Türkçe Dersi

Yazım Kuralları

Hazırlayan: Mehtap Temuçin

 KONU
ANLATIMLARI
 Büyük Harflerin Yazımı
 Cümleler büyük harfle başlar.

Lafla peynir gemisi yürümez.

 Cümleler içinde tırnak veya yay ayraç içine alınan cümleler

büyük harfle başlar ve sonlarına uygun noktalama işareti
konur.

Atalarımız ne güzel demiş: "İşleyen demir ışıldar."

 Özel adlar büyük harfle başlar.

Bu kitabı Murat’tan aldım.

Gençliğinde Ankara’da çalışmış.

BHY-1
 Şiirde dizeler genellikle büyük harfle başlar.

Geçiyor ömrümüzden ağır ağır

Bu kağnı gıcırtısıyla seneler.
Eski dostlar unutuldu zamanla,
Unutuldu en aşina çehreler.

 Kişi adlarından önce veya sonra gelen saygı sözleri,

unvanlar, lakaplar, meslek ve rütbe adları büyük harfle
başlar.

Bozulan aracı Veysel Usta’ya götürdüm.

Dersimize Prof. Dr. Orhan Okay girmişti.

 Akrabalık bildiren kelimeler büyük harfle başlamaz.

Annem Ali dayımı çağırmamı istedi.

Ayşe hala, babamın en küçük kardeşiydi.
BHY-2
 Resmi yazılarda saygı bildiren sözlerden sonra gelen ve
makam, mevki, unvan bildiren kelimelerle hitap kelimeleri
de büyük harfle başlar:

Sayın Başkan,
Değerli Dostum,

 Hayvanlara verilen özel adlar büyük harfle başlar.

Bu şirin kediye Minnoş adını koydum.

Kırlara çıkınca Karabaş yanımızdan ayrılmazdı.

 Devlet, dil, lehçe, millet, boy, oymak adları büyük harfle

başlar.

Antalya’ya İngiliz ve Alman turistler geliyor.

Türkmen, Kazak ve Kırgız öğrenciler yarıştı.
Bu sene Romanya ve Fransa’ya ihracat yapıyoruz.
BHY-3
 Din ve mezhep adları ile bunların mensuplarını bildiren
sözler büyük harfle başlar.

Türkiye’de Hanefi ve Şafii çoktur.

Dünyada Müslümanlık yanlış tanınıyor.

 Ay, Güneş, Dünya gibi gezegen adları büyük harfle başlar.

Uzay aracı, Mars yüzeyine indi.

Ay, Dünya’ya çok yakındır.
Araştırmalar Merkür ve Venüs’te yaşam olmadığını kanıtlıyor.

 Gezegen adları günlük yaşamdaki anlamıyla kullanılırsa

küçük harfle başlar.

Onun dünya kadar malı var.

Yüzü ay gibi parlak bir delikanlıydı.
BHY-4
 Kıta, bölge, il, ilçe, köy, semt, cadde, sokak, ırmak, göl, dağ,
ova, deniz gibi yer adları büyük harfle başlar.

Firma, Asya, Avrupa ve Afrika’ya taşımacılık yapıyor.

Mağaza için Cumhuriyet Caddesi’nden bir dükkan kiralamış.
Bu yıl da Ağrı Dağı’na tırmanacağız.
Bu yıl, Beyşehir Gölü kuruma tehlikesini atlattı.

 Kurum, kuruluş ve kurul adlarının her kelimesi büyük harfle

başlar.

Bu çalışma Milli Eğitim Bakanlığı tarafından yapılıyor.

Bu kitap Türk Dil Kurumu yayınlarında çıktı.

 Saray, köşk, han, kale, köprü, anıt vb. yapı adlarının her
kelimesi büyük harfle başlar.

Öğrenciler Topkapı Sarayı ve Anadolu Hisarı’nı gezdi.

Hafta sonu Kız Kalesi’ni gezeceğiz. BHY-5
 Kitap, dergi, gazete ve sanat eserlerinin her kelimesi büyük
harfle başlar.

Kardeşi Onuncu Yıl Nutku’nu okumuş.

Ben Bilim Çocuk dergisine abone oldum.
Sanatçını Yaprak Dökümü romanını okudum.

 Milli ve dini bayramlarda bayram niteliği kazanmış günlerin

adları büyük harfle başlar.

Sen Anneler Günü için ne aldın ?

Herkes Ramazan Bayramı için hazırlık yapıyor.
Kasım ayında Öğretmenler Günü kutlanıyor.

 Tarihi olay, dönem ve çağ adları büyük harfle başlar.

Kanuni, Yükselme Devri padişahıdır.

Biz, Milli Mücadele’den alnımızın akıyla çıktık.
Fatih, İstanbul’u alarak Orta Çağ’ın kapılarını kapatmıştır. BHY-6
 Belirli bir tarih bildiren ay ve gün adları büyük harfle, tarih
belirtmeyen gün ve ay adları ise küçük harfle başlar.

SBS 21 Haziran 2008 Cumartesi günü yapıldı.

Okullar haziran ayında tatile girecek.

Biz her Cumartesi buraya geliriz.

Babam Salı günü gelecek. (YANLIŞ)

Askere Mayıs ayında gidecek. (YANLIŞ)

BHY-7
 De’nin Yazımı
Türkçe ’de bağlaç ve hal eki olmak üzere iki "de" vardır. Bunlar
yazım bakımından karıştırılabilir.

 Bağlaç olan "de, da" daima sözcüklerden ayrı yazılır. Özel

isimlere kesme işareti ile getirilemez. Cümleden çıkarıldığında
cümlenin anlamında daralma olsa da bozulma olmaz.

"Sen de başarılı bir ressam olabilirsin." cümlesinde "de"

bağlaçtır, bağlaç olduğu için de kendinden önceki sözcükten ayrı
yazılmıştır. Bu bağlacı cümleden çıkardığımızda cümlenin anlamı
bozulmaz: Sen başarılı bir ressam olabilirsin.

"Toplantıda Ayhan'da vardı." cümlesinde "Ayhan" ismine gelen

"da" bağlaçtır, bağlaç olduğu için ayrı yazılmalıdır: Toplantıda
Ayhan da vardı. DEY – 1
 Hal eki olan "-de, -da" kendinden önceki sözcüklerle bitişik
yazılır. Bir ek olduğu için ünlü ve ünsüz uyumlarına göre "-de,
-da, -te, -ta" şeklinde yazılır. Cümleden çıkarıldığında
cümlenin anlamında bozulma olur.

"Bu kitapta çok güzel şiirler var." cümlesinde "kitap" sözcüğüne

gelen "-ta" bulunma hal ekidir. Ek olduğu için de bitişik
yazılmıştır. Cümleden çıkarıldığında cümlenin anlamında bozulma
olur: Bu kitap çok güzel şiirler var.

"Bir süre deniz kıyısında dolaştık." cümlesinde "kıyı" sözcüğüne

getirilen "da" hal ekidir.

DEY – 2
 Ki'nin Yazımı
Türkçede bağlaç ve ek olmak üzere iki "ki" vardır.

 Bağlaç olan "ki" her zaman kendinden önceki sözcüklerden

ayrı yazılır.

Anladık ki bu iş bize göre değil.

Çalış ki kazanasın.
Kerem'i okulda görmedim ki…

 "ki" bağlacı kimi kullanımlarda kalıplaşmış olduğundan bitişik

yazılır.

Halbuki, çünkü, oysaki, sanki, mademki.

KİY – 1
 Ek olan "-ki" ise kendinden önceki sözcüklerle bitişik yazılır.

"Üzerindeki yelek hoşuma gitti." cümlesinde "üzerinde"

sözcüğüne gelen "-ki" ek olduğu için bitişik yazılmıştır.

"Duvardaki kimin fotoğrafıdır?" cümlesinde "duvar" sözcüğüne

gelen "-ki", ek olduğu için bitişik yazılmıştır.

KİY – 2
 Mi'nin Yazımı
 Soru eki ya da edatı olarak isimlendirilen "mi", her zaman
kendinden önceki sözcükten ayrı yazılır.

Bütün akrabaların, düğüne geldiler mi?

Eşyaları topladın mı?
Akşam oldu mu dışarı çıkmazdı.

 Kişi ve kip ekleri "mi" ye bitişik yazılır.

Bu soğukta üşüyor musun?

Siz de gelecek misiniz bizimle?
Bu akşam size Ali'mi geldi? (YANLIŞ)
Bu akşam size Ali mi geldi? (DOĞRU)
Mektubu okudunmu gerçekleri anlarsın. (YANLIŞ)
Mektubu okudun mu gerçekleri anlarsın. (DOĞRU)
MİY - 1
 Sayıların Yazımı
 Sayılar metin içerisinde yazıyla ve her sayı ayrı olarak
yazılır.

"Her testte yirmi bir soru vardı."

"Bir yıl üç yüz altmış beş günden oluşur."

 Sıra sayıları yazıyla ve rakamla gösterilebilir. Rakamla

gösterilmesi durumunda ya rakamdan sonra bir nokta konur
ya da rakamdan sonra kesme işareti konularak derece
gösteren ek (-ıncı, - inci) yazılır.

Evleri apartmanın 5. katındaymış.

Evleri apartmanın 5’inci katındaymış.

SY - 1
 Sayılarda kesirler virgül ile ayrılır.

20, 5 (20 tam, onda 5), 4,10 (4 tam, yüzde 10)

 Üleştirme sayıları rakamla değil, yazıyla belirtilir.

3’er > üçer 9’ar > dokuzar

SY - 2
 Birleşik Sözcüklerin Yazımı
 Ses düşmesine veya ses türemesine uğrayan
birleşik kelimeler bitişik yazılır.

Pazartesi (pazar ertesi), sabretmek (sabır etmek),

kaybetmek (kayıp etmek), his etmek (hissetmek)...

 Kimi belgisiz sözcükler bitişik yazılır.

Birkaç, birçok, birtakım, hiçbir, birkaç...

Ara yönleri belirten kelimeler bitişik yazılır.
Evleri şehrin güneybatı tarafındaymış.
Ülkenin kuzeydoğusunu hiç gezmedim.

BSY - 1
 Ara yönleri belirten kelimeler bitişik yazılır.

Evleri şehrin güneybatı tarafındaymış.

Ülkenin kuzeydoğusunu hiç gezmedim.

 "Ev" kelimesiyle kurulan birleşik kelimeler bitişik

yazılır.

Basımevi, yayınevi, huzurevi, konukevi...

 "Baş" sözcüğüyle oluşturulan sözcükler bitişik

yazılır.

Başbakan, başmüfettiş, başyazar...

 "Üst, üzeri, alt" sözcüklerinin sona getirilmesiyle

oluşan birleşik sözcükler bitişik yazılır.

Akşamüstü, ayaküzeri, öğleüstü, suçüstü... BSY - 2

 Pekiştirmelerin Yazımı
Pekiştirme yapan sözcükler bitişik yazılır.

"Üzerinde bembeyaz bir gömlek vardı."

"Yemyeşil kırlarda dolaştık." cümlelerindeki pekiştirme
sözcükleri bitişik yazılmıştır.

PY - 1
 Kısaltmaların Yazımı
Bir kelime, terim veya özel adın, içerdiği harflerden biri veya
birkaçı ile daha kısa olarak ifade edilmesi ve
simgeleştirilmesidir.

 Kurum, kuruluş, devlet, kitap, dergi ve yön adlarının

kısaltmaları genellikle her kelimenin ilk harfinin büyük
yazılmasıyla yapılır.

MEB: Millî Eğitim Bakanlığı

TDK: Türk Dil Kurumu
ABD: Amerika Birleşik Devletleri

 Cins isimlerinin kısaltmaları küçük harfle yapılır.

bk. (bakınız)
çev. (çeviren)
hzl. (hazırlayan) KY - 1
 Büyük harflerle yapılan kısaltmalara getirilen eklerde
kısaltmanın son harfinin okunuşu esas alınır
ve kesme işareti ile ayrılır.

TRT’nin izlenirliği artıyor.

DSİ’den bu konuda açıklama gelmedi.
TDK’nin son kılavuzunu alıyorum.

 Kısaltması büyük harfle yapıldığı hâlde bir kelime

gibi okunan kısaltmalara getirilen eklerde kısaltmanın
okunuşu esas alınır:

ASELSAN’da, BOTAŞ’ın, NATO’dan...

 Kısaltılan özel isim, unvan veya rütbe ismi ise ilk

harf büyük, sonrakiler küçük olur:

Tüm. (Tümen)
Bşk. (başkan)
Dr. (doktor) KY - 2