TROSLOJNI ZAMETNI ŠTIT

GASTRULACIJA I
PUTEVI DIFERENCIJACIJE

Eda Džinović
Amina Selimović
Irma Zulić
• Gastrulacija
• Formiranje embrionalnog mezoderma i endoderma
• Formiranje notokorda
• Rast zametnog štita
• Daljnji razvoj trofoblasta
• Klinički važni poremećaji
• GASTRULACIJA - FORMIRANJE TROSLOJNOG
ZAMETNOG ŠTITA
• Najvažnije događaj 3.sedmice trudnoće
• Dinamičan proces koji osigurava da se jednoćelijski ljudski
zigot razvija u odraslo živo biće od 100 trilijuna ćelija.
• Primtivna pruga
• Primitivni čvor
• Primitivna jamica
• Invaginacija
• Uspostavljena su tri zametna štita – ektoderm, endoderm i mezoderm

Ektoderm

Mezoderm

Endoderm
• Primitivni čvorić je ključno
središte kontrole u embriju.
Presađen na drugo mjesto
izgrađuje novi organizam.
 FORMIRANJE PRIMITIVNE PRUGE
• Središnji žlijeb na epiblastu

• Cefalični kraj – primitivni čvor

• Migracija ćelija epiblasta (invaginacija)

na području primitivne pruge

• Migriranjem ćelija epiblasta od

intraembrionalnog mezoderma;
zamjena hipoblasta
 Unutrašnja masa stanica blastocistae

• Sposobne da formiraju embrionalna i ekstraembrionalna tkiva

• Embrionalne matične stanice- epiblastne stem ćelije

• Odgovorne za stvaranje 3 specijalna tkiva ili klicina omotača

koja se zovu ektoderm, endoderm, i mezoderm

• Za izolaciju su nedostupne

?
PRESIJEK KROZ PRIMITIVNU PRUGU - SEM

SEM Presjek kroz primitivnu prugu

Zbog migracije ćelija formira se:

•Prekordalna ploča
•Notokordalni nastavak

Bilaminarne membrane:

•Bukofaringealna membrana
•Kloakalna membrana
SEM Ventralni pogled na glavu embrija
 ALLANTOIS

• Divertikul formiran od stražnjeg

zida žumanjčane vreće
• 16. dan razvoja
 NOTOKORD
• Počinje se razvijati od primitivnog čvora sve do prekordalne
ploče
• Služi kao osnova za razvoj aksijalnog skeleta
• Induktorna tvar za neuroemriologiju
FORMIRANJE NOTOKORDA
 Daljnji razvoj primitivne pruge
Jasno vidljiva primitivna pruga

Primitivni kanal, notokordalni kanal i

neuroenterični kanal

Pojava somita
NASTANAK NOTOKORDA
19. dan: ćelije primitivnog čvora migraraju kranijalno duž
medijalne linije →kordalni nastavak
21.dan trudnoće, nastanak notokorda
23. dan trudnoce, nastanak notokorda
25. dan trudnoce, nastanak notokorda
28. dan trudnoce, nastanak notokorda
 SAKROKOKCIGEALNI TERATOM
• Kongenitalni sakrokokcigealni teratom: najčešći tumor
zametnih ćelija u dječjoj dobi
• 1 na 20 000-30 000 živorođene novorođenčadi
• Prema histološkoj analizi dijele se na:
 benigni (zreli),

 Nezreli

 maligni oblici

• Građeni su od:
 jedne vrste tkiva

 različitih tkiva različite zrelosti

 OSTALI PATOLOŠKI PROCESI
Sirenomelija sindrom je koji nastaje zbog
manjkavanja stvaranja mezoderma na
kaudalnom kraju embrija.

Malformacije:
 Hipoplazija i spoj donjih udova
 Malformacije kralježaka i spolnih organa
 Ageneza bubrega i neprohodan anus
Sirenomelija
• Kordom -sporo rastući tumor koji nastaje iz
ćelijskoh ostataka notokorda.

• Notokordalne stanice zaostaju u području

klivusa i sakrokokcigealnim regijama
• Fetalni alkoholni sindrom

• Manifestacije bolesti:
• Duševna zaostalost
• Deformacije udova
• Malformacije krvnožilnog sistema
• Hipoplazija maksile
• Uticaj teratogenih faktora na razvoj embrija
• Preosjetljivost embrija u trećoj sedmici
trudnoće
RAZVOJ
MEZOBLASTA

Primitivna pruga i
obrazovanje mezoderma

(stelice pokazuju pravac

migracije ćelija kroz
primitivnu prugu)
• Intraembrionalni mezoderm će se diferencirati u tri
subdivizije:
 Paraksijalni mezoderm
 Intermedijarni mezoderm
 Bočna ploča
 Paraksijalni mezoblast i diferencijacija somita
• nastaje iz epiblastnih ćelija koje migriraju u regiju primitvnog
čvora
• formira par cilindričnih mezenhimalnih segmenata u blizini
neuralne cijevi i notokorda.
• cilindrični segmenti bivaju organizovani u somitomere.
 Somiti su
prekursorne ćelije
odgovorne za
segmentalnu
organizaciu embrija.

 Sklerotomi
 Miotomi
 Dermatomi
 BOČNA PLOČA MEZODERMA

• Bočna ploča je izgrađena od dva zdebljala ruba koji

okružuju intraembrionalni celom
• Intraembrionalni celom podijeli bočnu ploču u 2 lista:
• parijetalni ili somatski mezoderm
• visceralni ili splanhnični mezoderm
 INTRAEMBRIONALNI CELOM
• Intraembrionalni
celom se prvi put
pojavljuje na
bočnim pločama
mezoderma u
formi nekoliko
izoliranih vakuola

Mezoderm prije formiranja vakuola, 20.dan

Vakuole celoma, 23.dan Šupljina celoma, 25.dan
 RAZVOJ TROFOBLASTA
• Početkom 3. sedmice sa
površine trofoblasta strše
primarne resice
• stanice mezoderma
urastaju iz korionske ploče
i ispunjavaju njihovu
sredinu→sekundarne
resice
• tercijarne ili definitivne
placentalne resice
• prirasle ili usidrene resice
• slobodne ili terminalne resice
• korionska šupljina se povećava i embrio je oko 19 ili
20 dana pričvršćen za trofoblast samo tankim
embrionalnim drškom
• Kasnije se razvije u pupkovinu
 NEURULACIJA
• Notokord
• neuroektoblastne ćelije
• neuralna ploča
• neuralni nabori
• neuralni žlijeb
• Neuralna ploča 19-23. dan • Neuralna ploča 25.dan
 neuralna cijev→canalis centralis medullae spinalis

• Neuralna cijev 28.dana • Neuralna cijev 29.dana

•spina bifida
•Anencefalija
(nedostatak velikog
dijela mozga i lobanje k
od novorođenčeta, dok
su formirani dijelovi
mozga često otvoreni)
• neuralni greben→četvrti zametni štit
• Migracija ćelija grebena • Migracija ćelija grebena
(stadij neuralnog žlijeba) (stadij neuralne cijevi)
 Ektoderm Mezoderm Endoderm
Epidermis krzno kože srednje crijevo

derivati epidermisa: dlake, perje,  mišići

ždrijelo
kožne žlezde [znojne, lojne i mliječne] dentin

sočivo i rožnjača oka vezivno tkivo krajnici

pigmentne ćelije skelet pljuvačne žlijezde
Adenohipofiza Srce pankreas
Neurohipofiza krvni sudovi jetra
Epifiza krvne ćelije pluća

srž nadbubrežne žlijezde urogenitalni sistem timus

nervni sistem gonade štitna žlijezda

epitel prednjeg i zadnjeg crijeva masne ćelije paraštitna žlijeda

škrge beskičmenjaka kora nadbubrežne žlijezde prvobitne germinativne žlijezde

traheje zglavkara mezenterijum škrge beskičmenjaka

peritoneum  
HVALA NA PAŽNJI! 