HOÂN MEÂ NHIEÃM TOAN

CETOÂN
DO ÑAÙI THAÙO ÑÖÔØNG

Baùc syõ Ñoã Quoác Huy

Khoa Hoài Söùc Tích Cöïc
Beänh Vieän Nhaân Daân 115
 Ñaëc ñieåm
 Moät caáp cöùu noäi tieát thöôøng gaëp, goàm:
 Roái loaïn yù thöùc (lô mô,…, hoân meâ), keøm ñöôøng maùu,
 Coù cetoân trong maùu, nöôùc tieåu vaø nhieãm toan ch/hoùa.
 Do thieáu insulin nghieâm troïng ôû BN tieåu ñöôøng:
 type 1 > type 2.
 Coù stress vaø/hoaëc hoaït hoaù hormon ñoái khaùng
(catecholamines, glucagon).
 Coù theå gaây töû vong (10%) do:
 bieán chöùng: soác khoâng hoài phuïc, lactic acidosis… hay
 iatrogenes: haï ñöôøng maùu, giaûm kali nghieâm troïng.
 Chaån ñoaùn

 Khi laâm saøng coù daáu nghi ngôø ôû BN tieåu ñöôøng:

 Meät, ñaùi nhieàu, khaùt nhieàu, uoáng nhieàu vaø gaày suùt
nhöng buoàn noân, noân oùi, ñau buïng mô hoà.
 Coù daáu maát nöôùc roõ (veùo da, nhaõn caàu xeïp, M, HA...)
 Taêng thoâng khí (thôû nhanh saâu, kieåu Kussmaul) keøm roái
loaïn yù thöùc (u aùm, lô mô, …, hoân meâ).
 Caàn laøm ngay caùc xeùt nghieäm ñeå xaùc ñònh :
 Ñöôøng maùu>300mg%, ñöôøng vaø ceton nieäu (+) maïnh.
 Toan chuyeån hoaù, anion gap, ceton maùu (+).
 Nguyeân taéc ñieàu trò

 Boài phuï nöôùc - ñieän giaûi (NaCl, KCl).

 Söûa chöõa nhieãm toan ceton do ÑTÑ baèng Insulin.

 Can thieäp vaøo yeáu toá khôûi phaùt.

 Saên soùc BN hoân meâ.

 Boài phuï nöôùc - ñieän giaûi

 Toát nhaát neân ñaët TMTT ñeå buø nhanh vaø t/d CVP.
 Buø baèng Nacl 0,9% vôùi toác ñoä 500 - 1000ml/h:
 Cho tôùi khi huyeát ñoäng oån ñònh.
 Duy trì löôïng nöôùc tieåu >50ml/h.
 Theâm glucose 5% khi glycemia<250mg%.
 Theâm KCl 10-20mEq/h neáu khoâng coù baèng chöùng
hyperkalemia (ECG,>6mEq/l), suy thaän.
 Söûa chöõa toan chuyeån hoùa
 INSULIN:chæ duøng khi ñaõ baét ñaàu buø kali, nöôùc.
 IV bolus 10 – 15 UI  IV perfusion 0,1UI/kg/h.
 Tuyø toác ñoä  ñöôøng huyeát  toác ñoä perf Insulin:
 Duy trì  50- 75mg%/ h, traùnh  >100mg%/h.
 Neáu>100mg%   50%rate. Neáu <50mg% 50%rate.
 Chuyeån IV SC (30’ tröôùc khi stop IV):
 Ñaõ KS glycemia toát vaø Ketone maùu or nieäu (-) sau 02 laàn thöû.
 Huyeát ñoäng oån, baét ñaàu aên qua mieäng.

 NaHCO3:khoâng baét buoäc phaûi duøng

 CÑ khi pH<7,1; HCO3-<5mEq/l; K+>6mEq/l; soác, meâ saâu.
 Chæ duøng 1- 2mEq/kg ñeán khi pH7,2;
 chuù yù coù theå gaây hypokalemia ñe doaï tính maïng.
Hoân meâ taêng aùp suaát thaåm
thaáu maùu
do beänh tieåu ñöôøng
 Ñaïi cöông
 Moät caáp cöùu noäi tieát thöôøng gaëp, bao goàm:
 Roái loaïn yù thöùc (lô mô,…, hoân meâ),
 keøm ñöôøng maùu (>600mg%);
 ASTTM> 320 mOsm/l vôùi pH>7,2 vaø ceton
 Tình traïng maát nöôùc thöôøng nghieâm troïng.
 Thöôøng treân ÑTÑ type 2 coù caùc yeáu toá khôûi phaùt:
 Stress;
 Nhieãm truøng;
 Ñoät quïy;
 Thuoác: mannitol, lasic, corticoid...
 Chaån ñoaùn
 Khi LS BN coù RL yù thöùc keøm daáu maát nöôùc:
 Daáu TKTW:
 RLYT: hoân meâ xuaát hieän daàn, ít khi ñoät ngoät.
 Daáu TKKT(): co giaät, TL cô, giaät nhaõn caàu, lieät 1/2 ngöôøi.
 Daáu maát nöôùc toaøn theå naëng:
 Ngoaøi TB: suït caân nhanh, nhaõn caàu xeïp, veùo da(+), ñaùi ít…
 Trong TB: khoâ nieâm maïc, soát , khaùt…
 Caàn laøm ngay XN ñeå xaùc ñònh CÑ:
 glycemia>600mg%; Na+; ASTTHT>320 mOsm/L ASTTHT=
2Na + glycemia/18 (mg%)+BUN/2,8(mg%)
 pH>7,2 vaø ceton.
 Nguyeân taéc ñieàu trò

 Boài phuï nöôùc - ñieän giaûi laøm giaûm ASTTM.

 Söû duïng insulin tích cöïc KS toát ñöôøng maùu.

 Ñieàu trò caùc yeáu toá khôûi phaùt.

 Chaêm soùc BN hoân meâ.

 Boài phuï nöôùc - ñieän giaûi laøm giaûm
ASTT
 Toát nhaát neân ñaët TMTT ñeå buø nhanh vaø t/d CVP.
 Buø1- 4lít dd Nacl 0,9% trong 1- 6h.
 Khi HÑ oån ñònhNaCl 0,45% 200 - 300ml/h:
 Ñeán khi ASTTHT<320mosmol/l.
 Duy trì löôïng nöôùc tieåu >50ml/h.
 Theâm glucose 5% khi glycemia<250mg%.
 Theâm KCl 10-20mEq/h neáu khoâng coù baèng chöùng
hyperkalemia (ECG,>6mEq/l), suy thaän.
 Söû duïng insulin tích cöïc KS toát
Glycemia
 Chæ duøng khi ñaõ buø nöôùc vaø ñieän giaûi.
 IV bolus 5 –10UI  IV perfusion 0,05 -0,1UI/kg/h.
 Tuyø toác ñoä  ñöôøng huyeát toác ñoä perfusion:
 Duy trì  50- 75mg%/ h, traùnh  >100mg%/h.
 Neáu>100mg% 50%rate. Neáu<50mg%50%rate
 Theo doõi ñieàu trò: Glycemia/h (bieåu ñoà)
 Chuyeån IV SC (30’ tröôùc khi stop IV):
 Ñaõ heát ASTTHT, KS glycemia toát.
 Huyeát ñoäng oån, baét ñaàu aên qua mieäng.