FAKTORI KOJI UTICU NA RAST I

RAZVOJ DETETA
 Na telesni rast i razvoj utiču dva osnovna
faktora:

1. Endogeni faktori - unutrašnji

2. Egzogeni faktori - spoljašnji

 Svako dete se rađa sa određenim naslednim
biološkim svojstvima, koja su osnova za dalji
fizički i psihički razvoj organizma.
 Veliki uticaj na rast i razvoj ima sredina koja
okružuje dete.
 Rast i razvoj su neravnomerni
UNUTRAŠNJI FAKTORI
 Unutrašnji faktori potiču od samog organizma i
njegovih predispozicija.

1. Nasleđe

2. Uticaj hormona

3. Metabolički procesi

4. Nervni sistem

5. Centralni nervni sistem - mozak

1. GENETSKI (NASLEDNI) FAKTORI

 Prenose se preko oplođenih ćelija roditelja

 Dete od svojih roditelja nasleđuje telesni sklop
koji podrazumeva obeležja roditelja – ona su
nepromenljiva
 Nasledni činioci kontrolišu rast od perioda
novorođenčeta pa do polnog sazrevanja.
 Visina dece zavise od visine roditelja, te je ona
slična braći i sestrama
 Genetski uticaj postoji u regulaciji kod merila
rasta i razvoja kao što su sazrevanje kostura
 Pol - značajan genetski faktor
 Prosečna dužina i telesna masa muškog novorođenčeta,
veće su od dužine i telesne mase ženskog novorođenčeta
 Posle 12 meseci ove razlike uglavnom nestaju
 U periodu puberteta i adolescencije ponovo se
pojavljuju razlike u telesnoj skladnosti između dečaka i
devojčica.
 U to vreme devojčice su više od dečaka.
2. ENDOKRINI FAKTORI

 Celokupan sistem žlezda sa unutrašnjim

lučenjem
 Direktno u krv luče svoje produkte, hormone tj.
hemijski aktivne materije koje deluju u veoma
malim količinama .
 Procesi rasta i dozrevanja deteta prirodno su
usklađeni.
 Kod nekih bolesti, kada žlezde s unutrašnjim
lučenjem izlučuju previše ili nedovoljno nekog
hormona, dolazi do ubrzanog ili usporenog
sazrevanja kostiju.
 Endogeni faktori se javljaju u zavisnosti od uticaja koji
imaju endokrine žlezde na rast i porast mase tela.
 U najranijem periodu, taj uticaj potiče od nekoliko
žlezda sa unutrašnjim lučenjem i to:

a) Grudne žlezde ( timusa ) – centralni organ limfatičkog

sistema dobro je razvijen kod novorođenčeta, u
pubertetu se razvija u mesno telo

b) Od kraja prve godine štitaste žlezde ( tireoidne )

c) Od 3. i 4. godine od hipofize ( žlezda koja je smeštena

ispod međumozga )
ŽLEZDE SA UNUTRAŠNJIM
LUČENJEM
1. Međumozak
2. Hipofiza
3. Štitna žlezda
4. Grudna žlezda
5. Nadbubrežna žlezda
6. Pankreas
7. Jajnici
8. Testisi
SPOLJAŠNJI FAKTORI
 Rast i razvoj deteta je pod uticajem i spoljašnje
sredine.
 Ukoliko je spoljna sredina približnija optimalnoj, utoliko
je veća verovatnoća gena da ispolje pozitivno dejstvo na
rast.
 Na spoljašnje faktore može se uspešno delovati.
1. Mikrobski

2. Socijalni (ekonomski)

3. Higijenski uslovi života

4. Klimatski faktori

5. Mentalno – higijenski

6. Sekularni porast
 Egzogeni činioci podrazumevaju uslove u koje dete
dospeva posle rođenja. Pre svega to je ishrana.
 Na rast dece utiču i klimatski i geografki uslovi
 Glavna uloga prepisuje se kretanju deteta jer ono
ubrzava rast kostiju i pojačava razmenu materije.
 Aktivnost dece, redovan i pravilan san su posebno
značajni