Standard & Poor’s

kreditni rejting Crne Gore

Prof. dr Milorad Katnić

Podgorica, 24. novembar 2016.
Metodologija analize
 Crna Gora – opšta ocjena

• Poslednjim izvještajem potvrđena ranija ocjena

kreditnog rejtinga B+

• Negativan outlook – mišljenje da postoji mogućnost

rasta nivoa javnog duga i deficita kao glavnih rizika za
stabilnost i održivost javnih finansija u narednom
periodu.
 1. INSTITUCIONALNA OCJENA

• Institucionalna ocjena analizira kako državne institucije i vođenje

politike utiče na kreditnu sposobnost države, kroz održivost javnih
finansija, promociju ekonomskog rasta i reagovanja na ekonomske
i političke šokove.

• Posmatraju se sljedeći faktori:

– Efikasnost, stabilnost i predvidljivost politike i političkih institucija (primarni
faktor)
– Odgovornost i transparentnost institucija, podataka i procesa, kao i
dostupnost i pouzdanost statističkih informacija (sekundarni faktor)
– Kultura plaćanja dugova (potencijalni faktor prilagođavanja)
– Spoljašnji rizici bezbjednosti (potencijalni faktor prilagođavanja)
 Crna Gora

• Uspješno sprovođenje mjera fiskalne konsolidacije

• Procjenjuje se da će crnogorska ekonomija u periodu do 2018. godine
rasti u prosjeku 3,1%, zahvaljujući rastu investicione aktivnosti,
dominantno u oblasti turizma i energetike.
• Očekivanje da će deficit u tekućoj godini premašiti 6% BDP-a, ali će imati
opadajući trend u periodu do 2018. godine, kada bi iznosio manje od 4%
BDP-a, kao rezultat Vladinog programa poreske reforme i napora u
suzbijanju sive ekonomije.
• Izgradnja prioritetne dionice autoputa Bar-Boljari, koja je otpočeta ove
godine, snažno će podržati ekonomski rast u narednom petogodišnjem
periodu ali bi mogla usloviti povećanje nivoa javnog duga i samim tim
predstavljati potencijalan rizik za javne finansije.
 2. EKONOMSKA OCJENA

• Istorija sugeriše da bogate, diverzifikovane, fleksibilne, tržišno

orjentisane i prilagodljive ekonomije – koje prati ekonomski
rast – pružaju državi značajnu osnovu za prihode, poboljšavaju
njenu fiskalnu i monetarnu fleksibilnost i na kraju ojačavaju
njen kapacitet da se nosi sa velikim dugom.

• Ključni faktori koji utiču na ekonomsku ocjenu su:

– Nivo dohotka (BDP po glavi stanovnika)
– Ekonomski izgledi za rast
– Ekonomska raznolikost i promjenljivost - vezano za ciklicne industrije
i posledica prirodnih katastrofa.
CRNA GORA – ekonomska ocjena
 3. EKSTERNA OCJENA

• Odnosi se na transkacije i pozicije svih stanovnika (javni i privatni sektor)

prema nerezidentima, budući da je to predstavlja sve tokove i zalihe koje
utiču na konkurentnost države, devizna kretanja i međunarodnu
kupovnu moć, kao i moć otplate dugova.

• Faktori koji utiču na eksternu ocjenu:

– status domaće valute u međunarodnim transakcijama
– eksterna likvidnost, koja upućuje na sposobnost države da
razmjenjuje na međunarodnom tržištu kako bi realizovala svoje
obaveze
– eksterna pozicija države, koja pokazuje aktivu i pasivu rezidenata (i u
domaćoj i u stranoj valuti) u odnosu na ostatak svijeta.
Crna Gora – eksterna ocjena
 4. FISKALNA OCJENA

• Fiskalna ocjena reflektuje održivost budžetskog deficita i duga.

Ova mjera uključuje fiskalnu fleksibilnost, dugoročne fiskalne
trendove i slabosti, strukturu duga i pristup finansiranju, i
potencijalne rizike koji proističu iz potencijalnih obaveza.

• Imajući u vidu mnoge dimenzije koje ova ocjena obuhvata,

analiza je podijeljena u dva segmenta, "fiskalne performanse i
fleksibilnost" i "opterećenost dugom", koji se posebno
vrednuju. Ukupna ocjena je prosjek ova dva segmenta.
Crna Gora – fiskalna ocjena
 5. MONETARNA OCJENA

• Monetarni rezultat proizilazi iz analize sledećih

elemenata:
– sposobnost da se koordinira monetarna politika sa fiskalnim i drugim
ekonomskim politikama kako bi se podržao održiv ekonomski rast.
– Kredibilitet monetarne politike, mjeren kroz kretanja inflacije tokom
ekonomskih ciklus
– Uticaj tržišno orijentisanih monetarnih mehanizama na realnu
ekonomiju, koji su u velikoj mjeri funkcija razvoja i diverzifikovanosti
domaćeg finansijskog sistema i tržišta kapitala.
Crna Gora – monetarna ocjena
RADIONICA
• Studenti su podijeljeni u 5 grupa i istražuju kreditne rejtinge 5
država regiona: Srbija, Hrvatska, Makedonija, Bosna i
Hercegovina i Albanija, u odnosu na Crnu Goru

• Tokom predavanja je potrebno pripremiti prezentaciju države:

predstaviti prednosti, mane, očekivanja... i obrazložiti u kojoj državi
biste radije uložili novac i zbog čega (Crna Gora vs dodijeljena
država)
• Fokus – javne finansije!

• Moguće je uključiti i rezultate DB, WEF i drugih izvještaja..

• Svaki član grupe koja bude ponudila najkvalitetnije dokaze u kojoj

od država je najbolje investirati, dobija 3 bonus poena.
 Grupe
Srbija Hrvatska BIH Makedonija Albanija
08/154 10/019 12/028 12/034 12/087
1
Miloš Tomčić Miloš Dobrović Bekir Lukač Ajlan Kos Hamdija Hot
12/100 13/043 13/060 13/061 13/069
2
Nina Rogošić Novak Otašević Ivan Lončarević Edvin Kuč Jovica Žuža
13/071 13/087 14/002 14/004 14/005
3
Aleksandar Vlahovic Miloš Vuković Drago Drobnjak Armin Ćatović Emin Husović
14/009 14/012 14/019 14/020 14/023
4
Renata Ljuljđurović Ana Savić Dino Međedović Nikolina Uskoković Krešimir Petrović
14/026 14/030 14/031 14/033 14/034
5
Melisa Muratović Jovana Ćupić Nikolina Kovačević Sandra Bošković Ajla Mustafalić
14/035 14/036 14/038 14/039 14/040
6
Jovana Radović Violeta Žudić Jovana Milonjić Tijana Đurišić Ivan Piper
14/042 14/045 14/046 14/055 14/057
7
Ivona Bukilić Jasmina Pepić Prvoslav Vojinović Nevena Bajić Nebojša Ćetković
14/071 14/079 14/082 14/083 14/087
8
Andrija Mudreša Miljan Marković Vanja Tošković Aleksa Brkić Nikola Peruničić
14/091 14/093 14/095 14/111 14/117
9
Emil Redžić Zlatko Kepić Slobodan Franeta Đina Lopičić Sandra Ujkić
15/112 15/118 15/119e 15/122 15/127
10
Matija Rabrenović Ivan Gardasevic Radosav Mrkaić Petar Gardašević Alen Koćić
13/011 13/017 13/029 13/030
11
Milan Čvorović Aleksandar Knežević Amra Pupović Petar Žujović
TEST ISKRENOSTI
• Pravila:

– Rad kod kuće: Bacanje novčića 5 puta

– Ukoliko više puta padne „glava“ student dobija +3
poena
– Ukoliko više puta padne „pismo“ student dobija -1
poen
– Ukoliko studenti budu varali, poništava se igra
• Rezultate slati na:
sladjana.pavlovic@udg.edu.me

• Forma:
– I bacanje: glava/novčić
– II bacanje: glava/novčić
– III bacanje: glava/novčić
– IV bacanje: glava/novčić
– V bacanje: glava/novčić

• Rok: nedelja 27.11.2016 do 23.59h

 DOMAĆI

• Istražiti 6 država regiona (Crna Gora, Srbija,

Hrvatska, BIH, Albanija i Makedonija), njihove
kreditne rejtinge i prinose na obveznice.

• Staviti se u ulogu menadzera investicionog fonda

i predloziti gdje uloziti (u koju od obveznica
država regiona), koliko i zašto.