SAINS KSSM TINGKATAN 4

BAB 1
LANGKAH KESELAMATAN
DI DALAM MAKMAL
1.1 Peralatan Perlindungan Diri
Gogal Topeng Muka
Melindungi mata dari Melindungi hidung dan
terkena bahan kimia mulut daripada terhidu
berbahaya seperti asid, bahan kimia yang sengit,
bromin, ammonia dan mudah meruap dan debu
logam reaktif
Kasut bertutup
Mesti dipakai di dalam makmal.
Fungsinya untuk melindungi kaki
Sarung tangan Baju makmal daripada tumpahan bahan kimia
dan serpihan kaca
Diperbuat daripada Melindungi
getah dan kerosakan pada
melindungi tangan pakaian dan mudah
daripada bahan kimia dibuka jika berlaku
berbahaya kecemasan
 1.1 Peralatan Perlindungan Diri
Peralatan perlindungan diri di dalam makmal.

Kabinet aliran laminar Penyiram kecemasan
Kabinet ini digunakan Digunakan untuk
untuk mengelakkan membersihkan dan
kontaminasi semasa membilas bahagian badan
aktiviti berkaitan dengan atau pakaian yang terkena
mikrobiologi bahan kimia dengan
segera
Pembilas mata
Membilas dan mencuci
mata yang terkena bahan
kimia dengan segera
Kebuk Wasap
Digunakan untuk
menjalankan eksperimen
yang menggunakan bahan
mudah meruap, mudah
terbakar, beracun,
mengakis dan berbau
Aktiviti Menggunakan Peralatan Perlindungan Diri Dalam
Makmal
 1.2 Pembuangan Bahan Sisa
SISA YANG BOLEH DIBUANG KE DALAM SISA YANG TIDAK BOLEH DIBUANG
SINGKI KE DALAM SINGKI
Cecair atau larutan yang berpekatan rendah dan tidak
Sisa pepejal
berbahaya seperti:
Bahan neutral Asid pekat dan alkali pekat

Asid lemah Sebatian pelarut organik

Alkali lemah Bahan kimia (hidrogen peroksida)

Bahan toksik

Logam berat

Bahan sisa organik (mikrob dan bangkai haiwan

Bahan buangan radioaktif

Bahan meruap

Bahan reaktif
 Mengurus bahan sisa biologi
1. Merangkumi bahan buangan biologi yang boleh menimbulkan kemudaratan atau bahaya biologi.
2. Contohnya ialah bahan kumuhan, tisu, bangkai, medium, kultur, bekas plastik, kaca dan sarung tangan.
3. Prosedur Operasi Standard (POS) pelupusan bahan sisa biologi:

KATEGORI
KSTEGORI A KATEGORI B KATEGORI C KATEGORI D
BAHAN SISA
JENIS BAHAN
Peralatan tajam Pepejal tidak tajam Bangkai dan Organ Cecair
SISA BIOLOGI
• Picagari • Sarung tangan • Haiwan uji kaji • Darah
CONTOH • Jarum • Tisu • Haiwan makmal • Serum
• Bilah skalpel • Medium kultur • Organ dalaman
1.Masukkan ke dalam 1.Bungkus dan 1.Dibalut dalam bahan 1.Dinyahkontaminasi
bekas sisa tajam masukkan ke dalam penyerap seperti tisu secara autoklaf
2.Tidak diautoklaf beg plastik biobahaya 2.Dibungkus rapi di 2.Dilupuskan terus ke
PENGURUSAN 3.Disimpan di tempat 2.Diautoklaf dan dalam bag plastik dalam sistem
SISA BIOLOGI yang selamat sebelum dimasukkan ke dalam biobahaya dan disejuk kumbahan seperti
di lupuskan tong biobahaya beku sebelum singki makmal atau
dilupuskan tandas
Mesin Autoklaf
1. Autoklaf adalah alat pemanas tertutup yang digunakan untuk mensterilkan bahan atau
peralatan dengan menggunakan wap panas dan bertekanan tinggi (1210C, 15 psi) selama 20
minit.
2. Penurunan tekanan (15psi) pada autoklaf bukan bertujuan untuk membunuh mikroorganisma
tetapi untuk meningkatkan suhu dalam autoklaf
3. Suhu yang tinggi (1200C) akan membunuh mikroorganisma dan sporanya.
 Beg plastik
biobahaya

Tong
biobahaya
Kelaskan mengikut kategori sisa biologi
 Carta alir POS pelupusan bahan sisa biologi
Lakukan pengasingan sisa di puncanya dengan betul

Kategori A – Disimpan sementara di tempat

Kategori bahan sisa:
Kategori B – dimasukkan ke dalam beg Kategori C – Dibungkus dan disimpan di
selamat autoklaf dan diautoklafkan dalam penyejuk buku sementara

Sisa dinyahkontaminasi dan dimasukkan ke dalam beg biobahaya

Sisa yang dibungkus dan dilabel dimasukkan ke dalam tong biobahaya dan disimpan dengan selamat,
terkawal dan disejukkan sebelum pelupusan berpusat
Contoh Kemalangan Dalam Makmal

Terkena serpihan
Terkena serpihan Terkena
Kebakaran kecil hasil tindak balas
kaca asid/alkali pekat
logam reaktif

Termometer
Kebocoran gas Renjatan elektrik
pecah
 Langkah menguruskan kemalangan dalam makmal
TUMPAHAN BAHAN KIMIA

• Segera memberitahu guru atau pembantu makmal

1

• Jadikan kawasan tumpahan sebagai kawasan larangan

2

• Sekat tumpahan daripada merebak menggunakan pasir untuk membentuk

3 sempadan

• Kaut tumpahan bahan kimia menggunakan bahan yang selamat

4

• Buang sisa dengan prosedur yang selamat

5
 Langkah menguruskan kemalangan dalam makmal
TUMPAHAN MERKURI

• Segera memberitahu guru atau pembantu makmal

1

• Jadikan kawasan tumpahan sebagai kawasan larangan

2

• Tabur serbuk sulfur untu menutupi tumpahan

3

• Hubungi Jabatan Bomba dan Penyelamat

4