ΓΕΩΓΡΑΦΙΑ

Κεφάλαια 25, 26, 27

Κεφάλαιο 25ο – τι πρέπει να ξέρω
Τι είναι; Απάντηση
■ Φαινόμενο Διάβρωση ■ Τα πετρώματα κατατρώγονται από φυσικά αίτια

■ Αιολική διάβρωση ■ Η διάβρωση που οφείλεται στον άνεμο

■ Υδάτινη διάβρωση ■ Η διάβρωση που οφείλεται στο νερό (κύματα, ποτάμια)

■ Όξινη βροχή ■ Βροχή που περιέχει οξέα. Αυτά προκαλούν προβλήματα,

καταστροφές όταν φτάνουν στο έδαφος
■ Προσχωσιγενές έδαφος
■ Έδαφος που έγινε από τη μεταφορά χώματος κ υλικών από
■ υλοτομία τα ποτάμια
■ Συστηματικό κόψιμο δέντρων των δασών
■ Η Γη έχει ηλικία 4.600.000.000 ετών περίπου.
■ Στο διάστημα αυτό η επιφάνειά της έχει αλλάξει πολλές φορές. Γίνονται όμως πολύ
αργά, διαρκούν χιλιάδες ή εκατομμύρια χρόνια, γι’ αυτό και δεν γίνονται άμεσα
αντιληπτές. Διαρκούν χιλιάδες ή και εκατομμύρια χρόνια και έτσι δεν μπορούμε να τις
αντιληφθούμε στην καθημερινή ζωή.
■ https://www.youtube.com/watch?v=z8c3oXAN9cg
■ Μπορείς να εντοπίσεις την Ελλάδα στα παρακάτω βίντεο;
■ https://youtu.be/7_5KRbrbYq8
■ https://youtu.be/uGcDed4xVD4
■ Μετά από χιλιάδες χρόνια, η Αφρική θα έχει πλησιάσει τόσο πολύ την Ελλάδα, που στην
ουσία θα την έχει εξαφανίσει καθώς θα ανεβαίνει πάνω της.
Κεφάλαιο 26ο
Βασικό λεξιλόγιο:

■ Ηφαιστειακή τέφρα: η στάχτη που βγαίνει από τον κρατήρα του ηφαιστείου όταν
εκρήγνυται (τέφρα=στάχτη)
■ Ηφαιστειογενή εδάφη: τα εδάφη που σχηματίζονται από τη λάβα και από την τέφρα
μετά την έκρηξη του ηφαιστείου.
■ *Η τέφρα εκτινάσσεται σαν βαρύς και πυκνός καπνός, εξαπλώνεται στη γύρω περιοχή
και κάθεται στο έδαφος. Αναμειγνύεται με το χώμα της περιοχής και το κάνει πολύ
γόνιμο, εξαιτίας των υλικών που περιέχει.
■ Σεισμογενής περιοχή: η περιοχή στην οποία γίνονται συχνά σεισμοί.
ΟΙ κυριότερες
τεκτονικές πλάκες. Τα
βέλη δείχνουν την
κατεύθυνση της κίνησης.

Πηγή:
www.mapsofworld.com
• Οι κινήσεις των πλακών και η τριβή μεταξύ τους προκαλούν σεισμούς και δημιουργούν
ηφαίστεια.
• Στην Ελλάδα, το πιο διάσημο ηφαίστειο είναι της Σαντορίνης. Πολλοί επιστήμονες
υποστηρίζουν ότι μια δυνατή έκρηξη αυτού του ηφαιστείου προκάλεσε τεράστια κύματα
(τσουνάμι*) που έφτασαν ως την Κρήτη με αποτέλεσμα την καταστροφή του Μινωικού
πολιτισμού.
• Στη γειτονική μας Ιταλία έχουμε άλλο ένα διάσημο ηφαίστειο, τον Βεζούβιο που προκάλεσε την
καταστροφή της Πομπηίας στην αρχαιότητα. Η πόλη αυτή θάφτηκε κάτω από τα υλικά της
έκρηξης, διατηρήθηκε σε πολύ καλή κατάσταση και τώρα οι επιστήμονες/αρχαιολόγοι την
αποκαλύπτουν σταδιακά.
• Στη Σικελία, η έκρηξη της Αίτνας επηρέασε την εξέλιξη του Σικελικού πολέμου το 396 πΧ
Σήμερα 2021

■ Η Αίτνα ξανά με εντυπωσιακές εκρήξεις και ποτάμια λάβας

■ https://youtu.be/zeZqGQvhTIo
■ https://youtu.be/zBDdTDrNHm0
■ Το 2010 ηφαίστειο Εϊγιαφιάτλαγιοκουτλ στην Ισλανδία διακοπή των αεροπορικών πτήσεων σε
όλη την Ευρώπη και προβλήματα για μήνες.
■ Το 2021, με 50.000 σεισμούς σε 2 μήνες το ηφαίστειο Φάγκρανταλσφιαλ ενεργοποιήθηκε μετά
από 800 περίπου χρόνια.
■ https://youtu.be/kkGP3FKKKyw
■ https://youtu.be/0YtCzZoGk-0
■ https://youtu.be/RQz9g_Kf7mk
Είδη ηφαιστείων

■ Όσα ηφαίστεια κάνουν εκρήξεις, μικρές ή μεγάλες, λέγονται ενεργά.

■ Όσα ηφαίστεια δεν έχουν κάνει εκρήξεις εδώ κι εκατοντάδες χιλιάδες χρόνια (στους
ιστορικούς χρόνους δηλαδή) τα λέμε σβησμένα ή και ανενεργά (όταν υπάρχει
πιθανότητα να κάνουν κάποια έκρηξη, έστω και μικρή).
– Πριν τους ιστορικούς χρόνους ήταν οι προϊστορικοί χρόνοι – δεν έχουμε γραπτές
πληροφορίες αλλά έχουμε σημάδια πάνω στην επιφάνεια της γης ή και μέσα της.
– Η Γη μας είναι ένα τεράστιο βιβλίο που μας διηγείται τη ζωή της.
Ηφαίστεια, σεισμοί, τσουνάμια

■ https://www.youtube.com/watch?app=desktop&v=r5BzvpMzGrY
■ https://www.youtube.com/watch?v=RPKgS3sPP1Y&t=1s
■ https://www.youtube.com/watch?app=desktop&v=ExMGoMgZwaM
■ https://www.youtube.com/watch?app=desktop&v=83onnmOsbGA
τσουνάμια
■ https://www.youtube.com/watch?app=desktop&v=4uyNrhmlfm8
Τα ηφαίστεια έχουν και τα θετικά τους.

■ Τα υλικά, και κυρίως η τέφρα κάνουν τα εδάφη πολύ γόνιμα και βοηθούν στις
καλλιέργειες.
■ Σε περιοχές που βρίσκονται κοντά σε ηφαίστεια ή σε σεισμογενείς ζώνες υπάρχουν
θερμές πηγές, συνήθως ιαματικές (θεραπευτικές).
■ Ο άνθρωπος μπορεί να αξιοποιεί το νερό των θερμών πηγών για θέρμανση και
παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας (Ισλανδία!)
Σεισμοί σε πραγματικό χρόνο
■ https://www.seismoi-live.gr/
■ https://www.earthquakes.gr/
■ http://www.geophysics.geol.uoa.gr/stations/maps/recent.html

■ Το παρακάτω βίντεο σε animation δείχνει την τελευταία μέρα της Πομπηίας. Πώς
ξεκίνησε η δραστηριότητα, σεισμοί και η τελική έκρηξη του ηφαιστείου που
εξαφάνισε την πόλη το 79 μ.Χ.
■ https://youtu.be/dY_3ggKg0Bc
Κεφάλαιο 27ο

■ Φυσικά αίτια καταστροφών

■ Αυτανάφλεξη – γερασμένη βλάστηση, υψηλές θερμοκρασίες, έντονα καιρικά
φαινόμενα
■ Σεισμοί – εκρήξεις ηφαιστείων – καιρικά φαινόμενα (τυφώνες, τσουνάμι, βροχές κτλ)
■ Ανθρωπογενή αίτια καταστροφών
■ Εμπρησμοί, βομβαρδισμοί, πυρηνικές δοκιμές, πτώσεις αεροσκαφών, αναφλέξεις
οχημάτων, διαρροή πετρελαίου (τάνκερ), κατάρρευση/έκρηξη υπόγειων στοών, μη
ελεγχόμενη ανάφλεξη φυσικού αερίου, διαρροή πυρηνικής ενέργειας κά.