SUBJEKTI MPP-A

Iva Ivanov LL.M.

PRIMER 1
 Maloletni Džon se zadužio za vreme gostovanja Kraljevskog cirkusa u Škotskoj
 Dug je obuhvatao cenu raznih vrsta pića
 Džon je kao izvođač učestvovao u programu cirkusa, te da ne bi bio prinudno zadržan u
Škotskoj jer nije platio dug, pomogao mu je Tom i platio dug
 Džon nije hteo da vrati dug Tomu, te se pozivao na svoju poslovnu nesposobnost
 Tom je hteo da tuži Džon, gde je odluka u sporu zavisila od toga da li će se Džonova poslovna
sposobnost ceniti prema engleskom pravu, kao pravu pripadništva Džona, ili prema škotskom
pravu, kao pravu mesta gde je nastala obaveza
PRIMER 2
 Devojka iz Čilea sa prebivalištem u Argentini, odluči da poruči za sebe nekoliko kupaćih
kostima iz Brazila nakon proslave svog 18. rođendana
 Naručuje robu, ali postaje nezadovoljna kada dobije predračun za koji smatra da je suviše
visok
 Obaveštava prodavca iz Brazila da je još maloletna i da zaključeni pravni posao zapravo ne
važi
 Prema argentinskom pravu, punoletstvo se stiče sa navršenom 21. godinom
 Prema čileanskom pravu, punoletstvo se stiče sa navršenom 18. godinom
 Prema brazilskom pravu, punoletstvo se stiče sa navršenom 18. godinom

 Punovažnost posla zavisi od merodavnog prava

SUBJEKTI MPP-A
 Pravo koje države će biti merodavno da odredi da li određeno lice ima ili nema pravnu i
poslovnu sposobnost?

 Fizička lica
 Državljanstvo
 Domicil
 Mesto nastanka obaveze

 Pravna lica
DRŽAVLJANSTVO
 Fizičko lice stiče sva prava u određenoj državi na osnovu veze pripadnosti toj državi
 Svaka država samostalno donosi i primenjuje odredbe o državljanstvu
 Ius sanguinis – državljanstvo se stiče preko državljanstva roditelja
 Problem sa mešovitim brakovima – jedan roditelj ili dodatni uslovi

 Ius soli – državljanstvo se stiče preko teritorije rođenja

STICANJE DRŽAVLJANSTVA U
SRBIJI
1. Ius sanguinis
a) Oba roditelja državljani Srbije
b) Jedan roditelj državljanin Srbije, a dete rođeno na teritoriji Srbije
c) Jedan roditelj državljanin Srbiije, a drugi roditelj apatrid/nepoznat, bez obzira gde je rođeno

2. Ius soli
 Kada je dete rođeno na teritoriji Srbije, ukoliko bi primena primarnog principa, ius sanguinis, dovela
do toga da dete nema nijedno državljanstvo, jer su mu roditelji nepoznati ili apatridi
 Državljanstvo je tačka vezivanja za:
 Statusna pitanja,
 Porodična pitanja,
 Nasledna pitanja
APATRIDI I BIPARTIDI
 Različiti osnovi sticanja državljanstva
 Primer
 Država A koristi isključivo sistem ius sanguinis
 Država B koristi isključivo sistem ius soli
a) Dete rođeno na teritoriji države A, od roditelja koji imaju državljanstvo države B, postaje apatrid
b) Dete rođeno na teritoriji države B, od roditelja koji imaju državljanstvo države B, postaje bipatrid
PRIMER
 Po kom pravu se određuje državljanstvo određenog lica u slučaju da, prema merilima raznih
država, to lice ima različita državljanstva
 Rešava se prema pojmovima i normama države verovatnog državljanstva
 Primer: brakorazvodni spor u SRJ
 Pitanje nadležnosti suda SRJ zavisi i od toga da li je tužilja državljanin SRJ ili Italije
 italijanski propisi - zaključenjem braka sa državljaninom Italije ona je postala državljanka Italije
 SRJ propisi – rođenjem u SRJ sa roditeljima državljanima SRJ ona je postala državljanin SRJ
 Sud:
 Državljanstvo se ceni prema propisima SRJ
 državljanstvo SRJ nije prestalo kada je postala državljnin Italije
 Apatridi
1. prebivalište,
2. boravište,
3. lex fori
 Bipartidi
1. Ako ima domaće državljanstvo, država će ga tretirati ga kao da ima samo domaće državljanstvo
pred domaćim organima
2. Ako ima domaće i strano državljanstvo, a nalazi se na teritoriji Srbije, smatraće se domaćim
državljaninom
3. Ako ima dva strana državljanstva
1. Prebivalište
2. Najbliža veza - efektivno državljanstvo
PREBIVALIŠTE
 Mesto u kome se građanin nastanio sa namerom da u njemu stalno živi, odnosno
 Mesto u kome se nalazi centar njegovih životnih aktivnosti, profesionalnih, ekonomskih,
socijalnih i drugih veza koje dokazuju njegovu trajnu povezanost sa mestom u kome se nastanio
 Faktički element: mesto stanovanja, protok vremena
 Subjektivni element:
 Kupovina kuće, otvaranje radnje, dovođenje porodice u to mesto, kupovina grobnice, prijavljivanje na
birački spisak i dr.

 Kada prestaje domicil? Kad lice izgubi subjektivni element?

 Naši radnici u inostranstvu bez namere da trajno ostanu tamo
 Boravište ili prebivalište u stranoj državi?
PREBIVALIŠTE ZA STRANE
DRŽAVLJANE
 Mesto u kome stranac, kome je odobreno stalno nastanjenje u Srbiji, ima nameru da trajno živi
 Stalno nastanjenje:
 5 godina boravak
 3 godina brak sa državljaninom Srbije ili strancem koji ima stalno nastanjenje
 Privremeni boravak maloletnika čiji je jedan roditelj državljanin ili stranac sa odobrenim stalnim nastanjenjem
 da je poreklom sa teritorije Srbije
 Razlozi humanosti ili interes Srbije

 Privremeni boravak – do 90 dana, zbog

 Rada
 Školovanja, studiranja, specijalizacije
 Spajanje porodice
 Drugih opravdanih razloga
UOBIČAJENO BORAVIŠTE
 Mesto u državi u kojoj se nalazi centar životnih interesa i u kojoj uobičajeno boravi, bez obzira
na to da li je njegov boravak upisan u evidenciju nadležnog organa
 Boravak na određenoj teritoriji mora biti konstantan, znatnije dužine, ali ne i neprekidan
(uobičajeno v obično boravište, primer odlazak na more)
 Ne postoji namera trajnog života u tom mestu, ali postoji navika, regularnost, pravilnost
boravka
 Obično boravište - gde lice faktički boravi
DRŽAVLJANSTVO ILI
DOMICIL
 Državljanstvo
 Jača veza, podložna manjim promenama,
 Lakše se utvrđuje

 Domicil
 Realnija veza sa jednom teritorijom
 Logičnije da se nečija pravna sposobnost meri prema pravu sredine u kojoj živi

 Šta je bolje iz ugla

 Imigracionih zemalja
 Emigracionih zemalja