Kulturno –

istorijska teorija
Vigotskog
Sociokulturalna teorija kognitivnog
razvoja
 Lav Vigotski
• Lav Vigotski rođen je 17.
novembra 1896 godine u
zapadnoj Rusiji.
• Umro je veoma mlad sa samo 37
godina od tuberkuloze.
• Zbog njegove rane smrti, većina
njegove teorije je ostala
nedorečena, te je naučnici
izučavaju i objašnjavaju i danas.
• Zadnjih 10 godina svog života
bavio se istraživanjem i
teorijama kognitivnog razvoja.
Sociokulturalna teorija Vigotskog
• Teoriju socijalnog razvoja uobličio je dvadesetih godina
dvadesetog vijeka.
• Ova teorija često se naziva i kulturno-istorijska teorija.
• Lav Vigotski govori da je ljudski kognitivni razvoj rezultat
interakcije između individue i društva.
• Kroz ovakvu interakciju djeca uče postepeno i kontinuirano od
svojih roditelja i učitelja.
• Tako da dolazimo do zaključka da po Vigotskom socijalna
interakcija ima ključnu ulogu u kognitivnom razvoju.
• Ovakvo učenje može da varira od kulture do kulture zbog
raznolikosti običaja i kulture življenja.
Prema Vigotskom postoje dvije
vrste mentalnih funkcija:
• 1. NIŽE MENTALNE FUNKCIJE – one sa kojima smo rođeni, koje su
prirodne za čovjeka i koje su genetski određene (spontana pažnja,
mehaničko pamćenje, mišljenje u slikama...)
• 2. VIŠE MENTALNE FUNKCIJE – one koje se razvijaju kroz socijalnu
interakciju, po Vigotskom što je bolja socijalna interakcija to je
više znanja, bolji kognitivni razvoj, bolje snalaženje u nepoznatom,
uopšteno postiže se snažna mentalna funkcija (voljna pažnja,
logičko pamćenje, pojmovno mišljenje...)
 Sociokulturalna teorija Vigotskog
Sociokulturalna teorija Vigotskog oslanja se na 3
temeljne postavke:

1. SOCIJALNA INTERAKCIJA
2. POSREDNIK U UČENJU
3. ZONA NAREDNOG RAZVOJA
 SOCIJALNA INTERAKCIJA
• Govor igra glavnu
ulogu u metalnom
razvoju
• Govor je osnovni „alat“
sa kojim odrasle osobe
prenose informacije i
znanja djeci
• PoVigotskom govor
možemo da podjelimo u
3 forme:
1.GLASNI (socijalni) GOVOR :
(npr. komunikacija koju ljudi
koriste kada razgovaraju sa
drugim ljudima)
2.EGOCENTRIČNI GOVOR :
(npr. govor u kome dijete govori
sebi kao da govori naglas, neke
svoje aktivnosti propraćuje
govorom)
3.TIHI (unutrašnji) GOVOR :
(npr. govor koji je u početku
glasan, a kasnije postaje privatni)
 POSREDNIK U UČENJU
• Posrednik u učenju (PUU) - termin koji se odnosi na osobu ili
mašinu, koji u odnosu na učenika ima više znanja i vještina u
nekom zadatku, procesu ili konceptu.
• Ta osoba može pomoći djetetu da nauči nove zadatke i
koncepte, ali sve dok ti zadaci i koncepti ne prelaze granicu
narednog razvoja.

Roditelji
Kompjuter
Mobilni telefon Trener
Djeca
Učitelj
Video materijal
 POSREDNIK U UČENJU
• Često se smatra da posrednik u
učenju mora da bude starija
osoba, roditelj, učitelj ili neki
stručnjak
• Po tradicionalnom modelu
posrednik u učenju jeste starija
osoba, ali to mogu biti i naši
prijatelji, mlađe osobe, čak i neki
električni uređaji.
• Npr. majka nauči plesne korake
rumbe, jer ju je njena kćerka
naučila tu vještinu
ZONA NAREDNOG RAZVOJA
• Zona narednog razvoja (ZNR) - termin koji opisuje područje između
učenikove mogućnosti da izvrši zadatak uz vodstvo ili suradnju i
mogućnosti da ga izvrši sam.
• ZNR je 'mjesto' gdje se učenje događa.
• Motivacija (za ulaženje u ZNR) leži u opažanju da će dijete često moći
završiti uz pomoć ostalih one zadatke koje ne može završiti sam.
• Zona narednog razvoja je razlika između djetetovog sadašnjeg
razvojnog nivoa i njegovog potencijalnog razvojnog nivoa, gdje će
njegov kognitivni razvoj doći do vrhunca kroz socijalne interakcije.
• Prema Vigotskom dvoje djece može biti na istom razvojnom nivou, ali kada
jedno od njih dobiva primjereniju pomoć odraslih, ono će moći riješiti više
problema nego ono drugo. Ova vrsta rada je prema Vigotskom je mnogo
važnija od rada samog djeteta, kao i od rada koji se mjeri testom
inteligencije.
 Zona narednog razvoja ima dvije
značajne metode rada:

1. „Podizanje skela“ je
metoda koja zahtijeva da
instruktor (učitelj) pokazuje
primjerima kako riješiti neki
problem odnosno zadatak.
Kontroliše okolinu učenja kako
bi učenik mogao korak po
korak da širi svoju bazu znanja.
 Zona narednog razvoja ima dvije
značajne metode rada:

2. Recipročno učenje je veoma uspješna metoda

učenja, ona daje mogućnost otvorenog dijaloga
između učenika i učitelja koja ide dalje od samo
jednostavnog pitanja i odgovora.

GENERISANJE
REZIMIRANJE POJAŠNJENJE POVEZIVANJE
PITANJA

(u zadatom tekstu (učenici izvlače (učenici (učenici povezuju

učenici izvlače pitanja iz informacija pokušavaju da sve nove pojmove
najbitnije koje su naznačili da razjasne koncept ili sa svojim
informacije) su bitne i nove) pojmove koje ne prethodnim
znaju)
 ZONA NAREDNOG RAZVOJA

Trenutno gdje
Stvari koje
se dijete
su „izvan
nalazi
dodira“
Sve ono što još ne mogu
i ne znam
Stvari koje mogu da
učim i radim uz pomoć
Sve ono
odraslih
Zona narednog što mogu i
razvoja znam
sam/a
 OPIS SLUČAJA ZA ZONE RAZVOJA
(pismenost dječaka Marka)
• ZONA PROŠLOG RAZVOJA ( kakav je bio Marko prije škole ) :
Marko je prije polaska u školu poznavao samo jedno veliko
štampano
slovo i uopše nije znao čitati.
• ZONA SADAŠNJEG RAZVOJA ( šta Marko sada može ) :

Marko može samostalno pročitati i napisati jednostavnije riječi

te
jednostavnu rečenicu štampanim i pisanim slovima.
• ZONA NAREDNOG RAZVOJA :

Marko može uz pomoć odraslih pročitati kraći tekst ili pjesmu, i kada
neko diktira može štampanim ili pisanim slovima zapisati nekoliko
rečenica.
• ZONA BUDUĆEG RAZVOJA : ( šta će Marko moći kasnije ):

Marko će moći samostalno čitati i pisati ne samo riječi i rečenice

već i cijele priče.
 4 osnovna i glavna principa koja zaokružuju ovu teoriju su:
4. Razvoj ne može da
1. Djeca grade svoje znanje se razdvoji od
socijalnog konteksta
2. Učenje vodi ka
razvoju

3. Govor igra
glavnu ulogu u
mentalnom
razvoju
KRITIKE I NEDOSTACI TEORIJE:
• ona ne uzima u obzir polne razlike
• Vigotski podcjenjuje mogućnosti i zanemaruje ličnu
ulogu u učenju
• ne bavi se problematikom načina na koji vanjski svijet
postaje dio uma
• vrijednost rada koji djeca zajedno postignu može
dovesti do toga da djeca postanu lijena i očekuju
pomoć čak i kada nešto mogu postići sama
• nikada nije potvrdio svoju teoriju nekim posmatranjem
ili adekvatnim testiranjem
• socijalna interakcija je ključ svega, ali Vigotski nigdje
nije naveo koji tipovi socijalne interakcije su najbolji za
učenje
HVALA NA PAŽNJI

Una Savić
DEF-091/19