Professional Documents
Culture Documents
KITA,
PAGKONSUMO
AT PAG-IIMPOK
Ang antas ng
pagkonsumo ay
batay sa laki ng
kita.
Ang pag-iimpok
naman ay batay sa
laki ng kita at antas
ng pagkonsumo.
INCOME
Natatanggap ng
isang indibidwal
kapalit ng serbisyo o
kalakal.
DISPOSABLE
INCOME
Ang natirang salapi mula
sa gastos, pag-iimpok o
sa pagbawas ng buwis.
Pagkonsumo o
Consumption
Pagtamo o pagbili ng
sambahayan ng mga
produkto o serbisyo
Consumption
Function
Nagpapakita ng relasyon
ng pagkonsumo at kita.
Average Propensity
to Consume
(APC)
Pagtaas ng pagkonsumo ng
tao sa bawat pagtaas ng
kita.
Marginal Propensity
to Consume
(MPC)
Pagbabago ng
pagkonsumo ng tao sa
bawat pagbabago ng kita.
POINT Y C ∆Y ∆C APC MPC
=C/Y =∆C/∆Y
Nagpapakita ng relasyon
ng pag-iimpok sa kita.
Average Propensity
to Save
(APS)
Relasyon ng pagtaas ng
pag-iimpok sa pagtaas ng
kita.
S APC APS MPC MPS
POINT Y C
=Y-C ∆Y ∆C ∆S =C/Y =S/Y =∆C/∆Y =∆S/∆Y
D 90 90 0 20 24 0 1 0 1.2 -.02
0 40 -40
100 120 -20
200 200 0
300 280 20
400 360 40
500 440 60
AUTONOMOUS
CONSUMPTION
EX. (BOOK)
40 - constant
Pagbabago ng
Pagkonsumo
at Pag-iimpok
Four External
Determinants
Kayamanan (Wealth)
Kapag ang halaga ng yaman ay tumaas,
ang consumption function ay pataas at
saving function ay pababa.
Dahil ang sambahayan ay maaring
magbenta ng stocks o ibang asset upang
magkonsumo ng maraming produkto sa
kasalukuyan na antas ng kita.
Inaasahan (Expectations)
Ang kawalan ng katiyakan o mababang
kita sa hinaharap ay karaniwang
nagdidikta sa sambahayan na bawasan
ang pagkonsumo at pataasin ang pag-
iimpok. Ang inaasahang pagtaas ng presyo
ay magdudulot ng pagtaas na antas ng
pagkonsumo at pagbaba ng pag-iimpok sa
kasalukuyan.
Utang (Household Debt)
Ang sambahayan ay maaaring pataasin
ang pagkonsumo sa pamamagitan ng
paghiram o pangungutang ng salapi.
Gayunpaman, habang patuloy ang paglaki
ng utang, kailangan gumamit ng
sambahayan ng mas malaking bahagi ng
kita upang mabayaran ang mga nautang
Kung kaya mabawasan ang kanilang
pagkonsumo.
Buwis at Paglipat Pondo
(tax and transfers)
Ang pagbabago sa buwis na ipinapataw ng
pamahalaan ay nakaaapekto sa
pagkonsumo at pagiimpok sa parehong
antas. Kung ang pamahalaan ay nagpataw
ng mas mataas na buwis, ang
pagkonsumo at pag-iimpok ng
sambahayan ay mababawasan din.
ARALIN 18
SALAPI
Ang Pera o Salapi ay
tumutukoy sa kahit na anong
pangkalakalang bagay o
kaparaanan, na maaring sa
anyo ng papel, barya, bonds,
credit at iba pa.
Means of Exchange
Standard Value
Store of value
KAANYUAN NG SALAPI
Commodity money
Madaling masira
Mahirap dalhin
Walang tiyak na halaga
Hindi mabilis mahati
Representative Money
Resibong papel
goldsmith
bankers
Fiat Money
Act or Law
Legal tender
Central Banks
Gamit ng Salapi
Medium of exchange
To address the barter
Standard Value / unit of
account
Stored Value
Pagbabago ng Halaga ng
Salapi
Pagtanggap ng tao
Kita ng tao
Interes sa utang
IMPLASYON
Pagtaas ng presyo at
serbisyo lalo na sa mga
pangunahing bilihin
Hyperinflation
Kapag maraming pera ang
umiikot sa pamilihan.
Demand Pull
Dahil sa maraming perang
hawak ang sambahayan.
Pagtumaas ang demand at
nagkakaubusan ang mga
produkto sa pamilihan,
nagkakaroon ng pagtaas sa
presyo.
Cost-Push inflation
Pagtaas ng gastusin sa
produksiyon.
Ex. Pagtaas ng presyo ng langis
Deflation
Kung tumutukoy sa matinding
pagbaba ng presyo sa pamilihan.
Effect: decline of our purchasing
power of money.
ARALIN 19
Fiscal o Piskal
Latin: fiscus (wallet), fisc
(basket), royal treasury
Patakarang ipinaiiral ng
gobyerno ukol sa pananalapi,
pangongolekta ng buwis,
pagbabadyet at paggastos.
Expansionary Fiscal Policy
Isinasagawa ng pamahalaan upang
mapataas kasiglahan ng ekonomiya.
Ipinapatupad sa panahon ng resesyon,
pagtaas ng antas ng walang trabaho.
Pagdagdag ng gastusin ng pamahalaan
sa mga proyekto
Pagbawas ng halaga ng buwis
Contractionary Fiscal Policy
Isinasagawa ng pamahalaan upang
pabagalin ang kasiglahan ng
ekonomiya.
Ipinapatupad sa panahon mataas ang
demand at mababa ang suplay na
nagbubunga ng implasyon.
Pagbawas ng gastusin ng pamahalaan
Pagdagdag ng halaga ng buwis
Pagbubuwis o Taxation
Pagbubuwis – isinasaga ng
pamahalaan upang makalikom ng
pondo para sa pagpapatupad,
paghahatid at pagsisilbi ng
mahahalagang serbisong
panlipunan.
Saligang Batas Artikulo VI Seksyon
28
Pagbubuwis o Taxation
Regulatory
Upang isaayos ang paggamit o pagkonsumo ng
produkto Ex. Tariff
MGA URI NG BUWIS
B. Ayon sa kung sino ang nagbabayad ng buwis
Tuwiran (Direct)
Income Tax
Real Property Tax
Donor’s Gift tax
Estate Tax
Prize or Winning Tax
Di Tuwiran (Indirect tax)
Value Added Tax
Excise Tax (Specific and Ad Valorem)
Amusement tax
Caterer’s Tax
Hotel Operator’s Tax
Energy Tax
MGA URI NG BUWIS
C. Ayon sa porsiyento na ipinapataw
Proportional Tax
Progressive Tax
Regressive Tax
National Internal Revenue Law
Income Tax
Estate Tax
Donor’s Tax
Inheritance Tax
Value-added Tax
Percentage Tax
Sales Tax / ad valorem tax
Excise Tax
Documentary / Stamp Tax
Tariff / duties
SIN Tax
Income Tax
An income tax is a tax imposed on
individuals or entities (taxpayers) that
varies with respective income or
profits (taxable income). Income tax
generally is computed as the product
of a tax rate times taxable income.
Taxation rates may vary by type or
characteristics of the taxpayer.
Estate Tax
An estate, in common law, is the net
worth of a person at any point in time
alive or dead. It is the sum of a
person's assets – legal rights, interests
and entitlements to property of any
kind – less all liabilities at that time.
Inheritance Tax
Donations
GOCC’s
Penalties
Loans
Personal Income Tax
Computation
Paid annually before April 15
BIR o Satellite BIR Agency
If more than Php. 2000, maaring
bayaran ng dalawang hulog, una sa
pagtala ng buwis, pangalawa ay bago
ang June 15 sa parehong taon.
Personal Income Tax
Exemption Probation
Nakapaloob sa Republic Act no. 9504, Tax Relief
for Minimum Wage
Signed by Pre. Gloria Macapagal Arroyo last June
17, 2008
Mababa o pantay sa minimum wage ay exempted
o hindi kailangang magbayad ng income tax
(DOLE)
Non-taxable din ang Holiday pay, over-time pay,
night-shift differential pay at hazard pay
Personal Income Tax
Exemption Probation
Nakapaloob din sa batas ang pagtaas ng Personal
exemption para sa lahat ng tax payer maging
anumang katayuang sibil sa buhay, sa halagang Php.
50,000 mula sa 20k para sa walang asawa, 25k para
sa single but head of the family (bread winner), 32k
for married.
Personal Income Tax Exemption
Probation
Dependent bawat taxpayer increase to 25k from 8k batay
sa mga sumusunod na kalagayan:
A. May anak na hindi hihigit sa apat
B. Legitimate, illegitimate, adopted
C. Under 21 years of age
D. Walang asawa at walang trabaho
E. Physical and Mental Incapacity
F. Ang karadagang exemption ay papasanin ng isa
lamang sa mag-asawang parehong may
trabaho.
G. Kung Legally Separated, aakuin ng sinumang
may kustodiya ng mga anak.
Personal Income Tax Exemption
Probation
Hindi nakapaloob ang babayarin sa SSS, GSIS, Pag-Ibig,
Medicare at Union Dues.
Maari ring ibawas sa income tax ang insurance sa hospital
at kalusugan kasama na ang kanyang pamilya sa halagang
2,400 annually bawat pamilya.
Kinalailangan lamang na ang magbabayad ng buwis,
kasama ang kayang pamilya, ay may taunang kabuuang
kita na 250,000.
Kung parehong may trabaho, isa lamang sa kanila ang
maaring umako ng pagbabawas ng kita.
Kung ang kita ay: Kabayarang buwis ay:
Higit sa Php. 10, 000 ngunit hindi hihigit sa Php. 30,000 Php. 500 + 10% ng labis sa Php. 10,000
Higit sa Php. 30, 000 ngunit hindi hihigit sa Php. 70,000 Php. 2,500 + 15% ng labis sa Php. 30,000
Higit sa Php. 70, 000 ngunit hindi hihigit sa Php. 140,000 Php. 8,500 + 20% ng labis sa Php. 70,000
Higit sa Php. 140, 000 ngunit hindi hihigit sa Php. 250,000 Php. 22,500 + 15% ng labis sa Php. 140,000
Higit sa Php. 250, 000 ngunit hindi hihigit sa Php. 500,000 Php. 50,000 + 30% ng labis sa Php. 250,000
SALARY TAX
Php. 9, 500.00
X 5% Php. 475.00
Kung ang kita ay: Kabayarang buwis ay:
Higit sa Php. 10, 000 ngunit hindi hihigit sa Php. 30,000 Php. 500 + 10% ng labis sa Php. 10,000
SALARY TAX
Higit sa Php. 30, 000 ngunit hindi hihigit sa Php. 70,000 Php. 2,500 + 15% ng labis sa Php. 30,000
SALARY TAX
Higit sa Php. 70, 000 ngunit hindi hihigit sa Php. 140,000 Php. 8,500 + 20% ng labis sa Php. 70,000
SALARY TAX