, Κλεμπσιέλλες, Πρωτείς,
Σεράτειες, Εντερομπάκτερ)
 Pseudomonas spp
 Acinetobacter spp
 MRSA (Methicillin – Resistant Staph. aureus)
 VRE (Vancomycin – Resistant Enterococcus)
o Σκοτώνονται μόνο με αλκοολούχα αντισηπτικά
o Με σαπούνισμα μειώνονται μόνο κατά 1 log (106-7cm2 105-6cm2 )

Ισχυρά παθογόνοι
 Προσοχή!
 Στα χέρια υπάρχουν 106-7cm2 μικροοργανισμοί!

 Το σαπούνισμα μειώνει μόνον 0,5log!

Hand Hygiene

Η Υγιεινή των Χεριών

CDC, November 2002.

Η Υγιεινή των Χεριών

Αλκοολικό διάλυμα
0.5% Χλωρεξιδίνης με
Iσοπροπυλική Aλκοόλη 70%
και Γλυκερίνη
ή
Άλλο Αλκοολούχο Αντισηπτικό
Πότε Εφαρμόζεται η Υγιεινή των Χεριών ?

Πριν και Μετά Κάθε Άμεση Επαφή

με Οποιονδήποτε Ασθενή όπως και μετά
από κάθε άμεση επαφή με το άψυχο
περιβάλλον του ασθενούς
 Η Ελληνική Πραγματικότητα
στην Υγιεινή των Χεριών

Ιατροί Νοσηλευτές

Πριν την επαφή του <15% 15%

ασθενή

Μετά την επαφή του 50% 60%

ασθενή
Γιατί το Ιατρονοσηλευτικό Προσωπικό

«Δεν Εφαρμόζει τους Κανόνες

Υγιεινής των Χεριών»;
 Είναι πολύ απασχολημένοι
 Ερεθίζεται το δέρμα (αλλεργικοί!)
 Φορούν γάντια και ρόμπες!
 Δεν το σκέφτηκαν (!)
 Ακατάλληλη τοποθέτηση των νιπτήρων
 Έλλειψη παραδείγματος από τον Διευθυντή και τους “Seniors”
 Έλλειψη προσωπικής ευθύνης
 Πολύ απασχολημένοι
 Το ξεχνούν
 Δεν κινδυνεύουν οι ίδιοι Messina et al J Am Acad Dermatol 2008;59:1043-9
 Θα Εγκαταλείψουμε
το Σαπούνισμα των Χεριών?

Σαπούνισε τα χέρια σου όταν είναι

εμφανώς ρυπαρά και όταν έρθεις σε
επαφή με εκκρίσεις του ασθενούς
Σπάσε λοιπόν
την Αλυσίδα της
Μόλυνσης
Πρέπει να είναι στη σωστότερη θέση !
Πανεπιστημιακό Γενικό Νοσοκομείο ΄΄ΑΤΤΙΚΟΝ΄΄
Αύξηση συμμόρφωσης: 5% → >60% (85%)
Να αλλάζεις γάντια
από τον ένα
στον άλλο ασθενή!
 Τα Γάντια δεν
Αντικαθιστούν την
«Υγιεινή των Χεριών»

Γιατί ?
 Γιατί?
● Έχουν τρύπες αφανείς στον οφθαλμό,

● Χρειάζονται αλλαγή από ασθενή σε ασθενή,

● Απαιτείται χρήση αλκοολούχου αντισηπτικού

μετά την αφαίρεσή τους.

 Πλύσιμο των Χεριών
Έχει ξεχαστεί το μάθημα του Semmelweis;

…Πολυανθεκτικά στελέχη βακτηρίων, απειλητικά για τη δημόσια

υγεία, απομονώνονται όλο και συχνότερα από ασθενείς και τα
χέρια του προσωπικού του νοσοκομείου.

Εάν το προσωπικό δεν μπορεί να συμμορφωθεί με το πλύσιμο των

χεριών,

Ίσως είναι η ώρα του ασθενή να το απαιτήσει!

Jarvis WR. Lancet 1994; 344: 1311

 Μέτρα που Ελήφθησαν στην Αιματολογική Κλινική
του «Λαϊκού» Νοσοκομείου κατά την Επιδημία από
Πολυανθεκτική Klebsiella pneumoniae

 Συχνοί Επιπολασμοί μιας ημέρας

 Ενεργός επιτήρηση με κ/ες κατά την εισαγωγή του ασθενούς και
μετά κάθε εβδομάδα
 Απομόνωση των φορέων με Εντεροβακτηριακά που παράγουν
καρβαπενεμάσες
 Εξειδικευμένο και αφοσιωμένο νοσηλευτικό προσωπικό
 Προώθηση και εφαρμογή της σωστής υγιεινής των χεριών
 Μέτρα επαφής (ποδιά, γάντια κλπ.)
 Καθημερινή εποπτεία της συμμόρφωσης
Prof Daikos GL, 51st ICAAC 2011
 Επίπτωση Λοιμώξεων από Πολυανθεκτική Klebsiella
pneumoniae στην Αιματολογική Κλινική του «Λαϊκού»
Νοσοκομείου μετά την Εφαρμογή των Μέτρων
N o . o f C a s e s / 1 0 0 0 p t-d a y s

Παρέμβαση

1.4
1.2
1
0.8
0.6
0.4
0.2
0
Dec-Feb Mar-May Jun-Aug

2009 2010

Prof Daikos GL, 51st ICAAC 2011

 Οι γνώσεις υπάρχουν
Απαιτείται :

Εποπτεία και Έλεγχος

με τη Συνεργασία Όλων μας!
Οι Γνώσεις λοιπόν και οι Αποδείξεις Υπάρχουν

… Όμως δεν φτάνουν γιατί

απαιτείται και η συνεχής αίσθηση
της Προσωπικής Ευθύνης και η
Αποδοχή της Συνεργασίας Όλων μας