Aralin i

ANG DESKRIPTIV
 ANG DESKRIPTIV

•Ang deskriptiv na diskors o

paglalarawan ay naglalayong
bumuo ng malinaw na
larawan sa isip o
imahinasyon ng mga
mambabasa o tagapakinig.
•Ang mga pang-uri at pang-
abay ay karaniwang
ginagamit sa isangn
 DESKRIPTIV:

Inihahalintulad
Inihahalintulad sa sa isang
isang pintor
pintor ang
ang
nagsusulat
nagsusulat ng ng isang
isang deskriptiv
deskriptiv oo naglalarawan
naglalarawan
sapagkat
sapagkat ang
ang isang
isang pintor
pintor ayay pumipili
pumipili ng
ng mga
mga
sangkap
sangkap na na isasama
isasama sa sa pagguhit
pagguhit upang
upang
makalikha
makalikha ng ng isang
isang buhay
buhay na na larawan.
larawan.
Gayundin
Gayundin ang ang nagsusulat
nagsusulat ng ng naglalarawan,
naglalarawan,
pumupili
pumupili siya
siya ng ng mga
mga salita
salita at
at iba
iba pang
pang
sangkap
sangkap ngng paglalarawan
paglalarawan na na makatutulong
makatutulong sasa
pagbuo
pagbuo ngng larawan
larawan sasa isipan
isipan ng
ng mambabasa.
mambabasa.
 Mga Pangangailangan sa
Efektiv na
Deskripsyon :

Pagpili ng paksa

Piliin ang isang bagay na nais ilarawan.

Lalong mainam kung may kaugnayan sa iyong kaalaman at
hindi bago sa iyong paningin ang paksang pipiliin.
Ang mga bagay na nakikita sa araw-araw tulad ng ina,
kapatid, guro, punong-kahoy, gusali, palengke, hayop na alaga ay
Maaaring maging paksa ng mabisang paglalarawan.
 Mga Pangangailangan sa
Efektiv na
Deskripsyon :

Pagbuo ng isang Pangunahing

Larawan

Ito ang unang kakintalan ng bagay, pook, tao o pangyayaring

Inilalarawan sa nakikinig o bumabasa.
Ang kabuuan muna ang unang nakikintal sa isipan, bago ang
Bahaging maliliit na nasasangkap sa kabuuan.
May kanya-kanyang katangian ang bawat bagay, tao, pook o
Anumang namamasid ng mga tao.
Kung magmamasid ka sa isang silid, ang unang kakintalang
Nabubuo’y ang kaayusang, karangyaan, kaguluhan,
Katahimikan o kalinisan.
Ito ang pangunahin o batayang larawan.
 Mga Pangangailangan sa
Efektiv na
Deskripsyon :

Pagpili ng sariling pananaw

O perspektiv

Nakikita ang pangunahing larawan dahil sa sariling pananaw.

May sariling pananaw ang bawat naglalarawan mula sa kanyang
Kinaroroonan na iba kaysa taong nasa ibang panig naman.
Dapat pumili ang sumulat ng sariling pananaw at mula lamang
Doon niya ilalarawan ang bagay, pook, tao o ang pangyayaring
Kanyang tinatalakay.
Maaaring isaalang-alang ang inilalarawan ayon sa agwat o layo sa
Bagay.
Halimbawa: ang larawan ng isang gusali ay magkaiba mula sa loob
Hanggang sa labas nito.
 Mga Pangangailangan
sa Efektiv na
Deskripsyon :

kaisahan

Natatamo ang kaisahan ng paglalarawan

sa pagpili ng maliliit na bahaging
maaaring makita lamang mula
sa pananaw na napili ng naglalarawan
 Mga Pangangailangan sa
Efektiv na
Deskripsyon :

Pagpili ng mga sangkap na

isasama

Hindi lamang ang mga bahaging bumubuo ng

pangunahing larawan ang dapat isama.
Dapat ding isama ang mga bahaging
ikinaiiba ng bagay, tao, pook,o pangyayaring
inilalarawan sa iba pang uri nito.
 Mga Pangangailangan
sa Efektiv na
Deskripsyon :

Batayan sa paglalarawan

Sa pagbuo ng malinaw na larawan ay may mahalagang

Tungkuling ginagampanan ang ankop at tamang pagpili
Ng mga salita.
Samakatuwid, ang kalinawan ng ginagawang paglala-
rawan ay nababatay sa mayamang talasalitaan.
Bukod sa mayamang talasalitaan, kailangan ding
Maging matalas ang pandama (5 senses) upang makita
At maibigay ng taong naglalarawan ang lahat ng mga
Katangian ng kanyang inilalarawan.
 Dalawang uri ng
Deskripsyon:
KARANIWANG
DESKRIPSYON
-Pagbubuo ito ng malinaw na
larawan sa isipan ng mambabasa
sa tulong ng mga katangiang
ating napag-aralan na.
-Ang layunin nito ay
makapagbigay lamang ng
kabatiran tungkol sa katangian ng
isang paksa, at walang kinalaman
dito ang kuru-kuro at damdamin
ng naglalarawan.
MASINING NA
DESKRIPSYON
-Pumupukaw ng guni-guni ang
masining na deskripsyon.
-Higit sa nakikita ng paningin ang
maaaring ilarawan ng salita sa
tulong ng deskripsyong masining.
-Gumagamit ng mga salitang
nagbibigay-kulay, tunog, galaw,
at matinding damdamin.
 Aralin 2

ANG NARATIV
 Modyul 3: Pagsulat ng
Komposisyon

ANG NARATIV
•Ay may layuning magsalaysay o
magkuwento ng mga
magkakaugnay-ugnay na
pangyayari.
•Ang batayan nito’y maaaring mga
sariling karanasan, mga
pangyayaring napakinggan/narinig,
nakita/nasaksihan/napanood,
nabasa/natunghayan o nabalitaan.
•Maaari ring magkuwento ng mga
pangyayaring likhang-isip lamang.
 Modyul 3: Batayang Uri ng
Diskors

Mga Katangian Mabuting

Narasyon
•Mabuting Pamagat– ang panawag pansin ng
isang pasulat na narasyon
•Upang maging mabuti ang iyong pamagat, kailangang
taglayin niyon ang mga sumusunod na katangian:
• Maikli
• Kawili-wili o kapana-panabik
• Nagtatago ng lihim o hindi nagbubunyag ng wakas
• Orihinal o hindi palasak
• Hindi katawa-tawa, kung ang komposisyon ay wala
namang layuning magpatawa
• May kaugnayan o naaangkop sa paksang-diwa ng
komposisyon
Dapat din tandaan na maaaring maging pamagat ay pangalan ng
tauhan, pook, panahon, mahahalagang pangyayari, paksang diwa at iba
pa.
 Modyul 3: Batayang Uri ng
Diskors

Mga Katangian Mabuting

Narasyon
•Mahalagang Paksa– kung gaano
kahalaga ang isang narativ na diskors,
gayundin naman ang paksa niyon.
•Tandang ang isang akdang nauukol sa
isang walang-kwentong paksa ay nagiging
walang-kwentang akda.
•Nasa sa istilo at orihinalidad ang buhay
ng isang narasyon.
•Kung mahusay ang isang manunulat, ang
isang lumang paksa ay maaari niyang
gawing bago.
 Modyul 3: Batayang Uri ng
Diskors
Mga Katangian Mabuting
Narasyon
•Wastong Pagkasunod-sunod ng mga
Pangyayari
•Iba-ibang ayos ng pagkakasunud-sunod ng isang narasyon:
•Karaniwang anyo:
• Simula-Gitna-Wakas
•Gumagamit ng Flashback o paraang pabalik:
• Gitna o dakong wakas
• Nagbabalik sa simula sa pamamagitan ng paggunita o pag-
aalala
• Wakas
•O kaya’y may ganitong pagkakasunud-sunod:
• Nagsimula sa wakas
• Nagbabalik sa tunay na simula
• Nagtatapos sa tunay na wakas na ginamit sa simula ng
sumulat
 Modyul 3: Batayang Uri ng
Diskors

Mga Katangian Mabuting

Narasyon
•Mabuting Simula– upang maging mabuti
kailangang maging kawili-wili.
•Ito ay nagsisilbing pang-akit sa mga mambabasa
•Nagsisilbi itong pwersang tumutulak sa mga mambabasa
upang ipagpatuloy ang pagbabasa.
•Ito ay nararapat lamang na maging tiyak at tuwiran
•“Magsimula sa simula” ang payo ng maraming manunulat.
•Hindi kailangan ng mga maliligoy na introduksyon gaya
ng:
• Noong unang panahon…..
• Isang araw, habang….
• Minsan, may isang…..
• Ang kwentong ito ay tungkol sa….
 Modyul 3: Batayang Uri ng
Diskors

Mga Katangian Mabuting

Narasyon
•Mabuting Wakas– may mga audience na nabibigo sa
pagbabasa dahil sa hindi mabuting pagwawakas ng isang
narasyon.
•Tulad ng simula, kung gayon, ang wakas ay kinakailangang
maging kawili-wili upang maikintal ang bisa ng narasyon sa
mambabasa.
•Iwasan kung gayon ang mga prediktabol na wakas.
•Hangga’t magagawa, lagyan ng twist na makatwiran ang
narasyon.
•Iwasan din ang maligoy na wakas, pagkatapus na pagkatapos ng
kasukdulan o klaymaks, kailangang isunod na agad ang wakas.
•Hindi na rin kailangan ng paliwanag sa pagwawakas.
•Iwasan din ang pangangaral sa wakas, hindi na napapanahon ang
ganitong istilo.
•Makabubuti kung ipinahihiwatig ng matalino at maingat na
paggamit ang mga simbolismo at pagpapahiwatig.
 Aralin 3

ANG IMPORMATIB
 Modyul 3: Pagsulat ng
Komposisyon

ANG IMPORMATIB
•Ang diskors na ekspositori ay
tinatawag na paglalahad sa
maraming aklat sa Filipino.
•Layunin nitong gumawa ng isang
malinaw, sapat at walang pagkiling
na pagpapaliwanag sa ano mang
bagay na nasasaklaw ng kaalaman
ng tao.
•Katulad ng deskriptiv ito ay
maaaring maging karaniwan o
masining.
 Modyul 3: Pagsulat ng
Komposisyon
ANG IMPORMATIB
•Dahil sa pagiging karaniwan ng
ibang uri ng diskors na ekspositori,
hindi na natin tatalakayin sa modyul
na ito ang mga iyon dahil:
•1. Ang pagbibigay-kahulugan o
definisyon ay karaniwan nang
matatagpuan sa mga diksyunaryo o
ensayklopidya
•2. Ang mga panuto o direksyon ay
karaniwan nang matatagpuan sa mga
pagsusulit, sa mga daan, sa mga resipi sa
pagluluto, sa mga tarhetang kasama ng
 Modyul 3: Pagsulat ng
Komposisyon
ANG IMPORMATIB
•Samantala, ang suring-basa o revyu
at editoryal o pangulong-tudling ay
matatalakay sa mga susunod na
modyul.
•Mas angkop ang mga itong ilagay sa
ilalim ng malikhaing komposisyon na
siyang paksa ng talakayan ng
susunod na modyul.
•Sa modyul na ito, kung gayon, ang
pagtutuunan natin ng higit na pansin
ay ang sanaysay bilang isang
Ang salitang sanaysay ay nagmula sa
pariralang “salaysay ng isang sanay”, ang
salitang ito ay nilikha ni Alejandro G.
Abadilla.

May iba-ibang
pagpapakahulugan
ang iba’t ibang
mga manunulat sa
sanaysay.

Sinu-sino nga ba ang

mga ito?
 Ayon kay Rubin, et.al (1989-91) ang sanaysay ay isang
anyong pampanitikang naglalahad ng mga kontemporaryong usapin
at paksain sa nababagong mundo.

Ayon naman kay Belvez, et.al(1985), ang sanaysay ay isang

komposisyong pampanitikan sa isang natatanging paksa na higit na
maikli at formal kaysa alinmang akda.
Binanggit nina Semorian, et.al.(1999) na ang sanaysay ay
isang uri ng akdang naglalayong maglahad o maglarawan ng buhay
sa makatotohanan at masining na paraan. Maaaring talakayin o
paksain ang anumang tema-karaniwan o di karaniwan, magaan o
seryoso- sapagkat buhay ang inilalahad dito.
Kung gayon, dapat isaalang-alang, na ang susulat ng isang
sanaysay ay kailangang mag-angkin ng karampatang pagmamasid,
kaalamang masaklaw at masusing pagsusuri nang hindi malihis
ang mambabasa sa kawastuhan ng tatalakaying nilalaman.
Hinihingi ng isang efektivong sanaysay ang sapat na kakayahan sa
pagpapahayag ng kaisipan at damdamin-masinop, malinaw at
mapang-akit.
 Dalawang Uri ng Sanaysay
Formal o Maanyo
* Formal ang isang sanaysay
kapag ito’y may lohikal na
paglalahad ng mga kaisipan o may
maayos na balangkas.
* Maingat din ang pagsusuri ng
paksa nito.
* Mahigpit ang pagpili at paggamit
ng mga pananalita
* Masusi ang pag-aaral ng temang
tatalakayin
* Binibigyang-diin dito ang
katotohanan, tuwirang
pagpapahayag at seryosong
pagtalakay.
Di-formal o Di-
maanyo
* Ito ay may kalayaan sa ayod na
paglalahad, may himig ng
pakikipag-usap at pagbibiro at
higit na kawili-wiling basahin.
* Subalit hindi rin dapat na
kaligtaan na lakip din nito ang
katalinuhan ng pag-iisip at
masusing pagsusuri.
* May pagkaliberal ang paggamit
ng salita sa anyong di-formal
* Subalit maging formal man o
hindi, kailangang maging, malinaw
ang anumang nais ipabatid sa
kabuuan ng sanaysay.
 Aralin i

ANG
ARGUMENTATIV
 ANG ARGUMENTATIV
•Ang argumentative o pagmamatuwid ang
mapapansing nasa dakong huli ng mga uri
ng diskors.
•May konkretong dahilan ito sa pag-aaral
sa kadahilanang hindi magkakaroon ng
sapat, malinaw at mabisang argumento
(lalo pa at pasulat) kung wala munang
matibay na kaalaman at kakayahan sa
mga naunang paraan ng pagpapahayag:
pagsasalaysay/narativ,
paglalarawan/deskriptiv at maging
paglalahad/ekspositori.
 ANG ARGUMENTATIV
•Ang mag-isip ay isang prosesong natural
lamang sa isang tao.
•Batay sa katotohanang ito, hindi
maiiwasang may mga pagkakataong ang
iniisip ng isa ay salungat sa maaaring isipin
naman ng iba.
•Alam ninuman, hindi lamang ng mga
abogado, na ang anumang argumento ay
nananatiling halos opinyon lamang kung
mananatiling pasalita.
•Makabubuting kung isulat muna (sa
paraang wasto at mabisa) bago bigkasin
MGa bahagi ng argumentativ
na komposisyon
•ANG SIMULA:
•Mahalagang makuha ng manunulat ang
atensyon at damdamin nila.
•GITNA:
•Magsisilbi itong dahilan ng mga mambabasa
upang manatiling tapat sila sa iyo matapos ng
mabisang simula, at kung papalarin ay
nakatutok pa rin sila sa bawat mensaheng
iyong ipinararating hanggang sa iyong
mabisang pagwawakas.
•Ang bawat katwiran ay kailangan ding
masuportahan ng mga evidensya, datos o
istatistika, pahayag ng mga awtoridad o di
kaya’y mga kolaborativ na pahayag mula sa
 MGa Uri ng Maling
Pangangatwiran:
1. Argumentum ad hominem
2. Argumentum ad baculum
3. Argumentum ad misericordiam
4. Non sequitur
5. Ignoratio elenchi
6. Maling paglalahat
7. Maling paghahambing
8. Maling Saligan
9. Maling awtoridad
10.Dilemna
 Mga Uri ng Maling
Pangangatwiran:

Bawat salita n iyong diskors, dahil nga argumentativ ay

sinusuri ng kabilang panig o ng iyong mambabasa.

Makatwiran, samakatuwid, na alalahanin ang mga Uri ng

Maling Pangangatwiran (Fallacies of Reasoning) na
madalas gamitin kahit hindi sinasadya ng isang
nakikipag-argumento upang “makagulat” sa kanyang
katalo o kaya naman ay “makalusot” sa isang isyung
mahirap niyang pasinungalingan.
 Mga Uri ng Maling
Pangangatwiran:

Isang nakahihiyang
pag-atake sa personal na
Argumentum
ad hominem katangian/katayuan
ng katalo at hindi sa isyung
tinatalakay o pinagtatalunan.

Halimbawa:
Ano ang mapapala ninyong iboto ang aking
katunggali gayong ni hinidi siya naging pinuno ng
kanyang klase o ng kanyang barangay kaya? Balita
ko’y under de saya pa yata!
 Mga Uri ng Maling
Pangangatwiran:

Pwersa o awtoridad ang gamit

Argumentum upang maiwasan ang
ad baculum
isyu at ito ay maipanalo
ang argumento.

Halimbawa:
Tumigil ka sa sinasabi mo! Anak lang kita at
wala kang karapatang magsalita sa akin nang
ganyan! Baka sampalin kita at nang makita mo ang
hinahanap mo!
 Mga Uri ng Maling
Pangangatwiran:

Upang makamit ang awa at

Pagkampi ng mga nakikinig,
Argumentum
ad Bumabasa, ginagamit ito
misericordiam Sa paraang pumipili ng mga
Salitang umaatake sa
Damdamin at hindi sa kaisipan.
Halimbawa:
Limusan natin ang mga kapuspalad na
taong ito sa lansangan. Hindi ba natin nakikita ang
marurumi nilang damit, payat na pangangatawan at
nanlalalim na mga mata? Ano na lamang ba ang
magbigay ng ilang sentimos bilang pantawid-gutom?
 Mga Uri ng Maling
Pangangatwiran:

Sa ingles ang ibig sabihin nito

ay It doesn’t follow.
Non sequitur Pagbibigay ito ng konklusyon
Sa kabila ng mga walang
Kaugnayang batayan.

Halimbawa:
Ang santol ay hindi magbubunga ng
mangga. Masamang pamilya ang pinagmulan niya.
Magulong paligid ang kanyang nilakhan. Ano pa ang
inaasahan mo sa ganyang uri ng tao kundi kawalang-
hiyaan!
 Mga Uri ng Maling
Pangangatwiran:

Gamitin ito ng mga Pilipino

Lalo na sa mga usapang
Ignoratio Baberya, wika nga.
elenchi
Kilala ito sa ingles na
Circular reasoning o
Paliguy-ligoy.
Halimbawa:
Anumang bagay na magpapatunay sa aking
pagkatao ay maipaliliwanag ng aking butihing
maybahay. Tiyak ko namang paniniwalaan ninyo siya
pagkat naging mabuti siyang ina ng aking mga anak,
kahit tanungin pa ninyo sila ngayon.
 Mga Uri ng Maling
Pangangatwiran:

Dahil lamang sa ilang aytem/

Sitwasyon, nagbibigay na
Maling
Paglalahat Agad ng isang konklusyong
Sumasaklaw sa
Pangkalahatan.

Halimbawa:
Ang artistang ito ay naging tiwali sa
kanyang panunungkulan. Ang artista namang iyon ay
maraming asawa, samantalang bobo naman ang
isang ito na tumatakbo bilang konsehal. Huwag na
nating iboto ang mga artista!
 Mga Uri ng Maling
Pangangatwiran:

Karaniwang nang tinatawag

Na usapang lasing ang
Maling Ganitong uri pagkat mayroon
Paghahambing
Ngang hambingan ngunit
Sumasala naman sa
Matinong konklusyon.
Halimbawa:
(Sagot ng anak sa ina) Bakit ninyo ako
patutulugin agad? Kung kayo nga ay gising pa!
 Mga Uri ng Maling
Pangangatwiran:
Nagsisimula ito sa maling
Akala na siya namang
Maling
Naging batayan.
Saligan Ipinapatuloy ang gayon
Hanggang magkaroon ng
Konklusyong wala sa
Katwiran.

Halimbawa:
Lahat ng kabataan ay pag-aasawa ang
iniisip. Sa pag-aasawa, kailangan ang katapatan at
kasipagan upang magtagumpay. Dahil dito, dapat
lamang na maging tapat at masipag ang mga
kabataan.
 Mga Uri ng Maling
Pangangatwiran:

Naglalahad ng tao o
Maling Sangguniang walang
Awtoridad
Kinalaman sa isyung
kasangkot.

Halimbawa:
Ang Krsitiyano ay pananampalataya ng mga
mahihina. Iyan ang ipinahayag ni Karl Marx.
 Mga Uri ng Maling
Pangangatwiran:

Naghahandog lamang ng
Dalawang opsyon/
Dilemna Pagpipilian na para bang
Iyon lamang at wala nang
Iba pang alternativo.

Halimbawa:
Upang hindi ka mapahiya sa ating debate,
ganito na lamang ang gawin mo: huwag ka nang
pumunta o kaya ay magsabmit ka ng papel na
nagsasaad ng iyong pag-urong.
 Aralin i

ANG PERSWEYSIB
 Tekstong
Persweysib:
Ang tekstong ito ay may layunin na
manghikayat sa mga mambabasa na
makiayon o tanggapin ang pananaw ng
manunulat. Nabibilang dito ang
advertisement, sanaysay na politikal,
editoryal, brosyur,
Ang manunulat catalog, at
ay naglalahad ng mga kauri
iba’t ibang
nito.
impormasyon at katotohanan upang
suportahan ang isang opinyon. Sa pagsulat
ng tekstong ito gumagamit ang mga
manunulat ng mga patunay mula sa
siyentipikong pag-aaral at pagsusuri.
 HALIMBAWA:
HALIMBAWA:

Ang halalan o malayang pagpili ng mga manunungkulan sa

pamahalaan ay haligi ng demokrasya. Ngunt, ngayon ito ay
nawalan ng saysay sa kadahilanang ginawa itong hanapbuhay
ng mga limatik na mga pulitiko na nagmamalabis sa kanilang
kapangyarihan kapag naluklok sa puwesto.

Sa pagsapit ng halalan, ipagsanggalang natin ang pagiging

sagrado ng mga balota. Huwag nating hayaang mapunta ito sa
kamay ng mga manlilinlang na tanging kaban lamang ng
bayang ang pinupuntirya. Maawa tayo sa mga Pilipino at sa
susunod na salinlahi.

Bantayan natin ang ating mga boto.

 Aralin i

ANG PROSIDYURAL
 TEKSTONG
PROSIDYURAL
Isang uri ng tekstong tungkol sa serye ng mga
gawain na layuning makamit ang inaasahang
hangganan o resulta. Ito ay nagbibigay ng
kaalaman para sa maayos na pagkakasunud-
sunod ng mga hakbang sa pagsasagawa ng isang
gawain o proyekto.

Sa ganitong uri ng teksto, isa-isang inilalahad ang

mga hakbang na dapat sundin upag magig
maayos ang anumang gawain.
Layunin ng tekstong prosidyural ang
makapagbigay ng sunud-sunod na
direksyon at impormasyon sa mga
tao upang tagumpay na maisagawa
ang mga gawain sa ligtas, episyente
at angkop na paraan. Mahalaga ang
mahusay na pag-unawa sa mga
tekstong prosidyural sa
pagtatrabaho kung saan karaniwan
ng iba’t ibang manwal ay dapat
sundin upang mapanatili ang
kaligtasan.