POTROŠNJA I

MODERNOST
U socijalizmu i postsocijalizmu
Etimologija
 Termin “moderno” potiče od latinske reči
modernus, izvedene od modo, a znači “sada, u
ovom trenutku”
 Prvi put upotrebljen u 5. veku, da označi razliku
između hrišćanske ere i paganskog perioda
 U širu upotrebu ušla je u 17. veku, u
umetničkim i spisateljskim krugovima u
Francuskoj, kroz raspravu o estetskim
vrednostima savremene (“moderne”) i
klasične, grčko-rimske kulture
Modernost
 Društveno stanje koje odlikuje naglašena svest
o artificijelnosti kulture i identiteta i jak osećaj
života u sadašnjem vremenu
 Modernost pretpostavlja raskid sa strukturama
tradicionalnog poretka, zasnovanog na
nasleđenom bogatstvu i naslednom autoritetu
 Stoga je uslov nastajanja novog društvenog
poretka, koji zovemo modernim, slobodna
trgovina, otvoren pristup proizvodnji i trgovini
dobrima, i na njemu zasnovan ekonomski i
društveni poredak
Rana moderna (16.-18. vek)
 Zemlje evropskog Zapada, naročito one
sa protestantskim stanovništvom,
prolaze kroz “potrošačku revoluciju”
 Prestanak režima “sumptuarija”,
vladavina mode, drugačije vrednovanje
nestalnosti i prolaznosti; dinamična
društvena promena, nastajanje novih
društvenih slojeva i klasa koje se
legitimišu potrošačkim izborima
(ukusima)
Industrijski kapitalizam (19.
vek)
 “Realnost industrijskog kapitalizma se
sastoji od stvaranja artificijelno
proizvedenih svetova, koji nude
alternativne identitete i iskustva
modernim individuama, čije su veze sa
Svetom prirode temeljno i nepovratno
uništene” (V. Benjamin)
 Jedinstveno tržište objedinjuje
“imaginarnu zajednicu” i postaje jedan
od simbola novog, nadlokalnog
identiteta
Modernizacijski projekti u
20. veku
 Milerovo “filozofsko” shvatanje potrošnje:
potrošnja je odnos prema Drugom i Drugačijem, i
tako shvaćena predstavlja aspekt modernizacije
društava
 Osećaj “prekida” sa prošlošću, “apstraktnost” i
“refleksivnost”, kao svojstva modernog života
 Modernost = otvorenost; svest o tome da živimo
kroz objekte i slike koje nismo sami proizveli
 Jačanje ideje o “novom”, kroz jasni prekid sa
“prošlim vremenima” i otvaranje perspektive
budućnosti
Dominantne predstave
 Modernizacija kao Vesternizacija
 Modernizacija kao Amerikanizacija
 Modernizacija kao Evropeizacija
Alternative
 Koncepti “alternativnih” ili “paralelnih” modernosti
 Definicija modernosti se proširuje, kroz uvođenje
perspektive kulturnog relativizma, po kojoj
modernizacija ne mora obavezno da podrazumeva
“vesternizaciju” u smislu postojanja ili nastajanja
generičkog modela zapadnjačke modernosti
 “Crte” ili “elementi” modernosti mogu postojati u
različitim društvima, i stvarati posebne
konfiguracije, kao istorijske ili regionalne oblike
modernosti (up. Apaduraj, Miler, Foster,
postkolonijalna teorija)