ΠΡΟΙΚΑ

Προίκα είναι ένας θεσμός κατά τον οποίο η οικογένεια

παραχωρεί στη νύφη την περιουσία της όταν παντρεύεται. Ο
θεσμός της προίκας υπήρχε από τα αρχαία χρόνια και
αποτελούσε τη συμβολή της γυναίκας στον κοινό βίο του
ζευγαριού.
Οι λόγοι που επιβαλλόταν ήταν αρχικά οικονομικοί και στη
συνέχεια κοινωνικοί. Πέρα από τα φυσικά προσόντα της νύφης,
αιτία γάμου αποτελούσε και η προίκα. Η προίκα ήταν ένα
συμβόλαιο , έγγραφο και ενυπόγραφο, το οποίο επιβεβαιωνόταν
από το προικοσύμφωνο. Ήταν μια ενέργεια στην οποία το
συναίσθημα είχε ανύπαρκτο ρόλο στην διαδικασία λήψεως της
απόφασης.

Οι γονείς κάθε κοπέλας προσπαθούσαν από τα μικρά χρόνια της

μέχρι τη στιγμή που θα την ζητούσε κάποιος να συλλέξουν όση
περισσότερη προίκα μπορούσαν για να παντρευτεί. Συνήθως η
προίκα αποτελούνταν από ρούχα, αλλά οι πιο εύποροι έδιναν
κοσμήματα, κτήματα γης, ζώα, καθώς και κατοικίες. Στην ουσία η
προίκα ήταν μια αποζημίωση στον άντρα, καθώς εξασφάλιζε την
ελάφρυνση της οικογένειας σε πολλούς τομείς και του συζύγου
από τα βάρη της. Τέλος, η προίκα είναι ένα σύμβολο μέσα από το
οποίο μπορούσε κανείς να διακρίνει την οικονομική κατάσταση
κάθε οικογένειας.
 Την περίοδο της Τουρκοκρατίας το έθιμο αποτελούσε κορυφαίο
τμήμα της διαδικασίας του γάμου, αφού το μέγεθος και η ποιότητα
της προίκας καθόριζε σε απόλυτο βαθμό τον «καλό γαμπρό». Από
την περίοδο της τουρκοκρατίας, γύρω στα 1500 μ.Χ., μαρτυρούνται
τα πρώτα συμβόλαια προίκας, τα λεγόμενα «προικοσύμφωνα», στα
οποία μπορούμε να δούμε όλες τις κοινωνικές τάξεις και διαφορές. Τα
πιο πλούσια προικοσύμφωνα περιέχουν σπίτια, χωράφια, ζώα κλπ.,
ενώ στα πιο φτωχικά αναφέρεται μόνο ρουχισμός, οικοσκευές, ίσως
και καμιά… κότα! Τα έγγραφα αυτά συντάσσονταν από κληρικούς,
ιερείς ή μοναχούς, που εφάρμοζαν το οικογενειακό δίκαιο στους
υπόδουλους Έλληνες. Η σύνταξή τους γινόταν πάντα µε παρουσία
μαρτύρων, που ήταν υποχρεωμένοι να υπογράψουν το
προικοσύμφωνο
 Όμως τα κοινωνικά προβλήματα που δημιουργούσε στις
οικογένειες που δεν μπορούσαν να ανταποκριθούν
οικονομικά στις απαιτήσεις του θεσμού, σε συνδυασμό με
τους αγώνες για τη διασφάλιση της ισότητας  των φύλων
είχαν οδηγήσει σε αντιδράσεις εναντίον του θεσμού ήδη από
τα μέσα του 20ου αι. Τυπικά όμως, τα πρώτα βήματα για την
κατάργηση της προίκας ως νομικού θεσμού έγιναν το 1978
με βασικό επιχείρημα την αντίθεση του θεσμού προς τις ήδη
θεσμοθετημένες αρχές περί ίσων δικαιωμάτων των δύο
φύλων του Οικογενειακού Δικαίου του Συντάγματος.
 
Μετά την κατάργηση της προίκας το 1983, τα
προικώα επέστρεψαν στην κυριότητα των
γυναικών, ανεξάρτητα από το πώς είχε δοθεί
στο σύζυγό τους.