UGOVOR O TRANSFERU

TEHNOLOGIJE

PREDMET: MEĐUNARODNO TRGOVAČKO PRAVO

MENTOR: DR.SC. EDIN RIZVANOVIĆ
 Pojam ugovora o transferu tehnologije
 Pod ugovorom o transferu tehnologije podrazumijeva se takav ugovor kojim davalac tehnologije
ustupa pravo privrednog korištenja zaštićenih prava industrijske svojine i nezaštićenih prava
(odvojeno ili kombinovano), zajedno sa opremom i odgovarajućim postupcima proizvodnje koji
su tehnološki povezani sa ustupljenim znanjem, uz potrebnu tehničku pomoć da bi se oprema i
znanje mogli privredno iskoristiti, a sticalac (korisnik) tehnologije se obavezuje da za to plaća i
određenu naknadu.
 Predmet ugovora
1) Sva prenosiva prava industrijske svojine:
a) Patent – pravo koje se priznaje za pronalazak iz bilo koje oblasti tehnike, koji je nov, koji
ima inventivni nivo i koji je industrijski primjenljiv.
b) Žig - pravo kojim se štiti znak koji u prometu služi za razlikovanje roba, odnosno usluga
jednog pravnog ili fizičkog lica od iste ili slične robe, odnosno usluga drugog pravnog ili
fizičkog lica. Znak se može sastojati od riječi, slogana, slova, brojeva, slika i sl.
c) Model - Modelom se štiti novi spoljni oblik nekog industrijskog ili zanatskog proizvoda, ili
njegovog dijela. To je trodimenzionalno djelo.
d) Uzorak - Uzorkom se štiti nova slika ili crtež koji može da se prenese na neki industrijski
ili zanatski proizvod. To je dvodimenzionalno djelo.
e) Oznake geografskog porijekla – imena porijekla i geografske oznake. Oznake
geografskog porijekla upotrebljavaju se za obilježavanje prirodnih, poljoprivrednih i
industrijskih proizvoda.
2) Nezaštićeno pravo industrijske svojine u vidu know-how:
a) u užem smslu primijenjeno tehničko znanje, metode i podaci potrebni za praktično ostvarenje i
primjenu tehnike koja služi u industrijske svrhe. To sva znanja i iskustva koja nisu prijavljena radi
sticanja patenta, a kojima se ponekad mora ovladati da bi se mogao primijeniti neki patentirani ili
nepatentirani izum ili nova tehnologija.

b) nezaštićeno znanje.

c) u širem smislu, know-how se ne ograničava na područje tehnike i tehnologije, nego obuhvata i

znanje i iskustvo potrebno za savremeno poslovanje.

3) Razne kombinacije zaštićenih i nezaštićenih prava.

 Karakteristike ugovora o transferu tehnologije
• Imenovan ugovor: regulisan je u Zakonu o obligacionim odnosima pod imenom Ugovor o licenci

• Dvostrano obavezan: i na strani davaoca tehnologije i sticaoca tehnologije postoje obaveze

• Teretan ugovor: za činidbu davaoca tehnologije, sticalac daje određenu naknadu

• Komutativan ugovor: u trenutku zaključenja ugovora je poznat uzajamni odnos i visina prestacija

• Ugovor sa trajnim prestacijama: Obaveze se ne ispunjavaju u jednom aktu činidbe, već po pravilu podrazumijeva konzistentno
izvršavanje obaveza obije ugovorne strane u kontinuitetu

• Ugovor intuitu personae: zaključuje se s obzirom na lične i profesionalne kvalitete i materijalne mogućnosti korisnika
tehnologije

• Formalni ugovor: Za zaključenje ugovora potrebna je pisana forma, i ona je bitan element (forma ad solemnitatem) za njegovu
punovažnost. Ništav je ugovor koji nije zaključen u pisanoj formi. Na zahtjev jedne od ugovornih strana, upisuje se u
odgovarajući registar, a onaj ugovor koji nije upisan ne proizvodi pravno dejstvo prema trećim licima.
 Razgraničenje od srodnih ugovora
 Ugovor o prodaji – Prodajom se prenosi stvarno pravo sa prodavca na kupca, odnosno prodaja služi kao
osnov za taj prenos, dok se ugovorom o transferu tehnologije (licenci) samo ustupa pravo korištenja sa
korisnika, dok davalac tehnologije zadržava pravo raspologanja samo onim ovlašćenjima koja nije ustupio.

 Ugovor o zakupu – Razlika se ogleda u tome što zakup nema intuitu personae karakter, a transfer
tehnologije ima; objekt zakupa se vraća sopstveniku nakon isteka roka, dok je to kod transfera tehnologije
redovno nemoguće.

 Ugovor o ortakluku – Kod oratkluka ortaci imaju zajednički cilj, dok kod transfera tehnologije svaki
ugovorni partner ima sopstveni cilj.

Između ovih ugovora postoje i druge razlike, poput onih u predmetu i karakteru obaveza, ali su ovo
najznačajnije suštinske razlike koje svaki od ovih ugovora čine poslom sui generis, dok se njihove sličnosti ne
osporavaju.
 Vrste ugovora o transferu tehnologije
 Kriterijum vremena - Ugovori o transferu tehnologije mogu biti zaključeni na određeno vrijeme (vremenski
ograničeni) ili na neoređeno vrijeme (vremenski neograničeni).
 Kriterijum teritorije - Ugovori o transferu tehnologije se mogu zaključiti tako što se korisniku tehnologije
ograničava prostor na kojem može koristiti predmet ugovora ukoliko to nije suprotno propisima o jedinstvenom
tržištu (prostorno ograničeni) ili tako što se taj prostor ne ograničava (prostorno neograničeni).
 Kriterijum količine proizvoda - Davalac tehnologije može prenijeti na korisnika tehnologije kvantitativno
ograničeno pravo korištenja predmeta ovog ugovora, što znači da kad se taj kvantum dostigne – ugovor
automatski prestaje
 Kriterijum intenziteta ustupljenog prava - Ugovori o transferu tehnologije mogu biti zaključeni kao isključivi
i neisključivi.
 Kriterijum objekta ugovora - Zavisno od objekta, razlikujemo patentnu licencu, licencu uzorka ili modela,
licencu žiga (robnog ili uslužnog) i licencu tehničkog znanja i iskustva.
 Kriterijum načina upotrebe –
Proizvodna licenca – dozvoljava primjenu pronalaska ili industrijskog oblikovanja u proizvodnom procesu.
Prodajna licenca – dozvoljava stavljanje zaštićenih proizvoda ili stvari izrađenih u zaštićenom postupku u promet.
 Kriterijum pravnog osnova - Ugovorne licence ciji je pravni osnov u ugovoru, i zakonske licence koje mogu
biti obavezne i službene.
 Prava, obaveze i odgovornost ugovornih strana
 Obaveze davaoca tehnologije:
1. Davalac tehnologije ima obavezu predaje predmeta ugovora/ustupanja licence.
2. Obaveza davaoca tehnologije se ogleda i u dužnosti da sticaocu tehnologije garantuje tehničku
izvodljivost i tehničku upotrebljivost predmeta ugovora.
3. Davalac tehnologije mora garantovati da to pravo postoji, da je on njegov nosilac i da će to
pravo održavati na snazi za sve vrijeme trajanja ovog ugovora.
4. Radi ispunjenja cilja ugovora, davalc tehnologije je dužan da sticaocu garantuje mirno i
nesmetano korištenje predmeta transfera (evikcija) za sve vrijeme trajanja ugovornog odnosa.
 Obaveze sticaoca tehnologije
1. Sticalac je obavezan da predmet ugovora koristi na ugovoreni način, u ugovorenom roku i u
ugovorenim granicama.
2. Korisnik tehnolgije je dužan da plaća ugovorenu naknadu.
3. Posebno je formulisana obaveza plaćanja naknade za usluge i tehničku pomoć.
4. Pravo davaoca tehnologije, a imanentno tome i obaveza sticaoca je i podnošenje izvještaja o
obimu korištenja i da izvrši obračun naknade za svaku godinu ili kraći rok.
5. Korisnik tehnologije ima obavezu čuvanja tajne o istom. Ova obaveza postoji za sve vrijeme
dok ugovor traje, ali i poslije njega.
6. Korisnik licence će biti dužan da obezbijedi isti kvalitet proizvoda ili usluge kod licence žiga
ako je predmet ugovora licenca za žig, ali i da održava taj kvalitet.
7. Korisnik licence je dužan da proizvedenu robu i usluge na vidan način obilježi oznakom da se
radi o proizvodima i uslugama po licenci.
 Prava i obaveze nakon isteka ugovora
 Sa istekom roka ugovora, sticalac tehnologije je dužan da obustavi dalju proizvodnju ili pružanje
usluga, ali ima pravo da ono što je do tog vremena proizveo rasproda.
 Korisnik ima pravo da ugovorenu proizvodnju ili ugovorene usluge za vrijeme trajanja ugovora okonča
i po isteku ugovora, ako to nije bilo moguće za vrijeme trajanja ugovora bez njegove krivice, u skladu
sa načelom savjesnosti i poštenja.
 Sticalac tehnologije je dužan da obustavi korištenje tehnologije, uključujući i know-how, po isteku
ugovora
 Po isteku ugovora, sticalac tehnologije je dužan da davaocu vrati svu ustupljenu dokumentaciju kao i
svu prateću opremu i materijal koji mu je stavljen na raspolaganje radi ispunjenja cilja i obaveza iz
ugovora.
 Iako se obračun naknade iz ugovora vrše periodično ili na drugi predviđen način, po isteku ugovora se
vrši definitivan obračun i isplata iznosa koji se duguje po tom obračunu.
 Nakon isteka ugovora, korisnik tehnologije ima obavezu da prestane sa upotrebom riječi, izraza, slika i
drugih sičnih znakova i simbola koje je koristio radi obilježavanja predmeta i usluga proizvedenih
ustupljenom tehnologijom.
 Odgovornost davaoca licence
 U slučaju neispunjenja obaveze ustupanja predmeta licence, davalac licence odgovara po
pravilima za neiuspunjenje ugovornih obaveza, što znači da korisnik licence može da zahtijeva
prinudno izvršenje ugovornih obaveza, a za slučaj neurednog ispunjenja – ispunjenje u skladu sa
ugovorom. Korisnik licence je dužan da davaocu ostavi naknadni rok za ispunjenje obaveze, po
čijem proteku može nastupiti raskid ugovora.

 U slučaju ispunjenja sa nedostacima, korisnik može da zahtijeva otklanjanje nedostataka, i tek po

odbitku tog zahtjeva se ugovor može raskinuti. Ako je ugovor raskinut krivicom davaoca, on
duguje i naknadu štete korisniku lice, i to prevashodno ima pravo na naknadu izgubljene dobiti.
 Odgovornost korisnika licence
 Korisnik licence može biti odgovoran iz razloga što nije primio licencu i počeo da je koristi,
takođe postojaće obaveza naknade štete davaocu licence za slučaj da nije iskoristio predmet
licence na način koji je ugovoren, naročito ako se radi o nekom modalitetu ovog ugovora.

 U slučaju neispunjenja obaveze plaćanja naknade, korisnik odgovara po pravilima za docnju sa

ispunjenjem novčanih obaveza. Oba navedena razloga mogu biti razlog za jednostran raskid
ugovora od strane davaoca licence, a korisnik prema pravilima o ugovornoj odgovornosti je
dužan da nadoknadi štetu.
 Podlicenca
 Pod podlicencom se podrazumijeva licenca koju daje korisnik licence trećem licu. Da li
korisnik ima ovo ovlašćenje, diktira sporazum koji je zaključen. Ukoliko nije ništa ugovoreno,
smatra se da sticalac neisključive licence nema pravo da daje podlicencu, dok korisnik
isključive licence raspolaže tim pravom ali samo u granicama prostornog i vremenskog važenja
licence.
 Prestanak ugovora
 Ugovor o licenci zaključen na određeno vrijeme istekom tog vremena prestaje.
 Što se tiče otkaza ugovora, svaka ugovorna strana ima pravo da otkaže ugovor drugoj uz
poštovanje otkaznog roka u svako vrijeme, osim u nevrijeme. Ukoliko otkazni rok nije ugovoren,
po zakonu predviđen je rok od 6 mjeseci.
 Specifičnost kog ugovora intuite personae je ta što smrću ugovornih strana, taj pravni posao se
gasi, dakle ne može se prenijeti na univerzalne sukcesore.
 S druge strane, ukoliko je u ulozi sticaoca licence pravno lice koje usljed stečaja, likvidacije
prestane da postoji, davalac licence ima pravo da raskine ugovor. Ali, davalac licence ne bi imao
ovo pravo ako je sticalac uredno izvršio svoju ugovornu obavezu.