ΓΕΛ ΜΑΚΡΥ ΓΙΑΛΟΥ ΛΑΣΙΘΙΟΥ

Στην παγκόσμια ιστορία έχει καταγραφεί

ένας τεράστιος αριθμός σεισμών. Πολλοί από
αυτούς κατέστρεψαν πόλεις και χωριά, όμως
όσο μεγάλη κι αν ήταν η καταστροφή,
κανένας σεισμός δεν στάθηκε ικανός να
σταματήσει την εξέλιξη του ανθρώπινου
πολιτισμού. Τα κτίρια ξαναχτίστηκαν, οι
δρόμοι ξαναφτιάχτηκαν και όλοι απέκτησαν
εμπειρίες για μια μελλοντική αντιμετώπιση
των σεισμών.
Στη μακρόχρονη ιστορία του τόπου μας
έχουν καταγραφεί χιλιάδες σεισμοί. Η
Ελλάδα κατέχει την πρώτη θέση από πλευράς
σεισμικότητας στην Ευρώπη και την έκτη
παγκοσμίως. Δεν πρέπει λοιπόν να μας
φαίνεται παράξενο που οι σεισμοί στη χώρα
μας γίνονται με μεγάλη συχνότητα και ένταση
και πρέπει όλοι να συνειδητοποιήσουμε ότι
αποτελούν ένα αναπόσπαστο κομμάτι της
ζωής μας.
 

Ας μην ξεχνάμε τους δυνατούς σεισμούς που χτύπησαν τη χώρα μας και τα
μαθήματα που πήραμε απ' αυτούς. Για παράδειγμα, ο σεισμός σε Κεφαλονιά-
Ζάκυνθο του 1953 είχε μέγεθος 7,3 Ρίχτερ και κατέστρεψε χιλιάδες σπίτια
αλλά αποτέλεσε την αφορμή της δημιουργίας από την Πολιτεία του πρώτου
αντισεισμικού κανονισμού, που οδήγησε στην κατασκευή ανθεκτικότερων
κτισμάτων. Το ίδιο έγινε και μετά τους σεισμούς της Θεσσαλονίκης (1978),
της Αθήνας (1981 και 1999), των Γρεβενών και του Αιγίου (1995). Μετά από
κάθε σεισμό, η πολιτεία βελτιώνει τον αντισεισμικό κανονισμό συμβάλλοντας
στην δημιουργία ανθεκτικότερων κατασκευών που μας κάνουν να
αισθανόμαστε πιο ασφαλείς.
 Η ιστορία του νησιού και η ζωή των κατοίκων είναι συνυφασμένες με τους σεισμούς. Η
περιοχή της νοτιοδυτικής Ελλάδας είναι από τις πλέον σεισμογενείς της χώρας μας. Η Ζάκυνθος
αποτελεί τμήμα μικρής πλάκας του φλοιού της γης που περιλαμβάνει την Κεφαλονιά,την
Πελοπόννησο,την Αττικοβοιωτία,την Εύβοια και το Αιγαίο πέλαγος μαζί με την Κρήτη τα
Δωδεκάνησα έως και τα παράλια της Μικράς Ασίας. Η πλάκα αυτή βρίσκεται ανάμεσα στην
Αφρικανική και την Ευρασιατική πλάκα και δέχεται την πίεση της Αφρικανικής από το Ιόνιο
μέχρι το Καρπάθιο πέλαγος. Η μετακίνηση των πλακών αυτών δημιουργεί τους σεισμούς άλλοτε
μικρούς και άλλοτε ισχυρότατους , ανάλογα με την ενέργεια που έχει συσσωρευτεί. Στην ιστορία
της Ζακύνθου αναφέρονται πολλοί καταστροφικοί σεισμοί όπως αυτός του 1469 μ.Χ. Ο σεισμός
του 1514 ο οποίος κατακρήμνισε το νότιο τμήμα της αρχαίας πρωτεύουσας και του Κάστρου
δημιουργώντας το χάσμα ανάμεσα στον λόφο της Μπόχαλης και του λόφου του Αγ. Ηλία.
Καθώς και ο σεισμός του 1622 όταν χωρίστηκε το ακρωτήριο Αγ. Σώστης από το νησί της
Ζακύνθου σχηματίζοντας το ομώνυμο νησάκι στον κόλπο του Λαγανά.. Το 1742 συνέβη
τρομερός σεισμός και η γη σείονταν για ένα ολόκληρο έτος. Τρομεροί χαρακτηρίζονται οι
σεισμοί των ετών 1768, 1809, 1820, 1840, 1893, 1912. Τρομερότερος όλων και πιο πρόσφατος
ήταν ο σεισμός της 12 Αυγούστου του 1953 που εκτιμάται ότι ήταν 7,1 βαθμοί της κλίμακας
Ρίχτερ. Ισοπεδώθηκαν σχεδόν όλα τα κτήρια του νησιού εκτός από την εκκλησία του Αγ.
Διονυσίου το κτήριο της Εθνικής Τράπεζας και το σχολείο της συνοικίας του Άμμου στην
πρωτεύουσα, που ήταν κτισμένα αντισεισμικά. Αυτό έδωσε αφορμή να θεσπισθούν
αυστηρότατοι κανονισμοί δόμησης των νέων κτηρίων και να κτίζονται όλα αντισεισμικά με την
χρήση άφθονου σιδήρου για το οπλισμένο σκυρόδεμα που αποτελεί τον φέροντα σκελετό τους.
Έτσι στους σεισμούς των δεκαετιών του 1980 και 1990 που έφθασαν μέχρι και 6,2 Ρίχτερ ,
καθώς και στους τελευταίους σεισμούς του Απριλίου 2006 που γίνονταν καθημερινά για ένα
μήνα περίπου φθάνοντας σε ένταση μέχρι και 5,6 Ρίχτερ οι ζημιές στα καινούργια κτήρια ήταν
ελάχιστες.
 Οι μεγαλύτεροι καταγραμμένοι ιστορικά
σεισμοί στην Κρήτη στο πέρασμα των αιώνων,
όπως καταγράφηκαν από ιστορικούς,
περιηγητές και σύγχρονους σεισμολόγους.
Σαν αρχή των γνωστών καταστρεπτικών
σεισμών η έρευνα ξεκινάει από:
368 π.Χ. Μ = (7.7R) Κρήτη.
Κατά τον Dapper και οι 100 πόλεις της
Κρήτης καταστράφηκαν από το σεισμό, ενώ
κατά τον Πλίνιο, 60 από αυτές τις πόλεις
έπαθαν τεράστια καταστροφή. Ο σεισμός έγινε
έντονα αισθητός σε μεγάλη έκταση (Σταυράκης
1890, Sieberg 1932 B).
267 π.Χ. Μ = (7.0R) Κρήτη.
255 π.Χ. Μ = (6.8R) Κρήτη .
55 μ.Χ. Μ = (7.2R) Κρήτη Ο σεισμός
κατέστρεψε πολλές πόλεις της Κρήτης και από
την επιδημία που ακολούθησε προκλήθηκαν
θάνατοι .
365 μ.Χ. Μ = (8.2R) Τέσσερα μίλια νότια-ανατολικά των Φαλασάρνων.
Καταστροφή Κισάμου και Φαλασάρνων, ανύψωση του δυτικού τμήματος της Κρήτης με
καταστροφικές συνέπειες είναι άξιο λόγου η αναφορά του Αμμιανού Μαρκελλίνου: 21
Ιουλίου 365 ο ιστορικός βιώνει και περιγράφει την τρομερή καταστροφή που παρόμοια
της δεν βρίσκει κανείς ούτε στους θρύλους αλλά ούτε στα αληθινά ιστορικά γεγονότα: Η
θάλασσα αποσύρθηκε και τα νερά τραβήχτηκαν σε τέτοια έκταση ώστε να αποκαλυφτεί ο
βυθός της…..Πολλά πλοία ξόκειλαν και οι άνθρωποι περιπλανιόταν στα λίγα νερά που
απόμειναν μαζεύοντας ψάρια και οστρακοειδή. Εντός ολίγου όμως υπερυψωμένα
θαλάσσια κύματα όρμησαν ισοπεδώνοντας κτήρια ή οτιδήποτε άλλο συναντούσαν στο
δρόμο. Μερικά μεγάλα πλοία είχαν εκσφενδονιστεί από το κύμα στις στέγες σπιτιών και
άλλα σε απόσταση 2 μιλίων από την ξηρά. Πρόκειται για τεκτονικό σεισμό, λόγω
σύγκρουσης της αφρικανικής με την ευρωπαϊκή πλάκα.
439 μ.Χ Μ = (7.6R) Κρήτη Από το Μαλάμα προκύπτει ότι ο σεισμός ήταν τρομακτικός
και κατέστρεψε όλη σχεδόν την Ν. Κρήτη (Σαθάς 1867).
796 μ.Χ Μ = (7.5R) Κρήτη - Γόρτυνα Ο Θεοφάνης αναφέρει ότι έγινε φοβερός σεισμός
στην Κρήτη τη νύχτα της 7ης Απριλίου του έτους 796 (Γεωργιάδης 1904).Ο Sieberg 1932
γράφει ότι ο Σεισμός προξένησε στην Κρήτη εκτός των άλλων μεγάλες ζημιές στην
Γόρτυνα. Μια βασιλική κατέρρευσε κατά το μεγαλύτερο μέρος της. Στην Αλεξάνδρεια η
δόνηση ήταν τόσο ισχυρή ώστε βλάφτηκε ο φάρος της. Έγινε αισθητός και στη Σικελία.
1246 μ.Χ Μ = (6.8R) Χανιά. Ο σεισμός γκρέμισε τα τείχη της πόλης των Χανίων (Perrey
1848).
1508 29/5 μ.Χ Μ = (7.2R) Ιεράπετρα Σε επιστολή του Δούκα της Κρήτης
Ιερώνυμου Δωνάτου, διοικητή του νησιού κατά το χρόνο εκείνο προς το φίλο του
Πέτρο Κονταρηνό, σταλμένο στις 15 Ιουλίου του 1508 αναφέρεται ότι προηγήθηκε
του σεισμού στις 29 Μαΐου 1508 θόρυβος. Ο σεισμός κράτησε 15 με 20
δευτερόλεπτα. Στο Ηράκλειο μόνο 4 ή 5 σπίτια έμειναν κατοικήσιμα. Ο σεισμός
κατέστρεψε την Ιεράπετρα και τη Σητεία κατά το μεγαλύτερο μέρος. Βλάβες έπαθε
η ανατολική Κρήτη. Σείστηκαν έντονα το Ρέθυμνο και τα Χανιά αλλά δεν
καταστράφηκαν. Ο σεισμός έγινε αισθητός μέχρι την Εύβοια και τη Φρυγία. Η πόλη
της Ιεράπετρας που ανατράπηκε δεν ξαναχτίστηκε αλλά χτίστηκε στη θέση της ένα
χωριό με ένα μικρό κάστρο. Υπέφεραν επίσης η Πάρος και η Νάξος.
1595 26/11 μ.Χ Μ = (6.8R) Κρήτη Ο σφοδρός σεισμός προκάλεσε ζημιές και
καταστροφές (Κριάρης 1930, Schreiner 1975). Σε κώδικα του Αγ. Νικολάου
Άνδρου αναφέρεται ότι έγινε μεγάλος σεισμός στις 16 Νοεμβρίου 1595
(Μαραβελάκις 1938).
1612 8/11 μ.Χ Μ = (7.0 R) Ηράκλειο Οι δονήσεις έγιναν αισθητές σε πολλά μέρη
της Μεσογείου (Perrey 1848, Mallet 1854).
1655 Ιανουάριος μ.Χ Μ = (6.7R) Ηράκλειο Ο σεισμός κατέστρεψε σπίτια στο
Ηράκλειο κι έγινε αισθητός και στη Ζάκυνθο (Sieberg 1932 B).
1681 10/1μ.Χ Μ = (7.0R) Ηράκλειο Για τρεις ημέρες σεισμοί συγκλόνισαν το νησί
της Κρήτης και καταστράφηκε το ένα τρίτο της πόλης του Ηρακλείου.
 Στα Χανιά έγιναν αισθητές δύο δονήσεις από τα ανατολικά προς τα δυτικά οι οποίες
έγιναν αντιληπτές και στα πλοία (Σταυράκης 1890, Sieberg 1932 B).
1780 Οκτώβριος μ.Χ Μ = (7.0R) Ιεράπετρα Στις αρχές του Οκτωβρίου έγινε ένας
σφοδρός σεισμός του οποίου προηγήθηκαν άλλοι για αρκετό καιρό. Το φρούριο της
Ιεράπετρας γκρεμίστηκε (καταβροχθίστηκε). Με τον ίδιο τρόπο 13 χωριά με τους
κατοίκους τους εξαφανίστηκαν. Στα Χανιά ο σεισμός παρουσιάστηκε ως μέτριος.
1805 3/7 μ.Χ Μ = (7.2R) Χανιά Με την ανατολή του ηλίου 4 ισχυρές σεισμικές
δονήσεις έγιναν αισθητές στα Χανιά σε διάστημα 8 λεπτών. Τις μεγαλύτερες βλάβες
έπαθαν τα Χανιά και το Ρέθυμνο. Έγιναν αισθητές και στη Σικελία (Perrey, 1848,
Mallet 1854). Σε ενθύμηση η οποία αναγράφεται στο πίσω μέρος της σελίδας του
βιβλίου του Αρχιεπισκόπου Συμεών του Μακαρίου αναφέρεται ότι το έτος 1805 στις
21 Ιουνίου (παλ. ημερολόγιο) πριν ανατείλει ο ήλιος έγινε μεγάλος σεισμός σε
ολόκληρο το νησί της Κρήτης από τον οποίο καταστράφηκαν πολλά σπίτια ,τζαμιά και
επαύλεις στις πόλεις και τα χωριά της.Η γη δονείτο συνεχώς νύχτα και μέρα
(Σπυριδάκης 1953). Σύμφωνα με πληροφορίες από τον Baratta ο σεισμός έγινε
αισθητός και στη Νεάπολη (Karnik 1971).
1810 16/2 μ.Χ Μ = (7.8R) Ηράκλειο O περιηγητής John Galt σε επιστολή που
έγραφε στη Χίο στις 10 Απριλίου αναφέρει ότι από πληροφορίες του ο σεισμός
κατέστρεψε το ένα τρίτο των σπιτιών του Ηρακλείου και σκότωσε πολλές χιλιάδες
ανθρώπων. Ο σεισμός αυτός είχε προκαλέσει σε αυτόν υπερβολικό τρόμο, όταν
βρισκόταν στην Τριπολιτσά, και έγινε αισθητός σε όλα τα μέρη που επισκέφθηκε
κατόπιν.Ο αριθμός των νεκρών υπολογίζεται μεταξύ 2.000 και 3.000. Το μοναστήρι
του Αγίου Ασωμάτου, ένα βαρύ βενετσιάνικο οικοδόμημα στη νοτιοδυτική πλευρά του
όρους Ίδη καταστράφηκε από το σεισμό. Έγινε έντονα αισθητός στον Μάλτα όπου
κράτησε 2 λεπτά και μάλλον έντονα στη Νεάπολη όπου κράτησε ένα λεπτό. Στο
Οντάριο (Κάτω Ιταλία) κάτοικοι έμειναν έξω από τα σπίτια τους όλη τη νύχτα από το
φόβο. Έγινε επίσης αισθητός στην Τεργέστη στην Αφρική (Βόρεια) και στην Κύπρο. Ο
σεισμός αυτός έμεινε στην παράδοση του λαού της Κρήτης για μεγάλο χρονικό
διάστημα.
 Μια απρόσμενη και απίστευτη καταστροφή συνέβη μετά το σεισμό των 8.9 Ρίχτερ
δυτικά της Σουμάτρας στις 27 Δεκεμβριου 2004. Δεν είναι υπερβολή να πούμε ότι από
το σεισμό αυτό επηρεάστηκε όλος ο πλανήτης. Κατά τη διάρκεια του καταστρεπτικού
σεισμού εμφανίστηκε απότομα ένα ύψωμα 10 μέτρων και μήκους εκατοντάδων
χιλιομέτρων στον πυθμένα του Ινδικού Ωκεανού, προκαλώντας ένα τσουνάμι που
σάρωσε εννέα χώρες. Ο σεισμός εκδηλώθηκε στην περιοχή όπου η τεκτονική πλάκα
του Ινδικού Ωκεανού βυθίζεται κάτω από τη Σουμάτρα, μέρος της ευρασιατικής
πλάκας. Και η Ινδονησία, που αποτελείται από ένα σύμπλεγμα 17.000 νησιών, είναι
επιρρεπής στους σεισμούς γιατί βρίσκεται στα όρια των λιθοσφαιρικών πλακών. Όση
ώρα ταξιδεύει στη θάλασσα το τσουνάμι είναι δύσκολο να παρατηρηθεί λόγω του
μικρού ύψους του, περίπου ένα μέτρο. Γι αυτό και είναι δύσκολο να τα αντιληφθεί
κάποιος που είναι μακριά από την ακτή. Όταν όμως το τσουνάμι φτάσει σε αβαθή νερά
κοντά στις ακτές, μετατρέπεται απότομα σε ένα υδάτινο τείχος με πολλαπλάσιο ύψος.
Και ακόμα κι αν ένα κύμα ήταν ύψος ένα μέτρο ή και λιγότερο, όταν δημιουργήθηκε
στον ανοικτό ωκεανό, όταν θα φτάσει στην ακτή μπορεί να έχει 30-35 μέτρα ύψος.
Λόγω λοιπόν αυτής της ιδιότητας κύματα δέκα μέτρων σάρωσαν τις ακτές εννέα
χωρών και σκότωσαν ήδη 80.000 ανθρώπους. Οι ανθρώπινες απώλειες θα ήταν ίσως
λιγότερες αν στον Ινδικό Ωκεανό υπήρχε σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης, όπως
υπάρχει στον Ειρηνικό. Το τσουνάμι χρειάστηκε δύο ώρες για να φτάσει στη Σρι
Λάνκα και ο πληθυσμός θα είχε ίσως το περιθώριο να απομακρυνθεί από τις ακτές.
Ο πιο φονικός σεισμός του 20ου αιώνα, μεγέθους 7.5 Ρίχτερ, είχε χτυπήσει την πόλη
Τάνγκσαν στη βόρεια Κίνα και οι νεκροί είχαν φτάσει τους 255.000. Ακολουθεί μια
λίστα των φονικότερων σεισμών στην ιστορία:
Ημερομηνία Περιοχή Νεκροί Ρίχτερ
23/1/1556 Κίνα, Σανσί 830.000 ~8
27/7/1976 Κίνα, Τάνγκσαν 255.000 7,5
9/8/1138 Συρία, Αλέπο 230.000 -
22/5/1927 Κίνα, Ζινίνγκ 200.000 7,9
22/12/856 Ιράν, Νατμγκάν 200.000 -
16/12/1920 Κίνα, Γκανσού 200.000 8,6
23/3/893 Ιράν, Αρνταμπίλ 150.000 -
1/9/1923 Ιαπωνία, Κουάντο 143.000 -
5/10/1948 Τουρκμενιστάν 110.000 7,3
18/12/1908 Ιταλία, Μεσσίνα 70.000-100.000 7,2
9/1290 Κίνα, Τσιχλί 100.000 -
11/1667 Αζερμπαϊτζάν, Σεμάκχα 80.000 -
18/11/1727 Ιράν, Ταμπρίζ 77.000 -
1/11/1755 Πορτογαλία, Λισσαβόνα 70.000 8,7
25/12/1932 Κίνα, Γκανσού 70.000 7,6
31/5/1970 Περού 66.000 7,9
1268 Μικρά Ασία, Σιλισία 60.000 -
11/1/1693 Ιταλία, Σικελία 60.000  
30/5/1935 Πακιστάν, Κουέτα 30.000-60.000 7,5
4/2/1783 Ιταλία, Καλάμπρια 50.000 -
20/6/1990 Ιράν, Γκιλάν 50.000 7,7
26/12/2003 Ιράν, Μπαμ 31.000 6,6