TRƯỜNG ĐẠI HỌC BÁCH KHOA HÀ NỘI

KHOA KINH TẾ VÀ QUẢN LÝ

BÀI GiẢNG

MÔN HỌC: QUẢN TRỊ RỦI RO

Giảng viên: NGƯT.PGS.TS Nguyễn Minh Duệ

Hà Nội 2007

1
 MỤC ĐÍCH MÔN HỌC

 Nâng cao lý thuyết và phương pháp phân

tích và quản lý rủi ro trong kinh doanh và đầu
tư

 Vận dụng tính toán và đề xuất biện pháp

quản lý rủi ro trong doanh nghiệp

2
BÀI1- Lý thuyÕt quyÕt ®Þnh VÀ
RỦI RO
C¸c quyÕt ®Þnh trong qu¶n lý:
 Nhµ qu¶n lý th­êng chän nh÷ng quyÕt ®Þnh hiÖu qu¶ nhÊt
®Ó ®¹t ®­îc môc tiªu cña doanh nghiÖp
 QuyÕt ®Þnh cã thÓ x¶y ra:
- QuyÕt ®Þnh ®óng sinh lîi thµnh c«ng
- QuyÕt ®Þnh sai rñi ro thÊt b¹i
 Lý thuyÕt quyÕt ®Þnh: ph©n tÝch mét c¸ch cã hÖ thèng
nh÷ng vÊn ®Ò trong qu¶n lý ®Ó t¹o ra c¸c quyÕt ®Þnh cã
hiÖu qu¶
 Ph­¬ng ph¸p ra quyÕt ®Þnh liªn quan ®Õn m« h×nh ra quyÕt
®Þnh
3
 Qu¸ tr×nh ra quyÕt ®Þnh
 ThiÕt lËp tiªu chuÈn vµ môc tiªu

 §Ò xuÊt c¸c ph­¬ng ¸n trong kinh doanh hoÆc ®Çu t­

 X©y dùng m« h×nh vµ c¸c th«ng sè cña qu¸ tr×nh

 X¸c ®Þnh ph­¬ng ¸n tèi ­u

4
 m« h×nh quyÕt ®Þnh

M« h×nh lµ tËp hîp c¸c quan hÖ gi÷a c¸c biÕn

nh»m ®o hiÖu qu¶ ®¹t ®­îc vµ tho¶ m·n c¸c rµng
buéc BiÕn ngoµi

BiÕn quyÕt M« h×nh Hµm

®Þnh môc tiªu

§iÒu kiÖn
rµng buéc 5
 Thµnh phÇn cña m« h×nh
 BiÕn quyÕt ®Þnh (decision variables): lµ biÕn n»m trong ph¹m vi
kiÓm so¸t cña nhµ qu¶n lý (s¶n l­îng, gi¸ b¸n, . . .)
 BiÕn ngoµi (exogenouss variables): lµ biÕn n»m ngoµi ph¹m vi
kiÓm so¸t cña nhµ qu¶n lý, phô thuéc vµo c¸c yÕu tè bªn ngoµi (nhu
cÇu thÞ tr­êng, gi¸ nguyªn vËt liÖu, ®èi thñ c¹nh tranh, . . .)
 §iÒu kiÖn rµng buéc (constraints): lµ nh÷ng ®iÒu kiÖn mµ c¸c
quyÕt ®Þnh ph¶i tho¶ m·n (luËt ph¸p, giíi h¹n vÒ c«ng suÊt, vèn
®Çu t­, . . .)
 §é ®o hiÖu qu¶ (measure of performance): lµ hµm môc tiªu, tiªu
chuÈn quyÕt ®Þnh (lîi nhuËn, NPV, IRR, . . .)
 BiÕn trung gian (intermediate variables): lµ biÕn dïng ®Ó biÓu
diÔn c¸c biÕn quyÕt ®Þnh, th­êng lµ biÓu thøc trung gian tr­íc khi
tÝnh hµm môc tiªu (doanh thu=gi¸ b¸n x s¶n l­îng th­¬ng phÇm)
6
Quan hÖ gi÷a c¸c biÕn vµ hµm
môc tiªu
Lîi nhuËn

CP CP
v.hµnh

CP b¸n CP phô CP CP nh©n

§Þnh phÝ CP thiÕt
hµng liÖu nguyªn c«ng
bÞ
liÖu

Doanh C«ng S¶n l­îng Nguyªn Sè giê c«ng

thu suÊt liÖu

CP
Gi¸ b¸n C.suÊt thªm Nhu cÇu NSL§ Giê c«ng
nguyªn
liÖu 7
 M«i tr­êng ra quyÕt ®Þnh
 T×nh huèng x¸c ®Þnh
 Th«ng tin ®Çu vµo hoµn toµn x¸c ®Þnh
 KÕt qu¶ ®Çu ra lµ duy nhÊt, x¸c suÊt: 1
 DÔ dµng, nhanh chãng ra quyÕt ®Þnh
 T×nh huèng rñi ro
 Th«ng tin ®Çu vµo cã nhiÒu gi¸ trÞ, cã ph©n bè s¸c xuÊt
 KÕt qu¶ ®Çu ra còng vËy, tËp hîp c¸c kÕt qu¶ cã ph©n bè
x¸c suÊt
 ¸p dông lý thuyÕt x¸c suÊt ®Ó ra quyÕt ®Þnh
 T×nh huèng bÊt ®Þnh
 Th«ng tin ®Çu vµo kh«ng ch¾c ch¾n, kh«ng cã ph©n bè x¸c
suÊt.
 KÕt qu¶ ®Çu ra kh«ng x¸c ®Þnh, kh«ng cã ph©n bè x¸c suÊt
 Khã kh¨n ®Ó ra quyÕt ®Þnh
 Áp dụng lý thuyết trò chơi 8
 X¸c suÊt kÕt qu¶

X¸c suÊt X¸c suÊt X¸c suÊt

kÕt qu¶ kÕt qu¶ kÕt qu¶

1

kÕt qu¶ kÕt qu¶ kÕt qu¶

X¸c ®Þnh Rñi ro BÊt ®Þnh

9
 Kh¸i niÖm Rñi ro
 Mét sè ®Þnh nghÜa chän läc:
.Rñi ro lµ kh¶ n¨ng x¶y ra mét sù cè kh«ng may
.Rñi ro lµ sù kÕt hîp cña nguy c¬
.Rñi ro lµ sù kh«ng thÓ ®oµn tr­íc ®­îc nguyªn nh©n
dÉn ®Õn kÕt qu¶ thùc kh¸c víi kÕt qu¶ dù ®o¸n
..Rñi ro lµ kh¶ n¨ng x¶y ra tæn thÊt

10
 Kh¸i niÖm vÒ Rñi ro

 Sù thèng nhÊt gi÷a c¸c ®Þnh nghÜa:

. §Ò cËp ®Õn sù kh«ng ch¾c ch¾n, ®­îc coi la mèi
ngê vùc cña t­¬ng lai
. Møc ®é rñi ro lµ kh¸c nhau
. HËu qu¶ do mét hoÆc nhiÒu nguyªn nh©n

11
 §Þnh nghÜa chung Rñi ro

Rñi ro lµ sù kiÖn bÊt ngê x¶y ra g©y tæn thÊt cho

con ng­êi
C¸c ®Æc tr­ng cña rñi ro:
. Rñi ro lµ sù kiÖn ngÉu nhiªn (bÊt ngê)
. Rñi ro lµ sù cè g©y tæn thÊt
. Rñi ro lµ sù kiÖn ngoµi mong muèn

12
 HËu qu¶ Rñi ro
Tæn thÊt rñi ro: con ng­êi vµ tµi s¶n
Chi phÝ rñi ro: Phßng ngõa, h¹n chÕ vµ bæi th­êng
Quan hÖ tÇn sè vµ møc ®é nghiªm träng rñi ro:

TÇn sè rñi ro

Th­¬ng tÝch nghiªm träng

1
Th­¬ng tÝch Ýt nghiªm träng
30
Kh«ng g©y th­¬ng tÝch
300

Møc ®é nghiªn träng

Tam gi¸c Heinrich 13
(t¹i n¹n lao ®éng)
 Th¸i ®é con ng­êi víi Rñi ro
. ThÝch rñi ro, m¹o hiÓm
- ThÝch nh­ng t×m c¸ch h¹n chÕ
- ChÊp nhËn, phã mÆc, liÒu lÜnh
. Bµng quan víi rñi ro
. Sî rñi ro
--> Hµnh vi con ng­êi víi rñi ro: cã ý thøc vµ v« thøc

14
 Nguyªn nh©n Rñi ro Kinh
doanh vµ ĐÇu t­
. Nguyªn nh©n kh¸ch quan:
- §iÒu kiÖn tù nhiªn: b·o lôt, ®éng ®Êt, biÕn ®æi khÝ hËu,…
- §iÒu kiÖn m«i tr­êng KD§T: ChÝnh s¸ch kinh tÕ vÜ m«, tµi
chÝnh tiÒn tÖ, biÕn ®æi thÞ tr­êng, khñng ho¶ng kinh tÕ.
. Nguyªn nh©n chñ quan:
- Ho¹ch ®Þnh sai chiÕn l­îc
- Ph­¬ng thøc KD, Nghiªm cøu thÞ tr­êng kh«ng ®Çy ®ñ
- ThiÕu th«ng tin
- ThiÕu kiÕn thøc
- ThiÕu tr¸ch nhiÖm
- Tham nhòng, chñ quan…..
15
Rủi ro Kinh doanh Đầu tư

Rñi ro? Lµ kh¶ n¨ng sai lÖch

x¶y ra gi÷a gi¸ trÞ
thùc tÕ vµ kú väng
kÕt qu¶; sai lÖch cµng
lín, rñi ro cµng nhiÒu

Lµ toµn bé biÕn cè ngÉu

nhiªn tiªu cùc t¸c ®éng lªn
qu¸ tr×nh ®Çu t­, kinh
doanh lµm thay ®æi kÕt
qu¶ theo chiÒu h­íng bÊt lîi 16
 Ph©n Lo¹i rñi ro

 Ph©n lo¹i theo b¶n chÊt:

 C¸c rñi ro tù nhiªn
 C¸c rñi ro vÒ c«ng nghÖ vµ tæ chøc
 C¸c rñi ro vÒ kinh tÕ-tµi chÝnh cÊp vi m« vµ vÜ
m«
 C¸c rñi ro vÒ chÝnh trÞ-x· héi
 C¸c rñi ro vÒ th«ng tin khi ra quyÕt ®Þnh DA§T
Ph©n lo¹i theo yÕu tè: Chñ quan vµ kh¸ch quan
 Rñi ro kh¸ch quan thuÇn tuý
 Rñi ro chñ quan cña ng­êi ra quyÕt ®Þnh
17
 Ph©n Lo¹i rñi ro
 Ph©n lo¹i theo n¬i ph¸t sinh
 Rñi ro do b¶n th©n dù ¸n g©y ra
 Rñi ro x¶y ra bªn ngoµi (m«i tr­êng) vµ t¸c ®éng xÊu
®Õn dù ¸n
 Ph©n lo¹i theo møc ®é khèng chÕ rñi ro
 Rñi ro kh«ng thÓ khèng chÕ ®­îc (bÊt kh¶ kh¸ng)
 Rñi ro cã thÓ khèng chÕ ®­îc
 Ph©n lo¹i theo giai ®o¹n ®Çu t­
 Rñi ro giai ®o¹n chuÈn bÞ ®Çu t­(chñ yÕu do ra quyÕt
®Þnh)
 Rñi ro giai ®o¹n thùc hiÖn ®Çu t­
 Rñi ro giai ®o¹n khai th¸c dù ¸n 18
 Mét sè quan ®iÓm vÒ rñi ro
 Rñi ro kh«ng cã tÝnh ®èi xøng, chØ cã h¹i
 Rñi ro cã tÝnh ®èi xøng, th¾ng hoÆc b¹i, ®­îc hoÆc
thua
 Rñi ro cã c¸c ®Æc tr­ng:
- TÇn suÊt xuÊt hiÖn (nhiÒu, Ýt)
- Biªn ®é thiÖt h¹i (lín, nhá)
- C¸c rñi ro ®ång thêi, xem xÐt tæng thÓ c¸c rñi ro

19
 Qu¶n lý rñi ro
“Qu¶n lý rñi ro lµ dù kiÕn ng¨n ngõa vµ ®Ò xuÊt biÖn
ph¸p kiÓm so¸t c¸c rñi ro nh»m lo¹i bá, gi¶m nhÑ hoÆc
chuyÓn chóng sang mét t¸c nh©n kinh tÕ kh¸c, t¹o ®iÒu
kiÖn sö dông tèi ­u nguån lùc cña doanh nghiÖp”
So s¸nh qu¶n lý rñi ro víi c«ng viÖc thÇy thuèc
- Phßng bÖnh (con ng­êi, doanh nghiÖp): chÈn ®o¸n
bÖnh (rñi ro), ¸p dông biÖn ph¸p phßng ngõa vµ b¶o vÖ
- Ch÷a bÖnh, tiÕn hµnh ch¨m sãc bÖnh nh©n vµ chÈn
trÞ bÖnh
20
 C«ng ®o¹n qu¶n lý rñi ro
 NhËn d¹ng rñi ro: danh môc rñi ro (kh¸ch quan, chñ quan) theo ph­¬ng ph¸p
“TËp kÝch n·o”
 Ph©n tÝch rñi ro ®· nhËn d¹ng vµ xö lý s¬ bé (møc ®é thiÖt h¹i, x¸c suÊt
x¶y ra; kh¶ n¨ng phßng ngõa hoÆc gi¶m nhÑ)
 Xö lý hµnh chÝnh c¸c rñi ro:
- ChuyÓn rñi ro sang chñ thÓ kinh tÕ kh¸c
- T×m nguån tµi trî ®Ó trang tr¶i
- Giao cho c¸n bé (hoÆc bé phËn) chuyªn tr¸ch qu¶n lý rñi ro
 KiÓm tra:
- LËp kÕ ho¹ch phôc håi rñi ro (ho¶ ho¹n, b·i c«ng, . . ,)
- Quy ®Þnh c¸c thñ tôc ph¸t hiÖn, phßng ngõa vµ th«ng b¸o rui ro
- KiÓm tra ®Þnh kú c¸c thñ tôc, hîp ®ång
- KiÓm tra ho¹t ®éng cña c¸n bé (hoÆc bé phËn) chuyªn tr¸ch qu¶n lý rñi
ro 21
 NhËn d¹ng “PhiÕu ®iÒu
rñi ro tra”

S¬ ®å qu¶n lý rñi §¸nh gi¸ rñi

ro Rñi ro ®·
“TËp kÝch n·o”
Rñi ro míi
biÕt
ro Møc ®é thiÖt h¹i tÇn sè x¶y ra
Ph©n cÊp
rñi ro

Rñi ro cã lín kh«ng?

cã

Lo¹i trõ ®­îc

kh«ng?
cã Kh«ng
Kh«ng
Lo¹i trõ
Cã gi¶m nhÑ
®­îc kh«ng?
cã

Gi¶m Kh«ng §¸nh gi¸ c¸c rñi ro cßn l¹i vµ xö lý

nhÑ
- TÇn sè - §µo t¹o Buéc Tù Di
- T¸c ®éng - Cung cÊp ph¶i gi÷ nguyÖn chuyÓn
- Phßng ngõa th«ng tin l¹i gi÷ l¹i
- B¶o vÖ
- LËp kÕ ho¹ch LËp riªng hoÆc - Ph­¬ng thøc xö lý - Hîp ®ång
tham gia b¶o hiÓm - Ph©n vÒ c¸c bé - B¶o hiÓm
ngµnh phËn
- §¸nh gi¸ chi phÝ
- Kinh phÝ
- §¶m b¶o tµi chÝnh
- Theo dâi
22
C¸c ch­¬ng tr×nh kiÓm tra vµ ®¸nh gi¸ l¹i
S¬ ®å t¸c ®éng qua l¹i gi÷a c¸c giai ®o¹n vµ
®èi t¸c Cøu ho¶
C«ng an
KÕ ho¹ch khÈn cÊp C¸c lùc l­îng cÊp cøu kh¸c

C¸c ph­¬ng tiÖn th«ng tin

®¹i chóng
Ch­¬ng tr×nh cøu gi÷ ChÝnh quyÒn ®¹i ph­¬ng
thÞ tr­êng
C¸c h·ng b¶o hiÓm

Nh©n viªn
Kh¸ch hµng

Ch­¬ng tr×nh b¾t C¹nh tranh

®Çu s¶n xuÊt l¹i

C¸c h·ng cung øng

Qu¶n lý vµ Nh÷ng n¬i cã thÓ vay

kiÓm tra
Cæ ®«ng

C¸c ®èi t¸c kinh tÕ

C¸c giai ®o¹n cña kÕ ho¹ch phôc håi
chñ yÕu cã liªn quan 23
 Bµi 2: ph­¬ng ph¸p ph©n tÝch tÝnh to¸n dA§T

1. Ph­¬ng ph¸p gi¶i bµi to¸n ®Çu t­th«ng tin x¸c ®Þnh
(ph­¬ng ph¸p th«ng th­êng)

2. Ph­¬ng ph¸p gi¶i bµi to¸n ®Çu t­ rñi ro (¸p dông lý

thuyÕt x¸c suÊt)

3. Ph­¬ng ph¸p gi¶i bµi to¸n ®Çu t­th«ng tin bÊt ®Þnh
(¸p dông lý thuyÕt trß ch¬i)

24
 Ph­¬ng ph¸p gi¶i bµi to¸n ®Çu t­
th«ng tin x¸c ®Þnh

1. Gi¸ trÞ hiÖn t¹i thuÇn NPV

2 Tû sè lîi Ých/chi phÝ B/C

3 HÖ sè hoµn vèn néi t¹i IRR

4 Thêi gian hoµn vèn Thv

25
Ph­¬ng ph¸p tÝnh to¸n ®¬n gi¶n

 Rót ng¾n tuæi thä dù ¸n

 Tuæi thä dù ¸n ®­îc gi¶m a n¨m
 TÝnh NPV øng víi (n-a) n¨m
na
NPVn a   ( Bt  Ct )(1  i ) t  NPVn
t 0
NÕu
 NPV(n-a) > 0 ChÊp nhËn
 NPV(n-a) < 0 Lo¹i bá
 NPV(n-a) = 0 Xem xÐt
X¸c ®Þnh a phô thuéc vµo tõng lo¹i dù ¸n cô thÓ (møc
®é rñi ro, thêi gian thùc hiÖn dù ¸n) 26
Ph­¬ng ph¸p tÝnh to¸n ®¬n gi¶n
 Gi¶m dßng l·i dù ¸n
 Dßng l·i dù ¸n: NCFt hay At
 Nh©n dßng l·I dù ¸n víi c¸c hÖ sè t  1
0 > 1 > 2 >…> n
 Khi ®ã NPV víi dßng l·i ®· ®iÒu chØnh NPV 
n n
NPV    t NCFt (1  i ) t    t At (1  i ) t  NPV
t 0 t 0
NÕu
 NPV > 0 ChÊp nhËn
 NPV < 0 Lo¹i bá
 NPV = 0 Xem xÐt 27
Ph­¬ng ph¸p tÝnh to¸n ®¬n gi¶n
 T¨ng hÖ sè chiÕt khÊu
 HÖ sè chiÕt khÊu ph­¬ng ¸n c¬ së: i
 HÖ sè chiÕt khÊu t¨ng thªm, cßn gäi lµ hÖ sè rñi ro: r
 HÖ sè chiÕt khÊu cã tÝnh ®Õn rñi ro i’ = i + r
 TÝnh NPV víi hÖ sè chiÕt khÊu i’ NPV’
n
NPVi '   ( Bt  Ct )(1  i ' ) t  NPVi
t 0
NÕu
 NPVi’ > 0 ChÊp nhËn
 NPVi’ < 0 Lo¹i bá
 NPVi’ = 0 Xem xÐt
X¸c ®Þnh r phô thuéc tõng lo¹i dù ¸n (dù ¸n th¨m dß, khai th¸c,
28
…dù ¸n RD r cao nhÊt tõ 4-6%; dù ¸n ®Çu t­míi tõ 0-2%)
Ph­¬ng ph¸p ph©n tÝch ®é nh¹y

 Chän c¸c th«ng sè ®Çu vµo mang tÝnh nh¹y c¶m

 Chän mét sè th«ng sè c¬ b¶n vµ x¸c ®Þnh miÒn
biÕn thiªn
 TÝnh chØ tiªu hiÖu qu¶ theo c¸c th«ng sè theo
miÒn lùa chän
 LËp b¶ng vµ vÏ ®å thÞ biÓu diÔn quan hÖ chØ
tiªu kÕt qu¶ vµ c¸c th«ng sè
 Ph©n tÝch vµ ®¸nh gi¸ ®é an toµn vÒ kÕt qu¶ dù
¸n
29
IRR theo Vèn ®Çu t­, Tuæi thä, Chi phÝ khai
th¸c vµ gi¸ b¸n

IRR
Dù Vèn ®Çu Chi phÝ
Tuæi thä Gi¸ b¸ n
¸n C¬ së t­ vËn hµnh
+10% -25% +10% +10% -10%
A 12% 10% 9% 1% 18% 5%
B 18% 15% 13% 8% 26% 14%

30
NPV theo tæ hîp Vèn ®Çu t­vµ gi¸ b¸n

NPV Tû ®ång

Vèn ®Çu t­ Gi¸ b¸n

B
39
-5% 10%
%
D
-41 C
-49

-119 R

R: Tæ hîp 2 nh©n tè

31
 Ph­¬ng ph¸p gi¶i bµi to¸n ®Çu t­tÝnh ®Õn
rñi ro
Lý thuyÕt c¬ b¶n vÒ x¸c suÊt
1. §¹i l­îng ngÉu nhiªn (biÕn ngÉu nhiªn)
Ký hiÖu: X, Y, Z, . . . X rêi r¹c, cã c¸c gi¸ trÞ x1, x2, . . ., xn
c¸c
n
x¸c suÊt p1, p2, . . ., pn
2. Kú väng to¸n E( X )  x i 1
i pi
x liªn tôc 
E( X )   xf ( x)dx


TÝnh chÊt: 1) E(C) = C

2) E(CX) = C.E(X)
3) E(X+Y) = E(X) + E(Y)
4) E(XY) = E(X) . E(Y)
ý nghÜa: Kú väng to¸n cña ®¹i l­îng ngÉu nhiªn chÝnh lµ gi¸ trÞ trung b×nh cña 32
®¹ l­îng ngÉu nhiªn ®ã
 Lý thuyÕt c¬ b¶n vÒ x¸c suÊt
3.Ph­¬ng sai
Var ( X )  E  X  E ( X )
2
Ph­¬ng sai cña ®¹i l­îng ngÉu nhiªn
n
X lµ:
Var ( X )    xi  E ( X ) pi
2
NÕu X rêi r¹c
i 1


 X  E ( X ) dx
2
X liªn tôc Var ( X ) 


Trong thùc tÕ tÝnh Var ( X )  E  X    E ( X )

2 2

TÝnh chÊt ph­¬ng sai

.) Var(C) = 0
.) Var(CX) = C2 Var(X)
33
.) Var(X.Y) = Var(X) + Var(Y)
 Lý thuyÕt c¬ b¶n vÒ x¸c suÊt
4. §é lÖch chuÈn  ( X )  Var ( X )
ý nghÜa: - Ph­¬ng sai lµ kú väng to¸n cña b×nh ph­¬ng c¸c sai lÖch,
lµ sai lÖch b×nh ph­¬ng cña trung b×nh
- Ph­¬ng sai (®é lÖch chuÈn) ph¶n ¸nh møc ®é ph©n t¸n c¸c gi¸ trÞ
®¹i l­îng ngÉu nhiªn xung quanh gi¸ trÞ trung b×nh
- §é lÖch chuÈn cã cïng ®¬n vÞ víi ®¹i l­îng ngÉu nhiªn

5. HÖ sè biÕn ®æi lµ tû sè gi÷a ®é lÖch chuÈn vµ kú väng NPV cña dù ¸n;

nãi lªn møc ®é rñi ro trªn mét ®¬n vÞ kú väng
•Dù ¸n cã CV cµng nhá cµng tèt vµ ng­îc l¹i
 ( NPV )
CV 
E ( NPV )
34
Ph­¬ng ph¸p tÝnh to¸n rủi ro
Dự án đầu tư
C¸c kh¸i niÖm cã liªn quan
 Ph©n bè x¸c suÊt
 Kú väng
 Ph­¬ng sai, ®é lÖch chuÈn
 HÖ sè biÕn ®æi
§Ó tÝnh to¸n rñi ro dù ¸n ®Çu t­:
 Sö dông tiªu chuÈn ®¸nh gi¸: NPV; IRR,
…
35
TÍNH THEO GIÁ TRỊ HiỆN
TẠI THUẦN NPV
Ký hiÖu
 E(NPV) Kú väng cña NPV
 m Sè sù kiÖn (tr¹ng th¸i)
 Pj x¸c suÊt cña sù kiÖn j (pj =0,1)
 NPVj Gi¸ trÞ hiÖn t¹i thuÇn s­kiÖn j
Kú väng gi¸ trÞ hiÖn t¹i thuÇn cña dù ¸n
m
E ( NPV )   p j .NPV j
j 1

36
 Ph­¬ng sai cña NPV

 ( NPV )   p j  NPV j  E ( NPV ) 2

m
2

j 1

 §é lÖch cña NPV

2

 p  NPV 
m
 ( NPV )  j j  E ( NPV )
j 1

• Kú väng E(NPV) cña dù ¸n cµng lín cµng tèt

• §é lÖch chuÈn (NPV) cµng lín, sù ph©n t¸n
th«ng tin cµng nhiÒu, rñi ro dù ¸n cµng cao 37
 Hệ số biến đổi

• HÖ sè biÕn ®æi lµ tû sè gi÷a ®é lÖch chuÈn vµ

kú väng NPV cña dù ¸n; nãi lªn møc ®é rñi ro
trªn mét ®¬n vÞ kú väng
• Dù ¸n cã CV cµng nhá cµng tèt vµ ng­îc l¹i
 ( NPV )
CV 
E ( NPV )

Chú ý: Tương tự, ta có thể tính với tiêu chuẩn:IRR 38

 ¸p dông 1
 Mét doanh nghiÖp cã 2 dù ¸n lo¹i trõ nhau, thùc hiÖn trong
mét thêi kú (n¨m). Ph©n bè dßng tiÒn mçi dù ¸n nh­sau:

Dù ¸n A Dù ¸n B
Vèn ®Çu t­: 60.000 USD Vèn ®Çu t­: 25.000 USD
X¸c suÊt dßng tiÒn (t=1) X¸c suÊt dßng tiÒn (t=1)
0,1 65.000 USD
0,2 70.000 USD 0,2 25.000 USD
0,3 75.000 USD 0,6 40.000 USD
0,3 80.000 USD 0,2 60.000 USD
0,1 100.000 USD
HÖ sè chiÕt khÊu i=11%
a. TÝnh E(NPV) vµ (NPV) tõng dù ¸n
b. Doanh nghiÖp sÏ chän dù ¸n A hay B 39
TÍNH THEO DÒNG TIỀN
NCFt

 Kú väng E(NPV)
n
E ( NPV )   E ( NCFt )(1  i ) t
t 0

 §é lÖch chuÈn (NPV)

n
 ( NPV )  
t o
2
( NCF )(1  i )  2t

40
 ¸p dông 2
 Mét doanh nghiÖp ®Ò xuÊt mét dù ¸n, vèn ®Çu t­: 25.000
USD; n = 2 n¨m; dßng tiÒn ®éc lËp vµ cã ph©n bè nh­sau
biÕt i=10%

N¨m t1 N¨m t2
X¸c suÊt Dßng tiÒn X¸c suÊt Dßng tiÒn
0,2 16.000 USD 0,3 13.000 USD
0,6 20.000 USD 0,4 15.000 USD
0,2 24.000 USD 0,3 17.000 USD

a. TÝnh E(NPV) vµ (NPV) cña dù

¸n
41
b. Dù ¸n cã chÊp nhËn?
 Áp dụng 3
 Mét doanh nghiÖp ®Ò xuÊt mét dù ¸n, vèn ®Çu t­: 25.000
USD; n = 2 n¨m; hÖ sè i=10%, dßng tiÒn nh­sau:

N¨m t1 N¨m t2
X¸c suÊt NCF1 NÕu NCF1=10.000 20000
30.000
0,2 10.000 X¸c suÊt NCF2 X¸c suÊt NCF2 X¸c suÊt
0,6 20.000 NCF2
0,2 30.000 06 10.000 0,3 15000 0,5 20000
a. VÏ c©y quyÕt
0,3 ®Þnh15.000 0,7 20000 0,4 15000
0,1 (NPV)
b. TÝnh E(NPV); vµ CV
20.000 0,1 10000
c. §¸p sè
E(NPV) = 7232 USD
(NPV) = 7447 USD 42

CV = 1,03
 §¹i l­îng ngÉu nhiªn 2 chiÒu
• §¹i l­îng ngÉu nhiªn X vµ Y ®­îc xÐt ®ång thêi t¹o nªn ®¹i l­îng ngÉu
nhiªn 2 chiÒu lµ (X,Y)
• B¶ng ph©n phèi x¸c suÊt cña ®¹i l­îng ngÉu nhiªn 2 chiÒu

X Y y1 y2 … ym px
x1 p11 p12 … p1m p1
x2 p21 p22 … p2m p2
… … … … … ..
xn pn1 pn2 … pnm pn
py p1 p2 … pm 1 43
 Tham sè ®Æc tr­ng cña ®¹i l­îng
ngÉu nhiªn 2 chiÒu
HiÖp ph­¬ng sai cña 2 ®¹i l­îng ngÉu
nhiªn X vµ Y
COV ( X , Y )  E  X  E ( X )Y  E (Y )
 E ( XY )  E ( X ) E (Y )
n m
COV ( X , Y )    xi y j pij  E ( X ) E (Y )
i 1 j 1

Phương sai  2 ( X , Y )   2 ( X )   2 (Y )  2 cov( X , Y )

NÕu cov(X,Y) = 0 X vµ Y kh«ng t­¬ng quan (®éc lËp)

NÕu cov(X,Y) ‡ 0 X vµ Y t­¬ng quan
COV ( X , Y )
HÖ sè t­¬ng quan  XY  44
 X Y
 VÝ Dô
Mét DN dang thùc hiÖn dù ¸n hiÖn hµnh E(b¶ng 1), vµ dù kiÕn
bæ sung 1 trong 3 dù ¸n míi X, Y, Z (b¶ng 2). H·y t­vÊn cho DN
nªn chän dù ¸n X, Y hay Z dùa trªn quan ®iÓm tæng hîp lîi Ých
vµ rñiDù
ro ¸n
®èi víi DN
hiÖn hµnh? Dù ¸n míi
Tr¹ng X¸c suÊt NPV ($) Tr¹ng X¸c NPV ($)
th¸i kinh th¸i suÊt
tÕ kinh Dù ¸n Dù ¸n Dù ¸n
tÕ X Y Z
Tèt 0.2 50000
Tèt 0.2 3000 4000 6000
B×nh th­ 0.6 35000
êng Binh th­ 0.6 5000 2500 4500
êng
XÊu 0.2 20000 XÊu 0.2 8000 500 2000
45
 TÝnh NPV vµ c¸c tiªu chuÈn ®¸nh gi¸ rñi ro

1. XÐt trªn quan ®iÓm tõng dù ¸n X, Y, Z ®éc lËp

Dù ¸n X:
E(NPVX) = (0.2)(3000) + (0.6)(5000) + (0.20)(8000) = 5200$
 2 ( NPVX )  0.2(3000  5200) 2  0.6(5000  5200) 2  0.2(8000  5200) 2  2560000
 ( NPV X )  1600$
 ( NPV X ) 1600
CV X    0.3077
E ( NPV X ) 5200

Dù ¸n Dù ¸n Dù ¸n Z NhËn xÐt: XÐt tõng

X Y
dù ¸n ®éc lËp, sÏ
E(NPVi) 5200$ 2400$ 4300$ thÊy dù ¸n Z tèi ­u
 ( NPVi )
1600$ 1114$ 1288$ nhÊt v×
 ( NPVi ) / E ( NPVi ) 46
0.3077 0.4642 0.2995 CVZ<CVX<CVY
 TÝnh NPV vµ c¸c tiªu chuÈn ®¸nh gi¸ rñi ro

2. XÐt trªn quan ®iÓm tæng hîp tõng dù ¸n X, Y, Z víi dù ¸n hiÖn

hµnh E.
- Dù ¸n hiÖn hµnh trong doanh nghiÖp:
E(NPV ) = (0.2)(50000) + ((0.6)(35000) + (0.2)(20000) = 35000 $
 2 ( NPV E)  0.2(50000  35000) 2  0.6(35000  35000) 2  0.2(20000  35000) 2  90000000
E

 ( NPVE )  9487$
 ( NPVE ) 9487
CVE    0.271
E ( NPVE ) 35000

- TÝnh cho tõng tæ hîp:

+ Dù ¸n X víi dù ¸n hiÖn hµnh E
E(NPVE + NPVX) = E(NPVE) + E(NPVX) = 35000+5200 = 40200$
 2 ( NPVE  NPVX )   2 ( NPVE )   2 ( NPVX )  2Cov( NPVE , NPVX ) 47
 TÝnh NPV vµ c¸c tiªu chuÈn ®¸nh gi¸ rñi ro

Cov(NPVE,NPVX) = 0.2 (50000 - 35000) (3000 - 5200)

+ 0.6 (35000 - 35000) (5000 - 5200)
+ 0.2 (20000 - 35000) (8000 - 5200) = -15 000
000
 2 ( NPVE  NPVX )  (9487) 2  (1600) 2  (2)(15000000)  62563169
 ( NPVE  NPV X )  7910$
7910
CVE , X   0.1968
40200
 15000000
E,X   0.99
(9487)(1600)

48
 B¶ng kú väng vµ rñi ro cña 3 tæ hîp

Dù ¸n E vµ X Dù ¸n E vµ Y Dù ¸n E vµ Z

E(NPVE+NPVi) 402000$ 37400$ 39300$

 ( NPVE  NPVi ) 7910$ 10595$ 10755$

CVE,i 0.1968 0.2833 0.2737

 E ,i -0.99 0.99 0.98

Cov(E,i) -15000000 10500000 12000000

49
 NhËn xÐt

Trªn quan ®iÓm tËp hîp gåm dù ¸n hiÖn hµnh

vµ dù ¸n míi, ta thÊy: tæ hîp dù ¸n hiÖn hµnh vµ
dù ¸n míi X cã tæng kú väng lín nhÊt vµ rñi ro
trªn mét ®¬n vÞ kú väng bÐ nhÊt.

Do ®ã, chän dù ¸n míi lµ X (kh¸c víi quan ®iÓm

xÐt ®éc lËp tõng dù ¸n X,Y,Z,E)

50
 Ph­¬ng ph¸p m« pháng
Monte Carlo
 Môc ®Ých:
 X©y dùng ph©n bè x¸c suÊt chØ tiªu hiÖu qu¶ (NPV) dùa
theo ph©n bè x¸c suÊt c¸c th«ng sè ®Çu vµo vµ xem xÐt
mèi t­¬ng quan gi÷a c¸c th«ng sè ngÉu nhiªn
 §¸nh gi¸ kÕt qu¶ qua c¸c
 C¸c b­íc m« pháng vµ tÝnh to¸n
 Chän c¸c th«ng sè ®Çu vµo mang tÝnh ngÉu nhiªn víi
ph©n bè x¸c suÊt cña nã
 X¸c ®Þnh chØ tiªu hiÖu qu¶ ®Ó m« pháng
 X¸c ®Þnh miÒn biÕn ®æi vµ thùc hiÖn ph­¬ng ph¸p m«
pháng nhê ch­¬ng tr×nh m¸y tÝnh (ch­¬ng tr×nh m« pháng
hiÖn cã: Crystall ball
 Tæng hîp ph©n bè x¸c suÊt cña c¸c chØ tiªu hiÖu qu¶
 TÝnh to¸n ®o l­êng møc ®é rñi ro dù ¸n nhê c¸c gi¸ trÞ kú 51
väng, ®é lÖch vµ hÖ sè biÕn ®æi
 Ph©n tÝch Ph©n tÝch chi Chi phÝ vËn
thÞ tr­êng phÝ ®Çu t­ hµnh vµ söa
ch÷a

Gi¸ T¨ng ThÞ Tổng Nguồn Chi Chi Tuæi

Lo¹i tr­ëng vốn
thÞ tr­
b¸n phÇn vốn phÝ phÝ thä
thÞ tr­ đÇu t­ vËn söa thiÕt
êng êng hµnh ch÷a bÞ

X¸c ®Þnh gi¸ trÞ x¸c suÊt c¸c nh©n tè chñ

yÕu

Qu¸ tr×nh m« pháng Tæ hîp x¸c suÊt c¸c nh©n tè

kÕt qu¶ ®Çu t­
M« pháng Monte X¸c ®Þnh gi¸ trÞ kÕt qu¶ cho mçi tæ hîp
Carlo
VÏ ®å thÞ ph©n bè x¸c suÊt gi¸ trÞ kÕt qu¶

X¸c suÊt

52
KÕt qu¶:NPV, IRR
 BÀI 3 PH­¬ng ph¸p c©y quyÕt ®Þnh

 Kü thuËt hç trî ra quyÕt ®Þnh

 C¸c sè liÖu vµ kÕt qu¶ ®­îc biÓu diÔn d­íi d¹ng
h×nh c©y
 C©y quyÕt ®Þnh bao gåm:
Nót quyÕt ®Þnh
Nót bÊt ®Þnh
C¸c nh¸nh
Con ®­êng hµnh ®éng
53
 Nguyªn t¾c gi¶i c©y quyÕt
®Þnh
 ChiÒu bµi to¸n
ChiÒu bµi to¸n
 ChiÒu lêi gi¶i
 GÆp nót , tÝnh
kÕt qu¶ tæng c¸c
nh¸nh t¹i nót
 GÆp nót , tÝnh
kÕt qu¶ mçi nh¸nh ChiÒu lêi gi¶i

vµ lùa chän nh¸nh

cã gi¸ trÞ tèi ­u
54
 ¸p dông thùc tÕ
Doanh nghiÖp cã 3 ph­¬ng
¸n:
Tèt
 §Çu t­míi: 140 tû ®ång §Çu t­míi
A B×nh th­êng
X¸c suÊt 0,7

0,3

 §Çu t­më réng: §Çu t­g® 2

0,9
D
- Giai ®o¹n 1: 25 tû ®ång §Çu t­më Tèt
2
0,1
0,9
Kh«ng
1 réng
- Giai ®o¹n 2: 60 tû ®ång (sau B
®Çu t­
E 0,1
§Çu t­
giai ®o¹n 1: 2 n¨m) g® 1 B×nh th­êng 0,3

 Kh«ng ®Çu t­ Kh«ng ®Çu t­

C
- Thêi kú ph©n tÝch: 10 n¨m
HÖ sè chiÕt khÊu: 10%

55
• §Çu t­míi
- Chi phÝ ®Çu t­: 140 tû ®ång
- Dßng l·i hµng n¨m: 30 tû (0,7) vµ 10 tû (0,3)
TÝnh NPV t¹i nót A

Thõa sè hiÖn Dßng l·i hiÖn

Dßng l·i (tû) X¸c suÊt
t¹i ho¸ t¹i ho¸
30 x 6,145 = 184,350 x 0,7 = 129,05
10 x 6,145 = 61,450 x 0,3 = 18,44
Kú väng dßng l·i hiÖn t¹i ho¸ 147,49
Trõ chi phÝ ®Çu t­ -140,00
NPV + 7,49
6,145 = (P/A,10%,10)

Dßng l·ii

Tèt
NPV + 7,49 + 30 tû
A B×nh th­êng
+ 10 tû
1
56
• §Çu t­më réng
- 2 giai ®o¹n
- Gåm c¸c nót D , E , 2 vµ B

Dßng l·i (tû)

A Tèt
§Çu t­g® 2 + 20
D B×nh th­êng + 9
Tèt
2 Kh«ng Tèt
+ 6
®Çu t­
B E B×nh th­êng + 3
1 §Çu t­më
B×nh th­êng +3
réng

C
Nót bÊt ®Þnh D (nÕu quyÕt ®Þnh ®Çu t­giai ®o¹n 2)

Dßng l· i (tû) Thõa sè HTH Dßng l· i HTH X¸ c suÊt

20 x 5,335 = 106,70 x 0,9 = 96,03
9 x 5,335 = 48,02 x 0,1 = 4,80
Kú väng dßng l· i hiÖn t¹ i ho¸ 100,83
Trõ chi phÝ®Çu t­ - 60,00
NPV + 40,83
5,335 = (P/A,10%,8) 57
 Nót bÊt ®Þnh E (nÕu kh«ng ®Çu t­giai ®o¹n 2)

Dßng l· i (tû) Thõa sè HTH Dßng l· i HTH X¸ c suÊt

6 x 5,335 = 32,01 x 0,9 = 28,81
3 x 5,335 = 16,00 x 0,1 = 1,60
NPV + 30,41

Nót quyÕt ®Þnh 2

 §Çu t­thªm giai ®o¹n 2 cã NPV = 40,38 tû ®ång
 Kh«ng ®Çu t­thªm giai ®o¹n 2, NPV = 30,41 tû ®ång
 Chän ®Çu t­thªm giai ®o¹n 2

58
 Nót bÊt ®Þnh B

Dßng l·i (tû) Thõa sè HTHDßng l·i HTH X¸c suÊt

3 x 6,145 = 18,44 x 0,3 = 5,53
6 x 1,736 = 10,42 = 30,91
x 0,7
40,83 x 0,826 = 33,73
Kú väng dßng l·i hiÖn t¹i ho¸ 36,44
Trõ chi phÝ ®Çu t­ - 25,00
NPV + 14,44

6,145 = (P/A,10%,10); 1,736 = (P/A,10%,2); 0,826 = (P/F,10%,2)

59
 KÕt qu¶ bµi to¸n
NPV + 7,49
A

NPV + 40,83
D
2
1 NPV + 11,44
B E
NPV + 30,41

NPV . 0
C

§Çu t­míi: NPV = 7,49 tû ®ång

§Çu t­më réng: NPV = 11,44 tû ®ång

KÕt qu¶ lùa chän:

Chän ph­¬ng ¸n ®Çu t­më réng v× cã NPV lín nhÊt
60
 NhËn xÐt vÒ ph­¬ng ph¸p c©y quyÕt
®Þnh
¦u ®iÓm:
 BiÓu diÔn râ rµng c¸c sè liÖu vµ kÕt qu¶ gióp cho viÖc
tÝnh to¸n vµ ra quyÕt ®Þnh
 C©y quyÕt ®Þnh cã tÝnh ®Õn c¸c t×nh huèng víi x¸c suÊt
kh¸c nhau, nªn ¸p dông trong tÝnh to¸n rñi ro c¸c dù ¸n.
 C©y quyÕt ®Þnh biÓu diÔn ®­îc tiÕn tr×nh ph©n tÝch dù
¸n
Nh­îc ®iÓm:
 Trong tr­êng hîp bµi to¸n nhiÒu th«ng sè, nhiÒu t×nh huèng,
nhiÒu thêi kú, … biÓu diÔn trªn c©y quyÕt ®Þnh sÏ qu¸
phøc t¹p
 ViÖc lùa chän quyÕt ®Þnh liªn quan nhiÒu ®Õn ph©n bè
x¸c suÊt t¹i c¸c nót. SÏ kh¾c phôc ®­îc nÕu kÕt hîp víi ph­
¬ng ph¸p m« pháng Monte Carlo 61
 ¸p dông 9
Mét c«ng ty má lùa chän 2 ph­¬ng ¸n ®Çu t­khai th¸c má
Ph­¬ng ¸n A: §Çu t­khai th¸c toµn má trong 2 thêi kú:
- Vèn ®Çu t­ban ®Çu: 5.000 triÖu ®ång
- Dßng l· i trong mçi thêi kú phô thuéc vµo x¸c suÊt tr¹ng th¸i:
-1.500 triÖu ®ång (0,4); 6.000(0,4); 10.000(0,2)
Ph­¬ng ¸n B: §Çu t­khai th¸c tõng phÇn cña má trong 2 thêi kú:
Thêi kú 1: §Çu t­khai th¸c vØa 1 cña má
- Vèn ®Çu t­ban ®Çu: 3.000 triÖu ®ång
- Dßng l· i: 2.000 triÖu ®ång (0,4); 4.000 (0,4); 6.000 (0,2)
Thêi kú 2:
- §Çu t­khai th¸c vØa 2 cña má
- Vèn ®Çu t­ban ®Çu: 3.000 triÖu ®ång
- Dßng l· i: -1.500 triÖu ®ång (0,4); 6.000 (0,4); 10.000 (0,2)
HoÆc tiÕp tôc khai th¸c vØa 1
- Dßng l· i: 2.000 triÖu ®ång (0,4); 4.000 (0,4); 6.000 (0,2)
H·y t­vÊn lùa chän ph­¬ng ¸n cã lîi nhÊt cho c«ng ty má theo tiªu chuÈn cùc ®¹i ho¸ kú väng
gi¸ trÞ hiÖn t¹i rßng: E(NPV) = Max víi i = 10%. VÏ c©y quyÕt ®Þnh cña 2 ph­¬ng ¸n A
62
vµ B
 Bµi gi¶i 9
VØa 2

B: VØa 1
VØa 1

A: Toµn má
0 1 Toµn má 2 t

Thêi kú 1 Thêi kú 2
Tr¹ ng th¸ i Tr¹ ng th¸ i
Khai Vèn Khai Vèn
th¸ c ®Çu t­ XÊu T.B×nh Tèt th¸ c ®Çu t­ XÊu T. B×nh Tèt
(0,4) (0,4) (0,2) (0,4) (0,4) (0,2)
Toµn Toµn
-5000 -1500 6000 10000 0 -1500 6000 10000
má má
VØa 2 -3000 -1500 6000 10000
VØa 1 -3000 2000 4000 6000
VØa 1 0 2000 4000 6000
63
 10.000(0,2)

10.000(0,2) 6000(0,4)

-1500(0,4)
10.000(0,2)

A (Toµn má) A 6.000(0,4) 6000(0,4)

-1500(0,4)
10.000(0,2)

6000(0,4)
-1500(0,4) -1500(0,4)

10.000(0,2)

VØa 2 6000(0,4)
1
-1500(0,4)
2000(0,4)
6.000(0,2)
VØa 1
4000(0,4)
6.000(0,2)
10.000(0,2)
VØa 2 6000(0,4)

-1500(0,4)
B (VØa 1) 4.000(0,4)
B 2000(0,4)
VØa 1
4000(0,4)
6.000(0,2)
10.000(0,2)

VØa 2 6000(0,4)

-1500(0,4)
2.000(0,4)
2000(0,4)
VØa 1
4000(0,4)
6.000(0,2)

t=0 t =1 t =2
64
 Lùa chän ph­¬ng ¸n
E(NPV)A = -5000 + [(10000)(0,2) + (6000)(0,4) + (-1500)(0,4)](1+0,1)-1
+ [(10000)(0,2) + (6000)(0,4) + (-1500)(0,4)](1+0,1)-2
= 1595,04
E(NPV)B = -3000 + 3600(1+0,1)-1 + 2975,21 = 3247,94
Trong ®ã:
E(CF vØa 1, t=1) = (0,4)(2000) + 0,4(4000) + 0,2(6000) = 3600
Max{E(NPV vØa 2, t=2); E(NPV vØa 1, t=2)} = Max{413,22;2975,21}
= 2975,21
NhËn xÐt:
E(NPV)B > E(NPV)A , nªn chän ph­¬ng ¸n ®Çu t­B

65
BÀI 4 PHÂN TÍCH VÀTÍNH TOÁN SINH LỜI
VÀ RỦI RO ĐẦU TƯ CỔ PHIẾU

Quyết định đầu tư cổ phiếu, có khả năng dẫn đến

sinh lợi (lãi) hoặc rủi ro (lỗ). Ta sẽ tính toán các
trường hợp sinh lợi và rủi ro đối với nhà đầu tư

66
 TÍNH TOÁN SINH LỢI

1. Sinh lợi một cổ phiếu trong một thời kỳ (ngày, tuần, tháng,
năm,…)
( Pt  Pt 1 )  Dt
Rt 
Pt 1
Pt : giá trị cổ phiếu cuối thời kỳ t
Pt-1 : giá trị cổ phiếu đầu thời kỳ t
Dt : tiền lãi trong thời kỳ t
 Ví dụ: Pt = 60USD ngày 30/6
Pt-1 = 50USD ngày 1/6
Dt = 1USD trong tháng 6
Hệ số sinh lợi R% 
 (60  50)  1  22%
50

67
 TÍNH TOÁN SINH LỢI
2. Sinh lợi trung bình một cổ phiếu trong n thời kỳ
 Tính giá trị trung bình cộng:
n

R t
R t 1
n

 Ví dụ: Giá cổ phiếu A ngày 31/12/2003 : 100USD

Giá cổ phiếu A ngày 31/12/2004 : 200USD
Giá cổ phiếu A ngày 31/12/2005 : 100USD
Tính sinh lợi cổ phiếu trung bình cộng hàng năm đối với nhà đầu tư cổ
phiếu A tại 31/12/2003

68
 TÍNH TOÁN SINH LỢI

Giải
 Tính sinh lợi tại mỗi năm:
R2004  (200  100) /100  100%
R2005  (100  200) / 200  50%

 Từ đó
_
1  (50)
R  25%
2

69
 TÍNH TOÁN SINH LỢI

3. Kỳ vọng sinh lợi một cổ phiếu:

 Nhà đầu tư mua cổ phiếu tại thời điểm hiện tại có thể dự đoán sinh lợi
của cổ phiếu trong tương lai với các khả năng khác nhau:
 Khả năng sinh lợi này được đặc trưng bởi kỳ vọng toán học và độ lệch
chuẩn. Có 2 phương pháp tiếp cận:
• Sử dụng lý thuyết xác suất
n
E ( R )  p1 R1  p2 R2  ...  pn Rn  p
k 1
k Rk
n

Trong đó Rk: khả năng sinh lợi thứ k với xác suất xuất hiện pkvới
k 1
pk  1
• Sử dụng thông tin quá khứ:
Chú ý: để xác định E(R) tin cậy, thường sử dụng 60 số liệu quá khứ
n
tháng (tương đương 5 năm)
R1  R2  ...  Rn  Rt
E ( R)  R   t 1
n n
70
 TÍNH TOÁN SINH LỢI

4. Kỳ vọng sinh lợi một tập cổ phiếu:

 Nhà đầu tư mua một tập cổ phiếu, kỳ vọng sinh lợi của một tập
cổ phiếu E(Rp) là bằng giá trị trung bình tạo bởi kỳ vọng sinh
lợi của các cổ phiếu trong tập. n
E ( R p )  x1E ( R1 )  x2 E ( R2 )  ...  xn E ( Rn )   xi E ( Ri )
i 1
Trong đó xi : tỷ lệ vốn đầu tư cổ phiếu i
n : số cổ phiếu trong tập
E(Ri) : kỳ vọng sinh lợi cổ phiếu i
n
Chú ý:
1) Tổng

1
xi  1
2) Giá trị của xi có thể > 0 hay < 0 (khi mua xi>0, khi bán xi>0)
71
 TÍNH TOÁN SINH LỢI

Ví dụ: Nhà đầu tư mua một tập cổ phiếu 10.000USD mua tập cổ phiếu 2
loại A và B. Dự đoán E(RA) = 10% và E(RB) = 25%, lãi tức vay để mua
cổ phiếu r = 12%. Tính toán:
a) Đầu tư 4000USD loại cổ phiếu A và 6000USD loại cổ phiếu B
b) Nhà đầu tư vay 5000USD và đầu tư 15000USD loại cổ phiếu B
Giải
a) Áp dụng công thức trên, ta có:
 4000   6000 
E ( R p )  x A E ( RA )  xB E ( RB )    0,1    0, 25  19%
 10000   10000 
b) xr = -tiền vay/ vốn đầu tư cho tập dự án
 15000   5000 
E ( R p )  xB E ( RB )  xr .n    0, 25    0,12  31,50%
 10000   10000 

72
 TÍNH TOÁN RỦI RO (1 loại cổ phiếu)

1. Tính rủi ro một cổ phiếu: 2 phương pháp tiếp cận

 Phương pháp xác suất: Rủi ro của cổ phiếu được đo bằng
phương sai hoặc độ lệch chuẩn
• Phương sai:
Var( R )   2 ( R)
 p1  R1  E ( R )  p2  R2  E ( R )  ...  pn  Rn  E ( R )
2 2 2

n 2

  pk  Rk  E ( R )
k 1

• Độ lệch chuẩn:
 ( R)  Var( R )

73
 TÍNH TOÁN RỦI RO (1 loại cổ phiếu)

Ví dụ:
 Giả sử phân bố xác suất các giá trị sinh lợi
một cổ phiếu
Sinh lợi Xác suất
-0,10 0,20
0 0,30
0,15 0,25
0,20 0,15
0,25 0,10
a) Tính E(R)
b) Tính phương sai và độ lệch chuẩn
74
 TÍNH TOÁN RỦI RO (1 loại cổ phiếu)
Giải
a) Tính kỳ vọng:
E ( R )  (0, 20)( 0,10)  (0, 30)(0)  (0, 25)(0,15)
 (0,15)(0, 20)  (0,10)(0, 25)  75%
b) Tính độ lệch chuẩn:
Var( R )   2 ( R )  0, 20( 0,10  0,0725) 2  0,30( 0  0,0725) 2
 0, 25(0,15  0,0725) 2  0,15(0, 20  0,0725) 2
 0,10(0, 25  0,0725) 2  0,0146
 ( R )  0,0146  0,1208  12,08%
Nhận xét: sinh lợi của cổ phiếu sẽ dao động trong khoảng
 E ( R )   ( R )  ,  E ( R )   ( R )  
 (0,0725  0,1208),(0,0725  0,1208)   0,0483, 0,1933
75
 TÍNH TOÁN RỦI RO (1 loại cổ phiếu)

 Phương pháp dựa theo số liệu quá khứ: dựa vào số liệu quá khứ
của một loại cổ phiếu, ta xác định được phương sai:
( R1  R )2  ( R2  R )2  ...  ( Rn  R )2 n ( Rt  R )2
Var( R)  
n 1 t 1 n 1
Ví dụ: Trong thời kỳ 2000-2005, thời giá của cổ phiếu doanh
nghiệp XYZ được thống kê như sau:
Thời giá 31/12/2000 : 28 USD
Thời giá 31/12/2001 : 31 USD
Thời giá 31/12/2002 : 36 USD
Thời giá 31/12/2003 : 33 USD
Thời giá 31/12/2004 : 35 USD
Thời giá 31/12/2005 : 42 USD
a) Tính toán kỳ vọng sinh lợi cổ phiếu XYZ năm 2006
bằng cách sử dụng số liệu quá khứ
b) Tính toán phương sai và độ lệch sinh lợi cổ phiếu
76
 TÍNH TOÁN RỦI RO

Giải
a) Kỳ vọng sinh lợi cổ phiếu XYZ năm 2006:
R2001 = (31-28)/28 = 0,1071
R2002 = (36-31)/31 = 0,1613
R2003 = (33-36)/36 = -0,0833
R2004 = (35-33)/33 = 0,0606
R2005 = (42-35)/35 = 0,20
0,1071  0,1613  0,0833  0, 0606  0, 20
E ( R)   8,91%
5
b) Kỳ vọng sinh lợi cổ phiếu XYZ năm 2006:
Var( R )   2 ( R )  [(0,1071  0,0891) 2  (0,1613  0,0891) 2
 ( 0,0833071  0,0891) 2  (0,0606  0,0891) 2
 (0, 20  0,0891) 2 ]/4=0,0121
 ( R )  0,11  11%
77
 TÍNH TOÁN RỦI RO (tập hợp 2 cổ phiếu)

2. Tính toán rủi ro của một tập hợp:

Tính toán rủi ro của một tập hợp phức tạp hơn tính kỳ
vọng sinh lợi vì trong tính toán rủi ro phải tính đến sự
biến đổi về sinh lợi mỗi cổ phiếu, độ phụ thuộc giữa
sinh lợi cổ phiếu trong tập hợp. Dựa theo quan điểm
thống kê, mức độ phụ thuộc được đo bằng hiệp
phương sai hoặc hệ số tương quan, sẽ được trình bày
sau đây:

78
 TÍNH TOÁN RỦI RO (tập hợp 2 cổ phiếu)

HIỆP PHƯƠNG SAI:

 Hiệp phương sai giữa các hệ số sinh lợi 2 cổ phiếu i và j
cov ( Ri , R j )  p1  Ri1  E ( Ri )  R j1  E ( R j )   p2  Ri 2  E ( Ri )  R j 2  E ( R j ) 
 ...  pn  Rin  E ( Ri )  R jn  E ( R j ) 
n
cov ( Ri , R j )   pk  Rik  E ( Ri )  R jk  E ( R j ) 
k 1
Rik : sinh lợi cổ phiếu i trong trạng thái k
Rjk : sinh lợi cổ phiếu j trong trạng thái k
pk : xác suất ứng với trạng thái k
Ví dụ nếu p=0,10, Ri1=8%, Rj1=12% có nghĩa là với 10 cơ hội/100
sinh lợi của cổ phiếu j: 8% đồng thời cổ phiếu j: 12%
 Công thức trên cho thấy Rik và Rjk có thể lớn hoặc nhỏ hơn kỳ
vọng tương ứng.
 Nếu Rik - E(Ri) và Rjk - E(Rj) cùng dấu thì cov(Rj, Rj) > 0 và
ngược lại cov(Rj, Rj) < 0
79
TÍNH TOÁN RỦI RO (2tập hợp cổ phiếu)

HÖ sè t­¬ng quan lµ ®¹i l­îng thø 2 ®Ó ®o møc phô thuéc gi÷a c¸c
hÖ sè sinh lîi cña 2 cæ phiÕu, b»ng tû sè gi÷a hiÖp ph­¬ng sai vµ tÝnh
c¸c ®é lÖch chuÈn.
Cov ( Ri , R j )
 ( Ri , R j ) 
 ( Ri ) ( R j )
HÖ sè t­¬ng quan lu«n cïng dÊu víi hiÖp ph­¬ng sai
HÖ sè t­¬ng quan thay ®æi gi÷a gi¸ trÞ –1 vµ +1
HÖ sè t­¬ng quan: +1 khi cã liªn hÖ d­¬ng gi÷a c¸c chuyÓn ®éng cïa Ri
vµ Rj
HÖ sè t­¬ng quan: -1 khi cã liªn hÖ ©m gi÷a c¸c chuyÓn ®éng cïa Ri
vµ Rj
HÖ sè t­¬ng quan: 0 khi c¸c yÕu tè chuyÓn ®éng cña Ri vµ Rj ®éc lËp
80
TÍNH TOÁN RỦI RO (tập hợp 2 cổ phiếu)

Ph­¬ng sai cña tËp hîp hai cæ phiÕu i vµ j

Var ( R p )  xi2Var ( Ri )  x 2j Var ( R j )  2 xi x j cov(Ri , R j )

C«ng thøc nµy cho ta thÊy tæng rñi ro cña hÖ sè sinh lîi tËp hîp gåm 2 cæ
phiÕu, phô thuéc:
. Ph­¬ng sai mçi cæ phiÕu, Var(Ri) vµ Var(Rj)
. HiÖp ph­¬ng sai gi÷a i vµ j, cov(Ri, Rj)
. Tû lÖ c¸c cæ phiÕu trong tËp hîp, xi vµ xj
cov(Ri , R j )   ( Ri , R j ) ( Ri ) ( R j )
Ta cã quan hÖ:
Tõ c¸c ph­¬ng tr×nh trªn còng cã thÓ viÕt
Var ( R p )  xi2Var ( Ri )  x 2j Var ( R j )  2 xi x j ( Ri ) ( R j )  ( Ri , R j )
NhËn xÐt: HÖ sè t­¬ng quan gi÷a 2 cæ phiÕu cµng bÐ th× ph­¬ng sai sÏ nhá ®i,
rñi ro cña rËp hîp bÐ nhÊtkhi
( Ri , R j )  0
81
 VÍ DỤ
Ví dụ: Tính cov(Ri, Rj) biết
k pk Rik Rjk
1 0,10 0,08 0,12
2 0,20 0 0,04
3 0,30 0,20 0,40
4 0,40 -0,12 -0,24
Giải
E(Ri) = (0,10)(0,08)+(0,20)(0)+(0,30)(0,20)+(0,40)(-0,12) = 0,02
E(Rj) = (0,10)(0,12)+(0,20)(0,04)+(0,3)(0,4)+(0,4)(-0,24) = 0,044
Cov(Ri,Rj) = (0,10)(0,08-0,02)(0,12-0,044)+(0,20)(0-0,02)(0,04-0,044)
+ (0,40)(-0,12-0,02)(-0,24-0,044) = 0,0356
Kết quả cho thấy hệ số sinh lợi của cổ phiếu i và j cùng hướng
Trường hợp nếu có số liệu quá khứ hệ số sinh lợi của CP i & j, ta sẽ tính
được hiệp phương sai giữa hệ số sinh lợi các CP này theo công thức
n ( Rit  R )( R jt  R )
Cov ( Ri , R j )   82
t 1 n 1
 VÍ DỤ

Ví dụ: Giả sử sinh lợi được đánh giá đối với CP i & j trong 6 năm
gần đây:
Năm Rit Rjt
2000 0,10 0,08
2001 0,32 0,17
2002 -0,08 0,02
2003 0,18 0,10
2004 0,09 0,40
2005 0,17 0,13
Tính cov(Ri, Ri)
Giải
Ri = (0,10 + 0,32 - 0,08 + 0,18 + 0,09 + 0,17)/6= 0,13
R j = (0,08 + 0,17 + 0,02 + 0,10 + 0,40 + 0,13)/6 = 0,15
83
 VÍ DỤ

Cov(Ri,Rj) = [(0,10-0,13)(0,08-0,15)+(0,32-0,13)(0,17-0,15)
+(-0,08-0,13)(0,02-0,15)+(0,18-0,13)(0,10-0,15)
+ (0,09-0,13)(0,40-0,15)(0,07-0,13)(0,13-0,15)]/5
= 0,0356
Chú ý:
1. Trong thực tế, để đánh giá chính xác, người ta phải sử dụng
nhiều số liệu thống kê (ví dụ 60 tỷ lệ lãi tháng)
2. Trong trường hợp hiệp phương sai chưa đủ để xác định sự
phụ thuộc giữa các hệ số sinh lợi các cổ phiếu, phải sử dụng
đến hệ số tương quan

84
VÝ dô: ph©n tÝch vµ dù ®o¸n liªn quan ®Õn 2
cæ phiÕu i vµ j víi c¸c sè liÖu nh­sau
 ( Ri )  20% E ( Ri )  15%
 ( R j )  30% E ( R j )  18%
cov( Ri , R j )  0.004

Nhµ ®Çu t­bá ra mét sè tiÒn: 1000 USD

A/ TÝnh ®é lÖch chuÈn cña tËp hîp nhµ ®Çu t­víi tû lÖ: 40% cho cæ phiÕu
i
60% cho cæ phiÕu j
B/ TÝnh kú väng vµ ®é lÖch chuÈn cña tËp hîp nÕu nhµ ®Çu t­vay 1500
USD víi l·i suÊt
10% vµ (®Çu
a / Var R p ) t­(sè tiÒn
400 2 nµy, 2còng600
) (0.20)  ( nh­)sè
2
(0tiÒn
.30) 2 cã
 2ban
( ®Çu,
400
)( cho
600
)( cæ phiÕu
0.004)  0.i.
0369
1000 1000 Gi¶i 1000 1000
 ( R p )  19.21%
2500  1500
b / E(Rp )  ( )(0.15)  ( )(0.10)  22.50%
1000 1000
2500 2  1500 2 2500  1500
Var ( R p )  ( ) (0.20) 2  ( ) (0) 2  2( )( )(0)  0.25
1000 1000 1000 1000
 ( R p )  50%
85
NhËn xÐt:
 Vay vèn lµm nhµ ®Çu t­t¨ng ®­îc kú väng tËp
hîp.
 Vay vèn còng lµm t¨ng ph­¬ng sai cña tËp hîp, rñi
ro cao h¬n.

86
 Rñi ro mét tËp hîp gåm n cæ phiÕu
n n n
Ph­¬ng sai: Var ( R p )   x var(Ri )   xi x j cov(Ri , R j )
2
i
i 1 i 1 j 1

n sè h¹ng ph­¬ng sai n(n-1) sè h¹ng hiÖp ph­¬ng sai

Chó ý: ph­¬ng sai cña biÕn thay ®æi phï hîp víi hiÖp ph­¬ng sai víi chÝnh nã, cã
nghÜa lµ: Var (Ri) = Cov(Ri, Rj) nªn ph­¬ng tr×nh trªn viÕt ®­îc
n n
Var ( R p )   xi x j cov(Ri , R j )
i 1 j 1

VÝ dô: Nhµ ®Çu t­cã c¸c th«ng sè cña 3 cæ phiÕu 1, 2 vµ 3

Var(R1) = 0.002 Cov(R1, R2) = -0.0008
Var(R2) = 0.001 Cov(R2, R3) = 0.0006
Var(R3) = 0.004 Cov(R1, R3) = 0.0004
TÝnh ph­¬ng sai cña hÖ sè sinh lîi tËp hîp víi c¬ cÊu:
X1 = 0.20 ; x2 = 0.30 ; x3 = 0.50
87
Gi¶i: 3 3 3
TÝnh Var ( R p )   x var(Ri )   xi x j cov(Ri , R j )
2
i
i 1 i 1 j 1

Var ( R p )  x12 var( R1 )  x22 var( R2 )  x32 var( R3 )

 x1 x2 cov( R1 , R2 )  x1 x3 cov( R1 , R3 )  x2 x3 cov( R2 , R3 )
 x2 x1 cov( R2 , R1 )  x3 x1 cov( R3 , R1 )  x3 x2 cov( R3 , R2 )
V× cov(Ri, Rj) = cov(Rj, Ri) nªn ta ®¬n gi¶n ho¸:
Var ( R p )  x12 var( R1 )  x22 var( R2 )  x32 var( R3 )
 2 x1 x2 cov( R1 , R2 )  2 x1 x3 cov( R1 , R3 )
 2 x2 x3 cov( R2 , R3 )
Var ( R p )  (0.2) 2 (0.002)  (0.3) 2 (0.001)  (0.5) 2 (0.004)
 ( 2)(0.2)(0.3)( 0.0008)  2(0.2)(0.5)(0.0004)
 ( 2)(0.3)(0.5)(0.0006)  0.00133 88
 Ph­¬ng ph¸p gi¶i bµi to¸n ®Çu t­trong ®iÒu kiÖn
th«ng tin bÊt ®Þnh
Áp dụng lý thuyết trò chơi
E F F1 F2 F3 ... Fj ... Fn
E1 e11 e12 e13 e1j e1n
Lùa chän quyÕt ®Þnh E2 e21 e22 e23 e2j e2n
E3 e31 e32 e33 e3j e3m
Ma trËn quyÕt ®Þnh
.
Ei ei1 ei2 ei3 eij ein
.
Em em1 em2 em3 emj emn

Trong ®ã: Ei:i  1, m ph­¬ng ¸n quyÕt ®Þnh i víi m ph­¬ng ¸n

Fj:j  1, n tr¹ng th¸i j víi n tr¹ng th¸i
eÞ: gi¸ trÞ môc tiªu quyÕt ®Þnh chiÕn l­îc i víi tr¹ng th¸i j
(hiÖu qu¶ hay chi phÝ: VD nh­NPV hay PVC)
Th«ng th­êng ta lùa chän chiÕn l­îc Ei cã max ei (víi ei lµ hiÖu qu¶)
Ei cã min ei (víi ei lµ chi phÝ)
Nh­îc ®iÓm, lùa chän Ei nh­vËy kh«ng ch¾c ch¾n v× cã nhiÒu tr¹ng th¸i Fj, cã thÓ
xuÊt hiÖn ngÉu nhiªn tr¹ng th¸i xÊu. 89
Bæ sung c¸c tiªu chuÈn quyÕt ®Þnh theo lý thuyÕt trß ch¬i.
 C¸c tiªu chuÈn quyÕt ®Þnh
1. Tiªu chuÈn minimax (vµ maximin)
Z MM  max etrong
ir ®ã eir = min eÞj
i
TiÕn tr×nh lùa chän chiÕn l­îc Ei:
- T×m gi¸ trÞ nhá nhÊt eir cña tõng chiÕn l­îc theo c¸c tr¹ng th¸i
- Chän chiÕn l­îc cã gi¸ trÞ lín nhÊt trong c¸c gi¸ trÞ nhá nhÊt
Tr­êng hîp nµy ¸p dông víi ma trËn hiÖu qu¶
Z MM  min eir' ®ã e’ir = max eÞj
trong
i
TiÕn tr×nh lùa chän chiÕn l­îc Ei:
- T×m gi¸ ttrÞ lín nhÊt e’ir cña tõng chiÕn l­îc theo tr¹ng th¸i
- Chän chiÕn l­îc cã gi¸ trÞ nhá nhÊt trong gi¸ trÞ lín nhÊt
¸p dông ®èi víi ma trËn chi phÝ

VÝ dô F1 F2 eir max eir e’ir min e’ir

E1 1 100 1 100
E2 1.1 1.1 1.1 1.1 1.1 1.1

KÕt qu¶ chän chiÕn l­îc E2 cho c¶ 2 tr­êng hîp ma trËn hiÖu qu¶ hoÆc chi phÝ 90
 2. Tiªu chuÈn Hurwicz
KÕt hîp gi÷a 2 tiªu chuÈn minimax vµ maximin víi hÖ sè träng c
Tiªu chuÈn lùa chän: Z HW  max i
eir
trong ®ã eir  c min eij  (1  c) max eij
i j

VD: Ma trËn hiÖu qu¶ ®Çu t­, víi hÖ sè träng c = 0.7

F1 F2 F3 Min eÞj Max eÞj c min eÞj (1-c)maxeij Tæng eir

E1 18 35 5 5 35 E1 0.7*5=3.5 0.3*35=10.5 14.0

E2 20 14 25 14 25 E2 0.7*14=9.8 0.*25=7.5 17.3
E3 12 15 30 15 30 E3 0.7*15=8.4 0.3*30=9.0 17.4

Theo tiªu chuÈn Z HW  max

i
eir =17.4 chän chiÕn l­îc E3
91
 3. Tiªu chuÈn Savage
Tiªu chuÈn nµy cßn gäi lµ tiªu chuÈn tæn thÊt hay hèi tiÕc bÐ nhÊt
Ký hiÖu:aij  max
i
eij  eij
eir  max aij  max (max eij  eij )
j j i

Tiªu chuÈn lùa chän: Z s  min eir  min[max ( max eij  eij )]
j i j i

VD: Ta sö dông VD trªn, lËp ®­îc ma trËn tæn thÊt hoÆc hèi tiÕc
(Regret-Matric)

F1 F2 F3 max aij
j

E1 2 0 25 25
E2 0 21 5 21
E3 8 20 0 20

Theo tiªu chuÈn Zs = 20 Chän chiÕn l­îc E3 92

 4. Tiªu chuÈn Bayes - Laplace
Tiªu chuÈn nµy kÕt hîp gi÷a lý thuyÕt trß ch¬i vµ x¸c suÊt
Tiªu chuÈn lùa chän: Z BL  max eir
n i

trong ®ã eir  e
j 1
ij pvíi
j p lµ x¸c suÊt xuÊt hiÖn tr¹ng th¸i F ,
j j
p j 1

VD: Sè liÖu NPV 2 dù ¸n víi 3 t×nh huèng

F1(p1 =0.2) F2 (p2 =0.6) F3 (p3 =0.2)
E1 400 500 600
E2 0 500 1000
Dù ¸n E1 cã e1r = 400*0.2 +0500*0.6 + 600*0.2 = 500
E2 cã e2r = 0*0.2 + 500*0.6 + 1000*0.2 = 500
21 = (400 - 500)2*0.2 + (500 - 500)2*0.6 + (600 - 500)2*0.2
= 400 1 = 63
22 = (0 - 500)2*0.2 + (500 - 500)2*0.6 + (1000 - 500)2*0.2
93
= 100000 2 = 316