NAFTA – ХОЙД АМЕРИКИЙН

ЧӨЛӨӨТ ХУДАЛДААНЫ
ХЭЛЭЛЦЭЭР
NAFTA
• NAFTA гэдэг нь North American Free Trade
Agreement буюу Канад, АНУ, Мексик 3
улсын бүс нутгын чөлөөт худалдааны гэрээ
юм.
NAFTA
• NAFTA нь 1992 онд үзэглэгдэж 1994 оны 1
сарын 1 нээс бүрэн хэрэгжиж эхэлсэн. 2008
оноос бүх төрлийн татварыг тэглэсэн.

• NAFTA 450 сая хүн амтай бөгөөд ДНБ нь

$20 триллион доллар болдог.
NAFTA
• NAFTA нь Хойд Америкийн эдийн засагт үр
өгөөж өгдөг гэж эдийн засагчид үздэг.

• Бүс нутгийн худалдаа 1993 онд 290 тэрбум

ам.доллар байсан бол 2016 онд 1.1 их наяд
долларыг давж гарсан
NAFTA
• НАФТА нь тодорхой зохион байгуулалттай бүтэцтэй;
түүний гол байгууллага нь оролцогч гурван орны
худалдааны сайд нарын түвшний төлөөлөгчдийг багтаасан
Чөлөөт худалдааны комисс юм.

• Худалдаа, хөрөнгө оруулалтыг дэмжих, НАФТА-ийн

стандартыг үр дүнтэй хэрэгжүүлэх зорилгоор 30 гаруй
ажлын хэсэг, хороог байгуулан жил бүр комисст тайлангаа
ирүүлдэг.
NAFTA гэрээ

• Аливаа улс дотоодын хөрөнгө оруулагчдаа эсвэл гадны аль

нэг орны хөрөнгө оруулагчид НАФТА-гийн гишүүн орны
хөрөнгө оруулагчаас илүү таатай нөхцөл олгож болохгүй.
НАФТА-ийн зорилтууд
• Худалдаанд гарч буй саадыг арилгаж, гишүүн улс
хоорондын бараа, үйлчилгээний чөлөөтэй хөдөлгөөнийг
дэмжих;

• Чөлөөт худалдааны бүсэд шударга өрсөлдөөний нөхцлийг

бүрдүүлэх;

• Гишүүн орнуудад хөрөнгө оруулалт татах боломжийг

өргөжүүлэх;
НАФТА-ийн зорилтууд
• Улс орон бүрт оюуны өмчийн эрхийн зохистой, үр дүнтэй
хамгаалалт, хамгаалалтыг хангах;

• Ммаргааныг шийдвэрлэх гэрээг хэрэгжүүлэх, ашиглах үр

дүнтэй механизм бий болгох;

• Энэхүү гэрээний үр өгөөжийг өргөжүүлэх, сайжруулах

зорилгоор ирээдүйн бүс нутгийн олон талт хамтын
ажиллагааны хүрээг бий болгох
НАФТА нөлөө
• Гурван орны хоорондын хил дамнасан
хөрөнгө оруулалт худалдааг ихээхэн
нэмэгдүүлсэн.

• Гэвч NAFTA нь чөлөөт худалдааны талаархи

өргөн хүрээний маргаантай асуудлууд одоог
болтол маш эрчимтэй яригдсан хэвээр байна.
НАФТА нөлөө
• Ерөнхийлөгч Доналд Ж. Трамп: НАФТА нь
АНУ – ын үйлдвэрлэлийг доройтуулж
байгаа гэж үзсэн бөгөөд 2018 оны 10 - р сард
түүний засаг захиргаа Канад, Мексик улстай
байгуулсан гэрээний шинэчилсэн
хувилбарыг АНУ - Мексик - Канадын
хэлэлцээр буюу USMCA гэж нэрлэх болсон.
USMCA-НАФТА шинэ гэрээ
• Country of origin rules: Automobiles must have 75 percent of
their components manufactured in Mexico, the US, or Canada
to qualify for zero tariffs (up from 62.5 percent under NAFTA).

• Labor provisions: 40 to 45 percent of automobile parts must be

made by workers who earn at least $16 an hour by 2023.
Mexico agreed to pass new labor laws to give greater
protections to workers, including migrants and women. Most
notably, these laws are supposed to make it easier for Mexican
workers to unionize.
USMCA-НАФТА шинэ гэрээ
• US farmers get more access to the Canadian dairy market: The US got
Canada to open up its dairy market to US farmers, a big issue for Trump.

• Intellectual property and digital trade: The deal 

extends the terms of copyright to 70 years beyond the life of the author
(up from 50). It also includes new provisions to deal with the digital
economy, such as prohibiting duties on things like music and ebooks, and
protections for internet companies so they’re not liable for content their
users produce.

• Sunset clause: The agreement adds a 16-year sunset clause — meaning

the terms of the agreement expire, or “sunset,” after 16 years. The deal is
also subject to a review every six years, at which point the US, Mexico,
and Canada can decide to extend the USMCA.
Мексикийн эдийн засагт хэрхэн нөлөөлсөн бэ?

• Худалдааг либералчлахаас гадна. Мексикийн удирдагчид

улсын өрийг багасгаж, төсвийн тэнцвэртэй барьж,
тогтворжуулсан инфляцийг бий болгож, улс орны гадаад
нөөцийг бий болгосон.

• Мексикийн эдийн засаг АНУ-тай зарим талаараа нягт

уялдаа холбоотойн дээр 2008 оны эдийн засгийн хямралын
үетэй холбогдуулан 2009 онд АНУ –тай гадаад худалдаа 17
хувиар буурч эдийн засаг 6 гаран хувиар буурсан үзүүлэлт
ажиглагдсан байна.
Мексикийн эдийн засагт хэрхэн нөлөөлсөн бэ?

• Мексикт АНУ-ын гадаадын шууд хөрөнгө

оруулалт (FDI) 15 тэрбум ам.доллараас 100
тэрбум хүртэл өссөн байна.
Зах зээлийн эзлэх хувь: Мексик ба АНУ
Канадад ямар нөлөө үзүүлсэн бэ?
• NAFTA нь Канадын эдийн засагт эерэг нөлөө үзүүлсэн. Энэ
нь экспортын шинэ боломжуудыг нээж, олон улсад
өрсөлдөх чадвартай бизнесийг бий болгох түлхэц болсон
бөгөөд гадаадын томоохон хөрөнгө оруулалтыг татахад
түлхэц болсон юм.

• Канадын хувьд тээврийн хэрэгсэл, машин механизм, хөдөө

аж ахуйн бүтээгдэхүүн нь улс орнуудруу худалдаалагдаж
буй барааны ихэнхийг бүрдүүлдэг.
Канадад ямар нөлөө үзүүлсэн бэ?
• Канад улс нь NAFTA-н эрин үед хил дамнасан хөрөнгө
оруулалтад хүчтэй өсөлтийг үзүүлсэн. Канадын ГШХО-ын
хувьцааны тал хувийг эзэлдэг АНУ-ын хөрөнгө оруулалт
1993 онд $ 70 тэрбумаас өсч, 2013 онд 368 тэрбум долларт
хүрсэн.

• Канад нь АНУ-ын хөдөө аж ахуйн бүтээгдэхүүний

тэргүүлэгч импортлогч юм.
NAFTA нь АНУ - ын эдийн засагт хэрхэн нөлөөлсөн
бэ?

• Хойд Америк дахь хөрш орнуудтай хийсэн худалдаа АНУ-

аас өөр орнуудтай харьцуулахад гурав дахин өссөн.

• Канад, Мексик нь АНУ-ын экспортын хамгийн том 2 цэг

бөгөөд нийт экспортын гуравны нэгээс илүү хувийг эзэлдэг.
NAFTA нь АНУ - ын эдийн засагт хэрхэн нөлөөлсөн
бэ?

• АНУ-Мексикийн худалдааны тэнцэл 1993 онд 1,7 тэрбум

ам.долларын ашигтай байсан нь 2014 онд 54 тэрбум
долларын алдагдалтай байсан.

• АНУ-ын авто машины салбар 1994 оноос хойш 350,000

ажлын байр алдсан байна. Энэ нь Мексикийн авто замын
салбар 120,000-аас 550,000 ажилчинтай болжээ.
NAFTA нь АНУ - ын эдийн засагт хэрхэн нөлөөлсөн
бэ?

• NAFTA-ийн 2014 оны судалгаагаар жилд 15,000 ажлын

байр алдагдаж байгаа боловч алдагдсан ажлын байр бүрээс
эдийн засагт ойролцоогоор 450,000 долларын орлого бий
болдог байна /өндөр бүтээмж, хэрэглээний үнийн бууралт/.

• Олон тооны эдийн засагчид АНУ-ын сүүлийн үеийн

үйлдвэрлэлийн асуудлууд нь NAFTA-тай холбоогүй гэж
үзэх болсон.
NAFTA нь АНУ - ын эдийн засагт хэрхэн нөлөөлсөн
бэ?

• Хятад улс ДХБ-д элссэнээр АНУ-ын ажлын байранд илүү

их сөрөг нөлөө үзүүлсэн.

• 2000-2004 оны хооронд арван долоон саяас 11 сая хүртэл

буурсан аж үйлдвэрийн салбарын ажлын байрны огцом
бууралт нь Хятадтай хийсэн худалдаатай холбоотой гэж
Калифорнийн Их Сургуулийн эдийн засагч Hanson үзжээ.
Анхаарал хандуулсанд баярлалаа