Geometrische meettechniek

Toleranties en passingen

Koen Deprez
2020

1 Geomeet EMS Toleranties en passingen

Inleiding

• De maten van een werkstuk, verschillen van die op de

tekening :
• Onnauwkeurigheid van de werktuigmachines
• Onnauwkeurigheid van de meetgereedschappen
• Onvolmaaktheid van de operator
2 Geometrische meettechniek 02/18/2021
Inleiding

• Maten die een passing vormen

• Maten die geen passing vormen
3 Geometrische meettechniek 02/18/2021
Maten die geen passing vormen
• Onderverdeling:
• Functionele maten:
• Direct belang voor werking geheel
• Mogen niet uit andere maten worden afgeleid
• Hebben elk een eigen tolerantie
• Niet-functionele maten
• Getolereerd volgens ISO 2768 (f, m, c, vc)

4 Geometrische meettechniek 02/18/2021

Maten die geen passing vormen
• Theoretisch exacte maten
• Altijd in combinatie met een
plaatszuiverheid
• In een rechthoek
• Geld geen tolerantie op
• Hulpmaten
• Zijn niet noodzakelijk (kunnen
worden afgeleid uit andere)
• Moeten tussen haakjes staan
anders twee verschillende
toleranties op een maat
mogelijk
5 Geometrische meettechniek 02/18/2021
Referentievlakken
• Goed functioneren
van een stuk =>
oordeelkundige
montage
• Referentievlakken
voor montage, meten
en produceren zelfde
• Worden aangegeven
met letter
• In 3D: 3 loodrecht op
elkaar staande vlakken
6 Geometrische meettechniek 02/18/2021
Geomeet EMS Toleranties en passingen 7
Geomeet EMS Toleranties en passingen 8
Geomeet EMS Toleranties en passingen 9
 ISO-systeem voor grensmaten
(ISO 286)
• Toelaatbare maataanduiding

Terminologie
• Nominale maat N
• Werkelijke maat
• Bovenste maatafwijking ES/es
• Onderste maatafwijking EI/is
• Onderste en Bovenste Tolerantiegrens OTG/BTG
• Tolerantie T
• Werkelijke maatafwijking
10 Geometrische meettechniek 02/18/2021
Terminologie

11 Geometrische meettechniek 02/18/2021

Tolerantieveld

• Grafische voorstelling:
• Gearceerd of volledig zwart
• Zone tussen de twee lijnen is het tolerantieveld
• Verschillende ligging
• Verschillende grootte
12 Geometrische meettechniek 02/18/2021
Maten op vlakken die een passing vormen (ISO tolerantiestelsel)

• Passing tussen twee elementen:

• As en boring ALTIJD zelfde nominale maat
• Door spelen met tolerantiezone van elke element:
• Passing met speling: losse passing
• Passing met klemming: vaste passing
• Overgangspassing : soms klemming, soms speling
• Losse passing

13 Geometrische meettechniek 02/18/2021

ISO tolerantiestelsel
• Vaste passing

• Overgangspassing

14 Geometrische meettechniek 02/18/2021

ISO tolerantiestelsel
• Symbolen

15 Geometrische meettechniek 02/18/2021

Opbouw
• Tolerantie wordt bepaald door:
• Grootte
• Kwaliteit (IT 01-IT18)
• Ligging t.o.v. de nominale maat
• Type van passing nodig (letters, hoofd en kleine)

• Norm ISO286
• Formules voor berekenen ligging en grootte van de tolerantie velden
• Wij werken met de tabellen

16 Geometrische meettechniek 02/18/2021

Tabel

17 Geometrische meettechniek 02/18/2021

Tolerantiekwaliteiten

18 Geometrische meettechniek 02/18/2021

Voorbeeld

19 Geometrische meettechniek 02/18/2021

Verschillende liggingen

20 Geometrische meettechniek 02/18/2021

Kostenplaatje
• 6<N≤10
• Tolerantiegrootte in µm
• Kostenfactor

• Hoe klein neem je een

tolerantie?

21 Geometrische meettechniek 02/18/2021

Eenheidsas - Eenheidsboring

22 Geometrische meettechniek 02/18/2021

Aanbevolen passingen

23 Geometrische meettechniek 02/18/2021

Zeer nauwkeurig werk (IT5/IT6)

24 Geometrische meettechniek 02/18/2021

Nauwkeurig werk (IT6/IT7/IT8)

25 Geometrische meettechniek 02/18/2021

Gewoon werk (IT8/IT9/IT10)

26 Geometrische meettechniek 02/18/2021

Ruw werk (IT11)

27 Geometrische meettechniek 02/18/2021

Voorkeurstelsel

• Eenheidsboring:
• Tenzij er een economisch voordeel is om eenheidsas te
gebruiken

28 Geometrische meettechniek 02/18/2021

Volgmatrijs

29 Geometrische meettechniek 02/18/2021

Maatafwijkingen bij maten zonder tolerantieaanduiding

• Lineaire maten

30 Geometrische meettechniek 02/18/2021

Maatafwijkingen bij maten zonder tolerantieaanduiding

• Afrondingsstralen, afschuiningshoogtes

• Hoeken

31 Geometrische meettechniek 02/18/2021