MOBBİNG

İŞ YERİNDE DUYGUSAL ŞİDDET

 İngilizce’de “mob” kökünden gelen aşırı

şiddete yönelmiş kalabalık anlamındaki
sözcüğün eylem biçimi olan “mobbing” birine
karşı cephe oluşturma, duygusal saldırıda
bulunma, “psikolojik terör” olarak ifade
edilmektedir
 Mobbing’in sözcük anlamı, psikolojik şiddet,

baskı, kuşatma, taciz, rahatsız etme veya

sıkıntı verme anlamına gelmektedir.
 Mobbing özellikle hiyerarşik bir yapılaşmanın
olduğu gruplarda, zayıf bir kontrolün olduğu
örgütlerde bariz bir şekilde görülür.
 Örneğin, “okullarda mobbing(bullying)”

öğrenciler üzerinde çok zararlı etkileri

olabilen, ancak Türkiye’de şimdiye kadar
geniş çaplı bir araştırmanın henüz
yapılmadığı bir alandır.
 Yapılan araştırmalar Alman okullarında öğrenim
gören en az 10 öğrenciden birinin (yaklaşık bir
milyon öğrenci) ciddi bir şekilde mobbinge maruz
kaldığını göstermektedir.
 Dünyanın hemen her tarafındaki işyerlerinde
mobbing eylemlerinin bulunduğu kabul
edilmektedir.
 işyerinde psikolojik taciz” (mobbing) de, eskiden
beri var olan, ancak insan doğasının gereğinden
ötürü açığa çıkarmaktan kaçınılan, adeta
bilinmezden gelinen karmaşık, çok boyutlu ve çok
disiplinli böyle bir konudur.
 Her işyerinde, çalışanların sinirlendiği, stresin
doruk noktaya çıktığı ve bu bağlamda
kızgınlığın kötü sözlere dönüştüğü,
tartışmaların yaşandığı, sırf şefi etkilemek için
anlık olarak meslektaşını yerici sözlerin
söylendiği zamanlar olabilir.
 Bu davranışlar, kural olarak mobbing

oluşturmazlar.
 Mobbing, sistematik olarak bireyin iş
yaşamında psikolojik tacize uğramasıdır.
Burada, davranışın kaynağı bir olaya değil, bir
kişiye odaklanmıştır.

 Mobbingin belirleyici özellikleri: kasıtlı olarak

yapılması, sistematik olarak tekrarlanması ve
uzun bir zamandan beri (en azından altı ay)
devam ediyor olmasıdır
 Mobbing, işyerinde diğer çalışanlar veya
işverenler tarafından tekrarlanan saldırılar
şeklinde uygulanan bir çeşit psikolojik
terördür ve mobbinge uğrayan kişinin
saygısız ve zararlı bir davranışın hedefi
olmasıyla başlayan bir süreçtir.
 Kavrama yönelik yapılan bir çok tanımda ortak
olan üç unsur bulunmaktadır
 Birincisi mobbing uygulayan kişinin niyetine
bakmaksızın gerçekleştirdiği eylemin, mağdurun
üzerinde bıraktığı etkilerdir.
 İkincisi bu etkilerin, olumsuzluğu yani mağdura
zarar verip vermediğidir.
 Üçüncü unsur da mobbing eylemine devam
edilmesi konusundaki ısrarlı davranıştır. Yani
eylemin ne kadar sıklıkla ve ne kadar sürede
devam ettirildiğidir
 Mobbing olgusuna ilk kez ışık tutan Alman
endüstri psikologu ve tıp bilimcisi Dr. Heinz
Leymann 45 ayrı mobbing davranışı
tanımlamıştır. Leymann tarafından gruplanan
mobbing davranışları arasında cinsel imalarda
ya da cinsel tacizde bulunulması da mobbing
davranışları arasında sayılmıştır. ve bu
davranışları da özelliğine göre 5 grupta
toplamıştır.
 1. Grup: Kendini göstermeyi ve iletişim
oluşumunu etkilemek: üstünüz kendinizi
gösterme olanaklarınızı kısıtlar, sözünüz sürekli
kesilir, yüzünüze bağırılır ve yüksek sesle
azarlanırsınız, yaptığınız iş sürekli eleştirilir vb.
 2. Grup: Sosyal ilişkilere saldırılar: Çevrenizdeki

insanlar sizinle konuşmazlar, kimseyle

konuşamazsınız, başkalarına ulaşmanız
engellenir, sanki orada değilmişsiniz gibi
davranılır vb.
 3. Grup: İtibarınıza saldırılar: İnsanlar
arkanızdan kötü konuşur, asılsız söylentiler
ortada dolaşır, gülünç durumlara
düşürülürsünüz, cinsel imalar yapılır vb.
 4. Grup: Kişinin yaşam kalitesi ve mesleki

durumuna saldırışlar: Sizin için hiçbir özel görev

yoktur, size verilen işler geri alınır, sürdürmeniz
için anlamsız işler verilir, işiniz sürekli
değiştirilir, size mali yük getirecek genel
zararlara sebep olunur vb.
 5. Grup: Kişinin sağlığına doğrudan saldırılar:

Fiziksel olarak ağır işler yapmaya zorlanırsınız,

fiziksel şiddet tehditleri yapılır, fiziksel zarar,
doğrudan cinsel taciz vb.
NEDENLERİ

 Yıldırma sürecinin potansiyel dört süreci

vardır:
 1-Örgüt,
 2-Yıldırmayı gerçekleştirenler,
 3-Çalışma grubunun sosyal sistemi,
 4- Yıldırma sürecine hedef olanlar.
 Bu nedenlerin bir kaçı ya da tümü eş zamanlı
olarak yıldırmaya sebep olabilir. Mağdurun ve
yıldırma davranışında bulunanların kişisel
faktörleri kadar sosyal ve örgütsel faktörler
de bu sürecin nedenlerindendir.
 Zapt tarafından yıldırma süreci sonrası tedavi

edilerek sağlıklarına kavuşan mağdurlar ve

kontrol grupları üzerinde, Almanya’da yapılan
araştırma sonuçlarına göre yıldırma sürecinin
sebeplerine ilişkin bulgular şöyledir
Yıldırma sürecinin nedeni olarak
örgüt:
 Örnekleme giren mağdurların bakış açılarına göre yıldırmanın sık
görülen nedenleri arasında örgüt iklimi, yüksek stres ve örgüt
sorunları gelmektedir.
 Kontrol grupları ile mağdurların çalışma koşulları karşılaştırılmış ve

mağdurların çalışma koşullarının, kontrol gruplarından bütünüyle

farklı karakteristikler taşıdığı anlaşılmıştır.
 Mağdurların iş denetimlerinin daha az olduğu ve yüksek stres

taşıdığı saptanmıştır.
 Görevler, örgütsel sorunlardan, belirsizliklerden ve periyodik

denetimlerden önemli derecede etkilenmektedir. Bu durum örgüt

hiyerarşisinin üst ya da alt düzeylerinde yıldırma eylemlerine yol
açabilmektedir.
 Örgütün alt düzeyleri, daha az mesleki yetenek gerektirmekte ve bu

düzeylerde karmaşık olmayan görevler yerine getirilmektedir. Buna

karşılık üst pozisyonlar yüksek yetenek düzeyleridir.
 Daha karmaşık görevleri yapan uzmanlar ve yöneticiler bu nedenle, 

işyeri tacizine daha sık hedef olabilmektedir.

Yıldırma sürecinin nedeni olarak
suçlular:
 Yıldırma sürecinin sebeplerini anlayabilmek
için örnekleme giren mağdurların, sorulan
sorulara verdikleri cevaplar analiz edilmiştir.
Buna göre mağdurların büyük bir kısmı,
yıldırma sürecinin sebebi olarak “örgütün
dışına itilmek istenmelerini” göstermişlerdir.
İşten çıkarılmanın, yıldırma sürecinde son
amaç olduğuna inanılmaktadır.