Professional Documents
Culture Documents
Phan Hoi Thong Tin
Phan Hoi Thong Tin
1
Đề ra chiến lược
tìm kiếm thông tin
2
MỤC TIÊU
1. Trình bày ưu, nhược điểm của nguồn thông tin
cấp 2
2. Trình bày được qui trình phản hồi thông tin thuốc
3. Trình bày được cách viết câu trả lời thông tin
thuốc
4. Trình bày được cách ghi tài liệu tham khảo
5. Nêu được độ tin cậy các thiết kế nghiên cứu
6. Tìm kiếm được thông tin trên Pubmed
3
Các công cụ để tìm kiếm thông tin?
4
5
Các công cụ để tìm kiếm thông tin?
6
Các công cụ để tìm kiếm thông tin?
7
Các công cụ để tìm kiếm thông tin?
8
Tên một số tổ chức thuộc chính phủ/ tổ
chức phi lợi nhuận?
9
https://www.fda.gov/
http://www.ema.europa.eu/ema/
https://www.canada.ca/en/health-canada.html
https://www.nih.gov/
https://www.who.int
https://www.cdc.gov (center for disease control and
Prevention)
https://www.orpha.net/ (Orphanet: các bệnh hiếm gặp
và các thuốc điều trị orphan drugs)
https://www.drugs.com/
https://www.medscape.com/pharmacists
http://www.epocrates.com
10
• Association:
– ADA: American Diabetes Association
– AHA: American Heart Association
– ACC: American College of Cardiology
– ESH: European Society of Hypertension
– ESC: European Society of Cardiology
• Facebook:
– Namud Insider
– DrQ/Lê Minh Quang
– Nhịp cầu dược lâm sàng
11
Tìm kiếm thông tin trên internet?
12
Ưu điểm
Tài liệu tham khảo được trích dẫn trên
website, truy cập nhanh đến tài liệu cần
tìm
Tra cứu thông tin các công ty dược, sản
phẩm của công ty
Cập nhật liên tục các sự kiện
Tra cứu thông tin các website tổ chức
thuộc chính phủ/tổ chức phi lợi nhuận
Thông tin bệnh hiếm có thể tìm nhanh
13
Nhược điểm
Độ tin cậy hạn chế vì quá nhiều thông tin,
sắp xếp lộn xộn
Các CSDL không thống nhất trên nhiều
lĩnh vực, không đầy đủ (tiếng Việt << tiếng
Anh)
Không phải tất cả nội dung trên IT đều
hữu ích (thông tin quảng cáo, thiếu trích
dẫn..)
Nhiều trang web thu phí khi sử dụng
14
Quy trình tìm kiếm thông tin
15
QUY TRÌNH PHẢN HỒI THÔNG TIN THUỐC
16
QUY TRÌNH PHẢN HỒI THÔNG TIN THUỐC
TT Nội dung
3 Cơ quan, địa chỉ nơi hành nghề (nếu là chuyên gia y tế)
5 Các nguồn thông tin thuốc họ đã tham khảo, khối lượng thông tin
6 Thông tin thuốc được dùng cho bệnh nhân hay chuyên gia y tế
7 Chẩn đoán bệnh, xét nghiệm liên quan, các thuốc đang dùng
19
QUY TRÌNH PHẢN HỒI THÔNG TIN THUỐC
Mô hình PS (Phân tích câu hỏi định tính)
P S
Patient/Population/Problem Situation
20
QUY TRÌNH PHẢN HỒI THÔNG TIN THUỐC
Mô hình PS (Phân tích câu hỏi định tính)
P S
Patient/Population/Problem Situation
- Liệu một phụ nữ hút thuốc lá sau thời gian 10 năm hoặc hơn có
nguy cơ cao hơn bị ung thư vú khi so sánh với phụ nữ không hút
thuốc lá?
-> P: phụ nữ hút thuốc
-> I: phơi nhiễm với thuốc lá
-> C: phụ nữ không hút thuốc lá
-> O: Tỉ lệ xảy ra ung thư vú
22
-> T: 10 năm hoặc hơn
QUY TRÌNH PHẢN HỒI THÔNG TIN THUỐC
Mô hình PICO (T) (Phân tích câu hỏi định lượng)
P I C O (T)
Patient/ Intervention Comparator Outcome Time
Population /Exposure monitoring
Problem
- Với bệnh nhân bị loãng xương, liệu dùng dụng cụ cố định
hông có dẫn đến giảm chấn thương do ngã khi so sánh với
liệu pháp dùng thuốc điều trị loãng xương chuẩn?
-> P: bệnh nhân bị loãng xương
-> I: sử dụng dụng cụ cố định hông
-> C: sử dụng thuốc điều trị loãng xương
-> O: giảm tỉ lệ chấn thương do té ngã 23
Ví dụ
1) Vitamin K sử dụng trong dự phòng chảy
máu trong và sau phẫu thuật, tại sao cần
dùng trước đó 2 đến 3 ngày?
24
Ví dụ
2) Bác sĩ hỏi sử dụng thuốc romosozumab
(Evenity) có giảm nguy cơ gãy đốt xương
sống ở phụ nữ hậu mãn kinh loãng xương
so với giả dược?
27
Ví dụ
5) Record B fort (chứa 50mg vitamin B1 + 250
mg vitamin B6 + 5000mcg vitamin B12) có thể
pha loãng trong 500ml Glucose 5% rồi truyền
IV được không? Vì theo như tờ hướng dẫn sử
dụng thuốc thì chỉ thấy chỉ định theo đường
tiêm bắp.
-> P: Thay đổi đường tiêm truyền Vitamin B từ
IM sang đường IV
-> S: Hướng dẫn chỉ định theo đường tiêm
bắp
28
Ví dụ
6) Bác sỹ A khoa Niệu hỏi về phản ứng có hại của hoạt chất
kháng sinh mới (gọi chung là Siderophore) thuộc nhóm
Cephalosporin giúp điều trị tốt hơn bệnh nhiễm trùng đường
tiểu có biến chứng vừa được FDA chấp thuận
-> P: bệnh nhân nhiễm trùng đường tiểu có
biến chứng
-> S: phản ứng có hại của Siderophore
29
Ví dụ
7) Nữ 26 tuổi bị cường giáp 2 tháng nay hiện
dùng thuốc PTU (propylthiouracil). Gần đây
chu kỳ kinh nguyệt thất thường nên được bs
sản khoa chẩn đoán có thai khoảng 2 tuần.
Bệnh nhân lo ngại dùng thuốc PTU ảnh
hưởng đến thai nhi. Dược sĩ cần tư vấn như
thế nào?
-> P: Bệnh nhân nữ cường giáp, có thai
-> S: Sử dụng PTU có ảnh hưởng đến sức
khỏe thai nhi ntn
30
Ví dụ
8) Sử dụng prasugrel có hiệu quả hơn
clopidogrel trên bệnh nhân bị hội chứng vành
cấp?
-> P: Bệnh nhân bị hội chứng vành cấp
-> I: prasugrel
-> C: clopidogrel
-> O: tính hiệu quả
31
Ví dụ
9) Nữ 60 tuổi bị ĐTĐ tuýp 2 khoảng 2 năm
nay. Điều trị hiện tại: Metformin + Pioglitazone.
Gần đây bệnh nhân nghe thông tin
Pioglitazone có liên quan đến gãy xương
hông. Dược sĩ cần tư vấn như thế nào?
-> P: Bệnh nhân nữ 60 tuổi, ĐTĐ tuýp 2, 2
năm
-> I: Metformin + Pioglitazone
-> C: không có
-> O: gãy xương hông 32
QUY TRÌNH PHẢN HỒI THÔNG TIN THUỐC
3. Đặt ra mục tiêu và liệt kê các câu hỏi liên quan
nhằm làm rõ vấn đề
Phân loại thuốc (ETC, OTC, ATC), thông tin Cách bảo quản thuốc
nơi sản xuất, đăng ký
Chỉ định, chống chỉ định Tác dụng, liều dùng, đường dùng, cách
Cách dùng, liều lượng, đường dùng dùng
Đặc tính dược động học Hướng dẫn sử dụng dạng bào chế đặc biệt
Tương tác, tương kị thuốc – thuốc/đồ Tương tác thuốc – thuốc/đồ ăn/thức uống
ăn/thức uống
Các phản ứng bất lợi Hướng dẫn quan sát, theo dõi phản ứng
Độc tính, biểu hiện độc tính, cách xử trí không mong muốn, phản ứng lạ và (cách
xử trí)
Cập nhật các kết quả nghiên cứu mới Kỹ năng theo dõi hiệu quả điều trị
Thang bậc giá cả (có BHYT??)
35
Ví dụ
1) Vitamin K sử dụng trong dự phòng chảy
máu trong và sau phẫu thuật, tại sao cần
dùng trước đó 2 đến 3 ngày?
-> Loại phẫu thuật gì, đặc điểm bệnh nhân
cần tiêm Vitamin K
-> Từ khoá: Vitamin K, Đông máu, dự phòng
trong và sau phẫu thuật
-> Thông tin về cơ chế đông máu trên đối
tượng bệnh nhân/dược động học, dược lực
học của Vitamin K trong dự phòng chảy máu36
Ví dụ
2) Bác sĩ hỏi sử dụng thuốc romosozumab
(Evenity) có giảm nguy cơ gãy đốt xương
sống ở phụ nữ hậu mãn kinh loãng xương
so với giả dược?
-> Từ khoá, phụ nữ hậu mãn kinh loãng
xương, romosozumab, placebo, gãy xương
sống
-> Thông tin về cơ chế bệnh sinh, cơ chế tác
động của romosozumab, nghiên cứu so sánh,
phản ứng bất lợi, liều dùng, cách dùng… 37
Ví dụ
3) Bệnh nhân nam sinh ngày 15/4/1951, nhập viện để điều trị
bệnh bạch cầu cấp tính. Câu hỏi về độc tính trên tim của việc
dùng 1330mg fluorouracile trong Protocol điều trị 5FU
800mg/m2 + CDDP 30mg/m2 ở bệnh nhân. Bệnh nhân P. có
triệu chứng đau thắt ngực và điện tim đồ bất thường sau khi
dùng thuốc 3 ngày.
-> Từ khoá Fluorouracile/ tác dụng có hại trên
tim/ECG/nhịp tim/cảnh giác dược/phác đồ
điều trị bạch cầu cấp tính
-> Thông tin về cơ chế tác động, tác dụng có
hại, báo cáo và nghiên cứu ADR của
Flourouracile, phác đồ điều trị 38
Ví dụ
4) Bệnh nhân hỏi dược sĩ: sử dụng metformin
có điều trị mụn trứng cá không?
-> Từ khoá: metformin, mụn trứng cá, bệnh da
liễu
-> Thông tin về bệnh học mụn trứng cá, cơ
chế tác động của metformin, mức đường
huyết của bệnh nhân, chỉ định (maybe: off-
label), nghiên cứu thử nghiệm lâm sàng…
39
Ví dụ
5) Record B fort (chứa 50mg vitamin B1 + 250
mg vitamin B6 + 5000mcg vitamin B12) có thể
pha loãng trong 500ml Glucose 5% rồi truyền
IV được không? Vì theo như tờ hướng dẫn sử
dụng thuốc thì chỉ thấy chỉ định theo đường
tiêm bắp.
-> Từ khoá Vitamin nhóm B + hướng dẫn sử
dụng/phản ứng bất lợi/dược động, dược lực
-> Tìm thông tin về phản ứng bất lợi, dược động,
dược lực của các Vitamin B (xem khuyến cáo của
nhiều nguồn) + hướng dẫn sử dụng nhiều sản phẩm
40
Vitamin nhóm B
Ví dụ
6) Bác sỹ A khoa Niệu hỏi về phản ứng có hại của hoạt chất
kháng sinh mới (gọi chung là Siderophore) thuộc nhóm
Cephalosporin giúp điều trị tốt hơn bệnh nhiễm trùng đường
tiểu có biến chứng vừa được FDA chấp thuận
-> Từ khoá Siderophore, nhiễm trùng đường tiểu (có
biến chứng), phản ứng có hại
-> Tìm thông tin về sản phẩm (tờ hướng dẫn sử
dụng), cơ chế tác động, nghiên cứu so sánh với giả
dược…
41
Ví dụ
7) Nữ 26 tuổi bị cường giáp 2 tháng nay hiện
dùng thuốc PTU (propylthiouracil). Gần đây
chu kỳ kinh nguyệt thất thường nên được bs
sản khoa chẩn đoán có thai khoảng 2 tuần.
Bệnh nhân lo ngại dùng thuốc PTU ảnh
hưởng đến thai nhi. Dược sĩ cần tư vấn như
thế nào?
-> Từ khoá: cường giáp, có thai, thuốc PTU
-> Tìm thông tin về chống chỉ định, phân loại thuốc
dành cho thai phụ của PTU, ảnh hưởng của bệnh
cường giáp trên phụ nữ có thai 42
Ví dụ
8) Nữ 60 tuổi bị ĐTĐ tuýp 2 khoảng 2 năm
nay. Điều trị hiện tại: Metformin + Pioglitazone.
Gần đây bệnh nhân nghe thông tin
Pioglitazone có liên quan đến gãy xương
hông. Dược sĩ cần tư vấn như thế nào?
-> Từ khoá: pioglitazone, gãy xương hông, đái tháo
đường tuýp 2
-> hỏi lại thông tin bệnh nhân nghe được từ nguồn
nào?
-> tìm kiếm tỷ lệ các tác dụng phụ của pioglitazone
43
Ví dụ
9) Sử dụng prasugrel có hiệu quả hơn
clopidogrel trên bệnh nhân bị hội chứng vành
cấp?
-> Từ khóa: hội chứng vành cấp, prasugrel,
clopidogrel, tính hiệu quả
-> nghiên cứu lâm sàng, dược động học, dược lực
học
44
QUY TRÌNH PHẢN HỒI THÔNG TIN THUỐC
45
QUY TRÌNH PHẢN HỒI THÔNG TIN THUỐC
4. Đề ra chiến lược tìm kiếm thông tin
Thủ thuật tìm kiếm trên internet:
- Sử dụng từ khóa (gần, trái nghĩa)
- Sử dụng cách liên kết từ khóa
48
QUY TRÌNH TÌM KIẾM THÔNG TIN THUỐC
49
Một số điểm cần lưu ý khi đánh giá một trang
web chứa đựng thông tin thuốc
50
Một số nguồn giúp đánh giá độ tin cậy thông tin
thuốc trên mạng
• US NLM:
https://medlineplus.gov/evaluatinghealthinforma
tion.html
• Medical Library Association:
https://www.mlanet.org/page/find-good-health-
information
• Health on the net:
https://www.hon.ch/
51
QUY TRÌNH PHẢN HỒI THÔNG TIN THUỐC
52
Cách trình bày thông tin thuốc
53
QUY TRÌNH PHẢN HỒI THÔNG TIN THUỐC
QUI TẮC CHUNG
Nắm rõ mục đích trình bày (tập trung trả lời cho câu hỏi)
1
Nắm rõ format được yêu cầu (mẫu báo cáo, tạp chí, báo)
Phong cách viết phù hợp đối tượng tiếp nhận (đặt mình vào vị trí người
2
đọc)
4 Bố cục trình bày đơn giản, trực quan, súc tích (bảng, đồ thị…)
Kiểm tra lại sau khi hoàn thành (nhờ người có chuyên môn hoặc đợi vài
5
ngày sau xem xét lại) 54
BỐ CỤC VĂN BẢN
57
QUY TRÌNH PHẢN HỒI THÔNG TIN THUỐC
Qui tắc trình bày tài liệu tham khảo
1 Họ tên tác giả (xếp thứ tự ABC): nếu nhiều người thì viết tên 3 người “và cộng sự”
2 Năm xuất bản trong ( )
3 Tên chương hoặc tên phần trong “ ”
4 Tên sách hoặc tên bài báo (in nghiêng)
5 Mã số ISSN hoặc ISBN
6 Số lần xuất bản, số phát hành, số tập
7 Tên trường đại học
8 Nhà xuất bản
9 Nơi xuất bản (ghi thành phố)
10 Khoảng trang chứa thông tin trích dẫn (nếu có)
11 Số DOI
12 Địa chỉ website liên kết (nếu trích từ website)
58
13 Ngày truy cập website (nếu trích từ website)
Ví dụ
Cục quản lý cạnh tranh (2011), Báo cáo hoạt động thường niên Cục Quản lý cạnh
tranh, Hà Nội
Phạm Thị Thu Hà (2014). Giáo trình quản lý dự án, NXB Bách Khoa, Hà Nội
Dược lâm sàng và điều trị (2001), Trường ĐH Dược Hà Nội, NXB. Y học, Hà Nội
Nguyễn Danh Nguyên, Phạm Thị Thanh Hồng (2016), “Mô hình sản xuất hiệu suất cao:
Đặc điểm và vai trò đối với sự phát triển của nền kinh tế nói chung”, Tạp chí Quản lý
kinh tế, ISSN: 1859-039X, Số 75, 73-79
Phạm Thị Thanh Hồng, Phạm Thị Kim Ngọc, Trịnh Thu Thủy (2015). “Experience on
Electric bicycle market development from China and other countries to Vietnam”,
Proceedings of the International Conference on Emerging Challenges: Innovation
Management in SMEs (ICECH2015), ISBN: 978-604-911-955-2, NXB Bách Khoa, Hà
Nội, 555-565
Nguyễn Kim Sơn, Phạm Hùng Vân, Nguyễn Bảo Sơn và cộng sự (2010), “Đột biến gen
mã hóa EGFR trong ung thư phổi”, Tạp chí nghiên cứu y học, 3, 30-37. 59
Ví dụ
Trần Thị Bích Ngọc; Barysheva, Galina A.: and Shpekht, Lyubov S. (2016),
“The Care of Elderly People In Vietnam”, European Proceedings of Social and
Behavioural Sciences, ISSN: 2357-1330, 7, 485 – 501
Pham Thi Thanh Hong and Dinh Kim Quynh Diep, (2016). "The Influence of
Branding Management on Business Performance: An Empirical Evidence from
Vietnamese Food and Beverage Industry", International Journal of Business
Administration, ISSN: 1923-4007, 3(7), 36-43, doi:10.5430/ijba.v3n7p
Amanda B.R, Donna P.A, Robin J.L et al (2008). Total prostate specific antigen
stability confirmed after long-term storage of serum at -80C. J.Urol, 180(2),
534-538
60
Ví dụ
World Bank (2016), World Development Indicators Online,
http://publications.worldbank/WDI/, truy cập ngày 17/7/2016
Nguyễn Trần Bạt (2009). Cải cách giáo dục Việt Nam,
http://www.chungta.com/Desktop.aspx/chungtasuyngam/giaoduc/caicachgiao_
ducVietNam/
, xem 12/3/2009
61
QUY TRÌNH PHẢN HỒI THÔNG TIN THUỐC
7. Ghi nhận và theo dõi thông tin phản hồi để có
thể hỗ trợ thêm, lưu lại thông tin làm tài liệu tham
khảo
-> Nhanh chóng trả lời câu hỏi tương tự trong
tương lai
-> Có thể dễ dàng cập nhật thông tin mới cho dữ
liệu đã lưu
-> Bằng chứng đề phòng trường hợp có vấn đề
về pháp lý
-> Bằng chứng thể hiện vai trò, giá trị của dược
sĩ đối với cơ sở y tế 62
63
64
7 bước trả lời câu hỏi về thông tin thuốc
67
68
69
70
CÁCH TÌM KIẾM THÔNG TIN THUỐC
Hướng dẫn thực hành lâm sàng/Sách chuyên luận
Nguồn tổng hợp
Nguồn tiền thẩm định (Pre-appraisal)
Meta-analysis/
Systematic Reviews
Mức độ RCT
tin cậy Mức độ
về Cohort Studies ưu tiên
bằng tìm
chứng Nguồn tìm kiếm bài báo gốc Case-Control Studies kiếm
đưa ra
Case Reports, Case Series,
Expert Opinion
(Narrative Review)
Animal Studies
Giới thiệu cách tìm thông tin trên
Pubmed
72
Ví dụ
7) Nữ 26 tuổi bị cường giáp 2 tháng nay hiện
dùng thuốc PTU (propylthiouracil). Gần đây
chu kỳ kinh nguyệt thất thường nên được bs
sản khoa chẩn đoán có thai khoảng 2 tuần.
Bệnh nhân lo ngại dùng thuốc PTU ảnh
hưởng đến thai nhi. Dược sĩ cần tư vấn như
thế nào?
-> Từ khoá: cường giáp, có thai, thuốc PTU
-> Tìm thông tin về chống chỉ định, phân loại thuốc
dành cho thai phụ của PTU, ảnh hưởng của bệnh
cường giáp trên phụ nữ có thai 73
74
https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov
75
TÌM KIẾM TRỰC TIẾP TRÊN PUBMED
76
77
78
79
80
TÌM THEO YẾU TỐ BÀI BÁO
YẾU TỐ MỘT BÀI BÁO NGHĨA
https://pubmedhh.nlm.nih.gov/nlm/p
icostudy/pico2.html
102
103
104
105
Kết quả
106
Kết quả
107
Kết quả
108
Kết quả
109
Bài tập
Tìm kiếm trực tiếp trên Pubmed
9) Sử dụng prasugrel có hiệu quả hơn
clopidogrel trên bệnh nhân bị hội chứng vành
cấp? Tìm thử nghiệm lâm sàng ngẫu nhiên có
đối chứng, đăng tải tháng 6/2007 đến tháng
3/2012 (PMID: 17982182)
10) Mối liên hệ giữa nồng độ bicarbonate
huyết thanh với tiến triển bệnh thận mạn và
hậu quả trên tim mạch ở bệnh nhân đái tháo
đường tuýp 2? (PMID: 25987260)
110
Bài tập
1) PMID: 22315266 / 29963686 / 18305438
2) PMID: 27641143 / 29424257 / 31168657
3) PMID: 11240331 / 3752959
6) PMID: 30509675 / 32282864 / 32700154 /
31819544
7) PMID: 28671971 / 26106966 / 20668039
8) PMID: 22945303 / 30073778 / 24217934
9) PMID: 17982182
10) PMID: 27716263 / 25987260
111
https://clinicaltrials.gov
112
Ví dụ
2) Bác sĩ hỏi sử dụng thuốc romosozumab
(Evenity) có giảm nguy cơ gãy đốt xương
sống ở phụ nữ hậu mãn kinh loãng xương
so với giả dược?
122
Ví dụ
2) Bác sĩ hỏi sử dụng thuốc romosozumab
(Evenity) có giảm nguy cơ gãy đốt xương
sống ở phụ nữ hậu mãn kinh loãng xương
so với giả dược?