Дарханы төмөрлгийн

үйлдвэр

Н.Лутбаяр
Агуулга
1. “Дарахны төмөрлөгийн үйлдвэр ХК”
1,1 Танилцуулга
1,2 Үйлвэрийн зохион байгуулалт
2. Технологийн үйл ажиллагаа
2,1 Хаяагдал төмөр бэлтгэх
2,2 Тасралтгүй цувах
2,3 Бэлдэц дахин халаах
2,4 Арамтуур цувах
2,5 Эцсийн бүтээгдэхүүн

3. Байгаль орчинд үзүүлэх нөлөө

3,1 Хог хаягдлийн бүтэц
3,2 Байгал орчинд үзүүлэх нөлөө
3,3 Дахин ашиглах

Дүгнэлт
 “Дарханы төмөрлөгийн үйлдвэр ХК” танилцуулга
• “Дарханы Төмөрлөгийн Үйлдвэр” ХК нь 1990 оны Сайд нарын зөвлөлийн
160 дугаар тогтоолоор Монгол, Япон хоёр орны Засгийн газар хоорондын
хамтын ажиллагааны гэрээний дагуу Дархан-Сэлэнгийн бүс нутгийн
төмрийн хүдрийн орд газруудыг түшиглэн Дархан-Уул аймагт
байгуулагдсан түүхтэй.
• 1994онд үйлдвэр ашиглалтанд орсноос хойш компанийн үйл ажиллагаа
өргөжин тэлсээр Уул уурхайн олборлолт, боловсруулалт, Төмөрлөгийн
үйлдвэрлэл, Гадаад болон дотоод худалдаа гэсэн үндсэн чиглэлүүдээр үйл
ажиллагаа явуулж байна.
• “Дарханы Төмөрлөгийн Үйлдвэр” ХК нь Монгол Улсдаа хар төмөрлөгийн
чиглэлээр үйл ажиллагаа явуулж буй хамгийн том компани юм.
ТҮҮХЭН ЗАМНАЛ
• Төмөрлөгийн үйлдвэрийн шавийг тавьсан (1990.07 сар)
• Анхны ган хайлалт хийгдсэн (1993.10 сар)
• Үйлдвэрийг бүрэн ашиглалтанд оруулсан (1994)
• Төмөртэй, Төмөртолгой, Хуст-Уулын төмрийн хүдрийн орд (2008)
• Ил уурхай байгуулан, ашиглаж эхэлсэн (2009.09 сар)
• Төмрийн хүдрийн баяжмал үйлдвэрлэж эхэлсэн (2010.08 сар)
• Соронзон баяжуулах үйлдвэр (2014.07 сар)
• Нойтон соронзон баяжуулах үйлдвэр (2014.12 сар)
• Ган бөмбөлөгний үйлдвэр (2017.01)
 ТЕХНОЛОГИЙН ҮЙЛ АЖИЛГАА

ХАЯГДАЛ ХАЯГДАЛ БЭЛДЭЦ ЭЦСИЙН

ТӨМӨР ТАСРАЛТГҮЙ АРМАТУР ТӨМӨР ДАХИН БҮТЭЭГДЭХҮ
БЭЛТГЭХ ЦУТГАХ ЦУВИХ ХАЙЛУУЛАХ ХАЙЛУУЛАХ ҮН
• Хаягдал төмөрийг бэлтгэх
Тус цех нь хаягдал хар төмөрлөгийг машин болон вагоноор хүлээн авч стандартын
шаардлагад нийцсэн овор хэмжээ , химийн найрлагатай болгон боловсруулдаг
байна. Хаягдал төмөр боловсруулах үйл ажиллагааг ККС-10 болон өөрөө явагч фукс
краны тусламжтай тээврийн хэрэгсэлээс буулгах , хайчлагч машин болон бензин /хийн
зүсэгч ашиглан тайрч боловсруулах ажлыг хийж гүйцэтгэдэг.
• Тасралтгүй цутгах технологи
Ангилж бэлтгэгдсэн хаягдал төмрийг Японы "Ниссей" компаниас угсарч нийлүүлэгдсэн
25 тн.багтаамжтай 2 цахилгаан нуман зууханд 16000С-н температурт хайлуулж,
технологийн шаардлагад тохирох шингэн ганг гаргах ба технологийн ажиллагааны явцад
ангилагдсан хаягдал төмөр, үндсэн болон туслах түүхий эд материал (шатаасан шохой,
шохойн чулуу, феррохайлш, кокс, хайлуур жонш зэрэг хольцууд)-ын орцыг тохируулах,
зөөвөрлөх, зууханд ачаалах ажиллагаануудыг явуулдаг.
• Арматур цувих
Тасралтгүй цутгах машинд цагт 25-30 тн шингэн металыг цутган бэлдэц үйлдвэрлэдэг.
Өнөөдрийн байдлаар шөнийн цагаар хайлалт явуулж, жилд 50-70 мянган тн бэлдэц
үйлдвэрлэж байна.
• Хаягдал төмөр хайлуулах
Нүүрс хийжүүлэх зуухнаас гарах хийг ашиглан 2 урсгалт түлхэгчтэй ,гулсдаг шалтай
дахин халаах зууханд бэлдцийг халаана. Бэлдцийг 1150-1250ºС температурт халаана.
Бэлдэц үйлдвэрлэх цех нь 20 жилийн хугацаанд 805,7 мянган тн бэлдэц үйлдвэрлэсэн
байна.
• Бэлдц дахин халаах
1150-1250*С температурт халаасан бэлдцийг 3 булт, завсрын, төгсгөлийн цувих суурь
машинуудаар оруулж хэлбэржүүлэн цувина.  Цувимал үйлдвэрлэх цех нь 2 урсгалтай
дахин халаах зуух, бэлдэц дамжуулах рольганг, халаасан бэлдэцийг зуухнаас гаргах 2
түлхэгч, бэлдэцийн гадаргыг цэвэрлэх сэгсрэгч, анхны цувилтын 7 үйлдлийг гүйцэтгэгч 3
булт стан, халуун хайч, дунд хэсгийн 2-11 стан, огтлогч, чиглүүлэгч, хайч, хөргөх тавцан,
хүйтэн хайч, багаар болон багцаар боогч, сортлогч машин зэргээс бүрдэнэ.
• Эцсийн бүтээгдэхүүн
Цувигдсан бүтээгдэхүүн хөргөх тавцан дээр хөргөгдөж хэрэгцээт хэмжээгээр хүйтэн
хайчаар огтлогдон багцаар болон бөөнөөр боох машинаар багцлагдан чанарын
шалгалтанд орж механик туршилтын дараа борлуулалтанд шилжинэ.
• Хаягдал төмрийн боловсруулалт
Хаягдал төмрийг стандартын дагуу зүсч жижиглэн боловсруулж цахилгаан нуман
зуухны түүхий эд болгон ашиглана. 
• Ган үйлдвэрлэл
Стандартын дагуу бэлтгэгдсэн хаягдал төмрийг цахилгаан нуман зууханд
хайлуулж 115х115мм хөндлөн огтлолтой ган бэлдэц үйлдвэрлэнэ.
• Цувимал үйлдвэрлэл
Стандартын шаардлага хангасан ган бэлдэцийг дахин халаах зууханд халааж
цувих суурь машинаар дамжуулан цувиж барилгын төмөр бетон бүтээцийн иржгэр
ган туйван, гөлгөр ган туйван, булан төмөр зэрэг бүтээгдэхүүн үйлвэрлэнэ.
 Бүтээгдэхүүний үзүүлэлт
Шинж чанар Иржгэр ган туйван
Төрөл SD295A, SD295B, SD345, SD390,
SD490
Химийн найрлага % C=0.27-0.32, Si=0.55, Mn=1.5-1.8,
P<0.045, S<0.045
Урасгалын нягт (294-625) H/mm2
Бат бөхийн хязгаар (440-620) H/mm2
Суналт (16-20)%
Нэрлэсэн голч [мм] D13, D16, D19, D22, D25, D29, D32
Нэгж жин D13=0.995кг/м, D16=1.56кг/м,
D19=2.25кг/м, D22=3.04кг/м,
D25=3.98кг/м, D29=6.424кг/м,
Урт 3.5-12.0м
 Гөлгөр ган туйван

Шинж Үзүүлэлт
чанар

Химийн Монгол улсын MNS 4239:2002 стандартын

найрлага дагуу үндсэн хэмжээстэй үйлдвэрлэнэ

Голч 10-80мм

Урт Хэрэглэгчийн захиалгын дагуу

 Ган бэлдэц
Шинж чанар Үзүүлэлт
Химийн найрлага: Монгол улсын MNS JIS G 3112:2002, MNS
4854-99 болон захиалагчийн тодорхойлсон
дагуу
Хөндлөн огтлол 115х155мм
Талуудын хүлцэл +-3мм
Диагоналийн ромбо 6мм-ээс ихгүй
Уртын тодорхойлолт 2 м тутамд 20мм
Мушгиралт 1,5-4м хүртэл уртад 8 градус, 4,0- 6,0м уртад
10 градусаас ихгүй
Булангийн радиус 5-8мм
Хэмжээ 115х115х2000-6000мм
Ган булан
Шинж чанар Үзүүлэлт
Химийн Монгол улсын MNS 4239:2002
найрлага стандартын дагуу үндсэн
хэмжээстэй үйлдвэрлэнэ
Талуудын
хэмжээ +-3мм
Урт 3,5-12м 
Төмөрийн хүдрийн баяжмал
Шинж чанар Хуурай баяжмал Нойтон баяжмал
Бүхэл Нунтаг
Химийн найрлага Fe ≥ 56 % Fe ≥ 57 % Fe ≥ 64 %

Ширхэглэл 10 - 40 мм          0.074 мм /50 %/

0 - 10 мм
 
Чийг 3-4% 3-4% 5-6%
Байгаль орчин

• Дарахны төмөрлөгийн үйлвэр ХК Монгол улсын байгаль орчин

хамгаалах хууль, түүний хэрэгжилттэй холбогдон гарсан Засгийн
газарын шийдвэр, бүс нутгийн болон орон нутагийн баримтлах
бодлогыг үйл ажиллагааныхаа чиглэл болгож, байгаль орчинд ээлтэй,
үр дүнтэй менежментийг явуулан ажилладаг.
 Байгаль орчныг хамгаалах бодлого
• Байагль орчныг хамгаалах үйл ажиллагаанд олон нийтийн оролцоог
нэмэгдүүлэн Төрийн болон төрийн бус байгууллага, мэрэгжилийн
хяналтын байгууллагуудын оролцоог хүндэтгэн хамтран ажиллах
• Үйлдвэрлэл шинэ техник, технологи нэвтэрүүлэх, төсөл хэрэгжүүлхэд
байгаль орчин, эко-систем, байгалийн төрөл зүйлийг хамгаалах, хүн
амын аьдрах эрхийг хамгаалах, байгаль орчинд сөрөг нөлөөгүй дэлхийн
жишигт нийцсэн техник, технологи нэвтэрүүлэх замаар тогтвортой
ажиллагааг хангах
• Төрийн бодлогын хүрээнд хариуцлагатай уул уурхайг хөгжүүлэх, төсөл
хэрэгжүүлэхтэй, олборлох, боловсруулах, үйлдвэрлийн үйл ажиллагаа
нь хүн ам,байгаль орчинд сөрөг нөлөө байхгүй.
• Монгол улсын байгаль орчныг хамгаалах тухай хууль, бусад хууль, эрх
зүйн акт, стандартыг баримтлах ажиллах
• Технологийн болон ахуйн хог хаягдалын менежментийг боловсронгуй
болгох
 Байгаль орчны талаар хийгдсэн ажил

• “Байгаль орчны менежментийн төлөвлөгөөг” батлуулж

төлөвлөгөөнд тусгагдсан болон холбогдох хуулийн
дахгуй ажиллаж байгаа бөгөөд УМХЕГазар, БОАЖяам,
Уул уурхайн яам, Сэлэнгэ аймгийн МХГазар, Тагнуулын
алба, ОБЕГазар бусад төрийн байгууллагдын хяналт
шалгалтаар эрсдэлтэй зөрчил илрээгүй.
• Сэлэнгэ аймгийн мэргэжлийн хяналтын 06 сарын 26-ны өдөр уурхай
дээр шалгалтаар ирсэн бөгөөд энэ шалгалтаар бага эрсдэлтэй уурхай
гэсэн үнэлэлт гарсан.
• Зүүний зүүн биетийн хүрээнд орж буй ойн 50 га талбайд экологи эдийн
засгийн үнэлгээг гаргуулж 149,935,000 төгрөгийн нөхөн төлбөрийг
Сэлэнгэ аймгийн Хүдэр сумын байгаль хамгаалах сад тушаасан
Дүгнэлт
• Дарханы төмөрлөгийн үйлдвэр нь 1990 онд байгууллагдасн Монголын
хамгийн том төмөрийн үйлдвэр юм.
• Бэлдэц үйлдвэрлэх цех нь 20 жилийн хугацаанд 805,7 мянган тн бэлдэц
үйлдвэрлэсэн байна.
• Монгол улсын байгаль орчин хамгаалах тухай хууль, түүний
хэрэгжилттэй холбогдон гарсан Засгийн газрын шийдвэр, бүс нутгийн
болон орон нутгийн баримтлах бодлогыг үйл ажиллагааныхаа чиглэл
болгож, байгаль орчинд ээлтэй, үр дүнтэй менежментийг хэрэгжүүлэн
ажилладаг.