Jezička tipologija

Tema:

Rumunski jezik
Kristina Đorđević
Ksenija Knežević
Daria A. Ugrenović
Tamara Dašković
Sara Bjelogrlić
Nina Conić
Miloš Ilić
 Istorija rumunskog jezika

-romanski jezik italska grana

indoevropskih jezika
-24 miliona govornika (maternji)- Rumunija i
Moldavija
-4 miliona govornika (strani jezik)
-prostor Rumunije naseljavali su Dačani i
Rimljani
-nastao iz vulgarnog latinskog (korišćen u
trgovini)
-2-5 dijalekata po starim kalsifikacijama
-2: severni-vlaški i južni-moldavski
-prva gramatika – Beč, 1780.god.
-19.mart 1923. god. – rumunski postaje
zvaničan jezik
 Alfabet
-pismo-latinica (do 1860.- ćirilica)
-prvi pisani dokument na ćirilici iz 1392.god.
-fonetsko pismo - 31 slovo
-neka slova su ista kao u srpskom, a neka ne:
• Slovo K- samo u rečima na kilo- (kilogram,
kilo
metru)
• Slova Q, W, Y- samo u rečim iz stranih jezika
• Slovo H- u nekim rečima se ne čita –chiar
(kjar), ghem (gem)
• Slovo J- čita se kao Ž – joi (žoi), straja (straža)
• Slovo Ș- čita se kao naše Š – așa (aša), șiș
(šiš)
• Slovo Ț- čita se kao naše C - țar (car), țoale
(coale)
• Slovo X- čita se kao KS- axa (aksa), explozie
(eksplozie); može se čitati i kao GZ- examen
(egzamen), exemplu (egzemplu)
• Slovo C- ispred E i I se čita kao Č- ce (če),
munci (munči); u ostalim slučajevima kao K-
suc (suk), carte (karte)
• Slovo G- ispred E i I se čita kao Đ- George
(Đorđe), sugestie (suđestie); u ostalim
sličajevima kao G- gata, gunoi
• Slovo Î- ne postoji u srpskom, nalazi se na
početku i kraju reči- în, înger, a coborî
• Slovo Â- slično je slovu Î, koristi se u
sredini reči- mâine, român
• Slovo Ă- izgovara se između slova A i E-
apă, bărbat
- često se javljaju diftonzi i triftonzi-
soare, vreau, ier
 Imenice
-rod, broj, padež
-muški, ženski, srednji rod
-srednji rod- uzima nastavke od muškog r.
jed. (za jedninu) i ženskog r.mn. (za
množinu)
-imenice muškog roda:
 Jednina: konstonant
 Množina: nastavak –I
-imenice ženskog roda:
 Jednina: nastavci –Ă, -E, -IE,
 Množina: nastavci –I ili -LE
- fonetske promene u množini:
• STUDENT-STUDENȚI
• SPECIALIST-SPECIALIȘTI
• URS-URȘI
• STRADA-STRĂZI
 Članovi
-rumunski jezik ima određeni i neodređeni član
-neodređeni član: -stoji ispred imenice
• Muški rod: jed.- UN băiat, mn.- NIȘTE băieți
• Ženski rod: jed.- O fată, mn. – NIȘTE fete
• Srednji rod: jed.- UN muzeu, mn. NIȘTE
muzee
-određeni član: -stoji uz imenicu
• Muški rod: jed.- bărbatUL, mn.- bărbațiI
- frateLE, mn.- frațiI
• Ženski rod: jed.- carteA, mn.- cărțiLE
- familiA, mn.- familiiLE
- fatĂ, mn.- feteLE
- pijamaUA, mn.-
pijamaleLE
-srednji rod: jed.- scaunUL, mn.- scauneLE
- numeLE, mn.- numeLE

Padeži
-imaju 5 padeža:
-nominativ
-genitiv
-dativ
-akuzativ
-vokativ
 Glagoli
-glagoli imaju 4 konjugacije:
I: -A (a cânta - pevati)
II: -EA (a putea - moći)
III: -E (a spune - reći)
IV: -I, -Î (a citi – čitati, a hotărî-odlučiti)
-gl. oblici u indikativu: prezent, perfekat,
imperfekat, pluskvamperfekat, futur(3)
-konjunktiv, gerundiv, imperativ i
kondicionale
 Leksikologija

-savremeni rumunski vokabular:

• Latinske reči (20% reči)- : gl. a avea (imati),
gl. a scrie (pisati), zatim dani u nedelji (luni,
marți, miercuri, joi, vineri, sâmbătă,
dumunică), zi (dan), noć (noapte), godišnja
doba (primăvară, vară, toamnă, iarnă), ac
(igla), os (koska)
• Autohtone reči- još nije utvrđen broj
• Pozajmljenice iz više jezika: slovenski jezici,
mađarski, grčki, turski, nemački, latino-
romanski, francuski, engleski...
 iz slovenskih jezika: izvor, cocoș, rac, știucă,
morcov, obraz, stomac, trup, veac, ceas, vreme,
maică, babă, nevastă, coasă, lopată, zmeu...
 iz mađarskog jezika: oraș, viteaz, bănui,
chibzui, cheltui
 iz grčkog jezika: zahăr, corabie, trandafir, hârtie,
economisi, magazie, silabisi
 iz turskog jezika: ciorap, cearșaf, cafea, tavan,
odaie, chiftea, maramă, șalvari, iaurt, ciorbă,
zambilă, fideș, sildef, huzur, maidan
 iz nemačkog jezika: chiflă, parizer, șnițel,
șuncă
 iz latino-romanskih jezika: epistolă, orator,
autoritate, fabulă, poprietate, ocazie, situație,
formație, colonel, poștă, flotă
 iz francuskog jezika: accident, compensă,
disponibil, disproporție, dispozitiv
 iz engleskog jezika: boiler, smoching, outsider,
boss, week-end, marketing, supermarket
Hvala na pažnji!