Ο θεσμός της προίκας

στη νεότερη ελληνική κοινωνία

Ο θεσμός, που έχει της ρίζες του στην αρχαιότητα με σκοπό την οικονομική εξασφάλιση των
γυναικών αλλά και την υλική τους συμβολή στην νέα τους οικογένεια, κωδικοποιήθηκε στη
νεότερη Ελλάδα μέσα από τους νόμους 1403-1404 του Αστικού Δικαίου.

 Ο θεσμός της προίκας αποτελούσε

εφιάλτη για την ελληνική οικογένεια. Οι
γυναίκες αντιμετωπίζονταν ως προϊόντα
προς αγοροπωλησία, μια συναλλαγή
που ήταν άκρως ταπεινωτική για το
γυναικείο φύλο.
 Το παζάρεμα γινόταν βάσει στρατηγικής. Ο γαμπρός έθετε τους όρους και εάν ήταν συμφέρουσα η
πρόταση, γινόταν δεκτή η συμφωνία του γάμου.

Φυσικά, στη μειονεκτική θέση βρίσκονταν οι φτωχότερες οικογένειες που δεν

μπορούσαν να εξασφαλίσουν στην κόρη τους ή τις κόρες τους μια μεγάλη
προίκα για να τις αποκαταστήσουν, με κίνδυνο τα κορίτσια να μείνουν …στο
ράφι, όπως έλεγαν.
 οι πλούσιοι γινόντουσαν πλουσιότεροι, καθώς προτιμούσαν να αλληλοπαντρεύονται για να μεγαλώνουν τις φατρίες
τους. Οι γονείς κάθε κοπέλας προσπαθούσαν να συλλέξουν την προίκα της, από τότε που ήταν μικρή μέχρι να έρθει
κάποιος και να την ζητήσει σε γάμο. Η προίκα ήταν ο βασικός παράγοντας για να έρθει το ζευγάρι «εις γάμο κοινωνία» 
και υπερτερούσε έναντι του φυσικού κάλλους της κοπέλας ή των συναισθημάτων του γαμπρού προς τη μέλλουσα
σύντροφό του.

Ως «προίκα» χαρακτηριζόταν οτιδήποτε θα εξασφάλιζε μια πιο άνετη ζωή στον

γαμπρό, από κοσμήματα και μετρητά, μέχρι διαμερίσματα και κτήματα. Στις
περισσότερες περιπτώσεις η προικοδότηση ήταν μια ανεπίσημη πράξη που γινόταν με
τα λόγια, αλλά υπήρχαν και τα επίσημα προικοσύμφωνα, που ήταν μέρος
συμβολαιογραφικής πράξης.
Ο θεσμός της προίκας είχε προκαλέσει έντονες διαμαρτυρίες και είχε γίνει αφορμή για διάφορες
εκστρατείες. Η επανάσταση κατά της προίκας ξεκίνησε από 17 κοινότητες της Ρούμελης, με πρωτοστάτη
έναν αγρότη εν ονόματι Κώστα Κίτσο, από το χωριό Άγιος Γεώργιος. Πήρε την πρωτοβουλία να συντάξει
ένα υπόμνημα προς τη βασίλισσα Φρειδερίκη ικετεύοντάς την να αναλάβει πρωτοβουλία για την
κατάργηση της προίκας.
«κατάργησιν της προικός θραύουσα ούτω τα δεσμά, των αλυσοδεμένων εκ ταύτης οικογενειών και μεταδίδουσα
την χαράν, την ευτυχίαν και την ελπίδα εις αυτάς».
 Σιγά σιγά όλη η Ελλάδα ξεσηκώθηκε για την κατάργηση του θεσμού της προίκας. Τα πρώτα βήματα έγιναν τον Ιούλιο
του 1978 όταν συστάθηκε μια ειδική νομοπαρασκευαστική επιτροπή υπό τον ομότιμο καθηγητή της Νομικής Αθηνών
Α. Γαζή, με σκοπό την κατάργηση των νόμων 1403-1404 του Αστικού Δικαίου που αφορούσαν στην προίκα και
αντιτίθεντο στις αρχές περί ίσων δικαιωμάτων των δύο φύλων του Οικογενειακού Δικαίου του Συντάγματος.

Η επιτροπή τολμηρά είπε «όχι στην προίκα» και ζήτησε την κατάργηση του θεσμού,
αναφέροντας ότι οι γονείς δεν θα υποχρεούνται να δίνουν προίκα στα κορίτσια, Η οριστική κατάργηση της προίκας έγινε το 1983 με την ισχύ του
αλλά να παρέχουν στα παιδιά τους -αγόρια και κορίτσια- όλα τα απαραίτητα εφόδια νόμου 1329/83 που όριζε ότι και οι δύο σύζυγοι υποχρεώνονται να
για το νέο ξεκίνημα στο γάμο τους.  συμβάλλουν, ανάλογα με τις δυνάμεις τους στην αντιμετώπιση των
αναγκών της οικογένειας, στο πλαίσιο της ισότητας, καταργώντας
τη προίκα και εκσυγχρονίζοντας έτσι το οικογενειακό δίκαιο.