BAB 4

TEORI
GELAGAT
PENGGUNA

1
 KANDUNGAN BAB
4.1 PENGENALAN
4.2 PENDEKATAN UTILITI KARDINAL
4.3 PENDEKATAN UTILITI ORDINAL
4.4 KELUK PUAS SAMA
4.5 GARIS BELANJAWAN
4.6 KESEIMBANGAN PENGGUNA
4.7 LEBIHAN PENGGUNA

2
 4.1 PENGENALAN
• Untuk memahami dengan lebih jelas tentang
hubungan antara pilihan pengguna dan
peruntukan sumber, ahli ekonomi
memperkenalkan konsep utiliti.
• Utiliti menerangkan kepuasan yang diterima
daripada penggunaan sesuatu barang.
• Utiliti boleh di kategorikan kepada dua; utiliti
kardinal dan utiliti ordinal.

3
 4.2 PENDEKATAN UTILITI KARDINAL
• Pendekatan kardinal menganggap utiliti boleh diukur secara
kuantitatif dalam unit util.
• Pendekatan kardinal membincangkan konsep jumlah util (TU),
utiliti sut (MU) dan hukum utiliti sut makin berkurangan.
• TU: Jumlah kepuasan pengguna daripada kombinasi
penggunaan barang dan perkhidmatan.
• MU: Perubahan jumlah utiliti kesan daripada perubahan satu
unit penggunaan sesuatu barang
• (MU = ∆TU / ∆Q)
• Utiliti sut bertambah kurang: Semakin banyak penggunaan
sesuatu barang, jumlah utiliti akan meningkat pada kadar yang
berkurangan.
4
TU
JUML AH UTILITI DAN UTILITI SUT
40

Kuantiti Jumlah Utiliti

30
TU Aiskrim Utiliti Sut
(TU) (MU)
20
1 10 10
A
2 22 12
10
3 32 10
4 37 5 B
MU
0 1 2 3 4 5 6 7 5 39 2
14 Kuantiti Aiskrim 6 39 0
12 C
7 38 -1
10
8
6
A - TU↑ pada kadar yang bertambah, MU ↑
4 B - TU↑ pada kadar yang berkurang, MU ↓
2 C - TU↓, MU negatif
0 1 2 3 4 5 6 7 5
Kuantiti Aiskrim MU
 SYARAT PEMAKSIMUMAN UTILITI
(PENDEKATAN KARDINAL)
(i) Pengguna bersikap rasional; matlamat
memaksimumkan kepuasan dari penggunaan
barang dan perkhidmatan.
(ii) Pengguna dapat memberi nilai secara
kuantitatif terhadap utiliti yang diperolehi.
(iii) Pengguna mempunyai sejumlah pendapatan
yang mesti dibelanjakan.
(iv) Harga barangan diandaikan tetap.

6
4.3 PENDEKATAN UTILITI ORDINAL
• Pendekatan ordinal menganggap utiliti tidak
boleh diukur; pengguna hanya perlu
menyatakan barangan yang mampu
memberikan utiliti yang paling tinggi.

7
 SYARAT PEMAKSIMUMAN UTILITI
(PENDEKATAN ORDINAL)
(i) Pengguna akan sentiasa menginginkan
kuantiti yang lebih tinggi.
(ii) Semakin banyak penggunaan sesuatu
barang, MU akan berkurang.
(iii) Pengguna membuat pilihan sesuat barang
berdasarkan tingkat utiliti.
(iv) Pilihan setiap pengguna adalah konsisten,
dan berbeza mengikut individu.

8
 4.4 KELUK PUAS SAMA
• Keluk puas sama menunjukkan kombinasi penggunaan
dua barangan yang memberi tingkat kepuasan yang sama.
• Kadar Penggantian Sut (MRS): mengukur jumlah purata
sesuatu barangan yang sanggup dilepaskan oleh
pengguna untuk mendapatkan satu unit tambahan
barangan yang lain (kecerunan KPS).
• MRS = (∆Y / ∆X)
• Contoh:
Dari A ke B: MRS = 5; pengguna sanggup melepaskan 5
unit pepsi untuk mendapatkan tambahan 1 unit pizza.

9
Kuantiti
KELUK PUAS SAMA (KPS)
Pepsi (Y)

15 A

MRS (A ke B) = 5
∆Y

5 B MRS (B ke C) = 2
∆X

1
C KPS, I1

0 5 7 9 Quantiti
Pizza (X)
10
 CIRI-CIRI KELUK PUAS SAMA

(i) KPS bercerun negatif

(ii) KPS tidak boleh bersilang
(iii) KPS cembung ke pusat
(iv) Semakin jauh KPS dari titik pusat, semakin
tinggi utiliti yang diperolehi
(v) Setiap pengguna mempunyai KPS yang
tersendiri dan boleh mempunyai seberapa
banyak jumlah KPS.
11
 (i) KPS bercerun negatif

• Pengguna akan hanya mengurangkan kuantiti

sesuatu barangan jika dia boleh mendapatkan
lebih banyak kuantiti barang yang lain.
• Jika kuantiti sesuatu barangan berkurang,
kuantiti barangan yang lain akan bertambah.
• Ini menjelaskan mengapa kebanyakan KPS
bercerun negatif.

12
 (ii) KPS tidak boleh bersilang
•Titik j dan l menunjukkan
pengguna berada pada
tingkat kepuasan yang sama
(I’).
•Titik l dan k juga
menunjukkan keadaan yang
sama kerana kedua-dua titik
ini berada pada KPS yang
sama (I).
•(j = l) dan (l = K), seharusnya
(j = k).
•Tetapi k mempunyai kuantiti
yang lebih tinggi bagi kedua
barangan berbanding j,
menunjukkan k memberikan
utiliti yang lebih tinggi kepada
pengguna.

13
 (iii) KPS cembung ke pusat

• Pengguna akan lebih bersedia untuk

mengorbankan barangan yang mempunyai
kuantiti yang banyak berbanding kuantiti yang
sedikit.
• Perbezaan nilai MRS di sepanjang KPS
menyebabkan KPS akan cembung ke pusat.
• Rujuk slide 10.

14
(iv) Semakin jauh KPS dari titik pusat, semakin
tinggi utiliti yang diperolehi

• Semakin tinggi (ke kanan) KPS, semakin banyak

kombinasi barangan yang digunakan, dan
meningkatkat utiliti pengguna.

(v) Setiap pengguna mempunyai KPS yang

tersendiri dan boleh mempunyai sebeberapa
banyak jumlah KPS.

15
 4.5 GARIS BELANJAWAN
• Garis belanjawan menunjukkan kombinasi barangan yang mampu
dibeli pengguna dengan penggunaan sepenuhnya pendapatan yang
dimiliki, pada tingkat harga yang ditetapkan.
• Contoh: Jumlah pendapatan (M) = RM1000, harga Pepsi (PY) =
RM2.00 dan harga Pizza (PX) = RM10.00
• Kuantiti maksimum Pepsi (tiada Pizza) yang boleh dibeli ialah (M/P Y),
manakala kuantiti maksimum Pizza (tiada Pepsi) yang boleh dibeli
ialah (M/PX).
• Jika pengguna membelanjakan pendapatan untuk membeli kedua-
dua barangan, maka;

M = PX.X + PYY

16
 GARIS BELANJAWAN
Bilangan Bilangan Perbelanjaan Perbelanjaan Jumlah
Pepsi Pizza ke atas Pepsi ke atas Pizza Perbelanjaan

0 100 $0 RM1000 RM1000

Kuantiti Pepsi (Y) 50 90 100 900 1000
100 80 200 800 1000
500 B 150 70 300 700 1000
(M/PY) 200 60 400 600 1000
Garis Belanjawan 250 50 500 500 1000
300 40 600 400 1000
350 30 700 300 1000
400 20 800 200 1000
450 10 900 100 1000
250 C
500 0 1000 0 1000

Jumlah Pendapatan (M) = RM1000

Harga Pepsi (PY) = RM2.00
A Harga Pizza (PX)= RM10.00
0 50 100 (M/PX) Kecerunan garis belanjawan = (PX/PY) = 5
Kuantiti Pizza 17
 PERGERAKAN GARIS BELANJAWAN
PERUBAHAN TINGKAT HARGA PERUBAHAN TINGKAT PENDAPATAN

• Menyebabkan perubahan • Tidak menyebabkan

kecerunan garis perubahan kecerunan garis
belanjawan. belanjawan.
• Contoh : • Contoh:
M = RM50 M0 = RM50, M1 = RM100
PX0 = RM10 PX1 = RM5 PX = RM10 PY = RM2
Y Y
PY = RM2 50
25
25

BL1 BL2 BL1 BL2 X

X
5 10 5 10
18
 4.6 KESEIMBANGAN PENGGUNA
• Keseimbangan pengguna tercapai apabila KPS
tangen (menyentuh) garis belanjawan.
• Pada tingkat keseimbangan, kecerunan KPS
menyamai kecerunan garis belanjawan.
(MRS = ∆Y/∆X) = (PX/PY)

• Pada tingkat keseimbangan ini, pengguna

menggunakan kombinasi barangan yang
memberikan kepuasan paling tinggi.
19
 KESEIMBANGAN PENGGUNA
Kuantiti
Pepsi Pengguna ingin berada pada I3
tetapi tidak mempunyai
pendapatan yang mencukupi
Optimu untuk berada pada tingkat
m tersebut.

B E Pengguna mampu untuk

A mendapatkan mana-mana
kombinasi pada I1, tetapi
mengapa perlu kekal di I1
I3
sedangkan dia boleh
I2 mendapatkan kombinasi
I1 lebih tinggi pada I2?

Garis Belanjawan
0 Kuantiti
Pizza
20
 4.7 LEBIHAN PENGGUNA
• Konsep lebihan pengguna merujuk kepada
perbezaan antara harga yang sedia dibayar ke
atas sesuatu barang di pasaran dengan harga
yang sebenar dibayar di pasaran.
• Ia juga boleh didefinisikan sebagai lebihan
kepuasan yang diterima daripada apa yang
dibayar dengan apa yang sebenar dibayar.

21
 LEBIHAN PENGGUNA
Kuantiti Harga Sedia Harga Pasaran Lebihan Jumlah
(Unit) di Bayar Seunit (RM) Pengguna Lebihan
(RM) Pengguna

1 12 6 6 6
2 10 6 4 10
3 8 6 2 12
4 6 6 0 12

22
 LEBIHAN PENGGUNA

LEBIHAN PENGGUNA INDIVIDU LEBIHAN PENGGUNA PASARAN

Harga (RM)
Harga (RM)
6
12
4
10
2
8
Lebihan
0 Pengguna
6 Harga
Pasaran

0 1 2 3 4
Kuantiti Kuantiti

23