MEVCUT YOLCU VE YÜK ASANSÖRLERİNİN

GÜVENLİĞİNİ ve ERİŞİLİRLİĞİNİ GELİŞTİRMEK

16 NİSAN 2011

Sefa Targıt
 MEVCUT YOLCU VE YÜK ASANSÖRLERİNİN GÜVENLİĞİNİ GELİŞTİRMEK

AB 27, EFTA ve Türkiye’de 5 milyondan fazla asansör kullanımda

olup, bu asansörlerinin yaklaşık % 50’si 25 yıldan daha fazla bir süre
önce tesis edilmiştir. Mevcut asansörler, zamanlarının güvenlik
seviyelerine uygun olarak tesis edilmişler, zaman içinde eskime ve
bakımsızlık nedeniyle o seviyelerini dahi kaybetmişlerdir.
Mevcut güvenlik ve erişim seviyeleri, günümüzün beklentilerini
karşılayamamaktadır.
Bunun sonucunda, Avrupa’da, kazalara sebebiyet veren, farklı
güvenlik seviyeleri oluşmuştur. Hâlbuki, kullanıcılar ve yetkililer, kabul
edilebilir ortak bir güvenlik seviyesi beklentisindedir.

Asansor 2011
 MEVCUT YOLCU VE YÜK ASANSÖRLERİNİN GÜVENLİĞİNİ GELİŞTİRMEK

ASTEK komitesi gündeminde olan ve bir takvim dahilinde

mevcut asansörlerin emniyet ve erişim konularında çağdaş
düzeye çıkarılmasını düzenleyen yönetmelik, toplumsal
bakımdan çok önemlidir. ASTEK toplantılarında üzerinde
çalışılan ve taslağı ortaya çıkmış olan söz konusu
yönetmeliğin yürürlüğe girmesini sektör ve ihtiyaç sahipleri
beklemektedir.
Mevcut 250.000 civarında asansörün yaklaşık 3de 2sinin
denetimden ve bakımdan uzak çalıştığını hesaplamaktayız.

Asansor 2011
 MEVCUT YOLCU VE YÜK ASANSÖRLERİNİN GÜVENLİĞİNİ GELİŞTİRMEK

TS EN 81 – 80 Aralık 2006

ASANSÖRLER –
YAPIM VE MONTAJ İÇİN GÜVENLİK KURALLARI -
MEVCUT ASANSÖRLER

BÖLÜM 80:
MEVCUT YOLCU VE YÜK ASANSÖRLERİNİN
GÜVENLİĞİNİ GELİŞTİRME KURALLARI

21 Aralık 2006 tarihinde Türk Standardı olarak kabul

edilerek yayımına karar verilmiştir.

Asansor 2011
 MEVCUT YOLCU VE YÜK ASANSÖRLERİNİN GÜVENLİĞİNİ GELİŞTİRMEK

Asansörlerin kullanım ömürleri diğer birçok taşıma sistemi

ve bina donanımına göre daha uzun olup, bunun
sonucunda, asansörün tasarımının, performansının ve
güvenliğinin modern teknolojinin gerisinde kalması
muhtemeldir.
Mevcut asansörlerin günümüz teknolojileri ile yenilenmesi
durumunda, bu asansörlerin kullanılmasına bağlı olarak
kaza sayılarında oldukça büyük azalma olacaktır (özellikle
kamuya açık binalarda).
Avrupa Birliği ülkeleri arasında kişilerin serbest dolaşımı ile
kullanıcı ve yetkili kişilerin farklı tesislere alışması gittikçe
daha güç hâle gelmektedir.

Asansor 2011
 MEVCUT YOLCU VE YÜK ASANSÖRLERİNİN GÜVENLİĞİNİ GELİŞTİRMEK

Bu standardın yaklaşımı:

- her biri risk değerlendirmesi ile çözümlenen, çeşitli tehlikeler

ve tehlikeli durumlar sınıflandırılmakta,
- mevcut bütün yolcu ve yük asansörlerin güvenlik
seviyelerinin günümüzün güvenlik seviyesine, kademeli ve
seçerek, adım adım getirmek için düzeltici işlemleri
sağlanması amaçlanmakta,

Asansor 2011
 MEVCUT YOLCU VE YÜK ASANSÖRLERİNİN GÜVENLİĞİNİ GELİŞTİRMEK

-her bir asansörün denetlenmesi, güvenlik tedbirlerinin

belirlenmesi ve adım adım, her bir riskin sıklığı ve önemine
göre seçici bir tarzda bu tedbirlerin uygulanması sağlanmakta,

- yüksek, orta ve düşük dereceli riskleri ve bu risklerin ortadan

kaldırılabilmesi için ayrı adımlarla uygulanabilen düzeltici
işlemler listelenmektedir.

Asansor 2011
 MEVCUT YOLCU VE YÜK ASANSÖRLERİNİN GÜVENLİĞİNİ GELİŞTİRMEK

Bu standardın kullanımı
Bu standard, aşağıdakiler için bir kılavuz olarak kullanılabilir:

a) Ülke yetkililerin; risk seviyesi (örneğin, yüksek, orta, düşük)

ve sosyal ve ekonomik hususları temel alan, mantıklı ve
uygulanabilir şekilde, seçme işlemine (Ek A) göre adım adım
kendi uygulama programını belirlemesinde,

b) Tesis sahiplerinin mevcut düzenlenmelere göre kendi

sorumluklarını takip etmesinde (örneğin, Çalışma Donanım
Direktifinin kullanılması),

Asansor 2011
 MEVCUT YOLCU VE YÜK ASANSÖRLERİNİN GÜVENLİĞİNİ GELİŞTİRMEK

Bu standardın kullanımı
Bu standard, aşağıdakiler için bir kılavuz olarak kullanılabilir:

c) Bakım firmalarının ve/veya muayene kuruluşlarının tesis

sahiplerini tesisin güvenlik seviyesi hakkında
bilgilendirmesinde.

d) Tesis sahiplerinin, herhangi bir düzenleme yoksa, tesisin

gönüllük esasına göre c) bendine uygun olarak
yenileştirmesinde.

Asansor 2011
 MEVCUT YOLCU VE YÜK ASANSÖRLERİNİN GÜVENLİĞİNİ GELİŞTİRMEK

“mantıklı ve uygulanabilir” ifadesi şöyle tanımlanmaktadır:

“neyin mantıklı ve uygulanabilir olduğuna karar verirken

riskin oluşturacağı hasara göre önemi ile riskin ortadan
kaldırılmasının veya azaltılmasının zorluğu karşılaştırılır.
Zorluğun ve maliyetin yüksek olduğu durumlarda, yapılan
dikkatli değerlendirme riskin nispeten daha az önemli
olduğunu gösteriyorsa, işlemin uygulanması gerekmeyebilir.
Diğer taraftan, risk yüksekse, maliyet ne olursa olsun işlem
uygulanır.

Asansor 2011
 MEVCUT YOLCU VE YÜK ASANSÖRLERİNİN GÜVENLİĞİNİ GELİŞTİRMEK

1 Kapsam
1.1 Bu standard, mevcut asansörlerin güvenlik seviyesini, günümüzdeki
en son güvenlik teknolojileri uygulanarak yeni tesis edilmiş asansörlerin
güvenlik seviyelerine eş değer bir seviyeye çıkarmak amacına yönelik
geliştirme kurallarını kapsar.
Not - Bina tasarımı ve benzer hususlar nedeniyle, bütün asansörleri günümüzün
teknolojik güvenlik seviyesine ulaştırmak mümkün olmayabilir .

1.2 Bu standard, sabit olarak tesis edilmiş; tanımlı durak seviyeleri

arasında hizmet eden, yolcu veya yolcu/yük taşımak üzere
tasarımlanmış bir kabini olan, düşeyden 15 º’den fazla eğimli olmayan
kılavuz raylar arasında hareket eden,
- elektrikli asansörlere
- hidrolik asansörlere
uygulanır.

Asansor 2011
 MEVCUT YOLCU VE YÜK ASANSÖRLERİNİN GÜVENLİĞİNİ GELİŞTİRMEK

Önemli tehlikelerin listesi

Bu madde, bu standarda ele alındığı ölçüde, risk

değerlendirmesi ile mevcut asansörler için önemli olduğu
belirlenen ve riskin ortadan kaldırılması veya azaltılması için
bir çaba gerektiren bütün tehlikeli durum ve olayları kapsar.

Asansor 2011
 MEVCUT YOLCU VE YÜK ASANSÖRLERİNİN GÜVENLİĞİNİ GELİŞTİRMEK

1 Zararlı malzemelerin bulunması

2 Engelli kişilerinin için erişim imkânının olmaması veya sınırlı erişim imkânı
3 Tahrik sisteminde düşük durma ve seviyeleme doğruluğu
4 Kasıtlı tahribata karşı dayanıksızlık veya düşük dayanıklılık
5 Yangın durumunda, kumanda fonksiyonlarının bulunmaması veya yetersiz
kumanda fonksiyonları
6 Delikli duvarlı kuyu mahfazaları
7 Düşük mahfazalı kısmen kapalı asansör kuyusu
8 Kuyuya ve kuyu alt boşluğuna erişim için yetersiz kilitleme tertibatı
9 Durak kapısı eşiği altında yetersiz düşey yüzey
10 Kuyu altında erişilebilir alanların bulunduğu yerlerde güvenlik tertibatı
bulunmayan karşı ağırlık/dengeleme ağırlığı
11 Karşı ağırlık/dengeleme ağırlığının hareke alanı için ayırıcı bölme
bulunmaması veya bu bölmenin yetersiz olması

Asansor 2011
 MEVCUT YOLCU VE YÜK ASANSÖRLERİNİN GÜVENLİĞİNİ GELİŞTİRMEK

12 Aynı asansör kuyusu içerisinde birden fazla asansör bulunduğunda

asansörler ile kuyu arasında ayırıcı bölme bulunmaması veya bu bölmenin
yetersiz olması
13 Aynı asansör kuyusu içerisinde birden fazla asansör bulunduğunda
asansörler arasında ayırıcı bölme bulunmaması veya bu bölmenin yetersiz
olması
14 Kuyu üst ve alt boşluklarında yetersiz güvenlik alanları
15 Güvensiz kuyu alt boşluğu girişi
16 Kuyu alt boşluğunda veya makara dairesinde durdurma tertibatının
bulunmaması veya bu tertibatın yetersiz olması
17 Kuyu aydınlatmasının bulunmaması veya yetersiz aydınlatma
18 Kuyu alt boşluğunda ve kabin tavanında alarm sisteminin bulunmaması
19 Makina ve makara dairesine erişim imkânının bulunmaması veya güvensiz
erişim
20 Makina ve makara dairesinde kaygan zemin
21 Makina dairesinde yetersiz açıklıklar
22 Makina dairesinde farklı seviyedeki döşemeler arasında koruma olmaması
veya yetersiz koruma

Asansor 2011
 MEVCUT YOLCU VE YÜK ASANSÖRLERİNİN GÜVENLİĞİNİ GELİŞTİRMEK

23 Makina ve makara dairesinde yetersiz aydınlatma

24 Yetersiz taşıma vasıtaları
25 Delikli durak ve kabin kapıları
26 Yetersiz durak kapı bağlantı tasarımı
27 Düşük mukavemetli kapı camları
28 Camlı durak veya kabin kapılarında ellerin sürüklenme riskine karşı
koruma olmaması veya yetersiz koruma
29 Durak kapılarında aydınlatma olmaması veya yetersiz aydınlatma
30 Makina gücü ile çalışan kapılarda koruyucu tertibat bulunması veya
yetersiz koruyucu tertibat
31 Yetersiz durak kapısı kilitleme tertibatı
32 Durak kapılarının özel alet kullanılmadan güvensiz açılması
33 Kapı kilidine yakın delikli duvarlı kuyu mahfazası

Asansor 2011
 MEVCUT YOLCU VE YÜK ASANSÖRLERİNİN GÜVENLİĞİNİ GELİŞTİRMEK

34Sürmeli kapılarda otomatik kapanma tertibatının bulunmayışı

35Durak kapı panelleri arasında yetersiz bağlantı
36Durak kapılarının yangına karşı yetersiz mukavemeti
37Açık durak kapısı ile birlikte hareket eden kabin kapıları
38Beyan yüküne kıyasla büyük kabin alanı
39Yetersiz kabin eteği
40 Kapısı bulunmayan kabinler
41 İmdat kapaklarının güvensiz kilitlenmesi
42 Kabin tavanının yetersiz mukavemeti
43 Kabin tavanında korkuluk bulunmayışı veya yetersiz korkuluk
44 Kabin içerisinde yetersiz havalandırma
45 Kabin içerisinde yetersiz aydınlatma
46 Kabin içerisinde acil durum aydınlatmasının bulunmaması veya bu
aydınlatmanın yetersiz olması

Asansor 2011
 MEVCUT YOLCU VE YÜK ASANSÖRLERİNİN GÜVENLİĞİNİ GELİŞTİRMEK

47 Yaralanmalara karşı yetersiz kasnak, zincir makarası korumaları veya bu

korumaların bulunmaması
48 Halatların/zincirlerin kasnaktan veya makaralardan çıkmasına karşı yetersiz
koruma veya koruma bulunmaması
49 Halatlarla veya zincirlerle kasnak veya makara arasına yabancı cisim
girmesine karşı yetersiz koruma veya koruma bulunmaması
50 Elektrikli asansörlerde güvenlik tertibatının ve/veya aşırı hız regülâtörünün
bulunmaması veya bunların yetersiz olması
51 Regülâtör halatının gevşemesi durumunda kapama anahtarının
bulunmaması veya yetersiz olması
52 Karşı ağırlıklı çekme tahrikli asansörlerde kabinin aşırı hızlanmasına karşı
koruma vasıtalarının bulunmaması
53 Elektrikli asansörlerde tahrik makinasının yetersiz tasarımı

Asansor 2011
 MEVCUT YOLCU VE YÜK ASANSÖRLERİNİN GÜVENLİĞİNİ GELİŞTİRMEK

53 Elektrikli asansörlerde tahrik makinasının yetersiz tasarımı

54 Serbest düşmeye, aşağı yönde aşırı hıza ve kabinin kaymasına karşı
güvenlik tedbirlerinin bulunmaması veya yetersiz olması
55 İki tel halat ile kılavuzlanan karşı ağırlık/dengeleme ağırlığı
56 Tamponun bulunmaması/yetersiz olması
57 Sınır güvenlik kesicilerinin bulunmaması veya yetersiz olması
58 Kabin ile kabin girişine bakan kuyu duvarı arasında gereğinden büyük
açıklık
59 Kabin kapısı ile durak kapısı arasında gereğinden fazla mesafe
60 Acil durum çalışma sisteminin olmaması veya yetersiz olması
61 Kapama valfinin olmaması
62 Yol verme kontaktörlerinin bağımsız olmaması
63 Gevşek halat/zincir güvenlik tertibatının bulunmaması veya yetersiz
olması

Asansor 2011
 MEVCUT YOLCU VE YÜK ASANSÖRLERİNİN GÜVENLİĞİNİ GELİŞTİRMEK

64 Motor hareket süresi sınırlayıcısının olmaması

65 Düşük basınç tertibatının olmaması veya yetersiz olması
66 Elektrik çarpmalarına karşı yetersiz koruma ve/veya elektrik teçhizatının
yetersiz işaretlenmesi, unutulan işaret levhaları
67 Tahrik makinasının korumasının olmaması veya yetersiz koruma
68 Ana anahtarın kilitlenebilir olmaması
69 Faz sırası değişimine karşı koruma bulunmaması
70 Kabin tavanında bakım kumandası ve durdurma tertibatının
bulunmaması veya yetersiz olması.
71 Alarm tertibatının bulunmaması veya yetersiz olması
72 Makina dairesi ile kabin arasında haberleşme sisteminin bulunmaması
veya yetersiz olması
73 Kabin yükü kontrol tertibatının bulunmaması veya yetersiz olması
74 Unutulan ikaz levhaları, işaretlemeler ve çalıştırma talimatları

Asansor 2011
 MEVCUT YOLCU VE YÜK ASANSÖRLERİNİN GÜVENLİĞİNİ GELİŞTİRMEK

Asansor 2011
 MEVCUT YOLCU VE YÜK ASANSÖRLERİNİN GÜVENLİĞİNİ GELİŞTİRMEK

38 - Beyan yüküne kıyasla büyük kabin alanı Madde 5.8.1

5.8.1 Kullanılabilir kabin alanı, beyan yükü

Kabin taban alanı elektrikli asansörler için EN 81-1 Madde 8.2
veya hidrolik asansörler için EN 81-2 Madde 8.2’ye uygun
olmalıdır.
Eğer bu alan uygun değilse uygun tedbirler alınmalıdır.
Örneğin;
- kullanılabilir kabin alanının azaltılması
veya
- asansörün kullanılmasının eğitimli kullanıcılarla sınırlandırılması
veya
- asansörün tasarlanan kullanımının doğrulanması gibi.

Asansor 2011
 MEVCUT YOLCU VE YÜK ASANSÖRLERİNİN GÜVENLİĞİNİ GELİŞTİRMEK

8.2 - Kullanılabilir kabin alanı, beyan yükü, kabindeki insan sayısı

8.2.1 - Genel Durum
Kabinin, insanlar tarafından aşırı bir şekilde yüklenmesini engellemek için
beyan yüküne bağlı olarak, kullanılabilir kabin alanı sınırlandırılmalıdır. Bunu
yerine getirmek için beyan yükü ile en büyük kullanılabilir kabin alanı
arasındaki ilişki, Çizelge 1.1‘de verilmiştir.
1 m’den az yükseklikte olsalar veya ayırıcı kapılarla donatılsalar dahi girinti ve
uzantılara ancak, en büyük kullanılabilir kabin alanının hesaplanmasında göz
önüne alındıkları takdirde izin verilir.
Kapılar kapandığı zaman girişte bulunan alan da hesaba katılmalıdır.
Bunun haricinde kabinin aşırı yüklenmesi Madde 14.2.5‘e göre bir cihaz ile
izlenmelidir.

Asansor 2011
 MEVCUT YOLCU VE YÜK ASANSÖRLERİNİN GÜVENLİĞİNİ GELİŞTİRMEK

Asansor 2011
 MEVCUT YOLCU VE YÜK ASANSÖRLERİNİN GÜVENLİĞİNİ GELİŞTİRMEK

8.2.2 - Yük Asansörleri

Madde 8.2.1 deki kurallara uyulmalı ve ayrıca, yapım ile ilgili
hesaplamalarda yalnız beyan yükü değil, kabin içine girebilecek yükleme
araçlarının ağırlıkları da göz önüne alınmalıdır.
8.2.3 - Kabindeki İnsan Sayısı
Kabindeki insan sayısı:
a) Beyan yükü / 75 formülünden çıkan sayının en yakın küçük tam sayıya
yuvarlanmasıyla bulunan değer ile,
b) Çizelge 1.2‘den alınan değerden küçük olanına uygun olmalıdır.

Asansor 2011
 MEVCUT YOLCU VE YÜK ASANSÖRLERİNİN GÜVENLİĞİNİ GELİŞTİRMEK

ÖRNEK OLAY

Asansor 2011
 MEVCUT YOLCU VE YÜK ASANSÖRLERİNİN GÜVENLİĞİNİ GELİŞTİRMEK

2 - Engelli kişilerinin için erişim imkânının olmaması veya

sınırlı erişim imkânı Madde 5.2.1

5.2 Erişilebilirlik kuralları

5.2.1 Genel : Mevcut asansörlerin engelli kişiler tarafından da
kullanılması amaçlandığında, EN 81-70’deki kurallar göz önünde
tutulmalıdır. Göz önünde tutulan hususlar her bir farklı durum için
risk değerlendirmesine tâbidir.

Asansor 2011
 MEVCUT YOLCU VE YÜK ASANSÖRLERİNİN GÜVENLİĞİNİ GELİŞTİRMEK

Asansor 2011
 MEVCUT YOLCU VE YÜK ASANSÖRLERİNİN GÜVENLİĞİNİ GELİŞTİRMEK

EN 81 -70 aşağıdaki hususları dikkate almıştır:

- Avrupa’daki demografik gelişmeler,

- Yalnız yaşama eğilimi ve bunun sonuçları,
- Binaların erişilebilir olması gerekliliği,
- Yere ve yöne bağlı farklı çözümler gerektiren çeşitli türde
engellilerin varlığının kabul edilmesi,
- Avrupa Birliğinin Amsterdam Anlaşması’nın ayrım gözetmeme
maddesinde (md. 6a) belirtildiği gibi engelliliğe ve yaşa dayanan
ayrımcılık ile mücadele.

Asansor 2011
 MEVCUT YOLCU VE YÜK ASANSÖRLERİNİN GÜVENLİĞİNİ GELİŞTİRMEK

f) Mevcut Asansör:

95/16/AT Asansör Yönetmeliğinin zorunlu

uygulamaya girdiği 15/08/2004 tarihinden
önce piyasaya arz edilmiş ve halen faal olan
asansörü,

Asansor 2011
 MEVCUT YOLCU VE YÜK ASANSÖRLERİNİN GÜVENLİĞİNİ GELİŞTİRMEK

Durum Raporu Hazırlatma kademeleri:

1- 12/5/1989’dan önce monte edilmiş asansörler

Yönetmeliğin yürürlüğe giriş tarihinden itibaren 2 yıl

2-12/5/1989 - 20/12/1995 tarihleri arasında monte edilen

asansörler
Yönetmeliğin yürürlüğe giriş tarihinden itibaren 3 yıl

3- 20/12/1995 - 15/8/2004 tarihleri arasında monte edilen

asansörler
Yönetmeliğin yürürlüğe giriş tarihinden itibaren 4 yıl

Asansor 2011
 MEVCUT YOLCU VE YÜK ASANSÖRLERİNİN GÜVENLİĞİNİ GELİŞTİRMEK

TS EN 81 -80 Standardında belirlenen 74 tehlike, 4 kategoriye

ayrılmıştır.

27 madde TABLO A

23 madde TABLO B

21 madde TABLO C

3 madde TABLO D

Asansor 2011
 MEVCUT YOLCU VE YÜK ASANSÖRLERİNİN GÜVENLİĞİNİ GELİŞTİRMEK

TABLO A ‘da 27 madde Durum tespitinden sonra 2 yıl içinde

TABLO B’de 23 madde Durum tespitinden sonra 3 yıl içinde

TABLO C ve D ’de 24 madde Durum tespitinden sonra 5 yıl içinde

tamamlanmalıdır.

Asansor 2011
 MEVCUT YOLCU VE YÜK ASANSÖRLERİNİN GÜVENLİĞİNİ GELİŞTİRMEK

MEVCUT ASANSÖRLERİN DURUM DEĞERLENDİRMESİ MODERNİ

ZASYONU SÜRECİ AKIŞ ŞEMASI

Asansor 2011
 MEVCUT YOLCU VE YÜK ASANSÖRLERİNİN GÜVENLİĞİNİ GELİŞTİRMEK

Yaşanan kazalar, kamuoyunda bilinenden daha çok sayıdadır ve sonuçları

çok ağırdır. Önlem alma zorunluluğu vardır.

TS EN 81 -80 standardı yayınlanmakla, tehlikeleri bertaraf edecek teknik

imkanların olduğu, devlet tarafından tesbit ve beyan edilmiştir. Mevcut bir
olanağı vatandaşlara sunmak çağdaş devletin mecburiyetidir. Aksi
takdirde mağduriyetleri tazminle yükümlüdür.

Anayasadan başlayarak, pekçok yasayla “özürlülere eşitlik” sunmak

zorunlu kılınmıştır.

Asansör Muayene - Bakım – Modernizasyon işleri 10.000 kişiye iş olanağı

yaratacaktır.

Özürlülerin ( 8 Milyon kişi) hayata katılımıyla ekonomi canlanacaktır.

Avrupa çapında, sadece Turizm sektörünün özürlülere hizmet veremekten
kaybı 89 milyar Euro’dur.)

Asansor 2011
 MEVCUT YOLCU VE YÜK ASANSÖRLERİNİN GÜVENLİĞİNİ GELİŞTİRMEK

ENGELSİZ, KAZASIZ GÜNLER DİLERİZ.

Asansor 2011