Filozofske i Sociološke Osnove Teorije Prava i

Prednormativni Pravni Odnosi

 Tvrdnja da je pravo rezultat ljudske djelatnosti traži njezino
definisanje. Ljudska praksa je amalgam bivšeg i trenutnog ljudskog
djelovanja.

 Pod praksom se ne podrazumijeva isključivo materijalna djelatnost

već osjetilno-afektivno-misaoni tonalitet čovjekove egzistencije.
 Bivše i trenutno djelovanje su međusobno uslovljene društvene pojave:

I) Svi individualni akti rezultat su naslijeđenih, objektivno uslovljenih potreba, koje

se u vremenskom okviru prenose socijalizacijom,

II) Ljudska djelatnost najčešće ima karakter zajedničkog rada zasnovanog na

podjeli,

III) Svako individualno djelovanje proizvodi posljedice za zajednicu.

 Ljudska djelatnost je determinisana svojom dinamičnošću.

 Minula praksa je negacija nekadašnje trenutne prakse i uslov nove,

buduće, trenutne prakse.

 Bivša i trenutna praksa su u funkcionalnom i egzistencijalnom

jedinstvu.
 Podjela rada kao uslov nastanka posebnih oblika društvene djelatnosti –
uslovljenost ljudskim potrebama i interesima

 Svaki vid djelatnosti, bez razlike, sadrži: svijest o potrebama, objektivne

mogućnosti situacije, vrednovanje i ciljeve, svijest o izboru podesnih sredstava za
njihovu realizaciju.

 Učesnici društvene djelatnosti su pojedinci koji pripadaju različitim društvenim

grupama i koji djeluju sa namjerom zadovoljavanja i objektivnih i subjektivnih
interesa.
 Sukobi koji se zavisno od prirode i intenziteta različito manifestuju, i različito se
rješavaju.

 Nejednakost u društvenoj djelatnosti postaje nejednakost u društvenoj moći i

temelj eksploatacije.

 Konfliktnost društvenih odnosa uslovljava uspostavljanje društvenog poretka.

 Društveni poredak je društveni sistem gledan kroz prizmu konfliktnih društvenih

odnosa i sredstava kojima se ostvaruje.
 Priroda i značaj društvenih odnosa uslovljavaju tri kategorije
društvenih pravila: običaj, moral i pravo.

 Pravo je jedinstvo posebnih društvenih ponašanja, vrijednosti i

normi koje je jednako dio prošle i trenutne prakse.

 Posebno bitno: pravo je spona između političke vlasti i države

 Struktura prava apostrofira pitanje odnosa bitka i trebanja.

 Bitak i trebanje se percipiraju u tri različita aspekta:

I) Ontološki

II) Psihološko-sociološki

III) Logičko semantički

 Pravo je društvena pojava čiji osnov i cilj je međuljudsko ponašanje.

 Pravo se dominantno percipira kroz njegovu normativnu koncepciju.

 Pravna kvalifikacija društvenog odnosa isti transformiše u pravni. (Bobio)

 Pravnost nije svojstvo imanentno bilo kom društvenom odnosu – to je svojstvo

koje pravni odnos može doći samo izvana.
 Radikalni panjurizam

 Umjereni panjurizam

 Normativna koncepcija ne objašnjava sadržaj specifičnih društvenih odnosa koji

je uslovljavaju.

 Normativistički koncept pravni odnos konsekventno svodi na pravnu normu.

 Antinormativna eksplikacija pravnog odnosa, filozofska ili sociološka, ne poriču
normativni pojam pravnog odnosa.

 Sociološki pristup kandiduje dva bitna pitanja:

- Da li zakonodavac zaista može uređivati sve društvene odnose?

- Šta je uzrok da su neki društveni odnosi uvijek regulisani, a neki

nikada?
 Pravno relevantni društveni odnosi nazivaju se prednormativnim
pravnim odnosima.

 Kriteriji prednormativnog, sociološkog, pravnog odnosa u

najapstraktnijem smislu su:
I) mogućnost javne kontrole i njihova fizička
prinudljivost,
II) sukob interesa koji ugrožava opstanak društvenog
sistema.