KAJIAN SEJARAH TINGKATAN

2
KESULTANAN MELAYU
MELAKA
SEBAGAI ASAS
KERAJAAN MELAYU
MASA KINI
 objektif kajian
– 1. Menjelaskan asal usul pemerintah Negeri Melayu Melaka
– 2. Menerangkan corak sistem pemerintahan dan pentadbiran yang diwarisi
– 3. Menerangkan bagaimana cara sistem perwarisan takhta berlaku di Negeri Melayu
– 4. Menjelaskan bagaimana peraturan dan undang-undang menjadi sumber inspirasi
pembentukan peraturan dan undang-undang di negeri-negeri Melayu
– 5. Menyatakan kepentingan peraturan dan undang-undang
– 6. Menyenaraikan kegiatan ekonomi negeri Melayu yang berkaitan dengan Melaka
– 7. Menerangkan hubungan ekonomi antara negeri Melayu
 KERANGKA KASAR
BIL KRITERIA AKTIVITI / TINDAKAN
1. PERANCANGAN • Menyediakan jadual kerja yang kemas dan teratur
* Jadual kerja • Menyediakan kajian literature (ringkasan kajian)
* Kajian literature • Menyatakan objektif yang sesuai berdasarkan
* Objektif kajian tugasan
* Kaedah kajian • Menyatakan kaedah kajian yang digunakan
* Menetapkan tajuk • Menetapkan tajuk yang sesuai
2. PROSES AWAL • Mengumpul dan mempunyai 3 sumber daripada
* Mengumpul maklumat 2 kategori yang berbeza
daripada pelbagai sumber • Menulis maklumat yang berkaitan dengan kriteria
berkaitan dengan lengkap dan terperinci
* Menyediakan kerangka • Menyediakan satu kerangka penulisan yang
kasar penulisan lengkap , tepat dan realistik serta mempamerkan
kesungguhan
3. LAPORAN AKHIR
3.1 Pengenalan
3.2 Menerangkan warisan Sistem
Pemerintahan dan Pentadbiran
3.3 Sistem Perwarisan Takhta
3.4 Peraturan dan Undang-undang
• Menulis pengenalan yang sangat sesuai
dengan tugasan dan dapat
mengambarkan kandungan kesuluruhan
tugasan secara umum
• Menjelaskan asal usul pemerintah
negeri Melayu dari Kesultanan Melayu
Melaka
• Menerangkan corak sistem
pemerintahan dan pentadbiran yang
diwarisi
• Menerangkan bagaimana cara sistem
perwarisan takhta berlaku di negeri-
negeri Melayu
• Menjelaskan bagaimana peraturan dan
undang-undang di Melaka menjadi
sumber inspirasi pembentukan
peraturan dan undang-undang di negeri
Melayu
• Menerangkan kepentingan peraturan
dan undang-undang
 3.5 Kegiatan ekonomi
3.6 Hasil karya penulisan
4. * Mengekalkan Sistem Pemerintahan
Demokrasi Raja Berperlembagaan
• Menjelaskan kegiatan ekonomi
di negeri Melayu yang berkaitan
ekonomi Melaka
• Menerangkan hubungan
ekonomi antara Negeri Melayu
• Sumber hasil setiap negeri
• Perkembangan kegiatan
penulisan dan hasil karya yang
dishasilkan
• Gambaran keintelektualan
Negeri-Negeri Melayu
• Pengertian Sistem Pemerintahan
Demokrasi Raja Perlembagaan
• Menyenaraikan 3 cara
mengekalkan Sistem
Pemerintahan Demokrasi Raja
Berperlembagaan
5. * Peranan Wakil Rakyat bagi menentukan sistem • Nyatakan 5 peranan yang
pemerintahan yang releven terus kekal di negara berkesan perlu dimainkan
kita oleh seorang wakil rakyat
bagi menjamin
pemerintahan yang aman
dan harmonis di negara
kita
• Pandangan dan pendapat
sendiri sangat dialu-
alukan
6. * Rumusan • Rumusan merangkumi
pengetahuan , iktibar dan
harapan yang releven
7. * Rujukan • Menulis sumber rujukan
dengan betul dan tepat
• Sekurang-kurangnya 3
sumber rujukan pelbagai
kategori
 JADUAL KERJA
BIL PROSES KERJA MINGGU (BULAN)
1. Menerima tugasan dan membuat rujukan buku atau September 2019
majalah / tinjauan / temubual / melayari Internet (minggu 4)
2. Menyusun maklumat Oktober 2019
(minggu 1)
3. Menganalisis maklumat dan menulis laporan Oktober 2019
(minggu 2)
4. Pembentangan Oktober 2019
(minggu 3)
 KESULTANAN PAHANG
R aja
Raja
Pada abad Muhammad
Muhammad berangkat
k e -15, pahang merupak dari Melaka ke
an sebahagian
Pahang
mengasaskandi iringiKesultanan
oleh golongan bangsawan
di Kesultanan
wilay ah naungan Melay u Melak a . S eri
Mel aka .Mereka
Bija Diraja tel ah wak
dilantik sebagai lantik
il untuksebagai
mentadbir
Pahang
bendahara,
Pahang .S emasa pada
Penghul tahun
Melakaudiperintah oleh1470
S ultan
Mansur S hah, baginda telah mdan
Bendahari,Temenggung Hulubalang
enghantar puterany a ,
dengan
Besar
Raja Muhammad gelaran
serta pengikut merekaan
untuk ditabalk Sultan
untuk
sebagai Sultan
membantu mentadbi r kerajaan Pahang
Muhammad
Pahang
Shah

Sulta
n
Muh
amm
ad
Shah
men
dirik
an
pusa
t
pem
erint
ahan
di
Peka
n,
berh
ampi
ran
Kuala
Sung
ai
Paha
ng.
Wila
yah
pem
erint
ahan
keraj
aan
Paha
ng
meli
puti
dari
Sedili
Besa
r
hingg
a
Tere
ngga
nu
Sul tan Abdul Ghafur Muhaiyuddin Shah
S ultan Abdul Jamil Shah merupak an sultan k etiga
(1592-1614) tidak meninggalkan waris
y ang memerintah Pahang (1495- 1512) dan antara
kerana puteranya Raja Muhammad
sultan y ang mashy ur . Baginda mengek alk an
Abdul lah mangkat. Ol eh itu , Pahang
hubungan y ang harmoni dengan Kesultanan Melay u
diperintah ol eh Kesul tanan Johor Riau dari
Melak a . Baginda juga Berjay a mempertahank an
tahun 1614 hi ngga 1884 . Ketika ini
Pahang semasa diserang oleh S iam bersama-sama
Pahang merupakan wi layah pegangan
bantuan daripada Kesultanan Melay u Melak a .
Bendahara Johor.

Keluar
ga
Benda
hara
Johor
yang
menta
dbir
Pahan
g,
kemu
dian
meng
asaska
n
Kesult
anan
Pahan
g yang
bahar
u.
Penga
sasnya
ialah
Benda
hara
Siwa
Raja
Wan
Ahma
d.
Wan
Ahma
d
ditaba
lkan
sebag
ai
Sultan
Pahan
g pada
12
Disem
ber
1884
denga
n
gelara
n
Sultan
Ahma
d Al-
Muazz
am
Shah .
Denga
n
pengg
unaan
gelara
n
sultan
ini,
maka
munc
ullah
kesult
anan
bahar
u di
Pahan
g yang
berda
ulat
dan
kekal
hingga
hari
ini .
 KESULTANAN PERAK
Pada abad ke -15,Perak merupakan sebahagian
RajaahMuhammad
wilay berangkat
naungan Kesultanan MelayukeMelak
Peraka .
Sbersama – samameny
erangan Portugis alatebabk
kebesaran berupa
an Sultan Mahmud
Ssebi
hah lah
dan pedang Cura Si Manja.
k eluarga meninggalk Ki nidan
an Melaka ,
sebi
ak lah bersemay
hirnya keris, capammohor , nobat
di Kampar, dan Surat
Sumatera.
Ci ri .BagiPerak
Pembesar nda berangkat
bernama Tun keS Perak bersama-
aban dan Nakhoda
sama anak,
Kassim telah k ei steri,
Kampar para pengikut
menjemput dansultan
putera
pengi ri ng
Mahmud yang
S hah menjemputnya
bernama Raja M uzaffardari
untukPerak.
ditabalkan sebagai Sultan Perak .

Raj
a
Mu
zaff
ar
me
nga
sas
kan
Kes
ult
an
an
Per
ak
pa
da
tah
un
15
28
de
nga
n
gel
ara
n
Sul
tan
Mu
zaff
ar
Sha
h .
Sultan Muzaffar Shah mendirikan
pusat pemerintahan yang pertama
di Tanah Abang , di pesisir Sungai
Perak . Keturunan Sultan Muzaffar
Shah mewarisi takhta hingga hari
ini .

Sulta
n
Iskan
dar
Dzul
karn
ain ,
Sulta
n
Pera
k ke-
15
(175
2-
1765
)
telah
mem
perk
ema
skan
syste
m
pent
adbi
ran
nege
ri
Pera
k
dan
mula
men
ggun
a
paka
i
Und
ang
–
Und
ang
99
Pera
k
 KESULTANAN TERENGGANU
Terengganu merupakan wilayah naungan Kesultanan
JTun
ohorZainal
Riau sejakAbiabd
dinke-16.Pada
berangkat ke Terengganu
tahun 1708, Sultan
dii ri ngi
Abdul J alil oleh 80 orangankeluarga
menganugerahk Patani
Terengganu k epada
termasuk
Tun beberapa
Z ainal Abidin, orangk epada
iaitu putera tokohTunagama
Habib Abdul
seperti
Majid Qadhi Wan
, Bendahara JohorImam Mahmud
Riau y ang dan
k e-11. Tun Zainal
Che Buang
Abidin . Antara
juga merupak al at kebesaran
an putera angk at Rajayang
Patani
yturut di bawa
ang digelar Nangtermasukl
Chayam ( ahRajakeris di raja,
Kuning). keris
Raja Patani
panjang
telah menyNangediakanChayam.
kelengkapan untuk menabalk an
Tun Z ainal Abidin sebagai S ultan Terengganu .

Tun
Zai
nal
Abi
din
me
nga
sas
kan
Kes
ult
ana
n
Ter
eng
gan
u
pad
a
tah
un
170
8
den
gan
gel
ara
n
Sult
an
Zai
nal
Abi
din
I.
Sultan Zainal Abidin I mendirikan pusat pemerintahan yang pertama di Tanjung Baru, Kuala Berang.
Wilayah Terengganu semasa diasaskan meliputi dari Kemaman hingga Besut. Keturunan Sultan Zainal
Abidin I mewarisi takhta Terengganu hingga hari ini.

Sultan Zainal Abidin III (1881-1918) merupakan antara Sultan Terengganu yang mashyur . Baginda
terkenal sebagai sultan yang membawa pemodenan Terengganu . Antara sumbangan penting
baginda termasuklah penggubalan undang-undang tubuh, iaitu Undang-Undang Bagi Diri Kerajaan
Terengganu yang dikenali sebagai Itqan al-muluk bi ta’dil al-suluk. Baginda juga memperkemaskan
system sukat dan timbang, menubuhkan mahkamah syariah , menubuhkan pasukan polis dan
membina Istana Maziah , istana rasmi Kesultanan Terengganu hingga hari ini.
 KESULTANAN SELANGOR

Selangor merupakan sebahagian daripada wilayah naungan Kesultanan Johor Riau sejak
abad ke-16. Pada abd ke-18, masyarakat Bugis semakin ramai menetap di Selangor.
Pada ketika itu, Daeng Chelak yang berketurunan Bugis menjadi Yang di-Pertuan Muda
Kesultanan Johor Riau .

Putera Daeng Chelak bernama Raja Lumu telah menghadap Sultan Perak , Sultan
Mahmud Shah untuk mendapatkan pengiktirafan. Sultan Mahmud Shah telah
menabalkan Raja Lumu sebagai sultan Selangor . Baginda dianugerahkan nobat dan cop
mohor .

Raja Lumu mengasaskan Kesultanan Selangor pada tahun 1766 dengan gelaran Sultan
Salehuddin Shah.
Sultan Salehuddin Shah mendirikan pusat pemerintahan pertama di Kuala Selangor .
Keturunan Sultan Salehuddin Shah mewarisi takhta Selangor hingga hari ini.

Sultan Ala’iddin Suleiman Shah (1898-1938) merupakan antara Sultan Selangor yang
mashyur . Pada zaman baginda , banyak jalan raya dan landasan kereta api telah dibina.
Pembinaan rumah dan kedai meningkat terutama di Kuala Lumpur dan Klang .
Kebijaksanaan baginda memerintah setelah mendorong rakyat mengadakan sambutan
keramaian Jubli Emas di Klang sempena genap 40 tahun pemerintahan baginda .
 SISTEM PEMERINTAHAN

– Aspek utama warisan sistem pemerintahan Kesultanan Melayu Melaka ialah

Sultan sebagai tonggak utama kerajaan dan penggantian pemerintah yang
berasaskan Adat Temenggung . Di negeri Perak, putera sultan juga akan
mewarisi takhta tetapi melalui sistem penggiliran . Asas pentadbiran Kesultanan
Melayu Melaka melalui Sistem Pembesar Empat Lipatan turut diwarisi oleh
negeri-negeri ini.
 SISTEM PEMBESAR EMPAT
LIPATAN
– Pentadbiran Kesultanan Melayu Melaka berasaskan Sistem Pembesar Empat
Lipatan . Sistem ini bermaksud pada setiap peringkat pentadbiran, terdapat
pembesar yang dilantik oleh pemerintah bagi membantu melicinkan
pentadbiran.
– Sultan dibantu oleh pembesar berempat , pembesar berlapan , pembesar enam
belas dan pembesar tiga puluh dua.
– Pembesar ini merupakan pentadbir kerajaan pada peringkat pusat , jajahan ,
daerah , mukim dan kampung.
SISTEM PEMBESAR EMPAT
LIPATAN
SULTAN
PEM
BESA
R
BERE
MPA
T
PEMBESAR BERLAPAN

PEMBESAR ENAM BELAS

PEMBESAR TIGA PULUH DUA

 TUGAS PEMBESAR
– Tugas utama pembesar ialah mewujudkan sistem pentadbiran yang berkesan
seperti:
– Menjana keamanan kawasan
– Mengutip cukai dan hasil lain melalui sistem serah
– Membekalkan tenaga tentera ketika perang dan menyediakan tenaga buruh
melalui sistem kerah.
 SISTEM PEMERINTAHAN

– Aspek utama warisan sistem pemerintahan Kesultanan Melayu Melaka ialah

Sultan sebagai tonggak utama kerajaan dan penggantian pemerintah yang
berasaskan Adat Temenggung . Di negeri Perak, putera sultan juga akan
mewarisi takhta tetapi melalui sistem penggiliran . Asas pentadbiran Kesultanan
Melayu Melaka melalui Sistem Pembesar Empat Lipatan turut diwarisi oleh
negeri-negeri ini.
– Pemerintah Melaka juga mengurniakan kawasan khas kepada pembesar untuk
ditadbir. Pengurniaan kawasan ini sebagai tanda untuk mendapat sokongan
pembesar bagi mewujudkan pentadbiran yang mantap:
– Kawasan yang dikurniakan kepada pembesar berempat dikenali sebagai
kawasan pegangan.
– Kawasan pembesar jajahan dan daerah pula dikenali sebagai kawasan
pemakanan.
– Pembesar dibenarkan mengutip cukai di kawasannya dan menyerahkannya
kepada pemerintah sebagai ufti.
 SULTAN

PEMBESAR BEREMPAT

BENDAHARA PENGHULU BENDAHARI TEMENGGUNG LAKSAMANA

+ penasihat raja + ketua angkatan laut

+ menteri utama peringkat + ketua polis dan penjara + pengawal peribadi raja
+ pemungut hasil atau ufti
pusat + penguasa bandar dan
+ ketua segala bendahari + ketua duta
+ ketua turus angkatan Kota Melaka
+ ketua urus setia istana + ketua utusan ke negara
perang + pegawai protokol istana
+ ketua syahbandar laut
+ ketua hakim + hakim di darat + hakim di laut
+ pemangku hakim
 SISTEM PERUNDANGAN

– 1. HUKUM KANUN MELAKA

– Hukum Kanun Melaka mula ditulis semasa pemerintahan Sultan Muzaffar
Shah (1446-1456). Undang-undang ini disusun semula secara teratur pada masa
pemerintahan Sultan Mahmud Shah (1489-1511).
– Undang-undang ini mengandungi 44 fasal yang berkaitan hak keistimewaan ,
tanggungjawab raja dan pembesar . Hukum Islam juga terdapat dalam undang-
undang ini yang berkaitan dengan jenayah , urusan jual beli dan kekeluargaan.
– Hukum Kanun Melaka ini dapat mewujudkan keamanan dan menjamin
keselamatan rakyat. Jenayah di dalam negeri Melaka dapat diatasi dengan baik dan
terurus
 – 2. Undang-undang Laut Melaka

– Undang-undang ini ditulis semasa zaman Sultan Mahmud Shah bertujuan

menentukan peraturan pelayaran dan perdagangan .
– Undang-undang yang mengandungi 25 fasal ini menerangkan peraturan di laut ,
tertib berniaga dan tatacara berjual beli. Kandungannya juga berkaitan
tanggungjawab nakhoda , anak kapal , kiwi dan syahbandar.
– Undang-undang ini menyebabkan aktiviti perdagangan berjalan dengan lancar
dan adil . Keadaan ini memberikan keyakinan kepada para pedagang.
 – 3. Undang-undang adat
Kesultanan Melayu Melaka juga menggunakan undang-undang adat dalam sistem
pemerintahannya . Adat ini dikenali sebagai Adat Temenggung .
ADAT TEMENGGUNG
Mengamalkan sistem pemerintahan beraja . Kuasa
Diasaskan oleh Datuk Ketemenggungan
tertinggi terletak di tangan sultan atau raja

Berkaitan sistem pemerintahan , perwarisan takhta , Berkaitan sistem penggantian sultan , iaitu takhta kerajaan
perkahwinan , perwarisan takhta dan perundangan diwarisi oleh anak lelaki yang sulung

Membolehkan sistem perwarisan takhta berlaku secara teratur

KESULTANAN PAHANG

– Mengamalkan sistem perwarisan takhta . Waris ganti digelar Tengku Mahkota .

Pelantikan sultan juga atas persetujuan Jumaah Pangkuan Diraja Negeri .
– Sistem pentadbiran masih berasaskan pembesar empat , lapan dan enam belas .
Empat pembesar utama Pahang ialah :
a) Orang Kaya Indera Syahbandar
b) Orang Kaya Indera Segara
c) Orang Kaya Pahlawan
d) Orang Kaya Indera Perba Jelai
* Pemerintahan kerajaan negeri dijalankan bersama-sama Majlis Mesyuarat
kerajaan .
 KESULTANAN PERAK

– Mengamalkan sistem penggiliran . Dewan Negara Perak bertanggungjawab

memilih dan melantik sultan . Sistem penggiliran seperti susunan yang berikut :