AKILCI İLAÇ KULLANIMI

T.C. Sağlık Bakanlığı

Yalova İl Sağlık Müdürlüğü
Yalova İli Eczane Destek Personeli
EĞİTİM SEMİNERİ
7 KASIM 2013
Ecz.Vildan GÖÇMEN
 AKILCI İLAÇ KULLANIMI
Gelişmekte olan toplumların en büyük sorunlarından
biri haline gelen ve yeterince üzerinde durulmayan
uygunsuz ilaç kullanımına dikkat çekmek
sorunun ciddiyeti hakkında bilinçlenmek için
en önemli paydaşlarımızdan birisi olan
SİZLERLE BURADAYIZ!!!!!
 BUGÜN BURADA NELER
KONUŞACAĞIZ?
• İLAÇ SEKTÖRÜNDEKİ YERİNİZ
• İLAÇ SEKTÖRÜNDEKİ ÖNEMİNİZ
• AKILCI İLAÇ KULLANIMI NEDİR
•ECZANE DENETİMLERİNDE TESPİT ETTİĞİMİZ
EKSİKLİKLER VE DİKKAT EDİLMESİ GEREKEN KONULAR
• SORU-CEVAP
•AKILCI OLMAYAN ANTİBİYOTİK KULLANIMI
• SORU-CEVAP
 AKILCI İLAÇ KULLANIMI

• TÜM DÜNYADA HANGİ NEDENDEN KAYNAKLANIRSA

KAYNAKLANSIN AKILCI İLAÇ KULLANIMI EKSİKLİĞİ
GİDEREK ARTAN BİR SORUN HALİNE GELMİŞTİR
Özellikle 20. yüzyılda, ilaç endüstrisindeki gelişim; yanlış,
gereksiz, etkisiz ve yüksek maliyetli ilaç kullanımını artırmış
ve bir takım problemleri de beraberinde getirmiştir.
• Akılcı İlaç Kullanımı tanımı ilk defa 1985 yılında
Dünya Sağlık Örgütü tarafından yapılmıştır.

• Kişilerin klinik bulgularına ve bireysel özelliklerine

göre; uygun ilacı, uygun süre ve dozda, en düşük
fiyata ve kolayca sağlayabilmeleri olarak
tanımlanmaktadır.

Conference of Experts on the Rational Use of Drugs, World Health

Organization, Nairobi, Kenya, WHO/CONRAD/WP/RI, (25-29.12.1985).
 İLACIN ÜRETİMİNDEN ATIMINA
KADAR ELİ İLACA DEĞEN HERKES
BU KONUNUN PAYDAŞIDIR
AMAÇ
İLACIN EN KOLAY ULAŞILAN ANCAK
DOĞRU DOZDA KULLANILMADIĞINDA
BİR ZEHİR OLDUĞUNUN VE AYNI
ZAMANDA RASYONEL YANİ EKONOMİK
YANİ
İNSAFLI, İSRAF ETMEDEN KULLANILMASI
GEREKTİĞİNİN ANLAŞILMASIDIR
 BUNUN İÇİN
DSÖ TARAFINDAN AKILCI İLAÇ KULLANIMININ
TEŞVİK EDİLMESİ İÇİN ÖNERİLEN 12 TEMEL
MÜDAHALE* ÖNERMİŞ
1. İlaç kullanım politikalarını koordine edecek ve bunların
etkilerini izleyecek kurum
2. Eğitim denetim ve karar alma süreçlerinin
desteklenmesine yönelik Klinik Tanı ve Tedavi
Rehberlerinden yararlanma
3. İlk seçenek tedavileri esas alan temel ilaçlar listesi
oluşturma
4. Bölgelerde ve hastanelerde ilaç ve tedavi kurulları kurma
5. Mezuniyet öncesi müfredat programında probleme dayalı
farmakoterapi eğitimi vermeyi sağlama
6. Bir gereklilik olarak hizmet içi sürekli tıp eğitimleri
düzenlenmesi
7. Kurumsal çerçevede izleme, denetim ve geri bildirim
sistemlerinin geliştirilmesi
8. İlaçlar konusunda bağımsız (tarafsız bilgi) bilgi
kaynaklarını kullanma
9. Kamuoyunun ilaçlar hakkında eğitilmesi
10. Etik olmayan mali girişimlerden sakınılması
11. Uygun ve zorunlu düzenlemeleri hayata geçirme
12. İlaçların ve personellerin mevcudiyetini güvence altına
almaya yönelik yeterli devlet harcamalarının sağlanması

• *WHO Policy Perspectives on Medicines; September 2002

 BURADA
AKILCI OLMAYAN İLAÇ KULLANIMI
KARŞIMIZA ÇIKIYOR
Sık karşılaşılan akılcı olmayan ilaç
kullanımına bir örnek:

hasta hekim diyaloğu:

-Bunlar bizim hanımla çocukların

ilaçları..
-Eczaneden borç mu aldınız?
-Yok yok, hastalar şimdi, burunları
akıyor hapşırıp duruyorlar.
-Gelsinler o zaman muayene edeyim..
-Yok yok valla gelemezler
-Neden?
-Hanım şimdi onları okula hazırlıyor,
mümkün değil gelemezler,
zaten bunlar sizin daha önce yazdığınız
ilaçlardan , biz uygun olanları seçip
tekrar yazdıralım dedik
 UYGUN OLMAYAN
İLAÇ KULLANIMI ŞEKİLLERİ
• Çoklu ilaç kullanımı
• İlaçların gereksiz ve aşırı kullanımı
• Klinik rehberlere uyumsuz tedavi seçimi
• Piyasaya yeni çıkan ilaçların uygunsuz tercihi
• İlaç kullanımında özensiz davranılması
(uygulama yolu, süre, doz..)
• Uygunsuz kişisel tedavilere başvurulması
 Sık karşılaşılan
“Akılcı-olmayan ilaç
kullanımı”örnekleri Tanı
azlaf yla i
Gereksiz yere olma lişki
yan si
ilaç yazılması kulla il
nımı aç
(polifarmasi), ,

Uygunsuz antibiyotik
kullanımı, Halkın
reçetesiz
Gereksiz pahalı ilaç satılan
kullanımı, ilaçlarla
kendi
kendini
uygunsuz
tedavisi,
 ÜLKEMİZDE
• Sağlık Bakanlığı bünyesinde, akılcı ilaç kullanımı
ile ilgili çalışmalar, yaklaşık 20 yıldır sürmektedir.

• 12 Ekim 2010 tarihinde Bakan Oluru ile,

Akılcı İlaç Kullanımı Birimi kurulmuştur.

• 19 Mart 2012 tarihinde Türkiye İlaç ve Tıbbi Cihaz

Kurumu Bünyesinde Akılcı İlaç Kullanımı, İlaç
Tedarik Yönetimi ve Tanıtım Dairesi kurulmuştur.
 AKILCI İLAÇ KULLANIMI TEMSİLCİLERİ ve
İŞBİRLİĞİ
• İllerde koordinasyonu sağlamak amacıyla 81
ilde İl Sağlık Müdürlüklerinde Akılcı İlaç
Kullanımı İl Temsilcisi bulunmaktadır.

• Hastane Hizmet Kalite Standartları gereğince,

hastanelerde planlama yapmak ve
faaliyetlerde bulunmak amacıyla Akılcı İlaç
Kullanımı Ekipleri oluşturulmuştur.
 SORUMLULUK SAHİBİ TARAFLAR
(PAYDAŞLAR)

• Hekim
• Eczacı
• Hemşire
• Diğer sağlık personeli
• Hasta/ hasta yakını
• Üretici
• Düzenleyici Otorite
• Diğer (Medya, Akademi vb.)
EN ÖNEMLİ PAYDAŞLARIMIZDAN BİRİ OLAN SİZLER ÇOK ÖNEMLİSİNİZ…
ÇÜNKÜ SİZLER:

MİNİK AYŞELERİN,FATMA TEYZELERİN,OSMAN AMCALARIN…

• EN KOLAY ULAŞTIKLARI DANIŞMANLARI,
• HATTA ÇOĞU ZAMAN KİMSELERE ANLATAMADIKLARI
DERTLERİNİ,SIRLARINI PAYLAŞTIKLARI VEFAKAR ,CEFAKAR
DOSTLARI,SIRDAŞLARI,
•VE TABİİ Kİ ECZACILARIMIZIN ASİSTANLARISINIZ…………..
•HASTALARIMIZA İLACI SUNAN EN SON NOKTASINIZ,ÇÜNKÜ BU
NOKTADAN SONRA İLAÇ KONTROLÜMÜZDEN ÇIKIYOR!!!!!!!!!
 ECZANEYE GELEN HASTALARIMIZ
SİZİN
DANIŞANLARINIZDIR!!!!
BU YÜZDEN BİZİM İÇİN ÇOK ÖNEMLİSİNİZ!!!

hasta

Eczane eczacı
çalışanı
«Yavrum bu ilacı bana yazmışsın,
içiyorum ama bi faydasını
göremiyorum» dedi ve poşetten o
mavi renkli su gibi şeyi çıkardı yaşlı
kadın.
YAPTIĞINIZ İŞİ EN İYİ İFADE EDEN MESLEK ÜNVANI
SİZCE NEDİR?VEYA NE OLMALIDIR?

HANGİ ÜNVAN İLE TANIMLANIRSANIZ KENDİNİZİ

DAHA MUTLU VE MOTİVE HİSSEDERSİNİZ?
• KALFA
• ECZACI YARDIMCISI
• ECZANE ÇALIŞANI
• ECZANE PERSONELİ
• ECZANE YARDIMCI
DESTEK PERSONELİ
• ECZANE TEKNİKERİ
• ECZACI TEKNİSYENİ
 BİZİM BURADA YAŞADIĞIMIZ ÜNVAN KARMAŞASINI OTORİTELER DE
TESPİT ETMİŞ ,
BUNA
AB UYUM SÜRECİ DE VESİLE OLMUŞ VEE…..

AB uyum süreci kapsamımda 10.12.2007 tarihinde

• Sağlık Bakanlığı,Türk Eczacıları Birliği ve Milli
Eğitim Bakanlığı arasında bir "eczanelerde
çalışan yardımcı destek personelinin eğitimine
dair protokol" imzalanmış
• Başlangıçta en az ilkokul mezunu ve en az bir
yıl eczanede çalıştığını belgeleyenlere 2009 yılı
sonuna kadar belirli periyotlarla eğitimler
verilerek sertifika verilmiştir.
SON OLARAK
• 12 Temmuz 2012 tarihli ve 28351 sayılı Resmi Gazetede
yayımlanarak yürürlüğe giren 6354 sayılı Sağlık Bakanlığı ve Bağlı
Kuruluşların Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde
Kararnamede Değişiklik Yapılmasına dair Kanunla;11/4/1928 tarihli ve
1219 sayılı Tababet ve Şuabatı Sana’atlarının Tarzı İcrasına Dair
Kanunun Geçici 7 inci maddesi uyarınca Bakanlığımız ve Türk Eczacıları
Birliği ve 19 Mayıs Üniversitesi Rektörlüğü arasında imzalanan
protokol çerçevesinde eczane destek personeli olarak çalışan ve
Bakanlığımıza müracaat ederek Kanunun aradığı uygun şartları
taşıdıkları belirlenen adaylar belirlenen usul ve esaslar doğrultusunda
eczane destek personeli yetkilendirme eğitim ve sınavı yapılacaktır.
• 265 saat teorik eğitim ve toplamda 3 ayda sonlanacak, takip ve
denetim TEB tarafından yapılacaktır.
 ECZANE YARDIMCI DESTEK PERSONELİNİN
TANIMI:

• SORUMLU BİR ECZACININ GÖZETİM,DENETİM

VE SORUMLULUĞUNDA,ECZANENİN
İŞLEYİŞİNDE ÖNEMLİ ROLE SAHİP PERSONELDİR
• ECZANENİN DESTEK PERSONELİDİR
• Eczaneye gelen reçeteyi bir
bütün olarak değerlendirmeli
sonra ilaçları tek tek vermelidir.
• İlacın dozlarını hastanın yaşına
ve kilosuna uygunluğunu kontrol
etmelidir.
• İlaçların kullanım şeklini tek tek
açıklamalıdır.
• Hastanın unutmaması için
ilaçların üzerine beyaz bir etikete
nasıl kullanacağını ve saklama
koşullarını kısaca yazmalıdır
KARDEŞ AZERBEYCAN
VE ÜLKEMİZDE
 • “1999-2000 yıllarında
gerçekleştirilen Türkiye
Ulusal Sağlık Hesapları
Ülke Araştırması’na göre,
ekonomisin
deki
ülkemizin 2000 yılı için
kritik nokta toplam ilaç ve dayanıksız
sınırı
tıbbi tüketim malzemesi
%10 harcamasının, toplam
sağlık harcamasındaki payı
%33,5 olmuştur.”
• Ülkemizde yapılan bir
çalışmada hastaların % 75
oranında hekime
danışmadan ilaç kullandığı
tespit
edilmiştir.
• Bu hastaların % 15 inin
ilacı kendi kendine
kullandığı ilaçları yanlış
kullandığı

•Ve % 25 oranında kendisinin

kullandığı bir ilacı başka hastalara
tavsiye ettiği belirtilmiştir.
• En çok satılan ilaçlar (Dünya genelinde)
• Kalp-damar hastalıkları % 19.3
• Santral sinir sistemi hastalıkları % 15.8
• Metabolik hastalıklar % 15.3
• Antibiyotikler % 9.9 **

• Solunum sistemi hastalıkları % 9.3

En çok satılan ilaçlar (Türkiye’de)
• Antibiyotikler % 19.0 **
• Ağrı kesiciler % 12.0
• Antiromatizmal ilaçlar % 11.0
• Soğuk algınlığı ilaçları % 8.6
• Vitaminler % 7.3
• Ülkemizde solunum sistemi ilaçlarına SGK tarafından Ekim 2010-
Mart 2011 döneminde ödenen miktar 1.048.861.661 TL’dir
(kamu indirimli fiyatı üzerinden).
• Türkiye’de Ekim 2011 yılı itibariyle ilaç kullanım profiline
bakıldığında ise solunum sistemi ilaçları toplamda %12 ile 3.
sırada yer almaktadır .
BİR SOLUNUM İLACININ UYGULAMA ŞEKLİNİN
ANLAŞILAMAMASI
BİZ NELER YAPTIK??
27 MAYIS GRAND AYDOĞAN OTEL
ÖZEL HASTANELERLE BERABER
TANITIM STANTLARI
• BAZEN YORULDUK….

• BAZEN EĞLENDİK….
 27 KASIM TARİHİNDE İSE
YARDIMCI SAĞLIK PERSONELLERİMİZ
İÇİN BİR KONFERANSIMIZ OLACAK
ECZANE DENETİMLERİNDE
TESPİT EDİLEN EKSİKLİKLER
 1)UYUŞTURUCU , PSİKOTROP VE
KONTROLE TABİ İLAÇLAR
• Bu grup ilaçların listesi güncel olarak iegm.gov.tr adresinden
ulaşılabilir
• Yine kayıp ve çalıntı reçetelerden haberdar olmak için aynı
web adresinden yararlanabilirsiniz
• Bu ilaçların hastaya verilmesi sırasında dikkat edilmesi gereken
doz hesabı çok önemli
• Bu ilaçlar üç tip deftere kayıt yapılıyor
1. Tümü önce reçete kayıt defterine işleniyor
2. Uyuşturucu ilaçlar kırmızı reçete kayıt defterine
3. Psikotrop ilaçlar yeşil reçete kayıt defterine
Kayıt ediliyor
UYUŞTURUCU VE PSİKOTROP İLAÇ KAPSAMINA GİREN
İLAÇLAR

• ÇELİK KASADA SAKLANACAK(buzdolabında

saklanacaklar hariç)
• KIRMIZI-YEŞİL DOLAPTA DEĞİL……
• Uyuşturucu ve psikotrop reçete kayıtlarının günlük
tutulmadığı,toplu olarak SGK’na fatura kesim tarihine
endeksli, ay sonunda ilgili defterlere işlendiği
• Kırmızı,yeşil,mor ve turuncu reçetelerin ilk nüshaların
Müdürlüğümüze her ayın ilk on iş günü olan teslim
süresine uyulmadığı,
• Eczaneye onaylanarak geri verilen teslim evraklarına ait
dosya oluşturulmadığı
• Raporlu ilaçlara ait rapor örneğinin reçeteye eklenmediği,
• Reçetelerde reçete sahibinin TC kimlik numarası,imza ve
adresinin eksik olduğu veya hiç olmadığı,
• Kan ürünü reçetelerinde Eczacı Odası onayının eksik
olduğu
görülmekte………
2)NÖBET
 E PANO
• Avrupa'da örnekleri bulunan standart eczane
logosu, vatandaşların girdikleri sokakta bir
eczane olduğunu ve eczanenin açık mı kapalı mı
olduğunu anlamalarına yardımcı olacak. Nöbetçi
eczane ile nöbetçi olmayan eczaneyi birbirinden
ayıran led animasyonlu pano, Hastane'nin “H” si
gibi bir işleve sahip olacaktır. 

 Eczane açık mı, kapalı mı anlaşılacak

E PANO

• ECZANE AÇIK İSE HAVA

KARARANA DEK IŞIKSIZ
• HAVA KARARINCA
IŞIKLI
• ECZANE NÖBETÇİ İSE
YANIP-SÖNECEK
 NÖBET PANOSU

• Işıklı olmalı
• Güncel olmalı
• Eczane açılış saatinden itibaren güncel olmalı
• Nöbetçi Eczane isim,adres ve telefon numaraları
güncel olmalı
• Nöbetçi Eczanenin kapısı açık olmak zorunda değil
• Ancak KAPI ZİLİ ÇALIŞIR DURUMDA olmalı
• Mazeretleri sebebiyle nöbet tutmayan Eczanelerin
de bu kurallara uymaları gerekmekte
 3)ISI –NEM KONTROLU
Soğuk zincir: Üretiminden uygulanmasına kadar geçen süreden ısısının ( +2/+8 C)
s

hep sabit kalmasının zorunlu olduğu ürünlerdir

Taşıma Ekibi:eczane çalışanları arasından belirli bir sıra ile görevlendirilen, ilaçların
vetıbbi malzemeden sorumlu ekip.
Isı Koruma Kabini: İlaçların ısısını korumak ve ortamın ısısından etkilenmesinin
önlenmesi amacı ile kullanılan genellikle köpükten imal edilmiş,içinde buz aküsü
bulunan kutulardır.Her birinin içinde hafızalı ısı ölçer veya 1 C ye hassas propların
Dolap Termometresi: Buzdolapları için geliştirilmiş, ısıda meydana gelen
değişiklikleri
mümkünse alarm vererek uyarabilen ve 6 ayda bir kalibrasyonunun gerektiği ısı
ölçerlerdir. Nem ve ısıyı birlikte ölçen ve hafızalı türleri vardır.
İlaç Dolabı: Sadece ilaç saklamak üzere imal edilmiş, ısı ve nem koruması standart
buzdolaplarından daha hassas olan ve ısıyı +2-+8 C arasında stabil tutabilen
buzdolaplarıdır.

İlaç için özel buzdolabı/SADECE İLAÇ

 GÜN İÇİNDE 3 KEZ ÖLÇÜM YAPILACAK

• ECZANE İÇİ
• NEM: %30-60
• ISI: +24 C
• BUZDOLABI İÇİ
• +2-+8
4)İLAÇLAR GÜNEŞ IŞIĞI GÖRMEMELİ
5)RAFLARDA MİADI GEÇMİŞ İLAÇ OLMAMALI
6)ECZACINIZIN DİPLOMA VE RESMİ GÖRÜNÜR YERDE
ASILI OLMALI
7)ECZANEDE YAPILAN TADİLATLAR (DEKORASYON HARİÇ)
8)KAPI NUMARASI,SOKAK İSMİ DEĞİŞİKLİKLERİ
BİLDİRİLMELİ
9)ECZACILARIMIZIN SOYADI DEĞİŞİKLİKLERİ BİLDİRİLMELİ
10)MAJİSTRAL İLAÇ YAPIMINDA KULLANILAN TARTI
ALETİNİN KALİBRASYONUNUN YAPILMASI
11)YANGIN SÖNDÜRME ALETİNİN ÇALIŞIR DURUMDA
OLMASI
NEDEN BEYAZ ÖNLÜK??
 12)BEYAZ MESLEK ÖNLÜĞÜ

• HİJYEN
• MOTİVASYON
• HİZMETE HAZIRIM
• GÜVEN
• SİZDEN FARKLIYIM
• SAĞLIK SUNUCUSUYUM
• SORUMLULUK
HASTAYA VERİLEN
MESAJIN İNANDIRICILIĞI
13)GIDA TAKVİYELERİ
14)KOZMETİK ÜRÜNLER
5324 SAYILI KANUN
 07/06/2013 TARİH- 28670 SAYILI YÖNETMELİKTE BELİRTİLEN
UYGULANCAK CEZALAR

• 26/09/2004-5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu

• 4703 Sayılı Ürünlere İlişkin Teknik Mevzuatın
Hazırlanması ve Uygulanmasına Dair Kanun
• 4077 Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun
• 6112 sayılı Radyo Televizyon Kuruluş ve Yayın
Hizmetleri Hakkında Kanun
• 14/5/1928 -1262 sayılı İspançiyari ve Tıbbi Müstahzarlar
Kanunu
 TEŞEKKÜR EDERİZ
YALOVA İL SAĞLIK MÜDÜRLÜĞÜ
ECZACILIK İŞLAERİ BİRİMİ