1

Έλξη – άπωση ηλεκτρικών φορτίων

Τα ομώνυμα φορτία Τα ετερώνυμα φορτία

απωθούνται έλκονται

Μεταξύ
Μεταξύ ομώνυμων
ομώνυμων (όμοιων)
(όμοιων) φορτίων
φορτίων ασκούνται
ασκούνται ……………..……………..
……………..…………….. δυνάμεις
δυνάμεις άρα
άρα τα
τα
ομώνυμα
ομώνυμα φορτία
φορτία ……………..……………..
……………..…………….. καικαι μεταξύ
μεταξύ ετερώνυμων
ετερώνυμων (ανόμοιων)
(ανόμοιων) φορτίων
φορτίων
ασκούνται
ασκούνται……………………..…..
……………………..…..δυνάμεις
δυνάμειςάρα
άραταταομώνυμα
ομώνυμαφορτία
φορτία……………..……………..
……………..……………... .
2
 Απλή ατομική δομή
Ηλεκτρόνιο Νετρόνιο
Αρνητικό φορτίο Δεν έχει φορτίο

Πρωτόνιο
Θετικό φορτίο

Δύο πρωτόνια (+) και δύο ελεκτρόνια (-)

Κερδίζει ένα ηλεκτρόνιο και γίνεται αρνητικά φορτισμένο
Χάνει ένα ηλεκτρόνιο και γίνεται θετικά φορτισμένο
 Ατομικό μοντέλο
…………………………………………......

(…………..…………..…..….., ………...
…………………)
Φορτίο πρωτονίου

Φορτίο ηλεκτρονίου

……………………..........

Τα άτομα αποτελούνται:
• Από το θετικά φορτισμένο πυρήνα και περιβάλλεται από τα αρνητικά
περιφερόμενα ηλεκτρόνια (-)
• Όλα τα ηλεκτρόνια έχουν την ίδια μάζα και το ίδιο ηλεκτρικό φορτίο
• Τα πρωτόνια (+) και τα ηλεκτρικά ουδέτερα νετρόνια αποτελούν τον πυρήνα.
• Τα πρωτόνια έχουν μάζα περίπου 1800 φορές μεγαλύτερη από την μάζα των
ηλεκτρονίων. Όμως έχουν το ίδιο αλλά αντίθετο φορτίο με τα ηλεκτρόνια.
4
 Άτομο Ηλίου (He)
Ο πυρήνας του He αποτελείται από 2 πρωτόνια
(+) και δύο νετρόνια. Ο θετικά φορτισμένος
πυρήνας έλκει τα δύο αρνητικά φορτισμένα
ηλεκτρόνια (-)

Ποιο το συνολικό φορτίο του He;

Τα άτομα αποτελούνται:
• Από το θετικά φορτισμένο πυρήνα και περιβάλλεται από τα αρνητικά
περιφερόμενα ηλεκτρόνια (-)
• Όλα τα ηλεκτρόνια έχουν την ίδια μάζα και το ίδιο ηλεκτρικό φορτίο
• Τα πρωτόνια (+) και τα ηλεκτρικά ουδέτερα νετρόνια αποτελούν τον πυρήνα.
• Τα πρωτόνια έχουν μάζα περίπου 1800 φορές μεγαλύτερη από την μάζα των
ηλεκτρονίων. Όμως έχουν το ίδιο αλλά αντίθετο φορτίο με τα ηλεκτρόνια.
5
 Μεταφορά φορτίων με επαφή
+ -
+ -
+ -
Έλξη

- -
- -
- -
+ +
+ +
+
+
Άπωση
Άπωση
Ηλέκτριση εξ επαγωγής (Induction)

Δημιουργία ηλεκτρικής πόλωσης

7
 Φόρτιση ράβδου
Γίνεται με μεταφορά ηλεκτρονίων
Οξικό άλας C2H3O2 Πολυαιθυλένιο
Θετικό (+) Αρνητικό
(-)
Ύφασμα Ύφασμα
ας

+ Αρνητικό + Θετικό
άλ

- -

ιο
ικό

+ + - + + -

έν
-
Οξ

υλ
αιθ
+ +
- + λυ
- +
- -
Πο
Ηλεκτρική φόρτιση

Τα ηλεκτρόνια μεταφέρονται από τη

γούνα στην ράβδο. Η ράβδος
φορτίζεται αρνητικά.
Η γούνα φορτίζεται;
Πόσο πολύ;
Θετικά ή αρνητικά;

9
 Ηλεκτρική φόρτιση
Κατά
Κατά την
την τριβή
τριβή δύο
δύο σωμάτων,
σωμάτων, μεταφέρονται
μεταφέρονται ………………..………….
………………..…………. από
από
το ένα σώμα στο δεύτερο σώμα. Με αυτόν τον τρόπο το ένα σώμα
το ένα σώμα στο δεύτερο σώμα. Με αυτόν τον τρόπο το ένα σώμα
δέχεται
δέχεται …………….…………..
…………….………….. και
και φορτίζεται
φορτίζεται …………………………………,
…………………………………, ενώ ενώ
από
από το
το άλλο
άλλο σώμα
σώμα φεύγουν
φεύγουν …………….…………….
…………….……………. και και φορτίζεται
φορτίζεται
……………………………..
…………………………….. ..

Ανοίξτε ελαφριά τη βρύση του εργαστηρίου, ώστε η

φλέβα του νερού που σχηματίζεται να είναι λεπτή.
Τρίψτε με μάλλινο ύφασμα ένα πλαστικό καλαμάκι και
πλησιάστε το στη φλέβα νερού. Τι παρατηρείτε;
Simulation

10
 Άσκηση εξομοίωσης
1. Να ανοίξετε από την ιστοσελίδα την σχετική εξομοίωση aplet και να απαντήσετε τις πιο κάτω
ερωτήσεις.
(α) Να τρίψετε το μπαλόνι στο μάλλινο πουλόβερ και να γράψετε τι συμβαίνει με τα ηλεκτρικά
φορτία που υπάρχουν στο μπαλόνι και στο πουλόβερ.
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………..…………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………..…………………………

(β) Τι νομίζετε πως θα συμβεί όταν τρίψετε τις επιφάνειες των δύο μπαλονιών με
το μάλλινο ύφασμα και τα πλησιάσετε σε μικρή απόσταση χωρίς να έλθουν σε
επαφή; Τι παρατηρείτε; Που οφείλεται αυτό;
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………………

(γ) Τι νομίζετε πως θα συμβεί όταν πλησιάσετε το ένα μπαλόνι στο μάλλινο ύφασμα σε μικρή
απόσταση χωρίς να έλθουν σε επαφή. Τι παρατηρείτε; Που οφείλεται αυτό;
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
11
Ηλέκτροσκόπιο

12
Ηλεκτροσκόπιο ηλεκτρικού φύλλου
+
+
+
 -
-
-
 Δοκιμή φορτίου (testing)
Η θετική ράβδος
+ έλκει το μπαλόνι
+
+

Το μπαλόνι είναι αρνητικό;

OXI
Το μπαλόνι είναι
+ ουδέτερο (αφόρτιστο)
+
+
Δημιουργείται ηλεκτρική «πόλωση»
σ’ αυτή την πλευρά
 Ηλεκτρική άπωση

- Αυτό το μπαλόνι
- - είναι αρνητικά
φορτισμένο

+ + Αυτό το μπαλόνι
+ είναι θετικά
φορτισμένο
 Ηλεκτρικό πεδίο
Είναι η περιοχή όπου ασκείται δύναμη σε κάποιο ηλεκτρικό φορτίο
Το ηλεκτρικό πεδίο είναι από το + στο -

Ουδέτερο
σημείο
Θετικό πλάκα

Αρνητική πλάκα
Ηλεκτρικό πεδίο με συνεχή τάση
(dc voltage)

+ -

+ -
9V
Δημιουργία ηλεκτρικού πεδίου με συνεχή τάση
dc voltage
e-1
e-1
e-1
e-1
+ -
e-1
e-1

e-1

e-1

+ -
9V
Ηλεκτρικά πεδία

Simulation

20
21
 Το άτομο
• Είναι η μικρότερη μονάδα ύλης που διατηρεί τις
ιδιότητες του υλικού και δεν μπορεί τεμαχιστεί
περισσότερο
– Α-τέμνω
• Αποτελείται απο:
– Πρωτόνια (+)
– Νετρόνια (ουδέτερα)
– Ηλεκτρόνια (-)
 Τι είναι ο ηλεκτρισμός;
•Δομή του ατόμου
–Πρωτόνια – θετικά φορτισμένα σωματίδια
– Ηλεκτρόνια – αρνητικά φορτισμένα σωματίδια

ηλεκτρόνια (-) Πρωτόνια (+)

Νετρόνια
 • Ένα άτομο συνήθως έχει τον ίδιο αριθμό θετικών και
αρνητικών φορτίων.
•Αυτό κάνει το άτομο ηλεκτρικά ΟΥΔΕΤΕΡΟ.

ηλεκτρόνια (-) Πρωτόνια (+)

Νετρόνια
 Ηλεκτρικό φορτίο
• Το ηλεκτρικό φορτίο συμβολίζεται με

•Q ή q
• Ηλεκτρόνια μεταφέρουν ηλεκτρικό φορτίο
• Το ηλεκτρικό φορτίο μετράται με
Coulombs { C }
 Ηλεκτρικό φορτίο
• Το ηλεκτρικό φορτίο του πρωτονίου (+) είναι:

•1.6 x 10-19C
• Το οποίο είναι το ίδιο με ηλεκτρικό φορτίο του
ηλεκτρονίου (-)
Ηλεκτρισμός: είναι η κίνηση των ηλεκτρονίων μέσα
σε μεταλλικό αγωγό
 Στατικός ηλεκτρισμός
Video
όταν ένα υλικό έχει «έλλειμμα» ή
«πλεόνασμα» ηλεκτρονίων
 Μέτρηση ηλεκτρικού φορτίου (q)
Μονάδα μέτρησης ηλεκτρικού φορτίου: C (Coulomb)

Φορτίο 1 e =-1.6*10-19 C

Άσκηση: Ένα σώμα απελευθερώνει ηλεκτρικό φορτίο 6*106 

ηλεκτρονίων . Πόσο είναι το αντίστοιχο φορτίο σε Coulomb;

29
Αγωγοί και μονωτές
 Αγωγοί και μονωτές
• Αγωγοί ή καλοί αγωγοί του ηλεκτρισμού αφήνουν
τα ηλεκτρόνια να κινούνται διαμέσου τους με
ευκολία. Good conductors allow electrons to move

• Μονωτές ή κακοί αγωγοί του ηλεκτρισμού δεν

αφήνουν τα ηλεκτρόνια να κινούνται διαμέσου
τους
 Νόμος Coulomb

όπου F= …………………………………………….…………………………………………..……………………………………………………………
q1, q2=………………………………………………………………………………………………………………………………….…………….
r=…………………………………………………………………………………………………………………………….….………………………..
k=…………………………………………………………………..…………………………..………………………………………….……………
32
 Νόμος Coulomb
Παρατηρήσαμε από τις πειραματικές δραστηριότητες, ότι μεταξύ των ηλεκτρικών φορτίων
αναπτύσσονται δυνάμεις. Οι δυνάμεις μπορεί να είναι δυο ειδών:
1. ……………………………….. αν τα φορτία είναι ομώνυμα και
2. ……………………………….. αν τα φορτία είναι ετερώνυμα.

* Οι δυνάμεις αυτές έχουν ίσο μέτρο και αντίθετη φορά (3 ος Νόμος του Νεύτωνα) και σχεδιάζονται
με ένα διάνυσμα από το κέντρο του κάθε φορτίου.

Σύμβολο δύναμης: …………………….

Σύμβολο φορτίου: …………………….

Στις πιο κάτω περιπτώσεις να σχεδιάσετε τις δυνάμεις μεταξύ των φορτίων και στις τρεις
περιπτώσεις:

33
Δύο φορτία Q1 και Q2 βρίσκονται σε απόσταση r και έλκονται με δύναμη F. Να συμπληρώσετε τα
κενά στον παρακάτω πίνακα:

Φορτίο 1 Φορτίο 2 Απόσταση Δύναμη

Q1 Q2 r F

2Q1 Q2 r

2Q1 2Q2 r

Q1 Q2 2r

2Q1 3 Q2 r

2Q1 Q2 2r

Q1 r 9F

Q1 Q2 r/2

Q2 2r F

34
35
Να υπολογίσετε την δύναμη που ασκείται ανάμεσα σε δύο φορτία Q1=1 C και Q2=1 C που απέχουν
μεταξύ τους απόσταση r=1 m.

Να υπολογίσετε την δύναμη που ασκείται ανάμεσα σε δύο φορτία Q1=2 μC και Q2=3 μC που
απέχουν μεταξύ τους απόσταση r=10 cm.

Η δύναμη μεταξύ δύο φορτίων είναι 9 Ν. Αν τριπλασιάσουμε την μεταξύ τους απόσταση, πόσο θα
είναι το μέτρο της ηλεκτρικής δύναμης;

36
Στατικός ηλεκτρισμός

37
Από πού προέρχονται τα ηλεκτρικά φορτία;

Στο πυρήνα του ατόμου

υπάρχουν τα θετικά
φορτισμένα πρωτόνια.

Στην περιφέρεια
κινούνται τα αρνητικά
φορτισμένα ηλεκτρόνια
 1. Υπάρχουν δύο ειδών ηλεκτρικά φορτία τα
οποία ονομάζονται θετικά και αρνητικά

2.α) Για να φορτίσεις ένα σώμα θετικά πρέπει να

μετακινήσεις αρνητικά φορτία.
β) Για να φορτίσεις ένα σώμα αρνητικά πρέπει
προσθέσεις αρνητικά φορτία
να

3. Ένα σώμα
το αρνητικό είναι είναι
φορτίο ηλεκτρικά ουδέτερο
ακριβώς το ίδιο όταν
με το
θετικό φορτίο
4. Δύο φορτισμένες ράβδοι πολυαιθυλενίου
έχουν το ίδιο ηλεκτρικό φορτίο

5. Ένας καθαρισμένος καθρέφτης θα σκονίζεται

τουλάχιστο για τις επόμενες ώρες γιατί
λόγω φόρτισης έλκει τις σκόνες
6. Ένα μάλλινο πουλόβερ μπορεί να κολλά πάνω
του ένα νάιλον πουκάμισο γιατί
έχουν αντίθετο ηλεκτρικό φορτίο και έλκονται.