KESUSASTERAAN MELAYU

1. KONSEP
2. FUNGSI
3. CIRI-CIRI
4. JENIS ATAU BENTUK
5. SEJARAH KESUSASTERAAN
 KESUSASTERAAN
MELAYU
• Merujuk kepada hasil karya dan ciptaan seni yang
terdapat dalam kalangan masyarakat Melayu.
• Sastera bersatu dan berintegrasi dalam kehidupan
seharian masyarakat Melayu.
Contoh :
- seorang ibu yang mendodoikan bayinya.
- seorang dukun yang membacakan mantera untuk
menyembuhkan orang sakit.
• Dalam masyarakat moden pada hari ini, sastera menjadi
satu bidang kegiatan yang khusus dan tersendiri.
Contoh :
- ibu yang bekerja tidak sempat untuk mendodoikan bayinya
- upacara perkahwinan dilakukan di hotel dan dewan.
• Banyak pekerjaan dilakukan oleh mesin dan jentera
industri.
• Sastera menjadi hasil ciptaan seorang sasterawan yang
diiktiraf oleh masyarakat melalui hasil-hasil karyanya yang
dianggap bermutu.
 KONSEP
KESUSASTERAAN
- Ialah
satu bentuk
disampaikan ciptaan sen
melalui bah i yang
asa.
- Menur
APA ITU ut makna ka
Hasil seni a mus :
SU SA S T tau karya tu
KE bentuk prosa
atau puisi y
lisan dalam
ERAAN? mempunya
i ciri-ciri kei
ang
stimewaan
tertentu.
 • Pembentukan istilah
kesusasteraan
dalam bahasa Melayu :

• Perkataan kesusasteraan - Berasal daripada bahasa Sanskrit

terbentuk daripada iaitu sastra.
perkataanSanskrit. sas- bermaksud mengarahkan,
Susastera mengajar / memberikan petunjuk.
– huruf atau buku indah -tra yang merujuk kepada alat.
sastra bermaksud alat untuk
mengajar.

- Kesusasteraan :
Awalan su- bermaksud baik /indah.
Imbuhan ke- dan –an bermaksud
segala yang tertulis, yang bernilai
seni dan estetik. Juga bererti
memberikan panduan, petunjuk dan
pengajaran.
 Kepelbagaian makna sastera

Ungkapan spontan daripada perasaan

yang mendalam.
asa.
Se n i b a h

a n ke m an
a nus
u siiaaan yaan ng
emu ka
uaattka n p
pee rasa
ang mem
Semua kkaarryyaa yan se n
nttu
u h an
a n k hlasan,
eeiikkh
al
oral dede ng
n gaan se
endal
men alaam danan keb naran mor
beena lkan dal
ukkiilk alaam
m
p a n dan
da n g a
ann y an
ang g d
diin
nu
keterbuka kaaan n keluasan an
n daan
ntu k yan
a n g m em p
pee rs onakan.
b e

an u s i a yang
s i ke h idupan m k a r ya t u lisan
Ekspresi fikiran melalui Inspira sebuah
an d a la m
medium bahasa. diserlahk
ah.
yang ind
 4 unsur dalam sastera
Isi kandungan :
Fikiran, perasaan, pengalaman, idea,
semangat, keyakinan, kepercayaan dll.

Bentuk :
Sastera dapat diungkapkan dalam pelbagai bentuk.
Contoh : bentuk suara yang disertai bunyi-bunyian.

Ekspresi:
Keupayaan mengeluarkan sesuatu dari
dalam diri manusia.

Bahasa :
Bahan utama bagi mewujudkan ungkapan
peribadi dalam suatu bentuk sastera yang indah.
• Secara umumnya, sastera dapat
dianggap sebagai ungkapan peribadi
manusia yang berupa pengalaman,
pemikiran, perasaan, idea,
semangat dan keyakinan dalam
suatu bentuk gambaran konkrit yang
membangkitkan keperibadian
melalui pengantara bahasa.
 FUNGSI
KESUSASTERAAN

dikan dan
Sebagai diid
pengajaran .

Sebagai
kepuasan
estetika.
 CIRI-CIRI KESUSASTERAAN

a) Keindahan
Keindahan
• Melalui gaya dan lenggok
Mencermink
bahasa yang digunakan
an
pengala
laman dalam karya sastera.
• Hasil karya dikatakan
indah jika memenuhi 4
ga la m a n s en i
Pe n syarat iaitu keutuhan,
keselarasan,
Karya seni keseimbangan dan fokus
kepada sesuatu unsur.
b) Mencerminkan
pengalaman
• Pengalaman di sini merujuk
kepada tindak balas yang
utuh dari jiwa manusia yang
digambarkan secara realiti.
• Dalam karya sastera,
pengalaman diungkapkan
melalui bahasa.
c) Pengalaman seni
• Melalui peristiwa sastera, pembaca
dapat memahami dan merasai fikiran
dan perasaan pengkarya.
• Pengkarya juga mendapat kepuasan
sekiranya dia tahu hasil karyanya
dapat diterima dengan baik oleh
pembaca.
• Nilai karya sastera terletak pada
perkara yang disampaikan, cara dan
bentuk penyampaian.
• Hasil karya sastera dapat memberikan
pengalaman dan nilai-nilai seni kepada
pembacanya.

d) Karya seni
• Terdapat tiga pekara yang
mermbezakan karya sastera
dengan karya bukan sastera iaitu
sifat fiksyen, nilai-nilai estetik
dan gaya bahasa yang khusus.
• Fiksyen bermaksud karya sastera
itu dihasilkan melalui imaginasi
pengkarya berdasarkan
pengalaman atau tindak balasnya
terhadap alam realiti.
• Nilai-nilai estetik membolehkan
pengkarya mengungkapkan isi
hati dengan jelas dan mendalam.
Sastera sebagai karya seni mempunyai
4 ciri iaitu :
• Keutuhan – setiap bahagian dalam
karya sastera menunjang kepada
usaha mengungkapkan isi hati
pengkarya.
• Keseimbangan – unsur-unsur karya
sastera, baik dari segi ukuran atau
pemberatannya harus
seimbang dengan fungsinya.
• Keselarasan – unsur dalam karya
menjadi asas bagi mengukuhkan
unsur yang lain dan bukan
mengganggu atau mengaburkannya.
• Penekanan – unsur yang penting
harus mendapat penekanan yang
lebih berbanding unsur yang kurang
penting.
- Terdapat beberapa ciri sastera
sebagai satu kegiatan seni yang
berhubung ekspresi dan
penciptaan iaitu :
• Sastera ialah seni dan bukan
ilmu semata-mata.
• Sastera ialah satu komunikasi.
• Sastera mempunyai keteraturan.
• Sastera ialah alat hiburan.
• Sastera ialah karya yang
berintegrasi.
• Sastera ialah ekspresi
pengkarya.
JENIS DAN BENTUK KESUSASTERAAN

Jenis Kesusasteraan
Melayu tradisional
kesusasteraan
berbeza-beza
Kesusasteraan Melayu
mengikut klasik
bentuk dan
tujuan sesuatu
Kesusasteraan
karya tersebut. Melayu moden
 Kesusasteraan Melayu Klasik
(Tradisional)

• Klasik secara umumnya • Sastera Melayu klasik

bermaksud serius dan abadi mempunyai ciri-ciri yang
nilainya, tertinggi mutunya tetap dan tidak berubah.
dan menjadi standard • Istilah ‘klasik’ lebih sesuai
kepada yang lain, digunakan daripada istilah
mempunyai gaya yang ‘lama’ atau ‘tradisional’
sederhana, mempunyai ciri- kerana istilah ‘klasik’ dapat
ciri yang lazim dan tidak merangkumi makna lama,
berubah mengikut masa. tradisional dan klasik itu
sendiri.
Perkembangan Sastera Melayu Klasik :

• Masyarakat Melayu menerima

Sebelum kepercayaan Buddha. Buktinya,
Abad kesan pada tapak kuil dan batu
bersurat .
Ke-7
• Selepas itu, muncul kerajaan
Srivijaya yang menjadi pusat
pentadbiran agama Buddha.
Karya-karya pada zaman itu
adalah dalam bahasa Sanskrit
seperti puisi Jakatamala.
 • Cerita yang dipaparkan masih dalam
pengaruh Hindu-Buddha.
Contohnya, cerita-cerita epik dan
Abad tokoh agama tersebut.
ke-13 • Sastera pada zaman ini kurang
hingga membantu dalam perkembangan
sastera Melayu klasik kerana
ke-14 menggunakan bahasa yang sukar
difahami, iaitu bahasa Sanskrit dan
Melayu kuno.
• Cerita dewa-dewa yang
digambarkan pula jauh daripada
kehidupan seharian masyarakat
Melayu.
 • Kesusasteraan Melayu klasik
Abad berkembang pesat dengan
Ke-14 kedatangan agama Islam.
Hingga • Kemunculan tulisan Jawi.
Ke-16 • Agama Islam mula bertapak di
istana-istana dan mengambil
alih peranan agama Hindu dan
Buddha.
• Sastera Melayu klasik / tradisional dapat dibahagikan kepada 2 genre
iaitu sastera lisan / sastera rakyat dan sastera tulisan / sastera istana.
• Sastera Rakyat (Lisan)
- Sastera bermaksud hasil-hasil kreatif yang termasuk dalamnya daya
ciptaan imaginatif pencipta yang mengandungi nilai-nilai world view
masyarakat itu sendiri.
- Masyarakat sastera rakyat agak tertutup dan kurang berhubung dengan
masyarakat luar.
- Masyarakat bermaksud kumpulan manusia yang hidup secara
berkelompok dan agak primitif.
- Rakyat merujuk kepada orang biasa / masyarakat desa yang hidup secara
kolektif dalam satu bentuk kekeluargaan yang besar.
- Konsep tersebut menjelaskan bahawa sastera rakyat merupakan hasil-
hasil sastera yang dilahirkan oleh masyarakat / rakyat yang diaspirasikan
melalui bentuk lisan.
 Ciri- ciri Sastera Rakyat :

• Penyebaran dan diwariskan secara lisan.

• Bersifat tradisional dan lama.
• Wujud dalam variasi yang berbeza-beza.
• Bersifat anonimi, iaitu menggunakan nama samaran / langsung tiada
nama pencipta
• Menjadi hak milik bersama masyarakat yang menghasilkannya.
• Mempunyai bentuk berumus / berpola dengan plot yang lebih kurang
sama.
• Mempunyai fungsi tertentu. Misalnya, memberikan pengajaran.
• Penulisan yang bersifat sederhana, spontan dan kadangkala agak kasar.
Jenis sastera rakyat (sastera lisan)

Sastera rakyat
(sastera lisan)

Naratif Bukan naratif

Mitos Cerita Puisi

rakyat rakyat

Lagenda
 Sastera Rakyat Jenis Naratif :

Ciri-ciri mitos :
Mitos ialah - Dianggap benar-benar terjadi.
- Peristiwa yang berlaku aneh,
cerita yang
tetapi penting.
dianggap benar - Dianggap keramat dan
-benar terjadi memberikan kesan kepada
dan suci serta masyarakat.
- Latar belakang berlaku pada
di luar zaman lampau.
jangkauan akal - Tokoh yang terlibat ialah
manusia. Tuhan atau dewa-dewa.
 Jenis-jenis mitos :

Asal-usul : Institusi sosial / budaya :

- cerita yang mengemukakan
corak pemikiran yang mistik
dan bersangkut-paut dengan
sesuatu rahsia dan magis.
- Contoh : Kisah Tasik Chini.
- Cerita yang mengisahkan asal
usul sesebuah institusi sosial
dalam masyarakat Melayu.
- Contoh :
Mitos kedatangan Islam, adat
berandam.

Politik :
- Cerita yang berkaitan struktur pemerintahan dan kerajaan.
- Contoh : Mitos keturunan raja-raja Melayu.
 Ciri-ciri lagenda :
• Komunikasi lisan bercorak cerita
Lagenda ialah berasaskan kisah-kisah.
cerita yang • Latar masa tidak semestinya masa
lampau, tetapi masih berkaitan
dipercayai benar- dengan masa silam.
benar berlaku, • Terdapat kesan atau tanda seperti
kubur, binaan, bentuk bumi.
tetapi tidak
• Ada kaitannya dengan zaman sekarang
dianggap suci. kerana kepercayaan terhadap
keramatnya seperti perigi Hang Tuah.
• Tokoh atau tempat mempunyai sifat
luar biasa.
• Dianggap sebagai sejarah kolektif.
• Universal, iaitu boleh berlaku di
tempat lain seperti cerita Si Tanggang.
• Dipercayai benar-benar berlaku.
 Jenis-jenis lagenda :

Keagama
an Perseoran
gan

Alam
Tempat
ghaib
 e nd a ke a ga m a a n:
Lag
lim
• Cerita mengenai orang a
dan penyebar agama
Lagenda alam ghaib /
• Contoh :
memorat :
- Makam Habib Noh ar-
• Kisah yang dianggap ben
- Tok Kenali benar terjadi dan pernah
la m i ole h se seo ra n g seperti
d ia
khluk
pengalaman dengan ma
ghaib.
• Fungsi :
benaran
- untuk meneguhkan ke
sesuatu kepercayaan.
 Lagenda perseorangan : Lagenda tempat :
oko h tertentu u
•Cerita yang berhubung sesuat
•Ceri ta m en ge na i toko h-t
r terjadi.
yang dianggap benar-bena tempat.
•Contoh : pat ka d an gk a la b er kaitan
•Nam a te m
ang.
-Tokoh kepimpinan : dengan nama tokoh / binat
aitan
Tok Perak. •Berunsur historiografi – berk
n fakta-
•Tokoh agama : peristiwa yang rapat denga
Sheikh Omar Bashyir fakta sejarah tempatan.
gai – tempat
•Ketokohan / ahli dalam pelba •Be ru ns u r to ko h isti m e w a
mewa
bidang : dikaitkan dengan tokoh isti
pat itu.
Mahsuri yang menjadi pengasas tem
/
•Berunsur tanda-tanda alam
n dan
bentuk muka bumi – kesa
n da te rs eb ut m as ih d ap at dilihat.
ta
 Cerita rakyat adalah
dalam bentuk prosa
dan tidak dianggap
benar-benar terjadi.
Sebagai sumber hiburan Terdapat 4 jenis cerit
a rakyat
dan mempamerkan iaitu :
kebenaran serta
• Cerita binata
mengandungi moral ng
• Cerita lipur la
atau ra
• Cerita jenaka
sindiran. • Cerita telada
n
 Cerita binatang ialah cerita yang bersifat menghibur dan mendidik.

Ciri-ciri : Contoh :
• Ditokohi oleh binatang • Sang Kancil menipu gergasi
• Binatang mempunyai sifat dan • Sang Buaya kena hukum
bertingkah laku seperti manusia. • Sang Kancil dengan siput
• Ada persamaan struktur cerita • Ular sawa kehilangan bisa
binatang antara satu masyarakat
dengan masyarakat yang lain.
• Binatang yang dijadikan tokoh
biasanya bersaiz kecil dan cerdik.
• Binatang yang besar biasanya
kurang akal dan dianggap bodoh.
 Cerita lipur lara ialah cerita yang dituturkan oleh para penglipur lara.

Ciri-ciri :
• Ditutur dan diturunkan secara lisan daripada satu generasi kepada generasi yang
lain.
• Berlaku tokok tambah.
• Milik bersama masyarakat.
• Sebagai hiburan dan pendidikan.
• Menggambarkan sistem masyarakat Melayu.
• Mengandungi ciri-ciri tempatan walaupun terdapat pengaruh luar.
• Mengandungi puisi.
• Tema biasanya tentang peperangan, percintaan dan pengembaraan.
• Terdapat amanat atau panduan.
• Mengandungi plot kronologi.
• Watak utama.
• Ada kuasa sakti / unsur magis
• Latar tempat di istana, dunia, kayangan / alam ghaib.
 Contoh cerita lipur lara :
- Hikayat Malim Dewa
- Hikayat Malim Deman
- Hikayat Awang Sulung Merah Muda
- Hikayat Anggun Cik Tunggal
 Cerita jenaka ialah cerita yang menimbulkan rasa geli hati dan ketawa kepada orang yang mendengarnya.

• Disampaikan secara santai Contoh cerita jenaka :

dengan menggunakan bahasa • Pak Pandir
pertuturan seharian.
• Lebai Malang
Ciri-ciri :
• Pak Kaduk
• Unsur kebetulan.
• Pak Belalang
• Kelucuan yang ditimbulkan
adalah daripada jalan cerita • Si Luncai
itu sendiri.
• Ada permainan kata-kata yang
melucukan.
• Sifat-sifat pintar bodoh, bodoh
sial dan pintar.
 Cerita teladan ialah cerita yang mempunyai unsur deduktif / pengajaran.

Ciri-ciri :   Contoh :
• Tokohnya manusia biasa • Bawang Merah Bawang Putih
• Tokoh bertingkah laku baik, mulia dan • Batu belah Batu Bertangkup.
jujur.
• Selalunya anak bongsu / anak tunggal.
• Mendapat pertolongan daripada
kuasa sakti
• Tokoh dapat keluar daripada
kesengsaraan, pada akhir cerita
 
 Sastera Rakyat Jenis Bukan Naratif.

• Puisi rakyat ialah karangan berangkap yang

mempunyai kalimat yang tidak bebas.
• Puisi mempunyai bahasa yang indah, berirama dan
mempunyai bentuk tertentu.
• Puisi ialah ekspresi daripada pengalaman imaginatif
manusia yang terjelma dan tersusun dalam kata dan
bahasa.
 • Pantun
• Syair
• Gurindam
• Seloka
Jenis dan bentuk • Teka-teki
puisi rakyat berpuisi
• Peribahasa
berangkap
• Teromba
• Talibun
• Terasul
 Pantun ialah karangan berangkap yang tidak bebas dari segi bentuk dan perkataan.

Ciri-ciri pantun :
• Jumlah baris yang genap (2-
16 baris serangkap)
• Bilangan suku kata pada
setiap baris ada 8-12.
• Setiap rangkap mempunyai
pembayang dan maksud
• Rima akhir a-b-a-b
 Jenis pantun berdasarkan
Jenis pantun berdasarkan bentuk :
tema : • Dua kerat
• Nasihat • Empat kerat
• Adat • Enam kerat
• Kanak-kanak • Lapan kerat
• Agama • Sepuluh kerat
• Sindiran atau kiasan • Dua belas kerat
• Jenaka
• Teka-teki
• Cinta dan kasih sayan
g
• Budi
 Syair ialah puisi rakyat yang dilagukan apabila diperdengarkan.

Ciri-ciri syair :
• Empat baris serangkap
• Rima akhir adalah sam
a a-a-
a-a. :
Ad a 2 be n t u k te m a sy a ir
• Keseluruhan rangkap
menggambarkan maksud • Naratif
dan idea yang berurutan. – romantis, sejarah,
a ga m aa n , kia sa n/si nd iran.
ke
• Bukan naratif
– nasihat, agama
 Gurindam ialah sejenis puisi yang tidak tentu bentuknya.

Ciri-ciri gurindam :
• Biasanya dalam bentu
k terikat. n/
a p e n g a j a r a
• 2 baris serangkap.
• Fokus kepad e m p urna.
up y a n g s
• 3 – 6 patah perkataan
sebaris. panduan hid
• Rima akhir sama, a-a la m b ah a s a yang
• Digubah da a n bagi
• Memerlukan beberap d i ny a n y i k
a rangkap indah untuk
untuk melengkapkan kese an.
luruhan tujuan hibur as.
idea. s e c a ra m e lu
a k d i t u t u rkan
• Dalam bentuk tidak te • T i d
rikat.
• Tidak berpasangan da
n tidak
berangkap/terus-menerus.
 Seloka ialah puisi yang bebas dari segi rangkap, baris dan rima.

Ciri-ciri seloka :
• Memerlukan beberapa
baris untuk
melengkapkan keseluruhan id
ea.
• Bentuk hampir sama sep
gurindam dan talibun.
erti Contoh seloka :
Se lo ka Pa nd a i Pa k Pandir
• Isi mengandungi maksu -
d
mengejek, sindiran sama ada
serius / jenaka.
• Mempunyai tema dan is
i yang
amat umum.
 Teka-teki berpuisi ialah ungkapan tradisional yang memerlukan jawapan.

• Ialah ungkapan lisan tradisional yang mengandungi 1 atau

lebih unsur pelukisan dan jawapannya harus dapat diteka.
• Kadang-kadang dalam bentuk syair atau pantun.
• Berfungsi sebagai bahan hiburan dan pengisi masa lapang
bagi menguji ketajaman akal / merendah-rendahkan
kecerdikan seseorang.
• Juga dapat meningkatkan daya kreativiti seseorang.
• Ada pelbagai tema tetapi lebih tertumpu kepada benda-
benda yang hampir dengan persekitaran masyarakat.
 gkap
• Peribahasa beran
juga disebut peribahasa
 
berirama.
• Teromba iala
an h ungkapan
• Terdiri daripada ungkap
adat / mengungkapkan
peribahasa.
perbilangan adat.
m ba ngan irama dan
• Ad a pe ri
• Contohnya mengandun
a
sekurang-kurangnya sam
gi
norma-norma adat dalam
dari segi rentaknya. majlis-majlis tertentu seper
ti
perkahwinan, pertunangan
dan pelantikan ketua adat.
• Tergolong sebagai puis
i bebas.
 Talibun ialah ikatan puisi bebas yang hampir sama bentuk dengan prosa lirik atau prosa berirama.

• Berperanan dalam ceri

ta-cerita lipur
lara.
• Juga dikenali sebagai b
ahasa
berirama / runs. Contoh pemerian :
• Tidak tentu berangkap • Benda-benda
atau tidak.
• Tidak tetap jumlah kata • Watak manusia
dalam
at.
serangkap. • Perlakuan dalam adat istiad
• Kadang-kadang ada rim
a. • Suasana atau situasi
• Lazim digunakan secara
berulang- • Perasaan
ulang dalam konteks yang sa
ma dalam • Tradisi
cerita itu.
 
• Isi dan tema yang luas
dan beragam
bentuknya bergantung pada
konteks.
 Terasul menyamai prosa lirik tetapi berkaitan adat.

Khusus mengenai adat ,

menyatakan salasilah dan
digunakan pada masa
memasang adat kebesaran,
kenduri atau menjamu
tetamu.
Sastera Istana (Tulisan)

• Mula diperkenalkan
selepas penerimaan
Islam

kira-kira pada abad ke-15.

• Terdapat dalam kalan
gan
bangsawan dan istana.
Jenis dan Bentuk Sastera Istana

Sastera
hikayat
Sastera undang-
undang
Sastera
epik
Sastera
panji
Sastera
agama/kitab
Sastera
ketatanegaraan
 Sastera Hikayat

* Menggunakan nama • Berunsur Hindu

tempat dan negeri
- Hikayat Seri Rama
tertentu sebagai latar.
• Berunsur Islam
* Terbahagi kepada 3
- H ika ya t Sultan Damsyik
jenis berdasarkan unsur
• B e ru n su r H in du -Islam
yang terdapat
dalamnya. - Hikayat Putera Jayapati
- Sastera ini terdapat
dalam prosa dan
puisi(syair)
 Sastera Undang-undang

• Dijadikan bahan ka
jian
tentang sistem
pemerintahan, sistem
• Adat Temenggung
pentadbiran dan susun
lapis masyarakat lama. - Hukum Kanun Melaka
• Tergolong dalam 2 - Undang-undang Pahang
kumpulan : - Undang-undang Johor
- Adat Temenggung
- Adat Perpatih
 - Kuasa raja dan pembesar,
• Adat Perpatih
pembahagian tugas dan
- undang-undang yang kaitan dengan sistem
diamalkan di N.9 serta pentadbiran negara.
beberapa tempat di Melaka - Undang-undang dalam
dan Perak. bentuk kesalahan dan
- Mempunyai keterangan hukuman.
tertentu. - Undang-undang awam yang
berkaitan dengan
pembahagian harta dan
perkahwinan.
- Adat istiadat yang
diamalkan oleh raja dan
golongan bangsawan dalam
upacara-upacara istana.
 Sastera Epik/Pahlawan

• Bersifat sejagat. • Terbahagi kepada 2 :

• Mementingkan nil • Epik kebangsaan
ai kepahlawanan
dan keperwiraan yang - Hikayat Hang Tuah.
unggul.
• Menceritakan kep • Epik berunsur Islam
ahlawanan tokoh
yang disanjung. - Hikayat Muhammad Hanafiah
• Tokoh digambarka * Sastera Romawi, Yunani, Jerman dan
n secara
berlebih-lebihan. Inggeris mempamerkan konsep
kepahlawanan yang sama dalam hasil
karya epiknya seperti Archilles,
Hercules dan Theseus.
 Sastera Panji
• Menceritakan kisah pengembaraan, percintaan dan
peperangan.
• Watak utama menggunakan gelaran Panji.
• Merupakan cerita Jawa-Melayu yang semuanya berpusatkan
Sang Panji, Putera Kuripan yang ada sifat mitologi.
• Mengisahkan Panji yang berkelana untuk mencari kekasihnya.
Selepas mengalami bermacam-macam peristiwa, akhirnya
Panji berjaya menemui kekasihnya.
 Sastera Agama/Kitab

• Berfokus pada cerita-cerita Nabi Muhammad SAW.

• Menceritakan keagungan dan kehebatan baginda dalam
menyebarkan agama Islam kepada seluruh umat manusia
di dunia.
• Misalnya, Hikayat Bulan Berbelah yang bertujuan untuk
memperlihatkan kelebihan dan keistimewaan Nabi
Muhammad SAW yang dapat melakukan sesuatu mukjizat
yang luar biasa dan menakjubkan daripada mukjizat yang
pernah diturunkan kepada nabi-nabi yang terdahulu.
 Sastera Ketatanegaraan

• Kitab Nasihat Segala Raja-raja.

- Disadur daripada versi Arab oleh seorang ulama dari
Terengganu iaitu Syeikh Abdul Kadir pada tahun
1300 H.
- Digunakan oleh al-Sultan Zainal Abidin III
(1881-1918) sebagai panduan dalam pemerintahan
baginda.
 Kesusasteraan Melayu Moden

• Karya sastera selepas tahun 1800M digolongkan

sebagai sastera moden.
• Faktor pemisah sastera Melayu moden dengan
sastera Melayu klasik ialah pembahagian masa dan
cara sesuatu masyarakat itu berfikir.
• Abdullah bin Abdul Kadir Munsyi dianggap orang
yang membawa pembaharuan dalam sejarah
kesusasteraan Melayu moden.
 Jenis dan Cerpen
Bentuk
Kesusasteraa NOVEL

n Melayu
SAJAK
Moden
 Cerpen

• Cerita + Pendek = Cerpen

• Pada zaman awal berkembang melalui persuratkhabaran.
• Merangkumi pengalaman peribadi, realiti rencam hidup dan
imaginasi.
• Mencerminkan sikap, perasaan, pandangan dan fikiran
pengarang Melayu.
• Memberikan gambaran tentang sesuatu zaman berhubung
masalah sosial, politik, ekonomi dan sebagainya.
• Cerpen tidak membawa tema yang berat, bilangan watak
terhad dan jumlah perkataan antara 500-5000 pp.
• Cerpen lazimnya mengemukakan satu peristiwa yang menjadi
fokus utama penceritaan.
• Cerpen hanya membawa 1 tema dan 1 atau 2 persoalan bagi
menghasilkan kesan tertentu dan mendalam kepada
pembaca.
• Terdapat watak protagonis dan watak antagonis.
• Terdapat 1 plot yang dikembangkan dengan rapi, teliti dan
tidak rumit.
 NOVEL

• Berasal daripada bahasa Itali, novella yang bermaksud satu

benda kecil yang baharu.
• Ialah prosa yang panjang, berkisar pada 1 tema dan beberapa
persoalan.
• Ada pendapat yang menyatakan bahawa novel menceritakan
kejadian yang luar biasa daripada kehidupan manusia.
• Isi novel menggambarkan perjuangan dalam kehidupan,
pertentangan antara keadilan dengan penindasan, konflik
antara manusia, alam, ketuhanan dan perasaan masyarakat
yang bercampur baur dengan imaginasi dan sebagainya.
 Perkembangan novel sekitar tahun 1940-an

• Novel dipengaruhi oleh

faktor sosial dan politik.
• Bercorak kemasyaraka • Karya Harun Aminurrashid
tan.
Contoh : - Cinta Gadis Rimba (1947)
• Karya Ahmad Lufti - Darah Kedayan (1947)
- Pelayan (1948) - Minah Joget Moden (1949)
- Bilik 169 (1949)
- Menceritakan segala
permasalahan yang
dihadapi oleh masyarakat
pada zamannya.
 • Novel bercor
ak
semangat kebang
saan.
- Persoalan ten
tang Contoh :
politik dan
kemerdekaan. • Karya Keris M
as
- Pahlawan Rim
ba
Malaya (1946)
• Karya
Harun Aminurras
hid
- Siapakah Yang
Bersalah (1949)
 • Karya Ahmad Lufti
• Novel bercorak pe - 1374 Hari Berjuang (1948)
perangan.
- Persoalan tentang - Balik Dari Medan
peperangan
akibat Perang Dunia ke-2 Perjuangan (1948)
.
- Persoalan tentang - Sisa Neraka Dunia (1949)
peperangan
menentang Jepun dan
- Bangkai Bernyawa (1949)
kesannya terhadap keh
idupan
rakyat.
• Karya Ahmad Murad
Nasaruddin
- Nyawa Di Hujung Pedang
(1948)
- Zain Zawiyah (1948)
 Zaman Kegemilangan Novel Melayu Tahun
1960-an.

• Karya A. Samad Said

ti :
• Peningkatan dari segi kuanti - Salina (1961)
dan kualiti.
an
• Peraduan mengarang diadak • Karya Khadijah Hash
pada tahun 1958, 1962 dan im :
1967. - Merpati Putih Terb
ang Lagi
• Melahirkan pengarang baharu
seperti A. Samad Said, Arena • Karya Shahnon :
him
Wati, Shahnon Ahmad, Ibra - Rentong (1965)
i,
Omar, Yahya Samah, Alias Al
in, - Terdedah (1965)
Ruhi Hayat, Abdullah Husse
Salmi Manja dan Khadijah - Ranjau Sepanjang
Jalan (1966)
Hashim. - Protes (1967)
- Menteri (1967)
- Perdana (1969)
 Novel Tahun 1970-an

• Shahnon Ahmad
terus
berkarya.
• Karya beliau yang • Tokoh novel yang lain :
seterusnya : - Azizi Hj.Abdullah
- Srengenge (1973 - Anwar Ridwan
)
- Sampah (1974) - A.Talib Hassan
- Kemelut (1977) - Zahari Affandi
• Seluang Menoda - Fatimah Busu
k Baung
(1978)
• Karya Arena Wa
ti :
- Sandera (1971)
 SAJAK
• Ialah puisi moden yang bebas dan tiada ukuran
tertentu dalam menghasilkannya.
• Muncul pada zaman Angkatan 45.
• Tidak dikongkong oleh apa-apa peraturan seperti
bentuk-bentuk terikat puisi Melayu tradisional.
 • Balada
Bentuk- • Roman
bentuk Sajak
• Oda
• Epigram
• Himne
• Elergi
• Satira
• Balada
- Puisi atau saja
k yang
mengandungi cerit • Roman
a, te n t a n g c in ta
kisah dan hikayat - Saja k
yang a ta u c u ra h a n
berkait dengan k a si h
s i h s a y an g y a n g
perasaan sedih ata ka
u m b ar k a n d ala m
satu-satu kisah yan diga
g
pernah dialami ole bentuk sajak.
h
pengarangnya.
• Oda • Epigram
- Sajak yang berisi - Sajak yang dicipta
sa n ju nga n atau pu jia n kan
khusus untuk
terhadap seseorang,
memberikan nasihat
terutama terhadap
dan pengajaran.
mereka yang telah
berjasa kepada
masyarakat.
• Himne • Elergi
- Sajak yang - Sajak yang
menggambarkan
mengandungi pujian
keluhan jiwa dan
dan pujaan yang
rintihan sukma
ditujukan khusus
pengarang kerana
kepada Tuhan.
kesedihan yang
dialaminya.
• Satira
- Sajak sindiran atau
kecaman yang lahir kerana
pengarang biasanya tidak
berkenan atau tidak
bersetuju melihat sesuatu
yang tidak benar,
menyeleweng dan tidak
wajar berlaku dalam
masyarakat.
 SEJARAH KESUSASTERAAN
MELAYU
• Sastera zaman awal tidak bernama kerana bersifat
kolektif dan pengarang tidak mementingkan nama.
• Tradisi sastera Melayu bermula dengan kewujudan
suku bangsa Melayu.
• Pada abad ke-17 / selepas tahun 1600M timbul
kesedaran untuk membukukan hasil-hasil sastera
lama.
• Sastera zaman awal berunsur hiburan, sejarah,
lagenda dan mitos.
• Cerita-cerita disampaikan secara lisan dan berkaitan
kehidupan masyarakat Melayu yang sejahtera dan
dikelilingi alam semula jadi yang menghijau.
• Cerita-cerita ini disampaikan dengan gaya yang cukup
menghiburkan, terutamanya kepada golongan kanak-
kanak.
• Turut diselitkan dengan mesej dan ajaran yang
menjadi panduan dalam kehidupan seharian.
• Sastera tulisan bermula apabila wujud sistem
tulisan.
• Sastera lebih berkonsepkan pengabdian kegagahan
kerajaan Melayu serta jurai keturunan raja-raja
Melayu.
• Sastera Melayu mempunyai unsur percampuran
Hindu dan Islam semasa zaman peralihan antara
Hindu dengan Islam.
• Hasil kesedaran dan keyakinan kepada ajaran Islam,
hasil sastera saduran Hindu dengan latar Islam
terhasil.
• Berlaku perubahan dalam sastera yang berunsur
Hindu. Misalnya,perubahan dari segi tajuk karya,
nama-nama watak yang terlibat dan penggunaan
kata-kata daripada al-Qur’an.
• Abdullah Munsyi dikatakan mengubah sastera klasik
kepada sastera moden.
• Karya beliau lebih bersifat realiti berbanding karya-
karya terdahulu yang menceritakan kisah-kisah
ghaib.
• Pembaharuan tersebut telah menimbulkan
pandangan yang negatif malah, beliau dikatakan
sebagai tali barut Barat oleh para pengkritik hasil
karya sasteranya.
• Pada abad ke-19, banyak hasil sastera dicipta dengan
menggunakan batu cetak.
• Kebanyakan hasil sastera merupakan sastera saduran
dan terjemahan daripada hasil-hasil sastera luar.
• Pada penghujung abad tersebut, wujudnya hasil-hasil
sastera terkenal seperti Syair Siti Zubaidah, Syair
Dandan Setia dan Syair Surat al-Kiamat.
• Sastera berkonsepkan Seni Untuk Masyarakat wujud semasa
Tanah Melayu menuntut kemerdekaan.
• Angkatan Sasterawan 50 (ASAS 50) berperanan penting
dalam melahirkan sastera yang bermutu dan menyedarkan
masyarakat tentang kepentingan nilai kemerdekaan kepada
semua bangsa.
• Selepas merdeka, sastera lebih bertujuan untuk
menyatupadukan masyarakat, meningkatkan hasil karya dan
sasterawan yang semakin sedar tentang kedaulatan negara
Malaysia.
 Terima kasih atas
perhatian saudara saudari
sekalian.