Procesi koji su transformisli ruralno

društvo

Srđan Šljukić
•Određenje pojma seljaštva pojavilo se u
antropologiji

•Američki antropolozi su prvi pokušali da

definišu pojam seljaštva

•Kreber o sociologiji i antropologiji

•Istražujući kulturu, Kreber se bavio osobenim

potkulturama
• Zaključio je da postoje dva društveno-
kulturna pola: na jednom su male izolovane
zajednice, a na drugom mnogoljudna
sofisticirana društva velikih gradova.

• Srednji položaj predstavlja seljaštvo

• Oni čine delimično društvo sa delimičnom

kulturom
Seljaci nisu ni izolovani, ni politički automni, ni samodovoljni
kao plemenske zajednice, iako zadržavaju većinu svog
lokalnog identiteta.
• Seljaštvo postoji u svim evropskim zemljama, a u
Južnoj i Srednjoj Americi nastalo je nakon španskih
osvajanja, kada je zatočeno stanovništvo
pretvoreno u seljaštvo.

• Sa druge strane, u Severnoj Americi, nisu postojali

uslovi za stvarnje seljaštva, usled brze i masovne
emigracije.

• Za razliku od plemena, seljačka društva su redovno

deo neke veće društvene celine
• Na primeru norveških seljaka, Redfild određuje tri
“društvena polja” preko kojih su seljačka društva
povezana sa životima nacije

1) Teritorijalno društveno polje

2) Tržišno društveno polje
3) Nacionalna društvena mreža kao društveno polje
• Francuski sociolog Medras se takođe, inspirisan
Kreberom i Redfildom , bavio seljaštvom

• Period agrarnog društva prestaje sa konstituisanjem

feudalnog odnosa (1000.godine posle Hrista)

• Idealni tip seljačkog društva

1) Relativna autonomija seljačkog društva u odnosu
na društvo

2) Ključni značaj seoskog gazdinstva u organizaciji

ekonomskog i društvenog života

3)Relativna ekonomska autarhija

4)Odnosi međusobnog poznavanja unutar društva i

slabije veze sa okruženjem

5)Između seljačkog društva i onog koji nad njim

dominiraju posreduju ugledni pojedinci
• Karakteristike seljačkog društva

• 1) Porodično gazdinstvo/gazdinstvo kao osnovna

jedinica društvene organizacije

• 2) Poljoprivreda kao osnovni izvor sredstava za

život

• 3) Ruralni način života i osobene tradicionalna

kultura malih ruralnih zajednica

• 4)Potlačeni položaj od strane spoljnih činilaca

• 1) Prvi obrazac promene obuhvata proces u kojem velika,
mehanizovana gazdinstva postepeno “gutaju” mala

• 2) Preobražaj seljaštva u profesionalni sloj farmera

• 3) Kumulativna pauperizacija seljaštva ( karakteristična za

nerazvijene zemlje)

• 4) Četvrti obrazac vidi se kao oktroisani, jer mu je suština u

državnoj intervenciji
• Industrijalizacija i deagrarizacija

• Najveća promena koju je donela industrijacija bila

je promena društvene strukture
• Porasla je potreba za radnicima, koji su mogli doći
samo sa sela, jer je tu bio višak stanovnika
• Deagrarizacija, napuštanje poljoprivrede kao
delatnosti, je glavni pratilac procesa
industrijalizacije
• Tri kriterijuma oblika deagrarizacije

• 1) Prema načinu napuštanja razlikujemo indirektnu

i direktnu

• 2)Prema stepenu odvajanja razlikujemo potpunu i

nepotpunu

• 3) S obzirom na pokretljivost razlikujemo potpuno

napuštanje gazdinstva i povremeno napuštanje
gazdinstva
• Urbanizacija je proces koji je tesno ispreplitan sa
idustrijalizacijom. Ona se razlikuje u dva vida:

• 1) masovne migracije ruralnog stanovništva u

gradove i visok i brz rast urbane populacije

• 2) širenje gradskog načina života