Үйлдвэрийн хог хаягдлын

эх үүсвэр, түүний
ангилал

Гүйцэтгэсэн : Н.Марал-Эрдэнэ
 Агуулга
1. Оршил
2. Үйлдвэрийн хог хаягдлын эх үүсвэр
3. Хог хаягдал үүсэх үе шат үйл явц
4. Хатуу хог хаягдлыг тайлбарлахад ашигладаг үндсэн нэр
томъёо
5. Дүгнэлт
6. Ашигласан материал
 
 Оршил
Хүн амьдарч байгаа газарт үйлдвэр үйлчилгээ, мөн хүний
хэрэгцээнд тохируулж олон төрлийн үйлдвэрлэл явагддаг.
Иймд үйлдвэрлэл явагдаж байгаа газар ямар нэгэн хэмжээ
болон олон төрлийн хог хаягдал бий болж байгаа. Энэ хог
хаягдал нь физик химийн шинж чанар болон хүний бие
байгаль орчинд сөрөг нөлөөтэй байдаг. Үүний ангилал эх
үүсвэрийг дараах бие даалтандаа дурьдлаа.
Аливаа улсад техник технологийн дэвшил нь
аж үйлдвэрийн бүтээгдэхүүний
үйлдвэрлэлийг нэмэгдүүлэхэд нөлөөлнө.
Үйлдвэрлэлийг хөгжүүлэхийн хэрээр
байгалийн баялгийн нөөц их хэмжээгээр
эргэлтэнд орж байдаг. Жилд 10 орчим тэрбум
тонн ашигт малтмал, ижил хэмжээний органик
түүхий эдийг ашиглаж байна. Дэлхий даяар
ашигт малтмалын хайгуул нь ашигт
малтмалаас илүү хурдацтай хөгжиж байна .
Манай орны үйлдвэрлэлийн зардлын 70
орчим хувь нь түүхий эд, түлш, эрчим хүч юм.
Үүний зэрэгцээ, түүхий эд материалын 10-
аас 99% -ийг агаар мандалд хаяж буй
хаягдал, хөрсний усны нөөцөд хувиргадаг.
"Үйлдвэрлэлийн хог хаягдлын" үзэл
баримтлалын нарийн тодорхойлолт
байдаггүй.

Ихэвчлэн хог хаягдал нь үйлдвэрлэлийн

ашигтай худалдан авагчдад зориулсан
тохиромжтой үнэ, найрлага, физик-химийн
шинж чанар болон хоёрдогч материалын
нөөц / BMP /.
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Зураг.1 Хатуу хог хаягдал үүсэх үе
шат
Эрчим хүч, хими, металлургийн салбарт
ажилладаг аж ахуйн нэгжүүдийн хамгийн
их ялгаралт. Түлшний шаталтын үед хийн
болон хатуу хог хаягдал нь технологийн
янз бүрийн үйл явцын үр дүнд агаар
мандалд орж байдаг. Жишээ нь, нүүрсний
томоохон УЦС-ын үнс агуулгаас хамааран
хэд хэдэн км радиусын тарааж 10-100 тонн
ялгаруулдаг.
Агаар мандал дахь бохирдлын эх үүсвэрүүд нь
барилгын материалын үйлдвэрлэл, уул
уурхайн баяжуулах үйлдвэр болон бусад
технологийн процессыг ихээхэн хэмжээний
ашигт малтмалын түүхий эдийг бутлах,
нунтаглах, баяжуулахад суурилсан
үйлдвэрүүд юм.
Цементийн клинкерийг кальцинжуулахад
эргэлдэгч зуух ашиглах үед тоосны гарц нь
хуурай түүхий эдийг 8-20% эзэлдэг.

Цементийн үйлдвэрт технологийн цогцоор

боловсруулсан хийн агаарын ялгаралт бүр 100-
150 мг / м3 тоос агуулдаг.

Хаягдал чулуулгийн овоолго , хаягдлын

аккумлятор , хаягдал, үйлдвэрлэлийн хаягдал
зэргийг үйлдвэрлэлийн аж ахуйн нэгжүүдийн
талбайг бохирдуулдаг.
Эргэдэг чулуунцар ба зуухнаас ялгарч буй
утааны хий , түүний хэмжээнээс хамаарч,
түүхий эд материалын төрөл, түлш, халах
температур 40-600 м3 / ц хэлбэлзэж , тоос
тоосонцор нь цахилгаан фильтр болон
агаар мандалд орно.
 Аж үйлдвэрийн хог хаягдал бохирдол үүсэхэд хүргэдэг
бөгөөд энэ нь биологийн бүтээмжийг эрс нэмэгдүүлж,
дэлхийн цаг уурт сөргөөр нөлөөлдөг.

Зураг. 1 Хог хаягдал, үнсэн сан

Зураг. 3 Нефтийн үйлдвэрийн хаягдлын аж
ахуй
Аж үйлдвэрийн үйлдвэрлэлийн үр дүнд
бий болсон хог хаягдал нь хөрсний чанарт
сөрөг нөлөө үзүүлдэг / Зураг. 4 /. Хавдар
үүсгэгч болон хорт бодисын хуримтлал нь
амьд организмд хортой нөлөө үзүүлдэг.
Төмөрлөг бус шаар зөвхөн 5/1 , 10-12% үнс
хог хаягдал, фосфогипса, хаягдал нүүрс,
ландфилд булж хог хаягдлын массын
өсөлтийг 4% -иас бага-д хүргэдэг , эдийн
засгийн эргэлт: Өндөр түвшиний үйл
ажиллагааны хог хаягдлын менежмент бага
байдаг.
Үйлдвэрийн хог хаягдлын асуудлыг шийдэх шийдэл нь
хэд хэдэн хүчин зүйлээс хамаарна:
1. Хог хаягдлын материалын найрлага
2. Хог хаягдлын нийлмэл найрлага
3. Хог хаягдлын хэмжээ
4. Үйлдвэрлэлийн технологийн онцлог шинжүүд

Үйлдвэрлэлийн болон мониторингийн технологийг

сайжруулах, хаягдлын үр ашгийг дээшлүүлэх, хаягдлыг
багасгах, зохистой хаях зэрэг аж үйлдвэрийн хог
хаягдлын үүсэх хохирлыг багасгах.
Зарим тохиолдолд хортой бодис, агаар мандалд үүсэх ,
химийн бүтээгдэхүүнийг олж авах зайлшгүй
шаардлагатай байдаг
 Шаар, лаг болон бусад дахин боловсруулах зэс, цайр,
3,5-хар тугалга хог хаягдлын зардал 10 дахин гаргаж
авсан хөнгөн цагаан нь өөр металлургийн аж ахуйн
нөхөн сэргээх технологи, 2,5 дахин хямд хэд хэдэн
ижил төстэй металлуудаас, түүхий эдийг энгийн
аргаар хайлуулсан байдаг.

 Байнгын үйлдвэрлэл нь технологийн үйл явцын

суурь өөрчлөлт, хаалттай мөчлөг бүхий системийг
хөгжүүлэх, бүтээгдэхүүний давтамжийг ашиглах,
түүхий эдийг нэгдсэн хэрэглээнд ашиглахад
тулгуурлана.
Түүхий эдийг нэгдсэн хэрэглээний ач холбогдлыг хэд хэдэн
талаас авч үзэж болно.
1. хог хаягдал , овоолго болон лаг хадгалах газрын хөрсийг
чөлөөлөхөд, байгаль орчны зорилгийг шийдэж хортой
ялгаралтыг арилгах боломжийг олгодог.
2. үйлдвэрлэлийн бүтээгдэхүүний түүхий эд материалыг
боловсруулах үйлдвэрүүдийн хэрэгцээ, ихэнх тохиолдолд
өндөр чанартай, анхан шатны боловсруулалт / нунтаглах,
шигших г.м./
3. үр дүнд бий болсон шинэ бүтээгдэхүүн , цахилгааны
зардал, хэрэглээг бууруулах
Үйлдвэрээс гарах төрөл бүрийн
бүтээгдэхүүн түүнээс гарах хаягдал
хэрэглэгчдийн хэрэглэдэг хамгийн их
хэрэглээ нь барилгын материалын
үйлдвэрлэл юм.
Барилгын тооцоолсон зардал материаллаг
нөөцийн зардал нь 55% -иас илүү тогтдог
тул, тухайн бүтээгдэхүүний үйлдвэрлэлд
ашиглах нь барилгын материалын
үйлдвэрлэлийн үр ашгийг дээшлүүлэх арга
замуудын нэг юм.
2.2 Хатуу хог хаягдлын ангилал ба тэдгээрийг тайлбарлахад
ашигладаг үндсэн нэр томъёо
Хог хаягдалын одоо байгаа ангилал нь маш олон янз
байдаг ба голдуу нэг талыг барьсан юм.
Жишээ нь:
• хүний ​үйл ажиллагаанаас гаргасан хог хаягдал
• бүх төрлийн хог хаягдал гэж хоёр гол бүлэгт хувааж
болно.
Үйлдвэрийн хог хаягдал нь түүхий эд, дайвар бүтээгдэхүүн,
физик, химийн боловсруулах шинж, технологийн явцад
үүссэн хагас боловсруулсан болон эцсийн бүтээгдэхүүний
үлдэгдэл.
Зураг.5 Машины ашигласан дугуй
Үйлдвэрийн хог хаягдалыг ангилж болно:
1. Технологийн үйл явцын шатанд:
- Олборлолт
- Дахин боловсруулах
2. Боловсруулалтын аргаар
- Механик
- Физик ба химийн бодис
- Дулаан
3. Үйлдвэрлэлийн шугамаар
- Түлш ба эрчим хүч
- Газрын тос боловсруулалт ба
нефть хром
- Төмөр, төмөрлөг бус төмөрлөг
- Агро аж үйлдвэрийн цогцолбор
- Тээвэр
- Харилцаа холбоо
• Хэрэглээний хог хаягдал - өөр зориулалтаар
ашиглахад тохиромжгүй зарим төрлийн
бүтээгдэхүүн, эд анги, хог хаягдал нь
үйлдвэрийн болон ахуйн хог хаягдалд
хуваагддаг.
• Аж үйлдвэрийн ашиглалтын хог хаягдал нь
тоног төхөөрөмж, хаягдал метал, зэрэг нь цаг
хугацааны үйл явцад ашигладаг, төрөл
бүрийн материалын ашиглалтын хугацааг
уртасгадаг. / эсвэл хуучирсан техникийн
бүтээгдэхүүн гэх мэт /
• Өрхийн хог хаягдал нь хүнс, хувцас, гутал,
хувцас, тавилга, хаягдал цаас / төрөл бүрийн
сав баглаа боодол юм. Үүнд: модон, металл,
цаас, картон / Зураг. 7 /
Зураг. 6 Үйлдвэрийн хэрэглээнээс үүсэлтэй металын хаягдал
Зураг.7 Ахуйн хатуу хог хаягдал
 Хог хаягдлын менежментийг саармагжуулах -
хүний ​болон хүрээлэн буй орчинд аюул учруулах,
устгах зорилгоор химийн болон биологийн хог
хаягдлыг цэвэрлэх.
 Хог хаягдлыг зайлуулах - технологийн үйл
ажиллагааг хэрэгжүүлэх, тухайлбал байгаль
орчинд орохыг хязгаарлах урьдчилан сэргийлэх
арга хэмжээнүүдийг харгалзан өөрчлөх, хог
хаягдлыг ангилж болно.
- нийтлэг байдал (хатуу, шингэн, хий);
- химийн найрлага (органик болон органик бус)
- Үүсвэр (өрхийн болон үйлдвэрлэлийн);
- Хэрэглээний сан байгуулах (хоёрдогч материаллаг
нөөц, хог хаягдал).
Зураг. 8 Органик ба органикбус хаягдал
Хатуу хог хаягдлыг системтэйгээр авч үзэхийн тулд
тэдгээрийн ангилал нь үйлдвэрлэлийн дарааллаас
шалтгаална.
1. Металлургийн хатуу хог хаягдал, дайвар бүтээгдэхүүн.
тэсэлгээний зуух, төмрийн хүдэр, төмрийн хүдрийн овоолго;
Төмөрлөг бус металлын хүдэр хайлуулах явцад үүссэн эвдрэл;
хүдрийн үйлдвэрлэл; нефлейн болон бусад лагийг.
2. Түлш эрчим хүчний болон түлш үйлдвэрлэлийн хатуу
хаягдал, дайвар бүтээгдэхүүн: үнс, түлшний хаягдал, уурхайн
хаягдал, нүүрсний хаягдал, газрын тос, байгалийн хийн
давирхай, хүчил гидрон.
3. Химийн үйлдвэрлэлийн хатуу хог хаягдал, дайвар
бүтээгдэхүүн. Ферругинги болон гипс агуулсан хог хаягдал:
давс ба гидроксид агуулсан лаг болон сод бүтээгдэхүүн;
фосфорын хоѐрдогч, хоёрдогч полимер бүтээгдэхүүн.
4. Уул уурхайн үйлдвэрлэлийн хатуу хог хаягдал эсвэл
дайвар бүтээгдэхүүн: хөрс хуулалт болон холбогдох
уул уурхайн үйлдвэрлэл.

5. Мод болон бусад ургамлын түүхий эдийг

боловсруулах хатуу хог хаягдал, дайвар
бүтээгдэхүүнийг холтос, зүслэг, шивх, үртсэн лигнин.

6. Хатуу хог хаягдал, барилгын материалын үйлдвэрлэл:

цементийн хаягдал, асбест-цементэн шил, керамик.
полимер үйлдвэрлэл, металл бус үйлдвэрлэл.

7. Хот суурин газрын эдийн засаг, ахуйн хатуу хог

хаягдлаас гарсан хаягдал: хуучин дугуй, хаягдал цаас,
цаасны хаягдал
 Дүгнэлт
Үйлдвэрлэлээс гарч байгаа хатуу болон хий шингэн
байдалтай хог хаягдал түүхий эд материал нь агаар мандалд
болон хөрс, ус гол-д 10-99% хаягдаж байдаг. Мөн
үйлдвэрийн хог хаягдал нь орчинд их хэмжээний бохирдол
үүсэхэд хүргэдэг бөгөөд энэ нь биологийн бүтээмжийг эрс
нэмэгдүүлж, дэлхийн цаг уурт сөргөөр нөлөөлдөг. Манай
улсад жилд ойролцоогоор 700 мянган тн үнс хаягдаж байгаль
экологид сөрөг нөлөө үзүүлж байна. Хог хаягдал нь органик
болон органик бус гэж бий болдог. Органик хог хаягдал нь
малын ялгадас болон түүгээр бордоо тэжээл хийж болдог.
Мөн 2-ч түүхий эд болох боломжгүй тохиолдолд булах
булшлах аргыг хэрэглэнэ. Иймд тухайн үйлдвэрээс гарч буй
хог хаягдалын эх үүсвэр ангилалыг үйлдвэрийн техник
технологоос шалтгаалан ангилан ялгаж болно.
Ашигласан материал
https://www.google.mn/search?q=%D1%85%D0%B0%D1%82%D1%83%D
1%83+%D1%85%D0%BE%D0%B3+%D1%85%D0%B0%D1%8F%D0%B3%
D0%B4%D0%B0%D0%BB&source=lnms&tbm=isch&sa=X&ved=0ahUKEw
iuzt6D_
https://www.google.mn/search?q=%D1%85%D0%B0%D1%82%D1%83%D
1%83+%D1%85%D0%BE% c=3G6qfBG5gufkTM
:
https://www.google.mn/search?biw=1366&bih=656&tbm=isch&sa=1&ei=br
AyWpm-MoTZ0gSNvLnACA&q=%D1%85%D0%BE%D0%B3+%D1%85%
D0%B0%D1%8F%D0%B3%D0%B4%D0%B0%D0%BBD1%81%D0%B0%D0
%BD&gs_l=psy-ab.3...3528.4193.0.5076.6.4.0.0.0.0.273.520.2-2.2.0....0...1c.1.6
4.psy-ab..4.0.0....0.eaUqBwYQJFw#imgrc=amGIPu7T5rXrOM
:
http://www.scea.edu.mn/mn/page/306
https://www.google.mn/search?biw=1366&bih=656&tbm=isch&sa=1&ei=br
AyWpm-MoTZ0gpsy-ab..4.0.0....0.eaUqBwYQJFw#imgrc=lxAiYLX98J_xE
M
:
http://www.olloo.mn/n/39640.html
http://sebotse.sodonvision.com/content/15705.shtml
 
Анхаарал тавьсанд
Баярлалаа