De bloei van het

Oosters Christendom

Olivier Clément
1921-2009
OTI Kerkgeschiedenis Jaar 4/deel 1
vader Dominique Verbeke
 De zeven oecumenische synodes of concilies

de christologische cyclus de pneumatologische cyclus

-325--------------------------------------------------------787----------------------------------------------1285-

de christologische cyclus

-325-------381-------431-----451--------------553----------------------680-681----------------787-
Ni I Co I Ef Ch Co II Co III Ni II

Nicea, Constantinopel, Efeze, Chalcedon

Of nog…
----------------------------325---------------------------------------------------------------------381--------------
leer God als schepper NI God als Drie-Eenheid CO I

--381------------------------------------------------------------------------------------------------787—
CO I modaliteiten van de menswording en de heiliging NI II
van de materie met Nicea II als bekroning van het
conciliair werk en sluitstuk in de koepel

 
 IVde EEUW
----------------------------325-------------------------------------------------------------------------381--------------
Nicea I Constantinopel I
|-----------------------------Drie-Eenheid------------------------------|

Vde EEUW VIde EEUW

-------------431--------------- 451-----------------------------553-
Efeze CHALCEDON Constantinopel II
|--Christologie--| mono-energisme
 VII de EEUW
---------------680-681-------------------
Constantinopel III
mono-thelisme

VIIIste EEUW
--------787---------
Nicea II
iconen
• 
 In het jaar 529 sluiting van de
academie van Plato in Athene
• Intellectuele transfer naar Damascus Islamoverheersing
en Bagdad • 711 Spanje
• Vertalen Plato en Aristoteles in het • 732 Poitiers
Syrisch, het Koptisch enz.
• 750 Cordoba
• Islam komt binnen in het intellectueel
en filosofisch debat Vertaalbeweging door
• Aristoteles staat centraal in neo- • filosofen-wetenschappers-rechtsgeleerden
Platonisch corpus • Al Razi, Avicenna
• Zeer open beweging, nadien religie • Averroës: kiem splitsing filosofie-theologie
boven filosofie
• Toledo centrum van vertaling
MESQUITA
DE
CORDOVA
 DE PNEUMATOLOGISCHE CYCLUS

--787------------------------------------------------------------------------------1285--
N II tomos van Gregorios van Cyprus
Concilie Constantinopel

Het christusmysterie in het daglicht van

de verinnerlijking in de Heilige Geest

Verwijdering tussen Oost en West en tegelijk verdieping

Kaart Ommayaden dynastie 661-750
 De Mystagogie van de
Heilige Geest
Heilige Photios ca 820 – 891/2

Et in Spiritum Sanctum, Dominum et vivificantem,

qui ex Patre Filioque procedit.

Qui cum Patre et Filio simul adoratur et

conglorificatur:
qui locutus est per prophetas.

BALANS
Essentie – Hypostasis
NATUUR EN PERSOON
 Een lied met tranen
H. Symeon de nieuwe theoloog
(949-1022)

•De ervaring van de Heilige Geest

•De geheime tradite van de zwijgers of
hesychasten
•Geschriften
• Catechesen gericht tot de monniken
• Hymnen van de goddelijke liefde
 Hymnen, proloog.

•Kom, licht der waarheid, Kom, eeuwig leven, Kom, verborgen geheim, Kom, niet te noemen
schat, Kom, onuitsprekelijke werkelijkheid Kom, Persoon die wij niet kunnen vatten. Kom,
geluk zonder einde, Kom, licht dat niet ondergaat.
•Kom, Gij die zonder verpozen waait over allen die gered moeten worden, Kom, oprichter van
wie neerliggen, Kom, opstanding der doden.
•Kom, machtige, die altijd alles tot stand brengt en alles vernieuwt. Kom, onzichtbare,
onaantastbare en onaanraakbare, Kom, Gij die eeuwig onbeweeglijk zijt maar op elk ogenblik
Uzelf in beweging zet en tot ons komt, tot ons die neerliggen in onmacht, Gij die hoog boven
de hemelen troont.
•Kom onuitsprekelijke, maar overal herhaalde en diep beminde Naam, maar van wie het niet
geoorloofd is te zeggen Wie Gij zijt, of wat Gij zijt.
•Kom eeuwige vreugde, Kom krans die nooit verwelkt, Kom, purper van de Grote Koning, onze
God, Kom, gordel van kristal en met edelstenen gesierd,
•Kom, Gij naar wie mijn vermoeide ziel verlangt. Kom, Gij zijt zelf het verlangen in mij dat mij
doet verlangen. Kom, mijn Adem en mijn Leven. Kom, troost van mijn armlastige ziel, Kom,
mijn vreugde, glorie en eeuwige verkwikking.
 Ontferm U over mij, Zoon van God, en open voor mij de ogen
van mijn ziel, opdat ik het Licht der wereld kan ontwaren, het
Licht dat Gij zijt,
o God. En opdat ook ik kind kan worden, kind van de dag!

1. Symeon de Nieuwe Theoloog Hymne 47. 2. Symeon de Nieuwe Theoloog

• Gij zijt gezegend , Heer,
Gij zijt gezegend, Enige,
Gij zijt gezegend, Barmhartige,
Gij méér dan gezegend,
die in mijn hart het Licht van uw geboden geplaatst
hebt
en de boom van Uw Leven in mij hebt geplant,
die mij hebt gemaakt tot een ander paradijs temidden
van de zichtbare wezens,
geestelijk tussen de tastbare wezens, op bewuste wijze
geestelijk.
Want Gij hebt met mijn ziel een andere Geest
verbonden,
Uw goddelijke Geest, die Gij in mijn schoot hebt doen
wonen.
Hij is waarlijk de enige levensboom.
Gebed tot de Heilige Geest.
Om de Geest aan te roepen zeggen wij:
• Heilige Geest die op onzegbare wijze voortkomt uit
de Vader
en die door de Zoon in ons, gelovigen, woont,
Geest van leven en inzicht,
Geest van heiligheid en volmaaktheid,
goede Geest,
wijs, vriend van de mensen,
zacht, roemrijk, die tegelijk voedt en laaft,
die ons spaart, die verlicht, die sterkt.
• Goddelijke Geest van geduld,
Geest die vreugde geeft, blijdschap,
matigheid, wijsheid, kennis en zachtheid,
 Gebed tot Christus opdat Hij
de Heilige Geest zou zenden
• Ontferm U over mij, Zoon van God, en open voor mij de ogen van mijn ziel, opdat ik het Licht der
wereld kan ontwaren, het Licht dat Gij zijt, o God. En opdat ook ik kind kan worden, kind van de dag!
• Laat mij niet, als was ik haar niet waard, achter als vreemd aan uw Goddelijkheid, o Goede.
Openbaar U, Heer, aan mij, opdat ook ik zou weten dat Gij mij hebt bemind omdat ik trachtte uw
geboden na te komen.
• Gij die mededogend zijt, zend ook over mij de Trooster, opdat Hij mij leert over U en over wat van U
is, o God van het heelal.
• Doe het ware licht over mij stralen, o Barmhartige, opdat ik Uw heerlijkheid zie, die heerlijkheid die
Gij bij de Vader hadt voor dat de wereld bestond. Blijf ook in mij, zoals Gij hebt gezegd, opdat ik op
mijn beurt waardig ben in U te blijven en zo, bewust, bij U mijn intrek neem en ik U, in mij, bezit.
• Wil, Onzichtbare, in mij vorm aannemen, opdat ik, wanneer ik uw ontoegankelijke schoonheid zie,
drager wordt van Uw beeld en alle zichtbare dingen vergeet. Geef mij de heerlijkheid, o barmhartige,
die de Vader u gaf, opdat ik, op U gelijkend en, zoals al uw dienaren, god geworden volgens de
genade, onophoudelijk met U zou zijn, nu en altijd en in de eeuwen der eeuwen. Amen
De Heilige Berg
Athos
 Heilige Athanasios de Athoniet
+ ca 1003
‘Samen het doel van het leven bekijken, dit wil
zeggen de verlossing, en in het gemeen-
schapsleven één enkel hart en één enkele wil
vormen’.
‘Zich voorbereiden op de verlichting door de
Heilige Geest door de zuivering van het
intellect, de ziel en het lichaam’
H. Athanasios

‘Het is in de stilte dat de diepste filosofie

van het christendom verborgen is’
een monnik van de Athos in de 20 ste eeuw
 BYZANTIUM EN HET CHRISTENDOM

--1200-------------------------------------------------------------------------------------------------------1453--
 
--1204------------1261----------------------------1347-----1354---------------------------------------1453--
Latijns Imperium herstel Paleologen usurpator agonie en val v/h Byzantijnse Rijk
Johannes VI
Kantakuzenos

De Byzantijnse Synthese van de begrippen Essentie, Hypostasis en Energie

H. Gregorios de Sinaït (ca1284-1346) - H. Gregorios Palamas (1296-1359) - Nicolas Cabasilas (1320/25-1371)
 
--1204------------1261--------1274------1285------1347-----1354---------------1438-1439--1453--
unie v. concilie concilie
Lyon Constantia Ferrare-Florence