 Banja je lečilište koje je bogato vodom,

blatom ili vazduhom lekovitih ili drugih

svojstava koja pomažu ili olakšavaju
tegobe, ubrzavaju lečenje ili zarastanje ili
na neki drugi način pomažu procesu
ozdravljenja. Najčešće su u pitanju izvori
geotermalne ili mineralima bogate vode,
mada postoje banje sa lekovitim blatom a
neka mesta u planinskim predelima se zbog
čistog i svežeg vazduha nazivaju
„vazdušnim banjama“. Ilidža je turski
naziv za banju.
 Po Zakonu o banjama (1992), banja je
definisana kao područje na kome postoji i
koristi se jedan ili više prirodnih lekovitih
faktora i koje ispunjava uslove u pogledu
uređenosti i opremljenosti za njihovo
korišćenje.

U Prostornom planu Republike Srbije (1996)

banje predstavljaju zdravstveno-rekreativne i
turističke centre sa zasebnom ponudom i/ili
ponudom u okviru turističkih zona, regija i
tranzitnih pravaca.
 Banjsko lečenje predstavlja rezultantu
delovanja nekoliko faktora: upotreba
termomineralne vode za piće, kupanje,
stavljanje blatnih obloga, uticaj prijatne
banjske mikroklime na organizam, uticaj
posebnog režima ishrane za vreme banjske
kure (nega, lečenje bolesnika), privremena
promena načina života i promena ambijenta.
Kombinovanje ovih faktora sa
medikamentoznim lečenjem, fizikalnom,
kinezi, hidro, aero i helioterapijom
omogućava brzo i uspešno isceljenje,
oporavak i rehabilitaciju bolesnih lica.
 Turistička funkcija je mlađa i njen intenzivniji
razvoj u banjama Srbije započeo je posle 1965.
godine, kada je ukinuto besplatno lečenje u
banjama i kada su uvedeni tržišni uslovi
privređivanja. Neposredno posle toga sve banje
su svoj dalji razvoj orijentisale na dva koloseka.
One banje su koje su bile potpunije opremljene
zdravstvenim kapacitetima pretvorile su se u
specijalizovane bolnice i uključile u strogo
zdravstvenu aktivnost (npr. Rusanda i
Slankamen), dok su druge našle izlaz u razvoju
turističke funkcije i animiranju zdravih ljudi za
dolazak i boravak u banjskim ambijentima.
S obzirom da su banje najčešće locirane u manjim
bočnim proširenjima rečnih dolina i podnožjima
planina i brdovitih predela, njihova nadmorska
visina uglavnom ne prelazi 500 m. Na većim
visinama nalaze se Lukovska Banja (681 m),
Prolom i Zvonačka Banja (630 m), Tularska Banja
(555 m) i Jošanička Banja (550 m). Na najmanjoj
nadmorskoj visini je banja Rusanda (81 m).
U pogledu temperature vode, najveći broj banja u
Srbiji pripada grupi hipotermi, mada dvadesetak
banja raspolaže termomineralnim izvorima koji
se svrstavaju u homeoterme, pa čak i
hiperterme. Vranjska Banja ima najtopliju vodu
(96 °C). Ističe se i Jošanička (78 °C) .
 Banjske zone u Srbiji
Šumadijska - Selters, Bukovička Banja, Palanački kiseljak
 Zapadnomoravska - Vrnjačka, Mataruška, Ovčar Banja,
Gornja Trepča, Bogutovačka Banja, Sirčanska Banja,
Lopatnička Banja i Vitanovačka Banja
 Kopaoničko-jastrebačka - Jošanička, Lukovska,
Ribarska, Prolom, Kuršumlijska Banja i Lopatnički kiseljak
 Novopazarsko-pribojska - Novopazarska, Pribojska i
Visočka Banja
Južnomoravska - Niška, Vranjska, Sijarinska, Tularska
Bujanovačka Banja
Na jugu Srbije, udaljena 12 km od Vranja, 5 km od auto-puta Beograd -
Skoplje i 3 km od železničke pruge Beograd - Niš - Skoplje -
Solun nalazi se jedna od najstarijih banja u Srbiji, Vranjska Banja.
Banju okružuju obronci planina Besne kobile i Velikog Peštera obrasli
vegetacijom.
 Vranjska Banja ima umereno-kontinentalnu klimu.
 Leta su vrlo prijatna, sa toplim danima i svežim noćima. Šumom
obrasli visovi štite Banju od jakih i hladnih vetrova.
 Kao kupalište je služila praistorijskom čoveku, u srednjem veku bila je
lečilište.
 Danas je to banja sa najtoplijom mineralnom vodom u Evropi (96°C).
Sa nadmorskom visinom od 380 m i lekovitom vodom blagotvorno
deluje na ljudski organizam.
 U Banji se nalazi na daleko poznato lečilište reumatskih bolesti Zavod
za specijalizovanu rehabilitaciju ,,ZAVOD ZA REUMATIZAM“ .
 Termalni izvori Sokobanje spadaju medju
najradioaktivnije u nasoj zemlji. Ukupno je
šest glavnih radioaktivnih izvora, čija se
temperatura vode kreće od 28 do 45 stepeni
C.
 Kako je izbijanje radioaktivnih gasova na
čitavoj teritoriji Banje veliko, svaki je
posetilac izlozen stalnoj blagoj inhalaciji, što
veoma korisno utiče na disajne organe i ceo
organizam.
 Sokobanja leci: bronhijalnu astmu, hronicne
bronhite, pneumokoniozu, psihoneurozu,
neurastenije, lakse oblike povisenog krvnog
pritiska, hronicni reumatizam, isijas, stanje
posle povreda, hronicne zenske bolesti,
malokrvnost (anemiju), iscrpljeno stanje
organizma,
 Prolom Banja je naselje u Srbiji u opštini
Kuršumlija u Topličkom okrugu. Prolom Banja
se nalazi na jugu Srbije na putu Niš—
Podujevo -Priština, 85km od Niša i 23,1 km
jugoistočno od Kuršumlije.Nalazi se na
severozapadnim obroncima planine Radan ,
na 550 do 668 m nadmorske visine. Prema
zvaničnim podacima .
 Prema zvaničnim podacima Prolom voda se
koristi za lečenje:
 Bolesti bubrega i mokraćnih puteva
 Bolesti organa za varenje
 Bolesti kože
 Bolesti krvnih sudova
 Vanzglobnog reumatizma
Toplo kupatilo u Ribarskoj Banji poseduje
jedan veliki bazen i kade, a u njega se
sprovodi voda sa toplih, al i sa jednog
hladnog izvora. Hladni izvor mineralne vode
jedina je akratopega na teritoriji bivše
Jugoslavije, što znači da mineralizacije ove
vode iznosi 500–1000 mg/dm³, dok njena
tempratura u opštem slučaju ne prelazi
20°C, a u slučaju hladnog izvora Ribarske
Banje iznosi 16°C.
 Lečenje u Ribarskoj Banji sprovodi se
kupanjem, pijenjem i ispiranjem grla, nosa i
očiju. Indikacije za lečenje su :
 stanja posle koštanih preloma i operacija na
kostima
 svi oblici reumatizma
 kontrakture zglobova
 deformacije kičmenog stuba
 Niška Banja je prirodno lečilište, poznato još iz doba
Rimskog carstva, zbog;
 Karakteristične umereno kontinentalne klime; koja u
medicinskom smislu spada u kategoriju umirujuće klime
pogodne za lečenje, odmor i rekreaciju.
 Lekovite termomineralne vode koja je specifično slabo
mineralizovana radonom, zemnoalkalna, temperature od
36 °C do 38 °C, sa izvorišta „Glavno vrelo“, „Suva Banja“,
„Školska česma“, „Banjica“ i „Pasjača“.
 Prirodnog mineralniog peloida (blata).
 Toplu vodu Niške Banje, prvi su koristili rimljani početkom
4. veka, kada je u njenim blagodetima uživao rimski car
Konstantin Veliki, osnivača Konstantinopolja i začetnika
hrišćanstva na ovim prostorima. Rimljani su specijalno
izlivenim olovnim cevima sprovodili toplu vodu iz Niške
Banje do careve rezidencije Medijana, udaljene oko 5 km
od banje prema Nišu.
 Osnovna delatnost Instituta je prevencija, lečenje i
rehabilitacija reumatičkih i kardiovaskularnih bolesti u koje
spadaju:
 Bolesti lokomotornog aparata (zapaljenski reumatizam,
sistemske bolesti vezivnog tkiva, degenerativni reumatizam,
vanzglobni reumatizam, metabolički reumatizam -
osteoporoza)
 Kardiovaskularne bolesti (koronarna bolest, arterijska
hipertenzija, srčane mane, bolesti perifernih krvnih sudova)
 Stanja posle hirurške revaskularizacije miokarda kao i
stanja nakon operacija na otvorenom srcu
 Rehabilitacija bolesnika posle ugrađivanja endoproteze
kuka ili kolena
 Posttraumatska stanja
 Stanja posle oštećenja centralnog i perifernog motornog
neurona
 Zapaljenjski i funkcionalni sterilitet
 Banja Vrujci ima termalne izvore sumporovite
i slabo redioaktivne vode, kao i lekovito blato.
Termalne vode u Banji Vrujci imaju
temperature od 26 - 28°C, sadrže kalijum,
magnezijum i selen. Lekovita voda izbija iz
mulja i rastresitog nanosa na prostoru od
približno 200 metara dužine i oko 60 metara
širine. Njena voda je sprovedena u česmu sa
četiri lule iz koje posetioci toče vodu i nose
kućama.
 LEKOVITA SVOJSTVA VODE
 Pićem banjska voda se može koristiti, kao
dopunsko terapijsko sredstvo, u lečenju:
 Urinarne infekcije
 bubrežne kalkuloze i kalkuloze mokraćnih
puteva,
 kao i hronična oboljenja želuca i
dvanaestopalačnog creva.